Tr1910 barometre102 populer_kultur

KONDA
Barometresi
TEMALAR
Popüler Kültür
Ekim 2019
(Bu rapor abonelerimizle yaptığımız
sözleşmelere uygun olarak yayınlanmıştır.)

KONDA EKİM’19 POPÜLER KÜLTÜR 2 / 92
İÇİNDEKİLER
1. YÖNETİCİ ÖZETİ .................................................................................................................3
2. POPÜLER KÜLTÜR............................................................................................................. 7
2.1. Popüler Kültür Unsurlarında Toplumun Tercihi ve Kişilerin Tercihleri........................... 7
2.1.1.Popüler kültürle temas ................................................................................................... 8
2.1.2.Popüler kişi....................................................................................................................11
2.1.3.Şarkıcı/ Müzisyen ve şarkı/müzik parçası ..................................................................12
2.1.4.Diziler ve oyuncular.......................................................................................................20
2.1.5.Sosyal medya fenomenleri...........................................................................................25
2.2. Kültür Tüketimi................................................................................................................29
2.2.1.Müzik ve video seyredilen mecralar ............................................................................29
2.2.2.Televizyon izleme ..........................................................................................................31
2.2.3.Haftasonu ve kültürel etkinlikler..................................................................................33
2.3. Sosyal Medya Kullanımı, Amacı ve Tercihleri................................................................39
2.3.1.Sosyal medya kullanımı................................................................................................39
2.3.2.Sosyal medya kullanım amacı......................................................................................40
2.3.3.Sosyal medyaya bakış...................................................................................................44
2.3.4.Medyanın tercihlere etkisi............................................................................................49
2.4. Popüler Kültür Endeksi ve Tüketim Kanalları ...............................................................51
2.4.1.Popüler kültür endeksi .................................................................................................51
2.4.2.Müzik dinlenen / video seyredilen kanalın popüler kültür tüketimine etkisi............52
2.4.3.Sosyal medya ile popüler kültürün ilişkisi ...................................................................57
2.5. Barometre Araştırmalarında Yıllar İçinde Sosyal Medya Kullanıcı Profilleri................65
2.5.1.WhatsApp ......................................................................................................................66
2.5.2.Instagram ......................................................................................................................67
2.5.3.YouTube.........................................................................................................................69
2.5.4.Facebook .......................................................................................................................71
2.5.5.Twitter ............................................................................................................................73
3. ARAŞTIRMANIN KÜNYESİ ...............................................................................................75
3.1. Araştırmanın Genel Tanımı.............................................................................................75
3.2. Örneklem .........................................................................................................................75
4. TÜM CEVAP DAĞILIMLARI...............................................................................................77
4.1. Deneklerin Profili.............................................................................................................77
4.2. Popüler Kültür .................................................................................................................82
5. TERİMLER SÖZLÜĞÜ...................................................................................................... 91
5.1. Terimlerin Kaynağı Olan Soru ve Veriler........................................................................92

1. YÖNETİCİ ÖZETİ
Barometre serisinin 102.’si olan Ekim’19 Barometresi raporuna temel olan saha çalışmamız 5-6
Ekim 2019 tarihlerinde, 29 ilin merkez dahil 111 ilçesine bağlı 154 mahalle ve köyünde
2699 kişiyle hanelerinde yüz yüze görüşülerek gerçekleştirilmiştir.
Tema: Popüler kültür
Bu ayın Barometre araştırmasının teması olarak “popüler kültür” konusunu belirledik. Bu araştırma
kapsamında ilk olarak toplumun popüler olana bakışını ve popüler olanla ilişkisini ortaya
koymaya çalıştık. Amacımız nelerin popüler olduğunu değil, toplumun popüler kültürle olan
ilişkisini ortaya koymaktı.
Bu çerçevede 6 farklı konuda, şarkı/müzik parçası, şarkıcı/müzisyen, dizi, oyuncu, popüler kişi ve
sosyal medya fenomeni için, ilk olarak görüştüğümüz kişilerin neyin popüler olduğuna dair
bilgilerini, algılarını tespit etmeye; ardından aynı konuda kendi tercihlerini öğrenmeye çalıştık.
Diğer bir deyişle neyi veya kimi popüler olarak bildikleri ve kendilerinin en beğendiklerini
sorduk. Bu modelde kişilerin neleri beğendiği veya tercih ettiğinin yanı sıra kimlerin popüler
kültürle ilgili ne kadar bilgi sahibi olduğu veya bu sorulara bir cevabı olduğu dahi önemli
ipuçları içeriyordu.
Bu tema çerçevesinde ayrıca kişilerin sosyal medya kullanımını da derinlemesine inceledik. Sosyal
medya kanallarını ne amaçlarla takip ettiklerini ve sosyal medyaya dair toplumsal algıyı
anlamaya çalıştık. Ayrıca, müzik ve video izlemek için kullanılan irili ufaklı her türlü kanalın
kullanım oranlarını da öğrendik. Bunların yanında, kişilerin hangi kültürel etkinliklere
katıldıkları, hafta sonu neler yaparak geçirdiklerine dair verilerle kültür tüketimlerini de
ölçtük. Bu bulgular ışığında popüler kültür ile temasın ve tercihlerin ne oranda değiştiğini
anlamaya çalıştık.
Toplumun neredeyse tümü müzik dinliyor ve televizyon seyrediyor. Buna karşılık üçte biri
haftasonunu evde geçiriyor. Yine üçte bir son 3 ayda sinema, tiyatro gibi bir kültürel etkinliğe
katılmış. Haftasonlarını evin dışında geçiren, evde hiç zaman geçirmeyenler ise dörtte bir
oranında. Kültür etkinliklerine katılım genelde artıyor olmasına karşın sinemaya gitme oranı
azalmış.
Hangi kanalların müzik ve video amaçlı kullanıldığına baktığımızda Spotify, Netflix gibi kanallarda
ciddi bir artış olduğu görülüyor. YouTube kullandığı belirtenlerin oranı da yüzde 60’a varmış
durumda. Diğer bir deyişle internete girenlerin yüzde 80’i YouTube’u video ve müzik kaynağı
olarak kullanıyor.
Sosyal medyadaki artışa karşın televizyon izleme oranı düşüyor. Haberi TV’den izlemeyenler artıyor.
Ancak sadece radyo veya televizyonu müzik ve video amacıyla kullananların oranı da yüzde
15 mertebesinde. Genel olarak baktığımızda televizyon, radyo gibi tek yönlü “kitle iletişim
araçları”nın etkisi azalıyor diyebiliyoruz. Ancak, halen televizyon etkin bir güç olarak karşımıza
çıkıyor. Zira toplumun tamamına yakını halen bir şekilde TV ile ilişkili bir yaşam sürüyor.

Sosyal medya kullanımı yüzde 74 seviyesinde. En fazla öğrenciler, en az ise yaşlılar, emekliler ve
kendini “sofu” olarak tarif edenler kullanıyor. Instagram kullanımı Facebook’u geçmiş
durumda. Ancak en yüksek oranda, yüzde 63 ile WhatsApp kullanılıyor. Sosyal medyanın en
çok iletişim için kullanıldığı belirtiliyor; ancak vakit geçirmek veya eğlenmek için sosyal
medyada var olduğunu söyleyenlerin de yarıdan fazla olduğunu belirtmek lazım.
Popüler kültüre dair verilere ilk baktığımızda ise popüler kişilerle veya unsurlarla ilgili cevapların
çeşitliliği bizi şaşırttı. Popüler kültür ile temas edenlerin ilgisi bir noktada toplanmıyor. En
beğenilen şarkıcı sorusuna toplumun yarıya yakını cevap vermiyor, ancak verenler 400 farklı
kişinin ismini telaffuz ediyor.
Belli konularda toplumun yarıdan fazlasının bir tercih belirtmediği durumlarda bile cevap verenlerin
yarısı kadar cevap sayısına tanık oluyoruz. Diğer yandan, en ünlü ve popüler olanın kim
olduğunu bilip kendi tercihini farklı belirten de azımsanmayacak sayıda insan var. Bu kişilerin
tercihleri de kendi içinde daha da çeşitleniyor. Belli tercihler toplumun farklı noktalarında
buluşuyor veya ayrışıyor. Artık sadece maruz kaldıklarımız arasından bir seçim yapmıyoruz,
beğenilerimize göre içeriği dünyanın her yerinde arayabiliyoruz. Herkesin kendi popülerini
arayıp bulabildiği bu ortam elbette ki internetin ve sosyal medyanın yaygınlaşmasının
sonucunda ortaya çıktı. Sosyal medyanın “sosyal sermaye”yi oluşturan tüm unsurlar üzerinde
etkisi var.
Bu kapsamda bir “popüler kültür endeksi” ürettik. Elde ettiğimiz 6 adet karşılaştırmalı soruya kişilerin
popüler kültüre uzaklık veya yakınlığını ölçmek amacı ile puanlar vererek bir endekse
dönüştürdük. Kişiler bu sorulara cevap verebildiyse ve kendi tercihini toplumun tercihinden
ayırabildiyse daha yüksek puan almış oldu.

Bu endeksi incelediğimizde ise endekste en yüksek puan alanların hayatında daha çok interaktivite
olanlar olduğunu görüyoruz. Bu çerçevede popüler kültüre dair tanımın internet ve sosyal
medyanın varoluşuyla hayli değiştiğini gözlemliyoruz. Herkesin kendi popülerini bulabildiği bir
dünyada bu durum değişmiş gözüküyor. Özellikle internet, sosyal medya ve interaktif
kanalları kullanabilmenin eğitim ve gelir seviyesi ile doğru orantılı olduğu toplumumuzda
popülerle olan ilişki de sosyo-ekonomik seviyesi ile artıyor. En popüler olduğu iddia edilen bir
şarkıcının bile sadece yüzde 5 tarafından “en beğenilen” olduğu bir toplumda “popüler
kültür” ile toplumların yönlendirilebileceğini düşünmek hayli güç. Zira çok beğenilenin de
ömrünün kısa olduğunu bu araştırma kapsamında tespit edebildik. En beğenilen şarklıların
veya dizilerin en önemli özelliklerinin ortaya çıkışları 1-2 ayı geçmemiş, yeni içerikler olduğunu
da gördük. Sonuçta ortaya şöyle bir tablo çıkıyor; Popüler kültürle toplumun yarıya yakını çok
da ilgilenmiyor. Çeşitlilik çok arttığı için de bu kitle de bir noktaya yönlenmiyor. Toplumun
popüler kültür ile temas eden diğer kesiminin ise tercihleri çok değişken ve çok çeşitli; ayrıca,
çok hızlı değişiyor.

2. POPÜLER KÜLTÜR
Bu ayın Barometre araştırmasının teması olarak “popüler kültür” konusunu belirledik. Bu tema için
literatür taraması yaptığımızda ilk olarak popüler kültür kavramının farklı disiplinlerde farklı
anlamlar taşıdığını tespit ettik. Ayrıca, geçtiğimiz 20 yıl çerçevesinde popüler kültüre dair bir
çok paradigma da değişikliğe uğramış gözüküyor. Zira sosyal medyanın yaygınlaşması ve
kendi içinde de yeni gelişmeler göstermesi neyin nasıl popüler olduğu ile ilgili yaklaşımları
çok geniş bir yelpazeye yaymış oldu. Diğer bir deyişle, farklı toplumsal grupların farklı
“popüler”leri olmuş oldu.
Araştırmanın verilerine ilk baktığımızda gördüğümüz tablo bu durumu destekler nitelikteydi. Kişilere
popüler kişilerle veya unsurlarla ilgili tercihlerini sorduğumuzda verilen cevapların çeşitliliği
bizi şaşırttı. Popüler kültürün hiç temas etmediği bir kesim bulunsa da temas edenlerin ilgisi
bir noktada toplanmıyor. İnsanların “popüler”e maruz kaldıkları tek kanalın gazete, dergi,
radyo, sonrasında tek kanallı televizyon olduğu bir noktadan, dünyanın öbür ucunda üretilen
bir içeriğin sosyal medyada beğenilebildiği bir ortama geldiğimizi kabul edersek, bu durumu
baştan gayet normal karşılamak mümkün oluyor.
Biz de bu araştırma kapsamında ilk olarak toplumun popüler olana bakışını ve popüler olanla ilişkisini
ortaya koymaya çalıştık. Amacımız nelerin popüler olduğunu değil, toplumun popüler kültürle
olan ilişkisini ortaya koymaktı. Çocukların ve 18 yaş altındaki gençlerin popüler kültürü yoğun
olarak takip ettiğini, hatta yer yer şekillendirdiğini gözlemlerimizden biliyoruz. Dolayısıyla bu
yaş grubundakilerle görüşme yapmadığımız bir araştırmada gerçekten nelerin popüler
olduğunu tespit etmek hayli güç. Ancak popüler olarak tarif edilenlerin genele ne kadar hitap
ettiğini anlamamız mümkün.
2.1. Popüler Kültür Unsurlarında Toplumun Tercihi ve Kişilerin Tercihleri
Bu çerçevede ilk olarak 6 farklı konuda kişilerin neyin popüler olduğuna dair bilgilerini, algılarını tespit
etmeye çalıştık; ardından aynı konuda kendi tercihlerini öğrenmeye çalıştık. Şarkı/müzik
parçası, şarkıcı/müzisyen, dizi, oyuncu, popüler kişi ve sosyal medya fenomenlerinden neyi
veya kimi popüler olarak bildikleri ve kendilerinin en beğendiklerini sorduk. Bu modelde
kişilerin neleri beğendiği veya tercih ettiğinin yanı sıra kimlerin popüler kültürle ilgili ne kadar
bilgi sahibi olduğu veya bu sorulara bir cevabı olduğu dahi önemli ipuçları içeriyordu.
Sorularımızı şu 6 altı konuda aşağıda görüldüğü şekilde görüşülen kişilere yönlendirdik.
Ünlü/popüler kişi
Toplumun tercihi: Sizce topluma göre şu günlerin en popüler kişisi kim?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde en beğendiğiniz ünlü kişi kimdir?
Dizi
Toplumun tercihi: Şu günlerde en fazla izlendiğini düşündüğünüz diziyi söyleyebilir misiniz?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde en beğendiğiniz, izlediğiniz dizi hangisidir?

