2. Maqasid berasal daripada perkataan “maqsud” atau
“maqsad” yang membawa erti kehendak, matlamat
atau tujuan.
Justeru, Maqasid Al-Syariah bermaksud tujuan, natijah
atau maksud yang dikehendaki oleh syarak melalui
sumber dalilnya menerusi Al-Quran dan Al-Sunnah.
‘Maqasid’ didefinisikan sebagai mewujudkan
kebaikan (manafaah) dan menolak keburukan
serta menghilangkan kemudaratan (mafsadah).
3. Ilmu Maqasid al-Syariah adalah suatu cabang ilmu
yang penting dalam islam.
Mereka yang memahami konsep Maqasid al-Syariah
akan berasa kagum dengan keindahan dan
kesempurnaan ajaran Islam sebagai al-Din.
Mengetahuinya juga merupakan suatu syarat penting
untuk berijtihad dan berkemampuan mengetepikan
amalan taqlid buta.
4. Kesemua hukum syariat yang ditentukan oleh Allah SWT
adalah demi kebaikan para hamba-Nya sama ada
disegerakan atau ditangguhkan.
‘disegerakan’ bermaksud kebaikan segera termasuklah
kebaikan di dunia dan segala nikmat yang dikecapi.
‘ditangguhkan’ bermaksud kebaikan di akhirat iaitu
mendapat syurga yang kekal abadi dan dijauhkan dari azab
neraka.
Hukum syarak adalah hanya suatu ‘medium’ untuk
mencapai tujuan tersebut (disegerakan/ditangguhkan).
Tiada satu hukum pun yang sia-sia atau tidak
mendatangkan faedah langsung.
Maka segala perkara yang disyarakkan pasti ada kebaikan
untuk dicapai atau kemudaratan yag ingin dijauhi.
5. Tujuan utama hukum syarak diturunkan ialah
mencapai segala bentuk kebaikan dan menolak segala
bentuk keburukan atau kemudaratan.
Namun apa yang penting dan harus kita ingat, setiap
hujah ataupun dakwaan sebegini perlulah disokong
dengan dalil al-Quran atau al-Sunnah bagi
membuktikan kebenaran atau kepalsuannya.
6. Perkataan rahmat dalam ayat ini bermaksud memberi
segala bentuk kebaikan dan menjauhi segala bentuk
keburukan di dunia dan di akhirat.
Hikmah Nabi Muhammad SAW diutuskan sebagai
rahmat untuk seluruh alam untuk memberi
keselamatan kepada manusia di dunia dan di akhirat
dengan melakukan dan menyeru kepada segala
bentuk suruhan dan kebaikan serta menjauhi larangan
dan keburukan.
7. Hikmah perintah mengerjakan solat:
Firman Allah SWT dalam surah al-Ankabut, ayat 45:
Bermaksud: “sesungguhnya solat itu akan mencegah
(pelakunya) daripada melakukan kejahatan dan kerosakan”
Hikmah perintah beruasa:
Firman Allah SWT dalam surah al-Baqarah ayat 183:
Bermaksud: “diwajibkan keatas kamu berpuasa sebagaimana
diwajibkan keatas umat sebelum kamu, agar kamu (sentiasa)
bertaqwa”
8. Hikmah perintah menjalankan hukum Qisas:
Firman Allah SWT dalam surah al-Baqarah, ayat 179:
Bermaksud: “dan dalam Qisas itu ada (jaminan bagi
meneruskan) kehidupan kamu (tanpa bahaya)”
Hikmah perintah agar sentiasa bertaqwa:
firman Allah SWT dalam surah al-Baqarah, ayat 189:
Bermaksud: “dan bertaqwalah kepada Allah (sentiasa) agar
kamu mendapat kejayaan”
9. Contoh hikmah yang telah diberikan merupakan
sebahagian daripada topik perbincangan dalam
memberikan sedikit gambaran mengenai pengertian
Maqasid al-Syariah.
Ayat-ayat al-Quran tadi membuktikan bahawa
adanya, wujudnya matlamat atau tujuan di sebalik
pensyariatan agama yang diajar kepada umat manusia.
Imam Al-Syartibi pernah menyatakan bahawa manusia
sendiri tidak berupaya untuk menghitung pelbagai hikmah
mahupun tujuan yang terdapat pada setiap hukum yang
berlandaskan sumber al-Quran dan al-Sunnah.
Perlu akur bahawa setiap hukum yang diperintah oleh
Allah SWt mempunyai falsafahnya yang tersendiri.
10. Sepakat para ulamak menyatakan mengenai skop
syariat yakni untuk memberi segala kebaikan kepada
manusia dan menjauhkan mereka dari segala bentuk
keburukan.
Menurut Imam Al-Shatibi, Allah SWT telah
menetapkan syariat ini dengan mengambil kira segala
bentuk kebaikan.
Apa yang perlu kita fikirkan ialah segala bentuk
kebaikan yang ada pada hukum ini ialah suatu
anugerah dan amanah dari Allah SWT.
11. Secara ringkasnya, bidang pengkajian Maqasid al-
Syariah terbahagi kepada dua bidang pengkajian.
12. Maqasid al-Khitab ialah maksud yang tersirat di sebalik pengajaran nas atau
ayat al-Quran dan Hadith
Istilah ini kebiasaannya digunakan apabila nas syarak membawa dua
pengertian
1. Zahir makna nas bukan makna yang dikehendaki ; dan
2. Makna kedua yang tersirat itulah yang dikehendaki.
Sebagai contoh, firman Allah SWT dalam surah al-Taubah ayat 103;
Bermaksud: “Ambillah (sebahagian) daripada harta-harta mereka sebaagai
sedekah (zakat)”
Zahir makna ayat diatas mengatakan mengatakan ia memerintahkan Nabi
Muhammad SAW mengambil sebahagian harta para sahabat sebagai
sedekah. Namun dalam tersirat, perintah ditujukan bukan hanya pada Nabi
Muhammad SAW sahaja bahkan ia merangkumi seluruh orang beriman
khususnya para pemimpin.
