1. woonproject uitbreiding Clementwijk
opmaak wegen- en rioleringsontwerp en inrichting
Pleintjes en Stadsdeelpark
06 02 10
Duurzame wijken: Utopie of (weldra) realiteit?
FRIS IN HET LANDSCHAP
Fris in het Landschap vof - Grontmij
Els Huigens - Jean-françois Van den Abeele - Robin Vandenbossche - Jolijn Vaneenooghe
GRONTMIJ

2. woonproject uitbreiding Clementwijk
woon- en leefkwaliteit
openbaar vervoer
bereikbaarheid
verscheidenheid aan woningen
de auto als gast
duurzaam en milieubewust
integratie bestaande kwaliteiten
FRIS IN HET LANDSCHAP
ontmoeten
met bewoners
speels en natuurrijk
GRONTMIJ

3. woonproject uitbreiding Clementwijk
situering
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

4. woonproject uitbreiding Clementwijk
Uitbreiding bestaande wijk:
- 28, 4 ha., waarvan 4 ha stadsdeelpark
- 600-tal woningen
Publiek-private samenwerking tussen:
- stadsbestuur Sint-Niklaas (coördinatie)
- Intercommuncale InterWaas
- Matexi (privé)
FRIS IN HET LANDSCHAP
- Sint-Niklase Maatschappij voor de Huisvesting
- Waasse Landmaatschappij
GRONTMIJ

5. woonproject uitbreiding Clementwijk
startvergadering 15 02 2008
uitgangspunten
een masterplan als basis:
de volgende aandachtspunten naar duurzaamheid:
geomorfologie: bestaande topografie + hydrologie respecteren en benutten
= basislayer voor het ontwerp.
water + groen: forse aaneengesloten groenstructuur
water: circulatiesysteem, berging, zuivering + spel- en educatieve waarde
ontsluiting + bereikbaarheid:
• openbaar vervoer;
FRIS IN HET LANDSCHAP
• auto als gast;
• netwerk van fiets-, wandel- en speelroutes;
• hiërarchie van wegen en paden
bebouwing: compact, oriëntatie, energiezuinig, ...
GRONTMIJ

6. eerste schets Bekelstraat
prioriteit: OV- as
overleg 15 02 08 spieveldstraat
auto als gast = leefstraten
Mechelen
parkeren: ondergronds of
Terneuzenwegel in parkeergebouw
compacte groenstructuur
sterke waterstructuur
fietsas: verbinding fase 2
+ verankering bestaande wijk
+ koppelen aan buurtwinkels
centrale plek:
school + kinderdagverblijf
+ voorzieningen koppelen aan
FRIS IN HET LANDSCHAP
OV, fietsas en park
Van Cauwelaertlaan
GRONTMIJ

7. woonproject uitbreiding Clementwijk
NGO advies
• Opgesteld door:
– Vibe vzw (peter-organisatie)
– Mobiel 21 vzw
– Adviesbureau Toegankelijke Omgeving (ATO)
– Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw
• Op basis van:
– masterplan (Technum, 2006)
– MOBER (Technum, 2005)
FRIS IN HET LANDSCHAP
– samenwerkingsovereenkomst partners
– beoordelingsfiche commissie stadsvernieuwingsprojecten
– vragenlijst NGO-advies
GRONTMIJ

8. woonproject uitbreiding Clementwijk
NGO advies: Succes van duurzaam ontwerp
1 Projectcoördinator: stadsdiensten
- aanstelling studiebureaus (opstellen bestekken)
- aanvraag financiële ondersteuning
- partners informeren over duurzame principes
- communicatie (beleid, bevolking, Vlaanderen)
2 Financiële ondersteuning, gekoppeld aan voorwaarden
– Ondersteuning stadsvernieuwingproject
FRIS IN HET LANDSCHAP
– Samenwerkingsovereenkomst Gemeenten (aankoop
parkgronden)
– aanvraag: Harmonisch Park- en Groenbeheer (inrichting park)
GRONTMIJ

