Credits to Central Luzon State University Dr. Jose T. Abucay from College of Fisheries

1. MGA DAPAT ISAALANG-ALANGMGA DAPAT ISAALANG-ALANG
PARA SA MAAYOS AT MATAGUMPAYPARA SA MAAYOS AT MATAGUMPAY
NANA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
((Fish Farming ManagementFish Farming Management))
Jose S. AbucayJose S. Abucay
College of FisheriesCollege of Fisheries
Freshwater AquacultureFreshwater Aquaculture
CenterCenter
Central Luzon StateCentral Luzon State
UniversityUniversity
C
E
N
T
R
AL
LUZON
STA
T
E
U
N I V E R S I T Y
C
O
LLEGEOF
FIS
H
E R I E S

2.  Masarap ang lasa atMasarap ang lasa at
malinamnam.malinamnam.
 Masustansya at mababa angMasustansya at mababa ang
cholesterol.cholesterol.
 Madaling alagaan at palakihin.Madaling alagaan at palakihin.
 Puwedeng alagaan sa ibat-Puwedeng alagaan sa ibat-
ibang katubigan.ibang katubigan.
 Madaling pakainin.Madaling pakainin.
 Matatawag na “aquaticMatatawag na “aquatic
chicken”.chicken”.
 Marami ang gustong bumili.Marami ang gustong bumili.
ANO ANG KAGANDAHAN NG ISDA BILANGANO ANG KAGANDAHAN NG ISDA BILANG
PAGKAIN?PAGKAIN?

3. Dumadami ang mga tao at ganun din angDumadami ang mga tao at ganun din ang
pangangailangan nating pagkain.pangangailangan nating pagkain.
Di na dumadami ang mga isdang nahuhuliDi na dumadami ang mga isdang nahuhuli
sa ating mga karagatan.sa ating mga karagatan.
 Ang pag-aalaga ng isda oAng pag-aalaga ng isda o AquacultureAquaculture ayay
siyang tinitignan na pupuno sa kakulangansiyang tinitignan na pupuno sa kakulangan
ng supply na isda.ng supply na isda.
KALAGAYAN NG ATING EKONOMIYAKALAGAYAN NG ATING EKONOMIYA

4. KALAGAYAN NG ATING EKONOMIYAKALAGAYAN NG ATING EKONOMIYA
PopulationPopulation
FoodFood
demanddemand
FoodFood
supplysupply
FoodFood
ShortageShortage
{{

5. KAILANGAN NA BA NATIN ANGKAILANGAN NA BA NATIN ANG
HIMALA?HIMALA?

6. 11 SwamplandsSwamplands
• FreshwaterFreshwater
• BrackishwaterBrackishwater
246,063 ha.246,063 ha.
106,328 ha106,328 ha
139,735 ha.139,735 ha.
22 Existing pondsExisting ponds
• FreshwaterFreshwater
• BrackishwaterBrackishwater
253,854 ha.253,854 ha.
14,531 ha.14,531 ha.
239,328 ha.239,328 ha.
33 Other inlandOther inland
resourcesresources
• LakesLakes
• RiversRivers
• ReservoirsReservoirs
250,000 ha250,000 ha
200,000 ha200,000 ha
31,000 ha.31,000 ha.
19,000 ha.19,000 ha.
WATER RESOURCES FOR AQUACULTUREWATER RESOURCES FOR AQUACULTURE

7. Water Resources for AquacultureWater Resources for Aquaculture

8. PROSESO NG PAG-AALAGA NG ISDAPROSESO NG PAG-AALAGA NG ISDA
((Pagawaan ng isdaPagawaan ng isda))
Mga PuhunanMga Puhunan
SemilyaSemilya
PatukaPatuka
PatabaPataba
KuryenteKuryente
GasolinaGasolina
Upa sa taoUpa sa tao
At iba paAt iba pa
Lagay ng Palaisdaan o FactoryLagay ng Palaisdaan o Factory
 Maayos na kalidad ng tubigMaayos na kalidad ng tubig
 Katamtamang dami ng isdaKatamtamang dami ng isda
 Di hirap ang mga isdaDi hirap ang mga isda
Tagal ng Pag-aalagaTagal ng Pag-aalaga
(Duration of culture)(Duration of culture)
ProduktoProdukto
FactoryFactory

9. ALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-AALAGAALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-AALAGA
Culture environmentCulture environment
Fish PondFish Pond Fish CageFish Cage
Fish PenFish Pen TankTank