Şarkı/ müzik parçası
Toplumun tercihi: Şu günlerde en fazla dinlendiğini düşündüğünüz şarkının ismini söyleyebilir
misiniz?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde en beğendiğiniz şarkının ismi nedir?
Şarkıcı/ müzisyen
Toplumun tercihi: Şu günlerde en fazla dinlendiğini düşündüğünüz şarkıcının, müzisyenin ismini
söyleyebilir misiniz?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde en beğendiğiniz şarkıcı, müzisyen kimdir?
Oyuncu
Toplumun tercihi: Şu günlerde en beğenildiğini düşündüğünüz film veya dizi oyuncusunu söyler
misiniz?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde en beğendiğiniz film veya dizi oyuncusu kimdir?
Sosyal medya fenomeni
Toplumun tercihi: Şu günlerde en popüler olduğunu düşündüğünüz sosyal medya fenomeni, ünlüsü
kimdir?
Kendi tercihi: Sizin şu günlerde beğendiğiniz, takip ettiğiniz bir sosyal medya fenomeni, ünlüsü var
mı? Kimdir?
Ankete katılanlar bu soruları açık uçlu olarak cevapladılar ve bu cevapları farklı kategorilere göre
gruplara ayırdık.
2.1.1. Popüler kültürle temas
Sorulara verilen cevaplar arasında çok yoğunlaşmış bir tercih göremiyoruz. Tüm sorulara bir arada
baktığımızda müzisyen/şarkıcı konusunda 370, dizi oyuncusu konusunda 250 veya en
beğenilen şarkı konusunda 400 farklı cevap verildiğini görüyoruz. Diğer bir ifadeyle, 6
konunun hiçbirinde cevaplar bir kişide, bir şarkıda veya bir dizinin isminde toplanmıyor.
Herkesin kendine ait bir popüleri veya beğendiği farklı bir kişi oluyor.
Ancak bu soruların cevaplarını ve insanların neleri, kimleri popüler bulup neleri tercih ettiğini
ayrıntılara girmeden incelediğimizde ilk olarak önemli oranda bir grubun bu sorulara herhangi
bir cevap vermediğini tespit ediyoruz. Bu sorulardan en az cevap verilebilmiş olanı sosyal
medya fenomenlerine yönelik olan, en fazla cevap verilmiş olan ise dizi tercihine yönelik olan
soru oldu.
Aşağıdaki grafikte hangi soru grubuna kişilerin ne oranda cevap verdiğini görebiliyoruz.

Bu grafiği daha kolay algılanır hale getirmek için anlatmaya çalışalım; Bu tabloya göre görüşülen
kişilerin yüzde 40’ı en popüler dizinin hangisi olduğu sorusuyla, kendisinin hangi diziyi
beğendiği sorusuna aynı cevabı vermiş gözüküyor. Örneğin, en popüler dizinin Fox TV dizisi
“Mucize Doktor” olduğunu düşünüp, kendi tercih ettiği dizi olarak da “Mucize doktor” dizisinin
adını verdiyse “ikisine de aynı cevabı vermiş” oluyor. Yüzde 18 en popüler olan bir dizi için bir
isim söylerken, kendi tercihine başka bir dizinin ismini vermiş. Diğer bir deyişle popüler olarak
düşündüğünden farklı bir tercih belirtmiş. Örneğin ‘En popüler dizi “Mucize Doktor” ama ben
“Çukur”u seyrediyorum’ demiş. Yüzde 11 ise sadece kendi tercihini söylemiş; ancak,
toplumun hangi diziyi en yüksek oranda seyrettiğine dair bir cevap vermemiş. Yüzde 8 ise
kendi tercihini belirtmeden toplum genelindeki en popüler olduğunu düşündüğü diziyi
söyleyebilmiş. Yüzde 24 diziye dair iki soruya da hiç cevap vermemiş.
İncelemelerimizi bu model çerçevesinde yaptığımızda aynı konuya dair iki soruda farklı yanıt en fazla
“popüler kişi” konusunda verilmiş gözüküyor. Cevaplarda siyasetçilerin ağırlıkta olduğu bu
sorulara kayıtsız kalma oranı da diğer konulara göre daha düşük.
Sosyal medya fenomenleri konusunda herhangi bir bilgi veya tercih belirtebilmiş kişilerin oranı üçte
biri geçmiyor. En popüler fenomenin kim olduğu sorusuna bir isim söylemiş kişilerin oranı ise
yüzde 28, kendisinin beğendiği bir fenomen ismi söyleyebilmiş olanların oranı ise yüzde
22’de kalıyor.
Bu dağılımların farklı demografik kümelerde nasıl değiştiğini incelediğimizde ise tahmin de
edilebileceği gibi yaş grupları ve eğitim seviyesi en önemli parametreler olarak karşımıza
çıkıyor. Bu iki parametre dolaylı olarak kişilerin sosyal medyayla ilişkisini tarif ettiği için de
belirleyici oluyor. Diğer bir deyişle, analizlerimizde birçok bulgu bize popüler kültürle ilgilenip
ilgilenmemeyi sosyal medyayla ilişkinin seviyesinin belirlediğini gösteriyor. Bu tip iletişim
kanalları daha açık olan gençlerin popüler kültürle ilişkisi de daha çok oluyor.
11
23
40
21
17
14
7
15
18
24
19
28
3
11
11
14
14
10
11
8
8
7
8
19
68
43
24
34
43
28
%0 %50 %100
Fenomen
Oyuncu
Dizi
Şarkıcı
Şarkı
Popüler kişi
Popüler tercihler sorularına cevap oranları
İkisine de aynı cevabı vermiş. Farklı cevaplar vermiş.
Sadece kendi tercihini söylemiş. Sadece toplumun popülerini söylemiş.
İkisine de cevap vermemiş.

Gençler daha bilinçli cevap veriyor
Popüler kültür algısı ve tercihlerine dair her konuda daha gençlerin bu sorulara diğer yaş gruplarına
kıyasla daha yüksek oranda cevap verebildiğini görebiliyoruz. Gençler ayrıca toplumun
tercihine dair tahminle kendi tercihi arasındaki farkı daha fazla gözetebilmiş gözüküyor.
Dikkat çekici olan sadece oyuncu, şarkıcı veya sosyal medya fenomeni gibi konularda değil,
herkesin yüksek oranda tercih ve tahmin bildirebildiği “popüler kişi” konusunda da gençlerin
iki soruya farklı cevaplar verme oranının, diğer bir deyişle daha bilinçli tercih yapma oranının
49 yaş üstündekilerine göre iki kat daha fazla olması. Gençlerin yüzde 39’u kendi tercihiyle
toplumun tercihini ayırabilmişken, yani “farklı cevaplar vermiş”ken, bu oran 49 yaş üstü
grupta yüzde 16 seviyesinde. Diğer yandan gençlerin internette ve sosyal medyada çok daha
fazla oranda aktif olduğunu, Spotify, YouTube gibi interaktif mecraları daha fazla
kullandıklarını da biliyoruz. Gençlerin 6 farklı konuda da daha bilerek cevap vermelerini de
bu aktifliğe bağlayabildiğimiz birçok bulgu araştırma verilerinde karşımıza çıkıyor.
2
9
21
16
24
30
32
43
44
15
22
25
9
18
24
16
13
12
1
5
16
7
15
24
11
17
24
11
22
39
8
17
31
16
30
39
2
3
4
12
11
11
13
11
8
18
14
10
15
14
12
8
10
12
4
11
17
6
9
8
7
8
9
5
8
8
5
8
11
22
20
17
91
72
41
59
42
27
38
21
14
52
33
18
64
43
22
38
28
19
%0 %50 %100
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
FenomenOyuncuDiziŞarkıcıŞarkı
Popüler
kişi
Yaş dağılımına göre popüler kültür etkisi
İkisine de aynı cevabı vermiş. Farklı cevaplar vermiş.
Sadece kendi popülerini söylemiş. Sadece toplumun popülerini söylemiş.
İkisine de cevap vermemiş.

Popüler kültür sorularına cevap vermeyenler tek tip değil
Diğer yandan sorulara cevap vermemek, dolayısıyla popüler kültüre kayıtsız olmak sadece yaşla veya
ona bağlı eğitim, sosyal sermaye gibi konularla ilgili değil. Bu soruların en az dördüne birden
cevap vermeyen yüzde 15’lik bir kesim bulunuyor. Analizlerimizin önemli bir kısmına göre
cevap verme oranı eğitimle ve metropolde büyümekle doğru orantılı, yaşla ise ters orantılı.
Bununla bağlantılı olarak da sosyal medya ile teması daha fazla olanların yanı sıra izleme ve
dinleme kaynağı olarak daha fazla internetin unsurlarını (YouTube, Apple TV, Spotify vb.)
kullananların bu sorulara daha fazla yanıt verebildiğini tespit ediyoruz. Görüştüğümüz kişiler
interaktif kanalları ne kadar kullanıyorsa, bu sorulara o oranda cevap veriyorlar. Hatta kendi
tercihi ile toplumun tahmin edilen tercihinde farklı cevaplar verme eğiliminde olanlar interneti
ve sosyal medyayı da en aktif şekilde kullananlar. Dolayısıyla ilk bakışta popüler kültür
konusunda kayıtsız kalanları belirli özelliklerden oluşan tanımlı bir grup olarak
değerlendirebiliriz.
Ancak bu grup her ne kadar ağırlıklı olarak daha yaşlılar, eğitimi düşük olanlar ve kırsal bölgede
yaşayanlardan oluşsa da yüzde 15’i 32 yaş altından, yüzde 9’u üniversite mezunlarından
yarıya yakını da metropolde yaşayanlardan meydana geliyor. Ayrıca yarısı da interneti
kullandığını belirtiyor. Neticede, popüler kültürle temas etmiyor olmak her tür toplumsal
profilde karşımıza çıkabilecek bir durum.
2.1.2. Popüler kişi
Bu aşamada 6 konuyu ayrı ayrı hem toplumun tercihine, hem de kişilerin kendi tercihlerine dair
oranlarla inceliyoruz. İlk olarak cevap verilme oranı yüksek olan “popüler kişi” konusuna
bakıyoruz.
“Sizce topluma göre şu günlerin en popüler kişisi kim?” sorusuna görüşülen kişilerin yüzde 22’si
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ismini söylerken, “Sizin şu günlerde en beğendiğiniz ünlü kişi
kimdir?” sorusuna ise yüzde 6,5 Erdoğan’ın ismini söylemiş gözüküyor. İsmi söylenen en
popüler ikinci kişi ise Ekrem İmamoğlu olarak karşımıza çıkıyor. Bu iki siyasi figürden sonra
46,4
39,7
,6
,2
,5
,9
5,2
6,5
37,5
20,3
,9
1,1
1,0
1,7
15,2
22,3
0 10 20 30 40 50
Bilgim yok
Diğer
Acun Ilıcalı
Fatih Bulut
Selahattin Demirtaş
Reynmen
Ekrem İmamoğlu
Recep Tayyip Erdoğan
En popüler/ünlü kişi
Topluma göre
Kendi tercihi

en yüksek oranda söylenen isim ise son aylarda “Ela” şarkısı ile ünlenen youtuber Reynmen
(Yusuf Aktaş) olarak karşımıza çıkıyor.
İnsanlar, toplumun ünlü, popüler gördüğü kişinin daha çok siyasetçi olduğunu tahmin ediyor. Halbuki
kendi beğendikleri kişiler arasında siyasetçileri çok daha az sayıyorlar.
Diğer dikkat çekici bir nokta olarak görüşülen kişiler toplumun popüler kişisinin kim olduğuna dair
bir oyuncu ismi söylememiş, ancak yüzde 15 bir oyuncuyu “kendi sevdiği ünlü kişi” olarak
belirtmiş. Şarkıcı kategorisi için de benzer bir fark beliriyor. Toplumun tercihi sorulduğunda
kişiler siyasi figürlerin söyleneceğini tahmin etmiş, ancak kendi tercihinde daha çok siyasi
olmayan figürlere yönelmişler.
2.1.3. Şarkıcı/ Müzisyen ve şarkı/müzik parçası
“Popüler/ünlü kişi” kavramının kişiye göre farklı algılandığını bu kategorizasyondan net bir şekilde
görebiliyoruz. Konu şarkıcı/müzisyen olduğunda ise kişiler kendi tercihlerini toplumun
tercihlerine dair tahminlerine kıyasla daha fazla söyleyebiliyor. Görüşülen kişilerin yarıya
yakını şu sıralar en fazla hangi şarkıcı/müzisyenin dinlendiğine dair tahmini söylemiş. Buna
karşılık daha yüksek bir oranla üçte iki kendi tercihini belirtmiş.
46,4
5,5
1,7
2,0
15,3
2,5
11,4
15,3
37,8
5,0
,3
,8
2,2
3,4
6,2
44,3
0 10 20 30 40 50
Bilgim yok.
Diğer
Komedyen
Futbolcu
Oyuncu
Şarkıcı
Siyasetçi
En popüler/ünlü kişi
Topluma göre
Kendi tercihi

Kişilere en beğendikleri şarkıcıyı sorduğumuzda birbirinden farklı 400’e yakın kişinin isminin
söylendiğini görebiliyoruz. Popüler kültür unsurlarına dair sorularımızın tümünde
karşılaştığımız bu çeşitlilik en fazla şarkıcı ve şarkı tercihlerinde görülüyor.
Sizin şu günlerde en beğendiğiniz şarkıcı, müzisyen kimdir? sorusuna verilen cevaplar
Abdurrahman Önül, Adamlar, Adem Tepe, Adnan Şenses, Ahmet Aslan, Ahmet Kaya, Ahmet
Özhan, Ahmet Parlak, Ahmet Şafak, Ajda Pekkan, Ak-47, Alexander Rybak, Aleyna Tilki, Ali
Bora, Ali Ekber Çiçek, Ali Kınık, Ali Seven, Alihan, Alişan, Allame, Anıl Piyancı, Ankaralı Ayşe,
Ankaralı Çoşkun, Arif Sağ, Asker Demirtaş, Aşık Veysel, Aşkın Nur Yengi, Athena, Atilla Yılmaz,
Atiye, Avantasia, Aycan Öner, Aydilge, Ayfer Ünler, Ayfer Vardar, Ayla Çelik, Aynur Doğan, Ayşe
Dinçer, Ayşen, Ayşen Birgör, Azer Bülbül, Aziz Çınar, Baha, Barış Manço, Bartu Küçükçağlayan,
Bedia Akartürk, Behiye Aksoy, Belkıs Akkale, Ben Fero, Bengü, Bergen, Berkcan Güven, Bilal
Hancı, Bilal Sonses, Blanco White, Bora Duran, Bossy, Britney Spears, Bts, Buray, Burçe
Bozkurt, Burhan, Bülent Ersoy, Bülent Serttaş, Büyük Ev Ablukada, Can Kazaz, Can Oflaz,
Canan Çal, Canbay, Candan Erçetin, Celal Güzelses, Cem Adrian, Cem Belevi, Cem Karaca,
Cem Yılmaz, Cengiz Kurtoğlu, Cengiz Özkan, Ceylan, Ceylan Ertem, Ceza, Chemical Brothers,
Ciwan Haco, Contra, Çağan Şengül, Damien Rice, David Guetta, Davut Güloğlu, Death, Demet
Akalın, Dengbej Hevdil Hadi, Diyar, Drake, Dua Lipa, Duman, Dursun Ali Erzincanlı, Ebru
Gündeş, Ece Seçkin, Edip Akbayram, Edis, Ekin Uzunlar, Elif Güreşçi, Emel Sayın, Emir Can
İğrek, Emre Aydın, Ender Balkır, Ender Tekin, Enrique İglesias, Enver Çelik, Enver İbrahim, Eray
Yeşilırmak, Erdal Erdinçer, Erkan Acar, Erkan Oğur, Erol Budan, Erol Evgin, Ersay Üner, Esat
Kabaklı, Eyüphan, Ezgizem, Ezhel, Faruk Yılmaz, Fatih Bozduman, Fatih Bulut, Fatih Bülent,
Fatih Kısaparmak, Fazıl Say, Fazlı Sayın, Ferdi Tayfur, Ferhat Göçer, Ferhat Tunç, Feride Hilal
Akın, Feridun Düzağaç, Ferman Akgül, Fikri Karayel, Funda Arar, Furkan Soysal, Gazapizm,
Gökhan Doğanay, Gökhan Özen, Gökhan Tepe, Gökhan Türkmen, Gönül Akkor, Gripin, Grup
Abdal, Grup Sabato, Grup Yorum, Gururbey, Gülavi, Gülben Ergen, Gülden Karaböcek, Gülnur
Kaya, Gülşen, Günel, Hadise, Hakan Altun, Hakan Peker, Hakkı Baba, Hakkı Bulut, Halil Sezai,
38,8
43,0
1,9
1,5
1,8
2,1
0,5
0,5
0,5
3,1
1,0
1,9
1,3
2,1
47,3
27,5
1,1
1,0
1,0
0,8
1,6
1,2
1,6
2,2
1,9
2,5
3,9
6,2
0 10 20 30 40 50
Bilgim yok.
Diğer
Müslüm Gürses
İbrahim Tatlıses
Sezen Aksu
Neşet Ertaş
Aleyna Tilki
Demet Akalın
Ben Fero
Ahmet Kaya
Ezhel
Tarkan
Reynmen
Fatih Bulut
Şarkıcı/ Müzisyen
Topluma göre
Kendi tercihi