9. woonproject uitbreiding Clementwijk
NGO advies: Succes van duurzaam project
3 Studiebureaus
– wegen, riolering en omgeving: Grontmij - Fris in het Landschap
– energieconcept (basis): Ecofys
– kwaliteitsbewaking (leidraad): evr-Architecten
4 NGO-advies
duurzaam ontwerp = combinatie van vele factoren
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

10. woonproject uitbreiding Clementwijk
NGO advies: conclusies
verbetering van het masterplan: naar duurzame woonwijk
Wijzigingen masterplan
• velden = bestaande grachten- en groenstructuur
• grachtenstelsel geïntegreerd in verkavelingsplan
• doortrekken buslijn mét frequentieverhoging
• parkweg > parkpromenade
• doorgaand verkeer > 3 bereikbare lobben
FRIS IN HET LANDSCHAP
• individueel parkeren > gebundeld parkeren > speel- en leefstraatjes
• collectieve voorzieningen
GRONTMIJ

11. reliëf
spieveldstraat
Bekelstraat
Camiel
Huysmans
reliëf van bol-akkers
laan
Mechelen
Terneuzenwegel ‘veldenstructuur’
op bolakkers tussen grachten
FRIS IN HET LANDSCHAP
Van Cauwelaertlaan
Louis Francklaan
GRONTMIJ

12. bestaande grachtenstructuur
spieveldstraat
Bekelstraat
essentieel voor:
- afwatering
Mechelen
- circulatie, berging, zuivering
Terneuzen
wegel - herbruik
- spelwaarde
Camiel
Huysmans
laan
karakter en identiteit
ecologisch interessant:
natuureducatieve waarde
FRIS IN HET LANDSCHAP
Van Cauwelaertlaan
Louis Francklaan
GRONTMIJ

13. grachtenstructuur
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

14. onderlegger masterplan
spieveldstraat
Bekelstraat
Mechelen
Terneuzen
wegel
Camiel velden masterplan:
• theoretisch tussen de grachten
Huysmans
laan
• in realiteit liggen de grachten
anders!
dus aanpassen en puzzelen!
FRIS IN HET LANDSCHAP
Van Cauwelaertlaan
Louis Francklaan
GRONTMIJ

15. uitgangspunt: grachtenstructuur
als basislayer voor het ontwerp!
• zoveel mogelijk behouden
• aandacht afwateringsrichting
verschillende overlegmomenten
met partners
• vraag: meer velden oppervlakte
• gevolg: lichte aanpassing
grachtenstructuur
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

16. uitgangspunt: grachtenstructuur
als basislayer voor het ontwerp!
grachten en een levendige
aantrekkelijke wijk!
profielen
typologie goot ---------> gracht
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

17. uitgangspunt: autoluwe wijk
slimme mobiliteit: openbaar vervoer
25 % met OV, fiets... !!!???
buslijn
- rechtstreeks naar station
- beter aanbod voor totale wijk
- comfortabele haltes
- loopafstand max 250 m
De LIJN: principieel akkoord
met uitbreiding lijn1!
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

18. uitgangspunt: autoluwe wijk
slimme mobiliteit: openbaar vervoer
duurzame wijk:
autoluwe wijk en slimme
mobiliteit
buslijn
- rechtstreeks naar station
- beter aanbod voor totale wijk
- comfortabele haltes
FRIS IN HET LANDSCHAP
-loopafstand max 250 m
-DE LIJN gaat akkoord!
GRONTMIJ

19. uitgangspunt: ‘parkweg’ auto wordt
‘parkweg’een wandel- en fietspromenade
fiets- en wandelpromenade als
‘zachte’ verbinding:
‘oude’ wijk - fase 1 - fase 2
verkeersruimte wordt
parkweg verblijfsruimte!
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

20. uitgangspunt: gebundelde groenstructuur
aaneengesloten structuur
stadsdeelpark
- ‘groene’ ademruimte in de wijk
- aansluitend op bestaande
en toekomstige groenzone
verbinding Parkweg:
wandel -fietspromenade
FRIS IN HET LANDSCHAP
ruimte voor waterinfiltratie
extensief beheer!
GRONTMIJ

21. forse groenstructuur - Vauban Freiburg
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

22. gebundelde groenstructuur: vrij spel voor natuur en kinderen
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