10. EarthenEarthen
pondpond

12. CageCage

13.  SQUARE OR RECTANGULAR CAGESSQUARE OR RECTANGULAR CAGES
Arrange in cluster. Cages can be subdivided into smallerArrange in cluster. Cages can be subdivided into smaller
compartments.compartments.
GENERAL DESIGN OF CAGEGENERAL DESIGN OF CAGE

14. Cage inCage in
lakelake

15. CageCage
withwith
metalmetal
frameframe

16. CageCage
cultureculture
inin
reservoireservoi
rr
Cage inCage in
boatboat

17. Cage saCage sa
mgamga
SkypondSkypond

18. Small cage

19. CIRCULAR CAGESCIRCULAR CAGES

22. FISHPEN SA MGA LAWAFISHPEN SA MGA LAWA

23. Fishpen saFishpen sa
mga lawamga lawa

24. Fishpen saFishpen sa
mga ilogmga ilog

25. FISHPEN SA MGA ILOGFISHPEN SA MGA ILOG

26. Fishpen /Fishpen /
fishcage safishcage sa
mga ilogmga ilog

27. Escape-
proof nets
PenPen
culture ngculture ng
crab ocrab o
talangkatalangka

28. RACEWAY

29. TankTank
cultureculture

31. ALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-ALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-
AALAGAAALAGA
Culture techniquesCulture techniques
• Pond culturePond culture
-MonocultureMonoculture
-Modular culture systemModular culture system
-PolyculturePolyculture
• Cage and pen (complete feeding)Cage and pen (complete feeding)
• Integrated farming systemIntegrated farming system

32. MONOCULTURE (tilapia lamang)MONOCULTURE (tilapia lamang)

33. MODULAR CULTURE SYSTEMMODULAR CULTURE SYSTEM
(progressive culture)(progressive culture)

34. MODULAR CULTURE SYSTEMMODULAR CULTURE SYSTEM
(progressive culture)(progressive culture)

35. MODULAR CULTURE SYSTEMMODULAR CULTURE SYSTEM
(progressive culture)(progressive culture)

36. POLYCULTUREPOLYCULTURE

37. POLYCULTURE (tilapia at ulang)POLYCULTURE (tilapia at ulang)

38. POLYCULTURE (tilapia at hito)POLYCULTURE (tilapia at hito)

39. INTEGRATED FARMING SYSTEMINTEGRATED FARMING SYSTEM

40. ALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-ALAMIN ANG MGA TEKNOLOHIYA SA PAG-
AALAGAAALAGA
FeedingFeeding
• Natural foodNatural food
• Natural food withNatural food with
supplementary feedingsupplementary feeding
• Complete feedingComplete feeding

41. LEVEL OF MANAGEMENTLEVEL OF MANAGEMENT
 Extensive culture system
• Low stocking density – 1-2 fish per m2
• Natural food only
• Water is added only to compensate for loss due to evaporation
and seepage
 Semi-intensive culture system
• Moderate stocking density – 3-5 fish m2
• Natural food and supplementary feeding
• Occasional adding and changing of water
 Intensive culture system
• High stocking density – 6 or more fish per m2
• Complete feeding
• Frequent adding and changing of water
• Use of mechanical aeration

42. LEVEL OF MANAGEMENTLEVEL OF MANAGEMENT
Extensive
Intensive
Semi-intensive
Stocking density
Natural foodNatural food
Artificial feedArtificial feed

43. TRADITIONALTRADITIONAL vsvs MODERN POND CULTUREMODERN POND CULTURE
SYSTEMSYSTEM
Traditional extensiveTraditional extensive
pondsponds
 Large but shallow pond unitsLarge but shallow pond units
 30-40 cm deep30-40 cm deep
 Organic and inorganic fertilizersOrganic and inorganic fertilizers
addedadded
 Natural food grown under the sunNatural food grown under the sun
 Low stocking rateLow stocking rate
 Tidal water exchangeTidal water exchange
 No aerationNo aeration
 Maximum yield 1 mt/ha/yrMaximum yield 1 mt/ha/yr
Modern intensiveModern intensive
pondsponds
 Smaller unitsSmaller units
 100-20 cm deep100-20 cm deep
 Complete feeds givenComplete feeds given
 Stocking rate 5-10x higherStocking rate 5-10x higher
 Water pumps usedWater pumps used
 Paddlewheel aerationsPaddlewheel aerations
 Maximum yield 4-12 mt/ha/yrMaximum yield 4-12 mt/ha/yr