Halit Bilgiç, Haluk Levent, Hande Yener, Harput Yusuf, Havva Öğüt, Hayko Cepkin, Hilmi Kara,
Hira-i Zerdüş, Hozan Toprak, Hüner Coşkunel, Hüseyin Kağıt, Hüsnü Arkan, Imagine Dragons,
Inna, Irmak Arıcı, Işın Karaca, İbrahim Erkal, İbrahim Serttaş, İbrahim Tatlıses, İdo, İlyas
Yalçıntaş, İnci Mercan, İntizar, İrem Derici, İrem Güral, İsmail Altunsaray, İsmail Oruçlu, İsmail
Türüt, İsmail YK, İzel, Jay Z, Kaan Boşnak, Kadir Taran, Kahraman Deniz, Kalben, Kamuran
Akkor, Kargo, Karsu, Kayahan, Kenan Doğulu, Kerim Tekin, Kıraç, Kıvırcık Ali, Kodes,
Konthkar, Koray Avcı, Leman Sam, Levent Yüksel, Linet, Loreena McKennitt, Mabel Matiz,
Mahmut Orhan, Mahsun Kırmızıgül, Mahsuni Şerif, Manga, Manuş Baba, Max Korzh, Mazhar
Alanson, Mazhar Sakman, Mehmet Balaman, Mehmet Erdem, Mehmet Yıldız, Melike Şahin,
Mem Ararat, Mero, Mersinli Ayşe, Merve Özbey, Metin Özülkü, MFÖ, Mirkelam, Model, Mor ve
Ötesi, Mozart, Muazzez Abacı, Muazzez Ersoy, Murat Boz, Murat Kekilli, Musa Eroğlu, Mustafa
Aslan, Mustafa Ceceli, Mustafa Cihat, Mustafa Küçük, Mustafa Özarslan, Mustafa Sandal,
Mustafa Yıldızdoğan, Müslüm Gürses, Müzeyyan Senar, Müzeyyen Senar, Nalan, Nejat Alp,
Neşe Karaböcek, Neşet Ertaş, Nil Karaibrahimgil, Nilüfer, Nina Kraviz, No 1, Norm Ender,
Nurettin Reçber, Nuri Sesigüzel , Oğuz Aksaç , Oğuz Yılmaz, Onay Şahin, Onur Akın, Onurcan
Özcan, Orhan Gencebay, Orhan Ölmez, Ozz-B, Ömer Faruk Bostan, Öykü Duman, Öykü
Gürman, Özcan Tekin, Özcan Türe, Özdemir Erdoğan, Özge Gürel, Özlem Çelik, Patron, Rafet
El Roman, Rahmi Saltuk, Ramazan Çelik, Ray Charles, Recebim, Rena Del Rey, Resul Dindar,
Reynmen, Rihanna, Rota, Sabahat Akkiraz, Sagopa Kajmer, Saian, Sami Yuısuf, Samime
Sanay, Sancak, Scorpions, Seda Sayan, Seksendört, Selahattin Demirtaş, Selahattin Özdemir,
Selda Bağcan, Selma Hüner, Semira Tevfik, Serdar Ortaç, Serkan Kaya, Sertab Erener, Seyfi
Doğanay, Sezen Aksu, Sıla, Sibel Can, Simge, Sinan Akçıl, Slayer, Slipknot, Soner Olgun,
Songül Güner, Sura İskenderli, Şahe Bedo, Şakiro, Şanışer, Şebnem Ferah, Şehinşah,
Şehriban, Şenay Uzun, Şener Şen, Şevval Sam, Şivan Perwer, Şükrü Güler, Tanju Okan, Tarık
Mengüç, Tarkan, Tender, Teoman, Toygar Işıklı, Tuğçe Kandemir, Tuğçe Kardem, Tuğkan,
Türkan Şoray, Ufuk Beydemir, Uğur Işılak, Uğur Önür, Umut Akyürek, Umut Timur, Uygar
Doğanay, Ümit Besen, Ümmü Erbil, Velet, Veysel Uluağaç, Volkan Konak, Xece Herdem, Xelil
Tori, Xelil Xemgin, Xezal, Yasmin Levy, Yaşar, Yaşar Günaçgün, Yavuz Bingöl, Yıldız Tilbe, Yusuf
Akkaş, Yusuf Cihan, Yusuf Güney, Yusuf Harputlu, Yusuf Hayaloğlu, Yüksek Sadakat, Yüksel
Özkasap, Yüzyüzeyken Konuşuruz, Zakkum, Zara, Zekai Tunca, Zeki Erdem, Zeki Müren,
Zeynep Bastık, Ziynet Sali, Zülfü Livaneli
Toplumun şu sıralar en fazla dinlediği tahmin edilen şarkıcı yüzde 6,2 ile Fatih Bulut oldu. Fantezi
müzik sanatçısı olan Bulut’un ilk albümü bu yılın Ağustos ayında piyasaya çıktı ve albümdeki
“Çok sevdim yalan oldu” aldı parçası hızlı bir çıkış yaptı. 2 aylık süre içinde sadece Youtube
kanalında 130 milyonun üzerinde izlenme oranına ulaştı. Araştırmamızda en fazla ismi
söylenen Fatih Bulut’un bile sadece yüzde 6,2’lik bir kesim tarafından telaffuz edilmiş olması
toplumun çok büyük bir kesimine hitap eden şarkıcı olmadığına işaret ediyor. Örneğin kişilerin
kendilerinin en fazla tercih ettiği şarkıcı/müzisyen olan Ahmet Kaya ise yalnız yüzde 3
tarafından söyleniyor. Bu bulgu çerçevesinde herkesin farklı bir popüleri olduğunu
düşünebiliriz. Bu durum diğer popüler kültür unsurlarında da görülebiliyor.
Bu denli çeşitlilik gösteren bir listede isimler üzerinden analiz yapmak hayli güç. Ancak, her iki
sorunun cevabında da dikkat çeken bir durum ortaya çıkıyor. Sorular “şu günlerde” kalıbıyla
sorulmuş olmasına karşın Ahmet Kaya, Tarkan, Sezen Aksu ve Müslüm Gürses gibi uzun
süredir yeni bir üretim yapmamış, hatta bazıları hayatta olmayan sanatçılar en az Ezhel,
Reynmen gibi yeni nesil müzisyenler kadar telaffuz edilmiş gözüküyor. Popüler olduğu en
fazla oranda tahmin edilen Fatih Bulut kişilerin kendi tercihi sorulduğunda Ahmet Kaya ve
Tarkan’ın gerisinde kalmaktadır. Bu tabloya bakarak kişilerin popüler olana dair bilgisinin
kendi tercihlerini tamamen etkilemediğini iddia edebiliriz.

Bu soruların cevaplarını müzik türleri bazında incelemeden önce bir de şarkı ve müzik parçası ile ilgili
sorulara verilen cevapları ele almakta fayda var. Soruları “en fazla dinlediğini düşündüğünüz
şarkı” ve “en beğendiğiniz şarkı” şeklinde kişi üzerinden değil de eser üzerinden
sorduğumuzda cevap verme oranının daha da düştüğünü görebiliyoruz. Ancak diğer yandan
çeşitlilik de artıyor. Zira kişilerin kendi tercihini sorduğumuzda 400’den fazla farklı cevap
alıyoruz.
Şarkı ismi sorduğumuzda bir süredir piyasada olan, eski şarkı isimlerinin çok söylenmediğini, listenin
başını gerçekten son günlerde piyasaya çıkmış ve özellikle sosyal medyada çok ismi geçen
parçaların oluşturduğunu görüyoruz. Şarkıcı sorduğumuzda listenin başlarında yer alan
Tarkan, Sezen Aksu veya Ahmet Kaya gibi sanatçıların parçalarının çok az söylendiğini
görüyoruz. Listenin en başında yer alan şarkıların hemen hemen hepsi en fazla 6 aydır
piyasaya çıkmış parçalar olarak göze çarpıyor. Bu tip dikkat çekici değişimlerin sebeplerini
topluca analiz edeceğiz, ancak her bir yeni bulgumuzda popüler olanın kişiye özel olmaya
başladığını gösteren birçok ipucuyla karşılaşıyoruz.
İki soruda da listenin en başında yer alan kişi ve müzik parçası isimleriyle ilgili önemli bir noktaya bu
aşamada değinmek gerekiyor. Özellikle en fazla tercih edilen şarkılara baktığımızda çok kısa
geçmişi olan parçalar olduklarını görüyoruz. Fatih Bulut’un “Çok Sevdim Yalan Oldu” parçası
iki ay önce, Norm Ender’in “Mekanın Sahibi” 3 ay önce, 10 farklı sanatçının protest içerikli
“Susamam” şarkısı bir buçuk ay önce, Ezhel’in “Aya” şarkısı ise araştırmanın yapıldığı
haftasonundan sadece 15 gün önce piyasaya çıkmış parçalar. Biz anket kapsamında bu
soruları “son günlerde tercih edilen….” kalıbıyla sormuş olsak bile bu denli güncel ve taze
eserlerin kişilerin zihinlerinde yer edebilmiş ve cevap verebilmiş olmalarını dikkat çekici bir
durum olarak karşılayabiliriz. Bu durum aynı zamanda popülerliğin oldukça anlık, kısa
dönemli olduğu izlenimini veriyor. Aynı araştırmayı 15 gün önce veya 15 gün sonra yapsaydık,
farklı sonuçlarla karşılaşabilirdik.
48,5
42,5
,7
0,3
,8
0,6
1,1
1,4
4,1
55,1
26,2
,6
,8
1,4
1,0
1,3
3,1
10,4
0 10 20 30 40 50 60
Bilgim yok.
Diğer
Nalan (Emir Can İğrek)
Demet Akalın (Ben Fero)
Aya (Ezhel)
Mekanın Sahibi (Norm Ender)
Susamam (Şanışer)
Ela (Reynmen)
Çok Sevdim Yalan Oldu (Fırat Bulut)
Şarkı/Müzik parçası
Topluma göre
Kendi tercihi

Şarkı ve şarkıya dair dört sorunun cevaplarını bir de müzik türlerine göre incelemenin önemli bulgular
ortaya koyacağını düşünüyoruz. Hem şarkı hem de şarkıcıların türleri açısından baktığımızda
Türkçe müziğin hakimiyetini görüyoruz. Her ne kadar çeşitlilik olduğunu söyleyebilsek de
yabancı dilde olan parçaların telaffuz edildiğini söylemek güç. Tercih edilen şarkıların içinde
sadece 15 kişi yabancı bir müzik parçasının ismini söylemiş. Ayrıca her iki unsurda da müzik
türü olarak türkü tercih edildiğinden daha az popüler bulunuyor, rap/hip hop ise popüler
olarak görüldüğünden daha az tercih ediliyor. Bu bulguyu sosyal medyanın hâkimiyetine
bağlamak mümkün. Ancak, daha önce de belirttiğimiz gibi sosyal medyanın tercihler ve neyin
popüler olduğuna dair tahminler üzerindeki etkisini bu bölümün sonunda değerlendireceğiz.
38,8
3,9
3,7
,6
5,8
2,9
12,5
10,1
18,6
47,3
1,7
1,2
,5
10,8
1,4
7,3
10,6
16,3
0 10 20 30 40 50
Cevap yok
Diğer türler
Rock / metal ve benzeri
Anadolu Rock / özgün müzik
Rap / Hiphop
Türk sanat müziği
Türkü / Halk müziği
Fantazi / arabesk
Türkçe pop
Şarkıcı/ Müzisyen
Topluma göre
Kendi tercihi
48,5
4,0
1,8
1,0
7,4
1,9
10,3
8,4
13,6
55,1
2,6
,2
,3
10,2
1,3
5,9
12,6
9,6
0 10 20 30 40 50 60
Cevap yok
Diğer
Anadolu Rock / özgün müzik
Rap / Hiphop
Türk sanat müziği
Türkü / Halk müziği
Fantazi / arabesk
Türkçe pop
Şarkı/Müzik parçası
Topluma göre
Kendi tercihi

Şarkı ve şarkıcıya dair soruları bir de kişilerin tercih ettiği müzik türü özelinde inceleyelim. Daha önce
de farklı araştırmalarda sormuş olduğumuz “en çok hangi müziği dinlemeyi tercih edersiniz?”
sorusuna verilen yanıtlara baktığımızda genel anlamda yukarıdaki verilerle bir paralellik
görebiliyoruz. Kişilerin birden fazla cevap verebildiği bu soruda ilk sırayı türkü ve halk müziği
alıyor. En çok tercih edilen müzik parçası sorusunda birinci olan Türkçe pop türü ise genel
müzik tercihlerinde ikinci sırada yer alıyor.
Dinlemeyi tercih ettiği müzik türü sorduğumuzda yüzde 10’un “dinlerim” dediği yabancı pop müzik
ise şarkı veya şarkıcı ismi sorulduğunda hiç varlık göstermiyor. Diğer bir deyişle insanlar esas
tercihlerinin yanısıra yabancı dilde müzik dinlediğini söylüyor, ancak hangisi diye cevap
vermesi gerektiğinde bir isim söylemiyor veya söyleyemiyor. Bu şekilde göze çarpan diğer
çelişkili durum ise Türk sanat müziğinde karşımıza çıkıyor. Tür olarak sorduğumuz veriye
baktığımızda toplumun dörtte biri Türk sanat müziği dinlediğini belirtirken, ancak yüzde 3’lük
bir kesim şu sıralar en çok bu türde bir şarkı/şarkıcının müziğini beğendiğini, tercih ettiğini
söylüyor.
Aşağıdaki iki grafik genelde tercih edilen müzik türüne göre şu sıralar hangi müzik parçasının tercih
edildiğini göstermektedir. İkinci grafik–kolay anlaşılması için-sadece en yüksek oranda
söylenmiş olan ilk 6 şarkıyı ve oranlarını gösteriyor.
9
1
2
2
5
8
10
18
24
32
40
0 10 20 30 40 50
Diğer
Tekno / elektronik müzik
Klasik batı müziği / caz ve benzeri
Anadolu rock / özgün müzik
Rap, Hiphop
Yabancı pop
Fantezi / arabesk
Türk sanat müziği / Klasik Türk müziği
Türkçe pop
Türkü / halk müziği
Dinlemeyi en çok tercih ettiğiniz müzik türü