Manakala, maksud harta, sebahagian harta yang dipanggil nisab.
Pengambilan harta mestilah berdasarkan syarat-syarat tertentu dan
bertujuan membahagikannya kepada orang-orang yang berhak. Ia dikenali
sebagai ibadah zakat.
13. Didalam surah surah al-Taubah ayat 103:
Bermaksud: “Ambillah (sebahagian) daripada harta-harta
mereka sebaagai sedekah (zakat)”
Setelah kita memahami maksud sebenar ayat, “ambillah
sebahagian daripada harta mereka menjadi sedekah” dan
kita memahami apakah maksud sebenar yang dikehendaki.
Kita pasti tertanya-tanya mengapa diambil harta mereka
yang sah untuk dibahagikan dan diagihkan kepada orang
lain? Mengapa ianya harus diagihkan hanya kepada
beberapa asnaf yang telah ditetapkan? Apakah ikmah
disebalik pengumpulan dan pengagihan harta tersebut?
Maka jawapan kepada setiap persoaln ini dinamakan
Maqasid al-Ahkam.
14. Pendekatan Usul al-Fiqh adalah Maqasid al-Syariah merupkan
merupakan satu kaedah penentu sebagai satu kaedah penentu
hukum yang umum, yang hukum yang mengambil kira
menjurus ke arah car-cara untuk faktor-faktor yang perlu diberikan
mengistinbat hukum perhatian dan keutamaan serta
(megeluarkan hukum syarak tidak bercanggah dengan perinsip
berdasarkan nas-nas al-Quran al- asas, seperti faktor
Sunnah, al- masa, tempat, zaman, keadaan
Ijma’, Qiyas, Ijtihad, Ihtihsan, dll. dll.
15. Pendekatan ini menjurus kepada penelitian terhadap sebab sesuatu
hukum syarak itu diputuskan. Sebagai contoh, apakah sebab arak
diharamkan? Jelas kerana memabukkan dan menimbulkan kerosakan
dan kekacauan dalam masyarakat.
Dari sudut Maqasid al-Syariah pula perbuatan mamabukkan
menimbulkan kemudaratan (mafsadah) pada diri sendiri dan orang
lain.
Kaedah penyebab ini memberi fokus kepada usaha untuk menilai
rahsia di sebalik sesuatu hukum atau lebih dikenali sebagai masalik al-
ta’lil dalam ilmu Usul al-Fiqh.
Hukum yang sama akan difatwakan berdasarkan kaedah Qiyas apabila
ianya memberi kesan negetif yang sama atau lebih memudaratkan.
Sebagai contoh, penyalahgunaan dadah.
Kaedah penelitian terhadap isu penyebab menjurus ke arah penelitian
terhadap sebab (ta’lil) sesuatu hukum syarak itu diperintahkan.
16. Pada dasarnya, pendekatan ini melibatkan penelitian
secara penilaian atau penelitian logik terhadap nas-
nas yang mensabitkan Maqasid al-Syariah.
Penelituan dan penilaian ini boleh berlaku dalam dua
situasi sama ada penelitian terhadap semua dalil atau
sebahagian daripadanya.
Kaedah penilaian logik akal, melibatkan penelitian
secara penilaian dan penilaian logik terhadap nas-nas
yang mensabitkan Maqasid al-Syariah.
17. Adalah penting untuk kita megetahui dan memahami
rasionaliti di sebalik sesuatu hukum itu.
Hukum-hukum yang tidak diketahui tujuan dan rahsianya
akan bertukar menjadi undang-undang ‘jumud’ dan
mampu memenuhi kehendak manusia dan situasi semasa.
Perasaan bosan, malas, terpaksa, dll, amat mudah dirasai
jika tidak mengetahui kepentingan, kelebihan dan
ganjaran sesuatu amalan yang diamalkan.
Menurut Imam al-Shatibi, dalam kitabnya AL-
Muwaffaqat, “Maqasid itu merupakan roh bagi sesuatu
malan”.
Apa yang dimaksudkan oleh Imam al-Shatibi ialah tanpa
memahami Maqasid seolah-olah fiqh itu tanpa roh;
bagaikan tubuh manusia tanpa roh, kaku bahkan mati.
18. Maqasid al-Syariah meriupakan matlamat-matlammat yang ingin dicapai oleh
syarak dalam pensyariatan hukum. Umumnya, Maqasid ini tertumpu kepada
penganjuran manafaah dan penolakan mafsadah.
Maqasid al-Syariah merupakan penaung kepada dalil-dalil syarak. Ia bukannya
suatu yang asig daripada dalil-dalil syarak, bahkan terkandung di dalamnya
sama ada secara langsung atau tidak langsung.
Ilmu Maqasid al-Syariah merupakan suatu cabang ilmu yang penting dalam
islam. Mereka yang memhami konsep ini akan merasai kesempurnaan Islam.
Skop asas syariat islam adalah untuk memberikan kebikan kepada manusia
dan menjauhkan mereka daripada segala keburukan.
Kepentingan memahami ilmu Maqasid al-Syariah bagi seorang mujtahid dan
pengkaji hukum tidak boleh diabaikan demi untuk memastikan penilaian
hukum yang dibuat terhadap sesuatu masalah itu selari dengan tuntutan
syarak.
19. Menambah keimanan mengukuhkan akidah
Ketahanan dan kekuatan pada intelektual
Menyelaraskan kehendak dirinya dengan kehendak syariat
Merealisasikan iadah