23. uitgangspunt: 2 hoofdontsluitingen
verblijfskwaliteit primeert
boven verkeerskwaliteit
geen kris kras verkeer door de
wijk
toegang niet tussen bestaande
woningen!
wel langs bufferbekken!
= aandachtspunt bewoners
aanleg i.f.v. 30 km/uur
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

24. uitgangspunt: 2 hoofdontsluitingen
3 lobben
duurzame wijk:
geen doorgaand verkeer
in parkzone
- bereikbare lobben
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

25. uitgangspunt: veldenstructuur tussen de grachten
duurzame wijk:
• rekening houden met
waterhuishouding
• grachten sturend voor het
gebied
• bouwen op bolakkers
• nota: zoveel mogelijk
rekeninghoudend met afspraken
in masterplan
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

26. eerste visie parkeren
oppervlakte berekening
duurzame wijk:
auto als ‘gast’ - auto minderen
parkeergarage 3 lagen 5.333m2
parkeergarage 3 lagen 4.000 m2
25% geen auto (480p)
parkeergarage 2 lagen: 6.000m2
25% geen auto
FRIS IN HET LANDSCHAP
bezoekersparking 0,5 per woning
- 25% OV
240pp =6.000m2
bewonersparking ca. 640 wo = 640 pp
GRONTMIJ 25x640 = 16.000 m2

27. eerste visie parkeren
gebundeld parkeren
de auto als ‘gast’
bewoners: parkeergebouwen
en halfondergronds
bezoekers: bovengronds
parking voor autodelen
parkeervrije zone
grote autoluwe zone
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

28. tweede voorstel parkeren
spieveldstraat
gebundeld parkeren
Bekelstraat
auto als ‘gast’ - auto ‘minderen’
bewoners: half-ondergronds
en in binnengebied
Camiel bezoekersparking aan de rand
Huysmans
laan
parking voor autodelen
Mechelen
Terneuzenwegel
FRIS IN HET LANDSCHAP
Frans van
Cauwelaertlaan
Louis Francklaan
GRONTMIJ

29. uitgangspunt: verblijfskwaliteit!
dwarspleintjes en erven: leefstraten!
speel- en leefstraten
- fijnmazige ontsluiting voor fiets
en voetganger
- verscheidenheid aan publieke
ruimte
- ‘ontmoetingsplekken’
- speelruimte voor kinderen!
- Overdekte fietsparkings
speel- en leefstraat
Vauban Freiburg
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

30. uitgangspunt: fiets- wandelnetwerk!
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

31. uitgangspunt: fiets- wandelnetwerk!
hierarchie
fiets- en speelas: kws wandelpad: grind
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ prettige wildernis Gent

32. uitgangspunt: woonkwaliteit
ruimte voor voorzieningen!
duurzame wijk:
een wijk met voorzieningen
- ‘open’ school
- wijkontmoetingsplek
- kinderdagverblijf
- bakker, broodjeszaak...
- wasserette, krantenwinkel
centrale plek aan de rand van
FRIS IN HET LANDSCHAP
het park
gelinkt aan fietsas en openbaar
vervoer!
GRONTMIJ

33. gemeenschapsfuncties:
open school, buurtwinkel
Freiburg,
Culemborg - Eva Lanxmeer
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

34. belang van een ontmoetingspleinemeenschapsfuncties
g
het ‘kleine ontmoeten’
aan de rand van het park
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

35. uitgangspunt: woonkwaliteit
met diverse woontypologieën
duurzame wijk:
•compact bouwen
•verscheidenheid
•woonkwaliteit
•aantrekkelijkheid
verschillende doelgroepen:
ook kinderen, ouderen, personen
met een handicap, ....
en boeiend voor bezoekers
•parkappartementen aan de rand
van het park en OV-as
•gestapelde woningen
FRIS IN HET LANDSCHAP
•rijwoningen
•gekoppelde woningen minimaal
770 woningen
GRONTMIJ

36. uitgangspunt: woonkwaliteit
met diverse woontypologieën
versie 2
parkeren op de velden
minder gestapelde woningen
minder dens
600 woningen
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

37. verschillende woontypologiën
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

38. verschillende woontypologiën
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