Bu iki grafikte dikkat çekici nokta yabancı pop, Türkçe pop ve hatta rap dinlediği söyleyenler arasında
da fantezi türünden olduğunu söyleyebileceğimiz “Çok sevdim yalan oldu” parçasının
beğenilen şarkı olarak söylenmiş olması. Bu tablodan hareketle kişilerin popüler kültür
unsurlarına bakışta kendi beğenilerini belli müzik türü kalıpları içinde düşünmediğini iddia
etmek mümkündür.
Popüler kültür yukarıda da belirttiğimiz gibi çok hızlı tüketilen bir meta olarak karşımıza çıkıyor.
Popüler olduğunu bu araştırma vasıtasıyla belirlediğimiz müzisyenlerin ve özellikle ortaya
koydukları ürünlerin çok kısa geçmişleri var. Üç ay öncesine kadar popüler olanların da bu
0 20 40 60 80 100
Anadolu rock / özgün
müzik
Rap, Hiphop
Yabancı pop
Fantezi / arabesk
Türk sanat müziği / Klasik
Türk müziği
Türkçe pop
Tercih edilen müzik tercihine göre en beğendiği şarkı (tüm cevaplar)
Çok Sevdim Yalan Oldu - Fatih Bulut Ela - Reynmen Susamam - Şanişer
Aya - Ezhel Nalan - Emir Can İğrek Diğer
Bilgim yok
0 5 10 15 20 25
Anadolu rock / özgün müzik
Rap, Hiphop
Yabancı pop
Fantezi / arabesk
Türk sanat müziği / Klasik Türk müziği
Türkçe pop
Tercih edilen müzik tercihine göre en beğendiği şarkı
Çok Sevdim Yalan Oldu - Fatih Bulut Ela - Reynmen Susamam - Şanişer Aya - Ezhel Nalan - Emir Can İğrek

listelerde yer almaması bu hızlı devinimin var olduğunu ispatlayan diğer bir unsur. Dolayısıyla
hangi parçayı veya hangi oyuncuyu hangi demografik kümenin tercih ettiğinden ziyade
beğenen kişilerin toplum içindeki konumlarını anlamaya çalışmak daha açıklayıcı olacaktır.
Bu amaçla belli oranlardan ziyade Barometre raporlarında sıklıkla kullandığımız toplumsal
doku haritası (MCA analizi=) ile popüler tercihlerin toplumsal konumlarını incelemenin faydalı
olacağını düşünüyoruz.
Kişilerin hangi şarkıyı ve şarkıcıyı tercih ettiklerine göre MCA grafiğindeki konumlanmalarına
baktığımızda ilk olarak cevap vermeyenlerin düşey eksenin altında bir noktada olduklarını
görüyoruz. Diğer yandan protest bir söylem içeren Susaman şarkısı ve hip hop türünde son
haftalarda büyük dinlenme oranları yakalayan Ezhel’in Aya şarkısı grafiğin eğitimlilerin,
muhaliflerin ve inançsızların olduğu yukarıdaki bölgede konumlanıyor. Tarkan ve Sezen Aksu
gibi eskiden beri var olan ancak yeni dönemde popüler bir ürünü olmayan sanatçılar ise biraz
daha kadınların ağırlıklı olduğu tarafa çekilmiş duruyor.
Şarkısı en çok dinlendiği düşünülen Fatih Bulut ve şarkısı ise toplumun orta koordinat noktasında
beliriyor. Neşet Ertaş ve Müslüm Gürses de benzer alanlarda yer alıyor. Ahmet Kaya’nın
konumu ise Kürtlerin çekim gücünün olduğu tarafa doğru kaymış gözüküyor. Tabii bu Ahmet
Kaya’yı sadece Kürtler dinliyor anlamına gelmiyor; daha ziyade, Kürtler herkesten daha çok
Ahmet Kaya dinliyor diyebiliriz.

2.1.4. Diziler ve oyuncular
Popüler kültürün en yaygın ve neredeyse herkese temas eden unsurlarından birisi televizyon dizileri.
Türkiye toplumunun TV izleme oranlarının dünya çapında üst seviyelerde olduğunu biliyoruz.
Günde ortalamada 4-5 saat TV izleyen bu toplumda TV dizilerini toplumun en fazla temas
ettiği popüler kültür malzemesi olarak tarif edebiliriz. Bölümün en başında da belirttiğimiz
gibi dizi tercihi ve hangi dizinin en fazla seyredildiği soruları en yüksek oranda cevap verilen
soru olarak karşımıza çıkıyor.
Bu tabloya göre 18 yaş üstü nüfusun üçte ikisinin toplumun neyi tercih ettiğine dair bir fikri var ve en
çok sevdiği bir dizi de var. Ancak görüşülen kişilerin yüzde 40’ı kendi beğendiği diziyi
toplumun da beğendiğini tahmin ediyor.
Dizi tercihlerinde listenin en başında yer alan Mucize Doktor dizisi bu araştırmanın saha çalışması
yapıldığında henüz sadece dört bölümü yayınlanmış olan bir dizi. Diğer bir deyişle son derece
yeni bir yapım. Aynı şarkı/müzik parçası tercihlerinde olduğu gibi kişilerin tercihinde yeni
olana yönlenme eğilimi olduğunu düşünmek mümkün. Nisan 2018’de yaptığımız Hayat
Tarzları araştırmasında da en çok izlenen dizilerinden biri henüz bir-iki hafta önce
yayınlanmaya başlamış olan Sen Anlat Karadeniz idi.
Ancak, ikinci sırada yer alan Çukur ise 1 buçuk senedir, 3 sezondur yayınlanıyor. Tercih etme veya
tercih edildiğini tahmin etme oranları birbirine yakın olan iki diziden birisi uzun süredir seyirci
kitlesini, hatta neredeyse kendi kültürünü oluşturmuş bir yapımken, diğeri sadece 4 kere
29,0
15,8
3,6
1,1
1,7
1,9
2,2
2,4
3,3
3,7
5,5
7,6
10,0
12,2
33,3
11,8
1,7
,7
1,5
1,7
2,1
1,6
3,5
3,2
4,6
8,2
12,9
13,1
0 10 20 30 40
Bilgim yok..
Diğer
Yabancı diziler
Hint dizileri
Payitaht Abdülhamid
Arka Sokaklar
Sen Anlat Karadeniz
Kadın
Diriliş Ertuğrul
Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz
Bir Zamanlar Çukurova
Hercai
Çukur
Mucize Doktor
Diziler
Topluma göre
Kendi tercihi

yayınlanmış olan bir dizi. Bu noktada popüler kültür tüketiminin ne kadar dinamik bir zeminde
hareket ettiği yönünde bir izlenim ortaya çıkıyor.
Kişilerin tercih ettikleri dizileri hangi kanalda yayınladıkları bilgisiyle beraber incelediğimizde ATV
kanalının dizi performansında bir üstünlüğünü görebiliyoruz. En çok tercih edilen 5 dizisi, tüm
tercihlerin beşte birini oluşturuyor. Onu FOX TV takip ediyor. Son 4 yılın rating oranlarına
baktığımızda FOX TV’nin dizilerden ziyade haber bülteni ile rating başarısı elde ettiğini tespit
edebiliyoruz. Ancak, Mucize Doktor Fox TV’nin bu denli başarılı çıkış yaşamış ilk dizisi. Bu
kapsamda, Fox TV dizi performanslarıyla rating başarısı elde eden ve iki yıldır çok izlenen
Çukur dizisinin yayınlandığı Show TV’nin bile üstünde bir tercih edilme oranı ortaya koyuyor.
Mucize Doktor
Çukur
Hercai Bir Zamanlar Çukurova EDHO
Diriliş Ertuğrul
Kadın
Anlat K.deniz
Arka Sokaklar
Payitaht
0 5 10 15 20 25
TRT
Kanal D
ATV
Show TV
Fox TV
Tercih edilen diziler ve kanalları
Mucize Doktor Çukur Hercai Bir Zamanlar Çukurova
EDHO Diriliş Ertuğrul Kadın Anlat K.deniz
Arka Sokaklar Payitaht Diğer Diziler
0 5 10 15
Diğer diziler
Yabancı diziler
Arka Sokaklar
Sen Anlat Karadeniz
Kadın
Diriliş Ertuğrul
EDHO
Bir Zamanlar Çukurova
Hercai
Çukur
Mucize Doktor
Dizi tercihine göre ilk açtığı TV kanalı
Fox TV ATV TRT Kanalları Show TV Kanal D Star TV TV izlemiyor

Dizi tercihini bir de kişilerin televizyonları açtıklarında ilk çevirdikleri kanala göre incelediğimizde
tercih edilen dizinin kendi kanalına da izleyici taşıdığını görebiliyoruz.
Tercih edilen dizileri toplumsal doku haritası (MCA grafiği) üstünde gördüğümüzde ise kadınlara daha
fazla hitap eden Hercai ve Kadın dizilerinin, kadınların çoğunlukta olduğu sağ tarafa doğru
konumlandığını görüyoruz. En çok izlenen Mucize Doktor dizisi ise gene kadınlara doğru bir
çekim gücü altında, ancak daha eğitimli ve daha muhalif kesimin olduğu sol üst tarafta
beliriyor. Çukur ise genç erkeklerin olduğu noktada konumlanıyor. Mafya ve devlet
dinamiklerini konu alan Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olamaz dizisi grafiğin daha ortasına doğru
ama erkeklerin ağırlıkta olduğu noktada duruyor. Payitaht ve Diriliş Ertuğrul dizileri ise Ak
Parti seçmenleri ile ilişkili bir noktada yer alıyor.
Diğer bir nokta dizi hakkında tercih belirtmeyenlerin bazı dizileri tercih edenlere kıyasla grafiğin daha
üstünde yer alması. Diriliş Ertuğrul’u ve Kanal 7’deki Hint dizilerini izleyenler dizi ismi
bildirmeyenlere göre daha aşağıda konumlanıyor. Yabancı dizileri tercih eden küçük bir küme
ise toplumun sosyo-ekonomik ekseninin en üst noktasında konumlanmış duruyor.
Popüler kültürün önemli bir parçası olarak kişilerin dizi ve sinema oyuncularına dair tercihlerini ve
algılarını da anlamaya çalıştık. Bu noktada “oyuncu” tercihi ve toplumun tercihine dair tahmin
sorularının ikisine birden herhangi bir cevap vermeyenlerin oranının yüzde 43 olduğunu

hatırlatmak gerekiyor. Ayrıca, bu sorunun cevaplarına baktığımızda çok az kişinin oyuncuları
oynadıkları bir dizi veya filmdeki karakterlerin isimleriyle söylediğini, isim verenlerin
tamamına yakınının kişilerin gerçek ismini söylediğini de belirtmekte fayda var.
Oranları incelemeden önce en beğenilen oyuncu sorusuna cevap veren 1500’e yakın kişinin 250’nin
üstünde farklı oyuncunun ismini söylediğini belirtmek gerekiyor.
Sizin şu günlerde en beğendiğiniz film veya dizi oyuncusu kimdir? sorusuna verilen cevaplar
Aamir Khan, Aaron Paul, Abdurrahman Önel, Açelya Kılıçay, Adam Sandler, Adile Naşit, Aeron
Paul, Afra Saraçoğlu, Ahmet Mümtaz Taylan, Akın Akınözü, Al Pacino, Ali Atay, Ali Okay Yazıcı,
Ali Sürmeli, Ali Yağcı, Alp Korkmaz, Alp Navruz, Alper Potuk, Altan Erkekli, Anthony Hopkins,
Aras Bulut İynemli, Arzum Onan, Aslı Enver, Aslı İnandık, Aslıhan Güner, Asli Bekiroğlu, Asuman
Dabak, Ata Demirer, Aybüke Pusat, Aydan Şener, Ayhan Işık, Azer Kurtuluş, Bahadır
Yenişehirlioğlu, Barış Arduç, Bartu Küçükçağlayan, Başak Parlak, Bedia Akartürk, Bedirhan
Ilıca, Belçim Bilgin, Bensu Soral, Beren Saat, Bergüzar Korel, Berk Oktay, Berrak Tüzünataç,
Beste Kökdemir, Birce Akalay, Birkan Sokullu, Brad Pitt, Bruce Wills, Buğra Gülsoy, Bulut
Korkmaz, Burak Deniz, Burak Özçivit, Burak Serdar Şanal, Burak Yörük, Burcu Biricik, Burcu
Özberk, Bülent İnal, Can Yaman, Cansel Elçin, Cansu Dere, Cem Yılmaz, Cemre Yılmaz, Cenk
Torun, Ceren Moray, Ceyda Düvenci, Cihangir Ceyhan, Cüneyt Arkın, Çağatay Ulusoy, Çağla
Şikel, Çağlar Ertuğrul, Çağlar Ertuğrul , Çetin Tekindor, Defne Kayalar, Demet Akbağ, Demet
Evgar, Demet Özdemir, Deniz Can Aktaş, Deniz Çakır, Deniz Gezmiş, Diğer, Dilan Çiçek Deniz,
Ebru Şahin, Eda Ece, Edward Norton, Ekin Koç, Ekrem Bora, Elçin Sandal, Eliza Taylor, Emre
Sertkaya, Engin Altan Düzyatan, Ercan Kesal, Erdal Beşikçioğlu, Erkan Kolçak Köstendil, Esra
Erol, Ezgi Mola, Fahriye Evcen, Falcao, Fatih Bulut, Fatma Girik, Fikret Kuşkan, Furkan Andıç,
Furkan Palalı, George Clooney, Gökberk Demirci, Gökçe Bahadır, Görkem Sevindik, Gülse
Birsel , Gürkan Uygun, Hadise Arduç, Hale Soygazi, Halit Ergenç, Haluk Bilginer, Haluk Levent,
Hande Erçel, Hannah Gross, Hazal Bulut, Hazal Kaya, Hazar Ergüçlü, Hilal Altınbilek, Hülya
Koçyiğit, İbrahim Çelikkol, İbrahim Erkal, İlker Kaleli, İrem Helvacıoğlu, İrem Sak, Jason
Statham, Jennifer Lawrence, Joaquin Phoenix, Johnny Depp, Kadir Doğulu, Kadir İnanır,
Keanu Reeves, Kemal Sunal, Kenan Doğulu, Kenan İmirzalıoğlu, Kenan Kalav, Kerem Alışık,
Kerem Bursin, Keremcem, Kıvanç Tatlıtuğ, Kit Harington, Koray Gençer, Kubilay Aka, Kutsi,
Leonardo Dicaprio, Mahmut Tuncer, Mahsun Kırmızıgül, Max Kruse, Mehmet Aslantuğ,
Mehmet Kaya, Mehmet Kolçak, Mehmet Özgür, Melek Baykal, Melis Babaday, Melisa Aslı
Pamuk, Mert Aydın, Mert Fırat, Meryem Uzerli, Mine Tugay, Morgan Freeman, Murat Boz,
Murat Ünalmış, Murat Yıldırım, Müge Anlı, Müjdat Gezen, Müşfik Kenter, Natalie Portman, Naz
Elmas, Necati Şaşmaz, Necip Memili, Nehir Erdoğan, Neil Patrick Harris, Neslihan Atagül,
Nesrin Topuz, Nicolas Cage, Nurgül Yeşilçay, Oğuzhan Koç, Oktay Kaynarca, Onur Atilla, Onur
Tuna, Onur Ünlü, Orhan Gencebay, Ozan Akbaba, Ozan Güven, Öykü Gürman, Özcan Deniz,
Özge Gürel, Özge Özpirinççi, Özge Yağız, Özgür Ozan, Patrick Swayze, Rami Malek, Rasim
Öztekin, Recep Tayyip Erdoğan, Resul Dindar, Reynmen, Rıza Kocaoğlu, Robert De Niro, Rojda
Demirer, Russell Crowe, Sadri Alışık, Sandra Bullock, Sarp Apak, Sarp Levendoğlu, Selahattin
Bölük, Selçuk Yöntem, Selin Sever, Sena Bulut, Sera Kutlubey, Serenay Sarıkaya, Sezen Aksu,
Şafak Sezer, Şahan Gökbakar, Şebnem Zorlu, Şener Şen, Şevket Çoruh, Şevval Sam, Şeyma
Korkmaz, Talat Bulut, Tamer Karadağlı, Taner Ölmez, Tanju Çolak, Tarık Akan, Tarık Ünlüoğlu,
Timuçin Esen, Tolga Çevik, Tolga Sarıtaş, Tolgahan Sayışman, Tom Ellis, Tom Hardy, Toygar
Avanoğlu, Tuba Büyüküstün, Tuncel Kurtiz, Türkan Şoray, Ufuk Bayraktar, Ufuk Özkan, Uğur
Güneş, Ulaş Artepe, Ulaş Tuna Astepe, Ülkü Hilal Çiftçi, Vahide Perçin, Vin Diesel, Will Smith,
Yılmaz Erdoğan, Yılmaz Güney, Zafer Algöz, Zafer Ergin, Zuhal Topal
Popüler kültüre dair herhangi bir konuda bir tercih bildiren kişilerin sayısı ne kadar düşük olursa
olsun cevap çeşitliliği devam ediyor.

Diziye dair bir önceki soru grubunda birinci sırada yer alan Mucize Doktor’un başrol oyuncusu Taner
Ölmez’in isminin Çukur dizisinin başrol oyuncusu Aras Bulut İynemli’ye göre çok daha az
söylendiğini görüyoruz. Diğer yandan son günlerde herhangi bir dizi veya film projesinde yer
almayan Kenan İmirzalıoğlu ve Kıvanç Tatlıtuğ da 400 farklı ismin söylendiği listenin ilk
beşinde yer alıyor. Bu iki veriyi ele aldığımızda popüler kültür unsuru olan dizilerin
“popülerleşme” süresinin popüler kişilerinkine göre daha hızlı olduğunu; diğer yandan da
kişilerin bilinilirliğinin daha uzun süreli olduğunu iddia edebiliriz.
En beğenilen oyuncu ile dizi tercihini bir arada incelediğimizde aşağıdaki tablo ile karşılaşıyoruz. Bu
grafiğe göre en beğendiği oyuncu Akın Akınözü olanların yüzde 90’ı en beğendiği dizi olarak
“Hercai”yi söylemiştir. Oktay Kaynarca’yı beğenenlerin ise yüzde 63’ünün tercih ettiği dizi de
Kaynarca’nın oynadığı ATV dizisi “Eşkıya Dünya’ya Hükümdar Olmaz”dır.
Şu günlerde en
beğendiği film veya
dizi oyuncusu
Şu günlerde en beğendiği, izlediği dizi
Çukur
Mucize
Doktor
Diriliş
Ertuğrul
Hercai
Bir Zamanlar
Çukurova
Eşkıya…
(EDHO)
Diğer
Hepsi,
hiçbiri,
bilmiyor
Toplam
Aras Bulut İynemli 66 8 1 2 3 3 10 7 100
Taner Ölmez 1 81 3 1 11 1 100
Engin Altan Düzyatan 5 9 50 4 4 4 17 8 100
Akın Akınözü 8 90 3 100
Oktay Kaynarca 3 4 3 4 63 13 9 100
Kenan İmirzalıoğlu 14 20 2 2 14 6 26 18 100
Kıvanç Tatlıtuğ 14 22 2 12 4 4 30 12 100
Türkiye 10 12 3 8 5 4 28 29 100
48,6
30,0
1,5
2,0
2,7
2,6
3,1
2,7
6,8
52,9
23,3
1,5
2,8
2,7
2,1
3,5
2,8
8,4
0 10 20 30 40 50 60
Bilgim yok..
Diğer
Akın Akınözü
Kıvanç Tatlıtuğ
Oktay Kaynarca
Kenan İmirzalıoğlu
Engin Altan Düzyatan
Taner Ölmez
Aras Bulut İynemli
Dizi/ Film oyuncusu
Topluma göre
Kendi tercihi

Mucize Doktor dizisi öncesinde ana rollerde pek görülmeyen Taner Ölmez’i beğendiğini söyleyenlerin
ise yüzde 81’i de zaten Mucize Doktor’u en beğendiği dizi olarak telaffuz ediyor. Şu günlerde
bir dizide oynamayan Kenan İmirzalıoğlu ve Kıvanç Tatlıtuğ’u tercih edenlerin ise belirgin bir
eğilimi görülmüyor.
Kişilerin oyuncu tercihlerinin toplumsal doku grafiğindeki konumlanması ise dizi tercihiyle benzer bir
tablo ortaya koyuyor. Taner Ölmez ile başrolünü oynadığı Mucize Doktor dizisi aşağı yukarı
aynı noktada. Herhangi bir güncel dizi veya film projesinde yer almaya Kıvanç Tatlıtuğ da
benzer bir noktada beliriyor. Benzer durumda olan Kenan İmirzalıoğlu ise toplum merkezine
daha yakın. Tatlıtuğ’un yer alacağı muhtemel bir dizinin de benzer bir noktada konumlanacağı
tahmin edilebilir.
2.1.5. Sosyal medya fenomenleri
Popüler kültür unsurlarında en son olarak “sosyal medya fenomenleri”ne dair tercih ve bilgi ölçümü
yaptık.
Twitter, Instagram, TikTok veya Youtube gibi sosyal medya kanallarında birisinde veya birkaçında
birden hesabı olup yakın çevresi dışında geniş bir kitle tarafından takip edilen kişiler sosyal
medya fenomeni olarak tanımlanıyor. Bu kişilerin yayın yaptığı içeriklerin belli bir teması da
olabiliyor, ilgi çekebilecek ve takipçi arttırabilecek herhangi bir konuyu da kullanabiliyorlar.

Sosyal medya fenomeni sorumuz başta da belirttiğimiz gibi en yüksek oranda kayıtsız kalınan konu.
Zira sosyal medya kavramının bile en fazla 15 senelik bir mazisi olduğu düşünülürse sosyal
medya fenomenlerinin de toplumsal algıda neden çok fazla yer bulmadığını anlamak zor
olmayacaktır. Ancak, sadece beşte birinin cevap verdiği bu soruda bile 300’e yakın farklı
ismin söylendiğini görüyoruz. Yukarıda da belirttiğimiz gibi tercih yapanların oransal olarak
darlaşması çeşitliliği ortadan kaldırmıyor.
“Sizin şu günlerde beğendiğiniz, takip ettiğiniz bir sosyal medya fenomeni, ünlüsü var mı?
Kimdir?” sorusuna verilen cevaplar
Abdullah Can, Ahmet Aksöz, Ahmet Karya, Ahsen TV, Akın Akınözü, Aleyna Tilki, Ali Usta, Alişan,
Aras Bulut İynemli, Aras Karanfil, Arif Sevimli, Aslı Bekiroğlu, Aslı İnandık, Atakan Özyurt, Atilla
Işık, Atilla Taş, Ayhan Tarakçı, Aykut Elmas, Azat Kızıltepe, Azat Yılmaz, Barış Özcan, Başak
Kablan, Ben Fero, Berika Demir, Berkcan Güven, Betül Çakmak, Betül Demirkaya, Beyazıt
Öztürk, Bilal Hancı, Bilal Sanseç, Burak Altındağ, Burak Özdemir, Burak Sevinç, Burcu Biricik,
Burhan Toprak, Buse Terim, Bülent Mert, Can Sinom, Cansu Akın, Celal Ceren Çelik, Cem
Yılmaz, Ceyda Düvenci, Cezmi Kalorifer, Cihangir Ceyhan, Cristiano Ronaldo, Cüneyt Özdemir,
Çağla Şikel, Çağrı Taner, Damla Altun, Danla Biliç, Dark Rabbit, Deniz Toprak, Devlet Bahçeli,
Doğan Kabak, Duru Enver, Duygu Özaslan, Ed Stafford, Efe Uygaç, Ekrem İmamoğlu, Elanur,
Emre Durmuş, Enes Batur, Enes Çakmak, Engin Altan, Enis Arıkan, Erkan Kolçak Köstendil,
Ersay Üner, Esin Polaç, Esra Erol, Eylül Öztürk, Ezgi Gizem Akdoğan, Fanus Adam, Fatih Bulut,
Fatih Portakal, Fatih Terim, Fatih Ürek, Gazeteci Baba, Geek Yapar, Gizem Uzel, Gökberk
Demirci, Gökçe Yıldırım, Greta Thunberg, Gülben Ergen, Hadise, Hakan Demirkapı, Hakan
Mengüç, Hakan Ural, Halil Kalay, Halil Söyletmez, Haluk Levent, Hande Yener, Hanife Akın
Çankal, Hassas Anne, Hatice Kübra Tangan, Haylaz, Hulusi Özbilgin, Husky, Hülya Aslan,
İbrahim Yılmaz, İhsan Eliaçık, İrem Sak, İsmail Küçükkaya, İsmail Yk, Kaan Sekbal, Kadir
Ezildi, Kafalar, Kenan Erçetingöz, Kenan Işık, Kendall Jenner, Kerimcan Durmaz, Kıvanç
Tatlıtuğ, Köksal Baba, Krdş Bu Ne, Majesteleri, Mandalinalı Çocuk, Marul Kafa, Medyum
Memiş, Mehmet Ali Bulut, Mehmet Aslantuğ, Melih Gökçek, Memduh Bayraktar, Meriç Keskin,
Mero, Merve Akyüz, Merve Taşkın, Meryem Can, Messi, Mikrofesto, Miranda Cosgrove,
Mitrain, Murat Muratoğlu, Murat Sakaoğlu, Mustafa Karadeniz, Mustafa Yalçın, Müge Anlı,
Müzisyen Anne, Nalet Bebe, Neslican Tay, Neymar, Nez Demir, Nihat Altınkaya, Nilay Toprak,
Nusret Gökçe, Oğuzhan Uğur, Onur Saylak, Orkun Işıtmak, Ömer TubaLiya, Öykü Berkan, Özge
Yağız, Özgün Tunç, Özlem Kaşif, Patron, Pelin Akil, Post42, Recep Tayyip Erdoğan, Refika,
Retro, Reynmen, Ruhi Çenet, Ryan Babel, Ryan Donk, Selçuk Büyük, Selçuk İnan, Selin Ciğerci,
Serenay Sarıkaya, Serkan Dikme, Sevda Türküsü, Seyf, Simge Karakoç, Sura İskenderli,
Süleyman Soylu, Sümeyye Över, Şahangiller, Şanışer, Şervin Yaşar, Şeyda Erdoğan, Şeyma
Subaşı, Şükran Kaymak, Taha Özer, Tahir Şimşek, Temizlik Avcıları, Tolunay İleyda, Tugay
Karaaslan, Türk Pro, Uğur Dündar, Unlustv, Uras Benlioğlu, Ünsal Ünlü, Yakup Deniz, Yalçın,
Yasemin Sakallıoğlu, Yasemin Sokoğlu, Yılmaz Özdil, Zafer Akıncı, Zahide Yetiş, Zeynep Bastık,
Zeynep Oruç
Kişilerin hangi sosyal medya fenomenini beğendiğine dair sorumuza bir cevap verenlerin dörtte bire
yakını Reynmen lakaplı Yusuf Aktaş’ın tercih edildiğini söylüyor. Beşte bire yakını da
Reynmen’i kendisinin en beğendiği fenomen olarak belirtmiş. İlk beş sıradaki diğer
fenomenler ise çok daha az telaffuz edilmiş.
Elbette bu oranlar bu fenomenlerin gerçek performanslarını göstermiyor. Zira listenin en başında
olmayıp ancak bu isimlerden çok daha fazla takipçisi olan sosyal medya fenomenleri
bulunuyor. Hatta listenin ikinci sırasındaki Enes Batur’un 11 milyon takipçisi varken listenin
birincisi Reynmen’in ise 5 buçuk milyon takipçisi bulunuyor.