39. verschillende woontypologiën
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

40. energie zuinig, energie +
woningen
Formuleren van energie-ambitie
Studiebureau Ecofys
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

41. FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

42. FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

43. FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

44. FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

45. Lage energiewijk?
algemeen: E60 peil
Stad St Niklaas wil 15% passiefwoningen bouwen E40 peil
Collectief verwarmingssysteem wordt niet weerhouden
Maar: toch nog alleenstaande woningen
inpandige garages
verspringende gevelrijen ... Energieverlies
Te weinig ambitieus om europese subsidies te halen!
europese verplichting om tegen 2020 energieneutraal te
FRIS IN HET LANDSCHAP
bouwen met tussentijdse verstrengde normen. Deze wijk zal
binnen 5 jaar al niet meer aan de normen voldoen voor
nieuwbouw die dan zullen gelden...
GRONTMIJ

46. vrij spel voor natuur en kinderen
duurzame wijk:
natuurrijk, avontuurlijk, speels
- groenstructuur
- sportveldjes
- speelweefsel
- spelprikkels
- bewonersinitiatieven
- meervoudig gebruik
- boeiende en gevarieerde plekken
- ruimte voor evenementen
- zitten, flaneren, wandelen
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

47. speelnatuur
speelnatuur
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ genieten

48. natuur en spel
FRIS IN HET LANDSCHAP
grond wadi: voor reliëfrijke en uitdagende heuvels
GRONTMIJ inzaai van gras en wilde bloemen

49. buurthappening in het park
samen tuinieren, genieten..
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

50. water en groenstructuur
wadi koppelen aan natuurrecreatie
FRIS IN HET LANDSCHAP
•wadi’s en open grachten voor buffering van hemelwater;
GRONTMIJ •hergebruik regenwater

51. samen met de bewoners
samen met de scoutsleiding
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ het parkement: luisteren, uitleg geven aan de bewoners

52. smaakmakers om je ideeën duidelijk te maken aan
opdrachtgever, diensten, bewoners, ....
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

53. ‘parkpromenade’ wandel- en fietsas
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

54. uitgangspunt: verblijfskwaliteit!
profiel leefstraten
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

55. uitgangspunt: verblijfskwaliteit!
profiel leefstraten zonder gracht
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

56. uitgangspunt: verblijfskwaliteit!
profiel dwarspleintjes
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ
J

57. avontuurlijke, bloeirijke
speelse slinger voor jong & oud
stadsdeelpark
natuurrijk, avontuurlijk, speels
- zitten, flaneren, wandelen
- boeiend en gevarieerd
- reliëf
- speelnatuur
- bewonersinitiatieven
- meervoudig gebruik
- ruimte voor evenementen
- sport
waterinfiltratie, waterspel, ..
FRIS IN HET LANDSCHAP
extensief beheer!
GRONTMIJ voorontwerp park

58. FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ
speelnatuur

59. avontuurlijke, bloeirijke speelse slinger voor jong & oud
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ dwarspleintjes lopen door in het park .....

60. samen dromen over ......
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ 16 05 09: wandelen, luisteren en uitleg geven aan de bewoners (600!)

61. overzichtsplan op terrein schetsen op terrein
FRIS IN HET LANDSCHAP
infomoment
GRONTMIJ 16 05 09: wandelen, luisteren en uitleg geven aan de bewoners (600!)

62. avontuurlijke, bloeirijke speelse slinger voor jong & oud
AP
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

63. uitgangspunt: veldenstructuur tussen de grachten
verdeling privaat/openbaar
masterplan: 60/40 600 woningen
1ste versie 50/50 770 woningen
nu: 57/43 712 woningen
oppervlakte park: 42.702 m2
oppervlakte school: 9.562 m2
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

64. Duurzaamheidsmeter evr-Architecten - SumResearch - Daidalos Peutz
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

65. Duurzaamheidsmeter
ontwerp november 2008
score 59 %
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

66. Duurzaamheidsmeter
aangepast ontwerp Matexi
score: 52 %
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ

67. Duurzaamheidsmeter
nieuwe versie febr. 2010
FRIS IN HET LANDSCHAP
GRONTMIJ