Popüler olan da kadın eksikliği
Bu araştırma kapsamında ilk defa en popüler olanlar listesinin ilk beşinde bir kadın ismi görüyoruz.
Makyaj videoları ile tanınan ve şu günlerde YouTube’da 2 milyonun üstünde abonesi bulunan
Danla Biliç bu listenin üçüncü sırasında yer alıyor.
Popüler kültür araştırmamızın genelinde bir “kadın figür” eksikliği olduğunu belirtmek gerekiyor.
Oyuncu ve şarkıcı sorularında cevap olarak söylenen isimleri cinsiyetlerine göre ayırdığımızda
kadın popüler kültür figürlerinin erkeklerin gerisinde kaldığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Kadınların da kadın söyleme oranı düşük
Var olan oyuncu ve şarkıcıların ne kadarının erkek veya kadın olduğunu bilmek güç. Ancak genel bir
tarama yapıldığında sosyal medyada da bir erkek hakimiyetini algılamak mümkün. Bunun da
etkisi olarak toplumun tercihi sorulduğunda daha fazla erkek söylenmesini normal
78,2
14,0
0,7
0,8
0,6
1,4
4,2
72,8
14,3
0,8
0,5
1,3
3,6
7,2
0 20 40 60 80
Bilgim yok..
Diğer
Berkcan Güven
Barış Özcan
Danla Biliç
Enes Batur
Reynmen
Topluma göre
Kendi tercihi
28
42
6
26
22
33
20
30
72
58
94
74
78
67
80
70
0 20 40 60 80 100
Erkekler
Kadınlar
Erkekler
Kadınlar
Erkekler
Kadınlar
Erkekler
Kadınlar
Kendi
beğend
iği
oyuncu
Toplum
agöre
oyuncu
Kendi
beğend
iği
şarkıcı
Toplum
agöre
şarkıcı
Tercih edilen oyuncu ve şarkıcıların cinsiyetleri
Kadın Erkek

karşılayabiliriz. Ancak, kadınların da tercih ettiği oyuncu veya şarkıcılar ağırlıklı olarak erkek
figürler. Ne oyuncu ne de şarkıcı listelerinde kadınların ismini bu araştırma kapsamında
göremedik. Oyuncularda hiç yok, şarkıcı tercihinde de Sezen Aksu, Demet Akalın ve Aleyna
Tilki isimleri ilk beşten sonra gelebiliyorlar. İlk beş söylenen isimden birisinin kadın olduğu
tek durum yukarıda da belirttiğimiz gibi sosyal medya fenomenleri listesinde yer alan
youtuber Danla Biliç olarak karşımıza çıkıyor.
Bu durumun popüler kültürün kendi dinamiklerinden mi yoksa toplumsal yapıdan mı kaynaklandığını
bilmek çok güç. Bu noktada detayda kalan, ancak önemli bir bulgumuzu belirtelim: Kadınların
da, erkeklerin de yaşları gençleştikçe oyuncu tercihini kadın figürlerden yana yapma eğilimi
artıyor.
Toplumun popüler kültür ile temasını anlamaya çalıştığımız bu bölümde 6 farklı konu üzerinden
inceleme yaptık. Karşı karşıya kaldığımız en belirgin bulgu tercihlerin bir noktada toplanmayıp
değişkenlik gösterdiği oldu. Toplumun popüler olanla teması hiç olmayan bir kesimi de
bulunuyor. Bu kişilerin sosyal sermaye açısından toplumun geri kalmış kesimi olduğunu iddia
etmek mümkün değil. Eğitimi ve kültür tüketimi düşük olanlar popüler olana daha az ilgi
gösteriyor olsa da tam tersi profillerde de bu ilgisizlik görülebiliyor. Ancak, belli konularda
toplumun yarıdan fazlasının bir tercih belirtmediği durumlarda bile cevap verenlerin sayısına
yakın veya yarısı kadar cevap sayısına tanık oluyoruz. Diğer yandan, en ünlü ve popüler olanın
kim olduğunu bilip kendi tercihini farklı belirten de azımsanmayacak oranda insan var. Bu
kişilerin tercihleri daha da çeşitleniyor.
Belli tercihler toplumun farklı noktalarında buluşuyor veya ayrışıyor. Artık sadece maruz kaldıklarımız
arasından bir seçim yapmıyor, beğenilerimize göre içeriği dünyanın her yerinde arayabiliyoruz.
Herkesin kendi popülerini arayıp bulabildiği bu ortam elbette ki internetin ve sosyal medyanın
yaygınlaşmasının sonucunda ortaya çıktı. Sosyal medyanın “sosyal sermaye” yi oluşturan tüm
unsurlar üzerinde etkisi var. Dolayısıyla popüler kültür dünyasını da bu değişim belirliyor gibi
gözüküyor. Bu çerçevede bir sonraki bölümde sosyal medyayı ve onun etkisindeki kültür
tüketimini inceliyoruz.
Sosyal medya ile popüler kültürle temas arasındaki ilişkiyi tema raporunun en sonunda “popüler
kültür endeksi” bölümünde daha iyi görebileceğiz.
17
20
38
36
40
48
83
80
62
64
60
52
0 20 40 60 80 100
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
49+ yaş
33 - 48 yaş
18 - 32 yaş
ErkeklerKadınlar
Cinsiyet ve yaşa göre beğenilen oyuncunun cinsiyeti
Kadın Erkek

2.2. Kültür Tüketimi
Bu bölümde insanların kültür tüketimiyle ilişkisini anlamak amacıyla genel olarak neler yaptıklarına
bakıyoruz. Toplumda müzik dinlemek, TV izlemek, haftasonlarını dışarıda veya evde
geçirmek, kültürel etkinliklere katılmanın ne kadar yaygın olduğunu, zaman içinde ne tür
değişimler olduğunu ortaya koyup, bu alışkanlıklarda ve pratiklerde toplum genelinden
farklılaşan kümeleri ele alıyoruz.
Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi toplumun neredeyse tümü müzik dinliyor ve televizyon
seyrediyor. Buna karşılık üçte biri haftasonunu evde geçiriyor. Yine üçte bir son 3 ayda
sinema, tiyatro gibi bir kültürel etkinliğe katılmış. Haftasonlarını evin dışında geçiren, evde
hiç zaman geçirmeyenler ise dörtte bir oranında.
En yaygın kültür tüketim biçimi olan müzik dinlemeyi, hangi tür müzik dinledikleri, dinlemekten
hoşlandıklarına dair soru üzerinden hesapladık ve hiçbir müzik türünü söylemeyenleri müzik
dinlemiyor olarak kodladık. Farklı türlerde toplumun tüm kesimlerinde müzik dinlemek çok
yaygın olsa da Dindar Muhafazakarlar, sofular, dullar ve internet kullanmayanlar arasında hiç
müzik dinlemeyenler yüzde 10 mertebesine yaklaşıyor.
2.2.1. Müzik ve video seyredilen mecralar
Popüler kültürü ele aldığımız bu araştırmamız kapsamında görüştüğümüz kişilere müzik dinlemek
veya bir şey izlemek için hangi kanalları kullandıklarını birden fazla seçenek işaretlenecek
şekilde sorduk.
22,0
34,3
36,2
93,0
95,9
0 50 100
Haftasonları sadece dışarı çıkıyor
Bir kültürel etkinliğe katılmış
Haftasonları sadece evde zaman geçiriyor
TV izliyor
Müzik dinliyor
Kültür tüketimi

YouTube’un ciddi bir hakimiyeti olduğunu görüyoruz. İnternet penetrasyonunun da yüzde 75’in
altında olduğunu hatırlarsak, yüzde 58’in YouTube kullanıyor olması hayli yüksek bir oran
olarak görülebilir. Diğer yandan radyoların ve televizyonların da halen varlıklarını gösterdiğini
tespit edebiliyoruz.
Netflix abone sayısından çok daha fazla telaffuz ediliyor.
Netflix’ten film, video izlediğini söyleyenlerin oranı yüzde 8 olarak gözüküyor. Bu oran 5 milyon
civarında bir kişi sayısına karşılık geliyor. Diğer yandan Netflix’in abone sayısı resmi olarak
açıklanmıyor olsa da farklı medya kaynaklarından 500 binin altında olduğunu
söyleyebiliyoruz. Bu iki rakam arasındaki farkın Netflix’in abonelik olarak değilse bile kaynak
olarak çok büyük bir kesimin ilgi alanına girdiğini gösterdiğini düşünebiliriz.
Spotify’da artış var
Spotify’ın ise hızla yaygınlaştığını söyleyebiliriz. Nisan’18 Barometresi kapsamında, bir buçuk yıl önce
benzer bir soruyu sadece müzik kaynakları için sorduğumuzda Spotify kullandığını
belirtenlerin oranı yüzde 4,2 idi. Bu oranın neredeyse üç katına çıktığını görebiliyoruz.
Müzik/video kaynağına dair tercihleri farklı demografik kümelerde inceldiğimizde şu temel bulgular
öne çıkıyor;
• Gençlerde internet penetrasyonunun çok daha fazla olmasıyla paralel olacak şekilde internet
üzerinden kullanılan kanalları izlemek ve dinlemek için kullanma eğilimi artıyor.
• Sadece radyoyu ve/veya televizyonu kaynak olan kullananlar daha yaşlılar ve kırsalda
yaşayanlar. Ancak gene de, 32 yaş altındakilerin yüzde 7si, metropolde yaşayanların yüzde
22’si, üniversite mezunlarının yüzde 8’i ve beyaz yaka çalışanlarının yüzde 10’u sadece
radyodan veya televizyondan izliyor veya dinliyor.
20,7
2,7
4,2
3,7
25,3
,5
4,1
,6
1,6
2,0
3,3
8,2
12,0
57,8
0 20 40 60
Diğer (TV yayını)
D-Smart
Digiturk
CD/DVD çalardan
Radyolar
Vimeo, Dailymotion gibi diğer
Internet radyoları
IP TV
iTunes
BluTV
Apple Music/ Apple TV
Netflix
Spotify
YouTube
OfflineOnline
Müzik ve video için hangi kanalları kullanıyorsunuz? (Çoklu seçenek)

• Haberleri Halk TV’den izleyenlerin yarısı, TRT’den ve ATV’den izleyenlerin ise üçte biri kaynak
olarak sadece radyo veya TV kullanıyor. Bu grubun yüzde 60’ı Türk Halk Müziği, yüzde 34’ü ise
Türk Sanat Müziği seviyor.
• Müzik ve video için sadece radyo ve TV’yi tercih edenlerin yüzde 4’ü internet kullandığını
söylüyor.
• Spotify kullanıcılarının dörtte üçü 32 yaş altındakiler. 49 yaş üstündekiler ise sadece yüzde
3’ünü teşkil ediyor.
• Digiturk kullanıcılarının üçte birinden fazlası, D-Smart’ınkilerin ise dörtte biri 49 yaşının
üstünde.
• Gençler Spotify veya Netflix gibi paralı kanalları daha fazla kullanıyor olsalar da halen bu
kanalları kullanma eğilimini esas belirleyen unsur gelir seviyesi.
• Netflix’i kullandığını söyleyenlerin yüzde 60’ı bekarlardan oluşuyor. Türkiye genelindeki bekar
oranı ise dörtte biri geçmiyor.
• Ev kadınları paralı kanalları çok daha az kullanıyor; ancak, yarıya yakını YouTube kullandığını
söylüyor.
• Araştırmamıza göre 18 yaş üstü öğrencilerin yüzde 88’i YouTube kullanıyor. Elimizde veri
olmasa da bu oranların 18 yaş altı gruplarda daha da yüksek olduğunu tahmin edebiliriz.
2.2.2. Televizyon izleme
Televizyon izlemek de müzik gibi toplumun tüm kesimlerinde oldukça yaygın olan bir kültür tüketimi
alışkanlığı. TV ilk açıldığında ve haber izlemek için tercih edilen kanallar için cevap vermeyen
veya "TV izlemiyorum", "Haberleri TV'den izlemiyorum" gibi cevap verenleri “TV izlemiyor”
olarak kodladık. Toplumun yüzde 7'si hiç televizyon izlemiyor. Birkaç yıl önce çok düşük
oranlarda olan bu kesim, özellikle en fazla tüketen, kamusal hayatta en fazla yer alan kesim
olmasından dolayı, artık kayda değer bir büyüklüğe gelmiş denebilir. Hiç TV izlemeyenlerin
oranı üst gelir sınıfında yüzde 11'e, üniversite mezunlarında yüzde 12'ye, bekarlarda yüzde
15'e, öğrencilerde yüzde 18'e, inançsızlarda yüzde 21'e kadar çıkıyor. Bu kesimler interneti,
dijital platformları ve sosyal medyayı da en fazla kullanan kümeler.
79
82
85
88
89
93
21
18
15
12
11
7
%0 %50 %100
İnançsızlar
Öğrenciler
Bekarlar
Üniversite mezunları
Üst gelir sınıfı
Türkiye
TV izleme oranları
TV izliyor TV izlemiyor

Farklı televizyon kanallarının izleyicilerinin profillerini ve televizyon kanalı tercihiyle güncel siyasete
bakış arasındaki ilişkiyi Barometre araştırmalarımızda sıklıkla ele alıyoruz. Bu tema
kapsamında ise kısaca kanal tercihlerini ele alıyoruz. Yukarıdaki grafik “Televizyonunuzu ilk
açtığınızda hangi kanalı çeviriyorsunuz?” ve “Haberleri seyretmek içn en fazla hangi TV
kanalını tercih ediyorsunuz?” sorusuna verilen cevapları bir arada gösteriyor. Fox TV her üç
kişiden birinin haber izlediği ve beş kişiden birinin TV’yi ilk açtığında tercih ettiği kanal. ATV
ve TRT kanalları ise toplamda yüzde 25’le her dört kişinden birinin haber izlediği kanallarken,
TV ilk açıldığında daha yüksek oranda tercih ediliyorlar. Haber kanalları olan A Haber, NTV,
Habertürk ve CNNTürk haber kanalı olarak daha fazla tercih edilirken, Show, Kanal D, Kanal
7 ve Star ise ilk açıldığında daha fazla tercih edilen kanallar. Özetle üç kanalın Fox TV, ATV ve
TRT’nin, izleyicilerin yarısından fazlasını çektiği söylenebilir.
10
10
1
3
3
1
1
1
5
6
2
15
19
21
11
5
1
2
2
2
2
3
4
6
6
12
13
31
0 20 40
TV izlemiyor
Diğer kanallar
Halk TV
Star TV
Kanal 7
CNN Türk
NTV
Habertürk
Kanal D
Show TV
A Haber
TRT Kanalları
ATV
Fox TV
TV kanallarının tercih edilme oranları
Haber için
İlk açtığında

Haber için tercih edilen kanallara göre ilk açılan kanal tercihlerini incelediğimizde haberler için tercih
edilen kanallar TV ilk açıldığında yüksek oranda tercih ediliyor. Haber kanalı olan A Haber’in
ise TV ilk açıldığında tercih edilme oranı daha düşük.
2.2.3. Haftasonu ve kültürel etkinlikler
Popüler kültür tüketiminin gündelik alışkanlıklarla ilişkisini anlamak üzere görüştüğümüz kişilere
haftasonlarında neler yaptıklarını sorduk. Bu soruyu ilk defa Şubat 2015’teki Hayat Tarzları
araştırmamızda sormuş ve ardından Temmuz’17 Barometresi’nde ve Nisan 2018’daki Hayat
Tarzları araştırmamızda sormuştuk. Toplumun yaklaşık yarısı dışarıda zaman geçirmediğini,
kamusal alanda faaliyetlerde bulunmadığını belirtmişti.
9
8
6
4
3
4
55
15
7
12
15
34
71
8
9
9
9
58
18
7
8
4
13
42
4
5
4
4
7
48
7
3
2
5
4
46
5
3
3
1
2
4
0 20 40 60 80 100
Star TV
Kanal D
Show TV
TRT
A Haber
ATV
Fox TV
Haberleriseyretmekiçin
Haber için tercih edilen kanala göre ilk açılan TV kanalı
Fox TV ATV A Haber TRT Kanalları Show TV Kanal D Star TV
24
18
37
39
7
11
12
20
21
34
0 50 100
Hiçbir şey yapmam, evde otururum.
Evde İnternete bakarım
Evde TV izlerim
Ev işi yaparım
Tatil amaçlı seyahat ederek
Sinema benzeri aktivitelerle
Spor yaparak
Parklara, su kenarına giderek
Alışverişte/AVMlerde
Aile/akraba ziyaretiyle
Haftasonlarını genellikle ne yaparak geçiriyorsunuz?

Haftasonlarında insanların çoğunlukla evde bir şeylerle meşgul olduğunu anladık ve bunun
sonucunda sorumuzda evde yapılan faaliyetleri çeşitlendirdik. Buna göre toplumda en yaygın
haftasonu faaliyetleri ev işi yapmak, evde TV izlemek ve akraba ziyareti yapmak. Dışarıda
yapılan faaliyetler arasında ise en yaygın olanlar sinemaya ve parklar ve su kenarı gibi açık
alanlara gitmek.
Popüler kültür tüketiminin aynı zamanda kültürel etkinliklere katılımla ilişkisini de ele aldık.
Yukarıdaki grafikten de görülebileceği gibi kültürel etkinliklere farklı dönemlerde farklı
oranlarda katılım görünüyor. Ancak az da olsa düzenli olarak arttığını tespit edebiliyoruz.
Toplum kültürel etkinlikler arasında en çok sinemaya gidiyor. 2015’te yüzde 29, 2017’de yüzde 33
ve 2018’de yüzde 32 son üç ay içinde sinemaya gittiğini belirtmiş. Bu ay ise bu oran yüzde
21’e düşmüş durumda. Sinema için son bir yılda bir azalma olduğunu söyleyebiliriz. Bu
belirgin değişimleri TÜİK’in verilerinde de görmek mümkün: 2017 yılında sinemadaki seyirci
sayısı 68.482.526, 2018 yılında ise bu sayı 64.772.380’ e düşmüştür. TÜİK’te 2019 yılına
ait veriler bulunmasa da daha da düşeceğini son zamanlardaki sinemaların gişe / seyirci
sayılarından anlayabiliyoruz. Tabloda görüldüğü gibi seyirci sayılarına dair paralel bir ölçüm
Ekim ortasına kadar 40 milyon seyirci göstermektedir ve bu sayının yıl sonuna kadar 50
milyon mertebesine ulaşması beklenebilir.
5
6
6
14
21
5
4
6
8
32
5
11
10
33
5
4
5
7
29
0 10 20 30 40
Sergi
Müze
Tiyatro
Konser
Sinema
Son üç ay içinde hangi kültürel etkinliklere gittiniz?
Şubat'15 Aralık'17 Nisan'18 Ekim'19

Sinema seyirci sayıları
Yıl boxofficeturkiye.com TÜİK
2015 60.228.409 57.148.011
2016 58.287.316 55.260.600
2017 71.188.594 68.482.526
2018 70.409.779 64.772.380
2019* 40.862.636 -
* 18 Ekim haftası dahil
Buna son zamanlarda sinemanın alanını daraltan internetteki yeni tercihlerin etki ettiğini
belirtebiliriz. Örneğin Netflix kullanımı 1,5 yıl içinde 3 katına çıkmış durumda ve her iki kişiden
biri YouTube’dan müzik / video izliyor.
Sinemayı takip eden konser ve tiyatro için Aralık 2017’de bir artış olduğunu, daha sonra düştüğünü
görüyoruz. Bu artış mevsimsel bir artış olabilir. Ama son verilere göre yine de konsere ve
tiyatroya gidenlerde bir artış olduğunu söyleyebiliriz. Kültürel etkinlikler içerisinde sergilere
gidenler oranı yıllar içinde pek değişmemiş görünüyor. Müzeye gidenler içinse yıllar içinde az
da olsa artmış görünüyor.
Tablonun geneline bakıldığında sinema her ne kadar son zamanlarda bir düşüş yaşamış olsa da her
dönemde diğer kültürel etkinliklere göre açık ara ile en çok tercih edilen kültürel etkinlik
olmuştur. Müze en az tercih edilen etkinlik olmasına rağmen, en düzenli artışa sahip
olmuştur.
Haftasonu yapılan etkinlikleri ve kültürel etkinliklere katılıp katılmamak temelde üç faktörle yakından
ilişkili: Kişinin eğitim seviyesi, nerede büyüdüğü, yaşadığı ve örtünme durumu. Lise altı eğitimi
olanların yüzde 46’sı haftasonları sadece evde zaman geçirirken, bu oran lise mezunlarında
yüzde 30'a ve üniversite mezunlarında yüzde 19'a iniyor. Buna karşılık sadece dışarıda
zaman geçirenlerin oranı lise altı eğitimi olanlarda yüzde 15'ken, lise mezunlarında yüzde
29'a ve üniversite mezunlarında yüzde 31'e çıkıyor. Kültürel etkinliklere katılanların oranı
daha belirgin şekilde değişiklik gösteriyor: Lise altı eğitimlilerin yüzde 13'ü, lise mezunlarının
yüzde 52'si ve üniversite mezunlarının ise yüzde 65'i son 3 ayda en az bir tür kültürel etkinliğe
gitmiş. Gençlerin daha eğitimli olması bu durumu kısmen açıklasa da yaşın etkisi hesap dışı
bırakıldığında da eğitimin oldukça etkisi olduğu anlaşılıyor. Hatta gerek haftasonu ne
yapıldığı, gerek kültürel etkinliklere katılmak hayat tarzına ve dindarlığa göre oldukça değişse
de bunun büyük oranda eğitim seviyesindeki farklardan kaynaklandığı anlaşılıyor.
Yerleşim türü olarak kırsaldan metropollere doğru gidildikçe haftasonu sadece evde zaman
geçirenlerin oranı azalırken, dışarıda zaman geçirenlerin ve kültürel etkinliklere katılanların
oranı artıyor. Kentlerde, özellikle de metropollerde dışarıda zaman geçirmeye, "birşeyler
yapmaya" uygun imkanlar, AVM'ler, sinemalar, spor tesisleri, konserler vs. kırsaldakine
kıyasla daha fazla olduğu için bu durum pek şaşırtıcı değil. Ancak kişinin nerede büyüdüğü,
nerede yaşadığından daha etkili görünüyor. Şehirde, büyükşehirde büyüyenler köyde veya
kasabada büyüyenlere kıyasla kamusal alanda, kültürel etkinliklerde daha fazla zaman
geçiriyorlar ve bu durum kişilerin halen nerede yaşadığından bağımsız bir durum. Diğer bir

deyişle köyde büyüyenler şu anda metropolde yaşıyor olsalar bile kamusal alanda daha
büyük yerleşim yerlerinde büyümüş olanlara kıyasla daha az zaman geçiriyorlar.
Kadınların örtünmesi kamusal alanda zaman geçirebilmekte oldukça belirleyici görünüyor.
Örtünmeyen kadınların yüzde 57'sine karşılık başörtülü kadınların yüzde 18'i ve türbanlı
kadınların yüzde 14'ü son 3 ay içnde kültürel etkinliğe gitmiş. Örtünmeyen kadınlar
haftasonlarını da daha fazla dışarıda geçiriyorlar. Halbuki örtünmeyenler arasında sadece
evde zaman geçirme alışkanlığı daha düşük. Örtünmeyen kadınların yüzde 28'ine karşılık
başörtülü kadınların yüzde 47'si ve türbanlı kadınların yüzde 49’u haftasonlarında sadece
evde zaman geçiriyorlar.

33
46
36
47
29
32
28
48
49
21
32
38
44
30
40
35
40
51
32
37
48
22
34
36
45
19
30
46
0 20 40 60 80
Evli eşi türbanlı erkekler
Evli türbanlı kadınlar
Evli eşi başörtülü
erkekler
Evli başörtülü kadınlar
Evli eşi örtünmeyen
erkekler
Evli örtünmeyen kadınlar
Örtünmeyen kadınlar
Başörtülü kadınlar
Türbanlı kadınlar
Büyükşehir
Şehir
Kasaba / ilçe
Köy
Büyükşehir
Şehir
Kasaba / ilçe
Köy
Köy
Metropol
Kent
Kır
Büyükşehir
Şehir
Kasaba / ilçe
Köy
Üniversite
Lise
Lise altı
ÖrtünmedurumuMetropolKentKır
Yerleşim
türü
Nerede
büyüdünüz?
Eğitim
durumu
Haftasonları
sadece evde
zaman geçiriyor.
28
12
24
12
31
15
20
12
13
29
27
21
21
27
27
17
14
15
25
20
17
28
27
18
17
31
29
15
0 20 40 60 80
Haftasonları
sadece dışarıda
zaman geçiriyor.
23
12
15
17
40
45
57
18
14
55
44
28
21
55
50
33
16
13
40
33
16
55
46
31
16
65
52
13
0 20 40 60 80
Bir kültürel
etkinliğe
katılmış

Evli kadınların eşlerinin ne yaptığı da örtünme şekilde göre değişiyor. Genel olarak evli erkeklerin
kamusal alanda evli kadınlara kıyasla daha fazla zaman geçirdiği varsayılabilir. Gerçekten de
kadınlar örtünme halinde bağımsız olarak erkeklere kıyasla daha yüksek oranda evde zaman
geçiriyorlar. Ancak, örtünmeyen kadınlar ve eşleri haftasonunda benzer oranda dışarıda
zaman geçiriyorlar. Örtünen kadınlarla eşleri arasında ise dışarıda zaman geçirmek
konusunda ise oldukça fark görülüyor. Kültürel etkinliğe katılım oranları ise beklentinin tersi
bulgular ortaya koyuyor: Gerek örtünmeyen, gerek başörtülü kadınlar, evli erkeklere kıyasla
bu tür etkinlilere az farkla da olsa daha fazla katılmışlar. Türbanlı evli kadınlarda ise bu durum
görünmüyor, erkeklere kıyasla da daha katılmışlar.
Haftasonu etkinliklerini ve kültürel etkinliklere katılımı toplumsal doku haritası üzerinde
incelediğimizde, bir önceki sayfada yüzde oranlar üzerinden ortaya koyduğumuz dağılımı ve
farkları görebiliyoruz. Haritanın üst kısmına yer alan sosyo-ekonomik durumu daha iyi ve dinle
ilişkisi daha zayıf olan modern, genç kümelerle tüm kültürel etkinliklere katılım ve sinema,
spor, tatil, AVM gibi dışarıda kamusal alanda yapılan ve genellikle para harcamayı / tüketimi
gerektiren haftasonu etkinlikleri örtüşürken, sosyo-ekonomik durumu daha kötü ve daha
dindar olan alt taraftaki kümelerle etkinliğe gitmemek, haftasonları evde bir şey yapmamak
veya ev işi yapmak cevapları örtüşüyor. Evde TV izlemek ve parklara, su kenarına gitmek ise
haritada toplumun orta noktasına daha yakınlar.

2.3. Sosyal Medya Kullanımı, Amacı ve Tercihleri
Televizyon veya kültürel etkinlikler gibi sosyal medya da artık kültür tüketiminin oldukça önemli bir
mecrası haline gelmiş durumda. Bu bölümde sosyal medya kullanımının güncel durumunu,
kullanım amaçlarını ve toplumun genel olarak sosyal medyanın topluma, davranışlara ve
tüketime etkisiyle ilgili, neler düşündüğünü ele alıyoruz.
2.3.1. Sosyal medya kullanımı
Nüfusun yüzde 74'ü, yani her dört yetişkinden üçü en az bir sosyal medyaya üye. Yüzde 4 internete
girdiği halde sosyal medya kullanmazken, yüzde 22 internete hiç girmiyor. Sosyal medyayı en
çok öğrenciler, bekarlar ve üniversite mezunları ve en az ise dullar, 49 yaş üstündekiler ve
emekliler kullanıyor.
Sosyal medyalar arasında en yaygın olanı yüzde 63 ile Whatsapp. Onu yüzde 45 ile Instagram ve
YouTube takip ediyor. Facebook ise yüzde 41 ile bu ikisinin biraz gerisinde. Twitter yüzde
18'le ve TikTok yüzde 5'le diğerleri kadar yaygın olmayan sosyal medyalar.
25
43
43
45
51
53
55
55
60
60
74
88
89
89
93
93
94
94
95
95
97
0 50 100
Dullar
49+ yaş grubu
Emekliler
Sofular
Gecekonduda yaşayanlar
Dindar Muhafazakârlar
Köyde büyüyenler
Lise altı eğitimi olanlar
Başörtüsüyle örtünenler
Evkadınları
Türkiye
Örtünmeyenler
İnançsızlar
Büyükşehirde büyüyenler
Modernler
Lise mezunları
Beyaz yaka çalışanlar
18 - 32 yaş grubu
Üniversite mezunları
Bekarlar
Öğrenciler
En çok ve en az sosyal medya kullanan kümeler

Sosyal medya kullananların çoğunluğu 2 ila 4 sosyal medya aracı kullandığını söylüyor. Kullananların
yüzde 56'sı hem Instagram hem Youtube, yüzde 43 ise hem Instagram hem Whatsapp
kullanıyor. En yaygın olan bu ikilileri kullananlar, başka sosyal medyaları da kullanabiliyor.
Facebook şirketinin üç sosyal medyası olan Facebook, Whatsapp ve Instagram'dan en az
birini kullananların oranı ise yüzde 62, yani her 3 sosyal medya kullanıcısından 2 ikisi.
2.3.2. Sosyal medya kullanım amacı
Sosyal medya kulanım amacına bakıldığında ilk göze çarpan yüzde 44 ile insanların sosyal medyayı
en çok arkadaşlarıyla haberleşmek için kullanmaları. Buna yakın olan “ailemle
haberleşiyorum” seçeneği de yüksek bir oranda. Bu iki bulgudan insanların sosyal medyayı
daha çok haberleşmek için kullandığı yargısına varabiliriz. İnsanlar sosyal medyayı ayrıca
yüzde 35 oranında vakit geçirmek, yüzde 30 oranında haber takip etmek amacıyla kullanıyor.
74
63
45 45
41
18
5
0
20
40
60
80
100
1
Sosyal medya kullanım oranları
Sosyal medya kullanıyor Whatsapp Instagram Youtube Facebook Twitter Tiktok
17
24 23
20
13
3
,2
0
10
20
30
1 2 3 4 5 6 7
Kaç sosyal medya aracı kullanıyor? (Sosyal medya kullananlar)

Merak ettiği insanları, ünlüleri takip etmek ve yeni insanlarla tanışmak gibi sosyal medyanın sunduğu
imkanlar için kullananlar ise haberleşmek ve vakit geçirmek için kullananlar kadar büyük
kümeler değil. İnternette içerik üretmek ise dar bir kümenin sosyal medya kullanım amacı.
Sosyal medyanın kullanım amacını yaş bazında değerlendirince daha farklı verilerin göze çarptığını
görüyoruz. Beklenebileceği gibi gençler neredeyse tüm amaçları daha fazla sayıyorlar, sosyal
medyayla çok daha yoğun bir ilişki kuruyorlar. Bütün seçeneklerde genç kesim en fazla oranla
öne çıkıyor, fakat “ailemle haberleşiyorum” seçeneği gençlerin değil, daha çok orta yaş
2,5
5,2
9,8
19,0
22,3
30,1
32,6
34,8
44,1
0 50 100
İnternette içerik üretiyorum.
Yeni insanlarla tanışmak için.
Ünlüleri takip ediyorum.
Merak ettiğim insanları takip ediyorum.
Eğlenmek için.
Haber takip ediyorum.
Ailemle haberleşiyorum.
Vakit geçirmek için.
Arkadaşlarımla haberleşiyorum
Sosyal medyayı hangi amaçlarla kullanıyorsunuz?
2
1
1
7
8
22
22
15
21
2
4
8
18
22
34
41
36
50
4
11
19
31
37
35
35
53
60
0 50 100
Eğlenmek için.
Sosyal medyayı hangi amaçlarla kullanıyorsunuz?
18 - 32 yaş 33 - 48 yaş 49+ yaş

kesimi için ilgi çekici görünüyor. Haber takip etmek konusunda orta yaş ve genç yaş arasında
pek farklı bir oran olduğu söylenemez. İki kesim de sosyal medyayı haber takip etmek için
kullandığını neredeyse aynı oranda dile getirmiş.
Her ay sorduğumuz sosyal medya kullanımı sorumuzun yanısıra bu ay görüştüğümüz kişilere en fazla
hangisinde vakit geçirdiklerini de sorduk. En fazla vakit geçirilen sosyal medya kanalı yüzde
34 ile Whatsapp olmuştur. Bunu yüzde 27 ile Instagram ve yüzde 20 ile Facebook takip
etmektedir. YouTube ise en çok kullanılan 3. sosyal medya kanalı olmasına rağmen,
tercihlerde 4. sıraya düşüyor.
Sosyal medyayı kullanım amacına göre hangi sosyal medyanın tercih edildiği fark yaratıyor. Aile ve
arkadaşlarla haberleşmek için kullananlar Whatsapp’ı tercih ederken, vakit geçirmek veya
eğlenmek için kullananlar YouTube ve Instagram’ı, merak ettiği veya ünlü kişi takibi ve yeni
insanla tanışma amacıyla kullananların ise tercihi belirgin şekilde Instagram’dan yana.
Twitter ise az tercih edilen bir sosyal medya olmakla beraber, haber takibi ve içerik üretme
amacı taşıyanlar arasında iki katına çıkıyor.
Sosyal medya tercihine göre hangi amaçlarla kullandığına baktığımızda, yani veriyi tersinden
incelediğimizde ise farklı sosyal medyaların kullanıcı profilleri hakkında biraz daha fazla bilgi
ediniyoruz.
ü Sosyal medya kanallarından en çok Whatsapp’ta vakit geçirenler sosyal medyayı daha çok
haberleşmek için kullanıyor.
39
17
23
23
23
26
52
21
41
34
26
47
44
39
35
26
18
35
25
27
15
15
14
21
16
24
16
22
19
20
8
12
12
9
17
12
10
14
9
12
11
8
5
7
7
10
3
6
4
5
%0 %50 %100
Eğlenmek için.
Türkiye
Sosyal medya kullanma amacına göre en fazla hangi sosyal medya
kanalında vakit geçirildiği
Whatsapp Instagram Facebook Youtube
Twitter Tiktok Diğer

ü Instagram ve YouTube’u tercih edenlerde birçok amaç yoğun olmakla birlikte vakit geçirmek,
eğlenmek, merak ettiği kişileri takip etmek ön plana çıkarken, aileyle haberleşmek
önemsizleşiyor.
ü En çok Facebook’ta vakit geçirenler için sosyal medyada ilk üç amaç arkadaşlarıyla
haberleşmek, vakit geçirmek ve haber takip etmek olarak ortaya çıkıyor.
ü Sosyal medya kanallarından Twitter’i en fazla tercih edenler ise biraz farklı bir profile sahip:
yüzde 70’lik oran sosyal medyayı haberleşmek için, yüzde 36’sı merak ettiği insanları takip
etmek için kullanıyor. Ayrıca “internette içerik üretiyorum” seçeneği yüzde 7’lik bir dilimle öne
çıkıyor. Twitter’da diğer sosyal medya kanallarından farklı olarak buna ayrılan yerin fazla
olduğunu söyleyebiliriz. Aile ve arkadaşlarla haberleşme amacı ise ortalamaya göre geri
planda kalıyor.
En fazla hangi sosyal medya kanalında vakit geçiriyorsunuz?
4
4
9
17
20
30
63
29
72
0 50 100
Merak ettiğim insanları takip…
Eğlenmek için.
Whatsapp
3
13
22
38
40
38
28
61
56
0 50 100
Instagram
2
7
13
19
42
39
33
55
45
0 50 100
Eğlenmek için.
Youtube
2
5
9
27
24
46
33
51
55
0 50 100
Facebook

2.3.3. Sosyal medyaya bakış
2013 yılında Gezi olayları sırasında o dönemde Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan bir televizyon
programında “Twitter denilen bir bela var. Yalanın, abartının daniskası burada. Sosyal medya
denilen şey: Bana göre toplumun baş belası.” şekilde bir ifade kullanmıştı. Sonrasında sosyal
medyayı kapsamlı olarak ele aldığımız ilk araştırma olan Nisan’14 Barometresi’nde
görüştüğümüz kişilere bu ifade hakkındaki görüşlerini sormuştuk ve ifadeyi yüzde 27 doğru
veya kesinlikle doğru, yüzde 47 ise yanlış veya kesinlikle yanlış bulmuştu. O dönemde
Facebook kullanan yüzde 47, Twitter kullanan yüzde 21 ve Instagram kullanan ise yüzde 9
oranındaydı.
7
11
13
36
39
70
25
56
49
0 50 100
Eğlenmek için.
Twitter

Aynı ifadeyi sosyal medyayı ele aldığımız Nisan’16 ve Nisan’18 Barometresi araştırmalarımızda ve bu
ayki araştırmamızda tekrarladık. Yukarıdaki grafiklerden de görülebileceği gibi sosyal
medyanın baş belası olduğunu düşünenler zaman içinde artış göstermiş ve bu ay yüzde 47
oranına gelmiş durumda. Diğer bir ifadeyle bu konuda toplum genelindeki görüş 5 yıl içinde
tersine dönmüş durumda. Cevapları ortalama üzerinden 5li ölçekte hesapladığımızda da
toplum genelinin görüşünün evrildiği görülebiliyor.
16,4 30,8 25,7 20,3 6,8
% 0 % 50 % 100
Twitter, Facebook gibi sosyal ağlar tüm toplumların baş belasıdır.
(Nisan'14)
Kesinlikle yanlış Yanlış Ne doğru ne yanlış Doğru Kesinlikle doğru
27 12 11 11 12 27
% 0 % 50 % 100
(Nisan'16)
Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Kısmen katılmıyorum Kısmen katılıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum
18 13 14 11 17 29
% 0 % 50 % 100
(Nisan'18)
Kesinlikle katılmıyorum Katılmıyorum Kısmen katılmıyorum Kısmen katılıyorum Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum
8,2 17,4 26,8 25,7 21,9
% 0 % 50 % 100
(Ekim'19)
3,4
3,3
3,0
2,7
1 3 5
Ekim'19
Nisan'18
Nisan'16
Nisan'14
<< Yanlış Doğru>>

Toplumun sosyal medya konusundaki görüşünün bu denli değişmesi siyasi kutuplaşmaya bağlı
birçok sebeple açıklanabilir. Ancak 2014’ten bu yana olan dönemde aynı zamanda sosyal
medya kullanımının daha da yaygınlaştığı, temas ve deneyim arttığı için bu değişiklik bir
yandan şaşırtıcı görünüyor. 2014 yılında yetişkin nüfusun yüzde 49’u herhangi bir sosyal
medya aracını kullanırken, bu oran yüzde 73’e yani nüfusun yarısından dörtte üçüne çıkmış
durumda. Sosyal medya kullanımı yaygınlaştıkça olumsuz yargıya sahip olanların artması
sosyal medyayla temas etmenin olumsuz etkisi olduğunu düşündürüyor.
Aşağıdaki grafik “Twitter, Facebook gibi sosyal ağlar tüm toplumların baş belasıdır” ifadesiyle ilgili
sosyal medya kullananların ve kullanmayanların son 5 yıldaki değişimini gösteriyor. 2014’ten
2016’ya sosyal medya kullananlarda önemli bir artış olmuş ve hem kullananlar hem de
kullanmayanlar arasında sosyal medya hakkında olumsuz görüş benzer şekilde artmış. Ancak
2016’dan sonra sosyal medya kullanmayanların olumsuz görüşü pek değişmezken,
kullananların görüşü ortalamada olumsuz hale gelmiş ve arada fark 0,3 puana gelerek
oldukça azalmış. Dolayısıyla sosyal medya kullanıp kullanmamanın toplumu olumsuz
etkilediği görüşüne etkisi olsa da, bu etkinin azaldığı anlaşılıyor.
Sosyal medyaya dair görüş eğitim ve hayat tarzından daha çok dindarlık seviyesine göre değişim
gösteriyor. Kendini inançsız olarak tanımlayanlar ortalamada 2,6 puanla sosyal meydanın
baş belası olduğu görüşüne katılmazken, dindar olarak tanımlayanlar 3,5 ve sofu olarak
tanımlayanlar 3,6 ile görüşe katılıyorlar.
73,2
68,6
67,8
49,3
0 50 100
Ekim'19
Nisan'18
Nisan'16
Nisan'14
Sosyal medya kullananların oranı
3,6
3,7
3,6
3,2
3,3
3,1
2,7
2,2
1 3 5
Ekim'19
Nisan'18
Nisan'16
Nisan'14
Sosyal medya kullanıyor Kullanmıyor

Farklı partilerin seçmenleri de farklı görüşlere sahip. Ak Parti ve MHP seçmenleri, HDP ve İyi Parti
seçmenlerine ve kararsız seçmene kıyasla sosyal medyaya dair daha olumsuz görüşe
sahipler. Buna karşılık CHP’liler ifadeye ortalamada katılmayan tek seçmen kümesi. Ancak
onlar da 2,9 puanla “Twitter, Facebook gibi sosyal ağlar tüm toplumların baş belasıdır”
ifadesini ne doğru ne yanlış buluyorlar.
Görüşlerin siyasi görüşle ilişkisini anlamak için bu ifadeyi kullanan Erdoğan’a verilen karne notuyla
beraber baktığımızda, Erdoğan’ın notu arttıkça sosyal medyaya bakışın daha olumsuz hale
geldiğini görüyoruz.
Güncel siyaset altında ele aldığımız depreme dair iki sorunun cevapları da sosyal medyaya bakışla
deprem konusuna din çerçevesinden bakmak arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor. Depremin
dinden ve ahlaktan uzaklaşmaktan kaynaklandığını düşünenler ve yakınlaşarak önlem
alınabileceğini düşünenler 3,9 puanla sosyal medyaya karşı en olumsuz görüşü olan
kümeler.
Sosyal medya kullanmanın baş belası olduğunu düşünüp düşünmemekle ilişkisi olduğunu
belirtmiştik. İnsanların hangi sosyal medyayı kullandıkları da görüşleri etkiliyor. En yaygın
sosyal medya olan Whatsapp’ı kullananlar en olumsuz görüşe sahip olanlar. Ortalamada
olumlu görüşe sahip olan tek küme ise Twitter kullanıcıları. Raporun diğer bölümleri de
3,9
3,6
3,2
3,9
3,4
3,2
3,7
3,6
3,4
3,1
3,1
3,4
3,4
3,1
3,3
3,3
3,6
2,9
3,6
3,4
1 3 5
Dinden ve ahlaktan uzaklaşma
Dış güçlerin Türkiye üzerindeki oyunları
Yerkürenin hareketleriyle ilgili bilimsel bir konu
Toplumun dine ve Allah inancına yakınlaşması
İnsanların depreme yönelik eğitilmesi
Binaların depreme yönelik sağlamlaştırılması
Pekiyi
İyi
Orta
Zayıf
Çok zayıf
Oy kullanmaz
Kararsız
Diğer partiler
İyi Parti
HDP
MHP
CHP
Ak Parti
Türkiye
Türkiye’
deki
deprem
tehdidi
ileilgili
düşünce
Hangisi
depreme
karşıen
etkili
önlem
Erdoğan'ın
karnenotuSiyasitercih

Twitter kullananların, özellikle en sık Twitter kullanmayı tercih edenlerin diğer sosyal
medyaları kullananlardan farklı bir profili olduğunu ortaya koyuyor.
Televizyonda ilk hangi kanalı açtıkları üzerinden incelediğimizde genel olarak televizyon
izleyicilerinin, özellikle de A Haber, Kanal 7, ATV, TRT izleyicilerinin, sosyal medya
kullanmayanlar gibi sosyal medyanın toplumun baş belası olduğu görüşüne katıldıklarını
görüyoruz.
3,0
3,1
3,2
3,2
3,2
3,5
3,5
3,6
3,7
3,8
3,0
3,2
2,8
3,2
3,2
3,2
3,3
3,6
3,3
3,4
1 3 5
Star TV
TV izlemiyor
TV8
Fox TV
Kanal D
Show TV
TRT Kanalları
ATV
Kanal 7
A Haber
Diğer
Tiktok
Twitter
Facebook
Youtube
Instagram
Whatsapp
Sosyal medya kullanMIyor
Sosyal medya kullanıyor
Türkiye
TV'yiilkaçtığındaSosyalMedya

2.3.4. Medyanın tercihlere etkisi
Şimdiye kadar popüler kültürün insanların ilgisini çekip çekmediğini bilgi seviyeleri ve tercihleri
üzerinden ele aldık. Kendilerinin beyanlarını ele almak için görüştüğümüz kişilere
okuduğumuz “Medyada veya internette herhangi bir şey üstüne çok konuşuluyorsa benim de
ilgimi çeker” ifadesine yüzde 46, yani toplumun yarısı katılıyor.
Sosyal medya kullananlar popüler kültür unsurlarıyla ilgilendiğini belirtirken, kullanmayanlar
ortalamada ilgilenmediğini belirtiyor. Sosyal medyanın ilgi düzeyine bu etkisinin ötesinde,
hangi sosyal medyanın ve ne amaçlarla kullanıldığı da etkili görünüyor. Pek yaygın olmayan
12,3 20,7 21,3 34,9 10,9
% 0 % 50 % 100
Medyada veya internette herhangi bir şey üstüne çok konuşuluyorsa
benim de ilgimi çeker.
3,2
3,3
3,3
3,4
3,4
3,5
3,6
3,6
3,7
3,7
3,6
3,4
3,4
3,5
3,3
2,6
3,3
3,1
1 3 5
Eğlenmek için.
Tiktok
Twitter
Facebook
Youtube
Instagram
Whatsapp
kullanMIıyor
kullanıyor
Türkiye
Hangiamaçlakullanıyorsunuz?Sosyalmedyalar
Sosyal
Medya
<< Yanlış Doğru >>
Medyada veya internette herhangi bir şey üstüne çok konuşuluyorsa
benim de ilgimi çeker.

Tr1910 barometre102 populer_kultur

Tr1910 barometre102 populer_kultur

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Tr1910 barometre102 populer_kultur

Similar to Tr1910 barometre102 populer_kultur (20)

More from Sebnem Ozdemir

More from Sebnem Ozdemir (20)

Tr1910 barometre102 populer_kultur