44. LEVEL OF MANAGEMENTLEVEL OF MANAGEMENT
0-10-1 1-151-15 15-2015-20 20-10020-100 100-1000100-1000
 PondPond
 No nutritionalNo nutritional
inputsinputs
 PondPond
 FertilizerFertilizer
 SupplementarySupplementary
feedsfeeds
 PondPond
 FertilizerFertilizer
 SupplementarySupplementary
feedsfeeds
 CompleteComplete
feedfeed
 AerationAeration
 TankTank
 WaterWater
recirculationrecirculation
 Complete feedComplete feed
 AerationAeration
 RacewayRaceway
 Complete feedComplete feed
IntensiveIntensive
Semi-IntensiveSemi-Intensive
IntensiveIntensive
Yield (ton/hectare/year)Yield (ton/hectare/year)

45. Ang mga isda ay sa tubig nakatira.Ang mga isda ay sa tubig nakatira.
Sila ay cold blooded (Sila ay cold blooded (kabaliktaran ng warmkabaliktaran ng warm
bloodedblooded). Ang init ng kanilang katawan ay). Ang init ng kanilang katawan ay
sumusunod sa init ng tubig na kanilangsumusunod sa init ng tubig na kanilang
kinalalagyan.kinalalagyan.
Humihinga ng dissolved oxygen sa tubigHumihinga ng dissolved oxygen sa tubig
(gamit ang gills o hasang).(gamit ang gills o hasang).
BASIC BIOLOGY OF FISHBASIC BIOLOGY OF FISH

46. Warm bloodedWarm blooded
Constant body temperatureConstant body temperature
Warm bloodedWarm blooded
Fluctuating body temperatureFluctuating body temperature

47. KAIBAHAN NG LIKAS NA KAPALIGIRANKAIBAHAN NG LIKAS NA KAPALIGIRAN
NG TAO AT NG ISDANG TAO AT NG ISDA
TAOTAO
 Nakatira sa isangNakatira sa isang
maluwang na espasyo.maluwang na espasyo.
 Walang limit ang oxygen.Walang limit ang oxygen.
 Hindi madalingHindi madaling
mapollute o bumaho angmapollute o bumaho ang
kapaligirankapaligiran..
ISDAISDA
 Nakatira sa isangNakatira sa isang
limitadong espasyo.limitadong espasyo.
 Limitado ang supply naLimitado ang supply na
oxygen.oxygen.
 Madaling mapollute oMadaling mapollute o
bumaho ang kapaligiranbumaho ang kapaligiran..

48. KAPALIGIRAN NG MGA TAO AT HAYUP SAKAPALIGIRAN NG MGA TAO AT HAYUP SA
LUPALUPA

49. KAPALIGIRAN NG MGA ISDA SA TUBIGKAPALIGIRAN NG MGA ISDA SA TUBIG

50. Patay na isda dahil saPatay na isda dahil sa
polluted waterpolluted water

52. RELASYON NG ISDA AT NG KANYANGRELASYON NG ISDA AT NG KANYANG
KAPALIGIRANKAPALIGIRAN
(Osmoregulation)(Osmoregulation)
D.O., COD.O., CO22,,
Ammonia, andAmmonia, and
other wasteother waste
D.O.D.O.
COCO22
AmmoniaAmmonia Other wasteOther waste

53. MGA EKOLOGIKAL NA PANGANGAILANGANMGA EKOLOGIKAL NA PANGANGAILANGAN
NG ISDANG ISDA
 Temperature (Temperature (oo
C)C) - 28-32- 28-32 °°CC
 Salinity (ppt)Salinity (ppt) - 0-15 ppt- 0-15 ppt
 Dissolved oxygenDissolved oxygen - 4 mg/liter or higher- 4 mg/liter or higher
 pHpH - 6.5 - 9- 6.5 - 9
 Lethal ammonia levels - > 2 mg/liter (unionized)Lethal ammonia levels - > 2 mg/liter (unionized)
 Lethal carbon dioxide conc. - > 73 mg/literLethal carbon dioxide conc. - > 73 mg/liter
 TurbidityTurbidity -- <13,000 mg/liter<13,000 mg/liter

54. ANO ANG KINAKAIN NG MGA ISDA?ANO ANG KINAKAIN NG MGA ISDA?
(Natural food)(Natural food)

55. PAGKAIN
TUBIG
SEMILYA
PANGUNAHING PANGANGAILANGAN SAPANGUNAHING PANGANGAILANGAN SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA

56. LIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SALIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
PangangasiwaPangangasiwa
ng palaisdaanng palaisdaan
Kalidad ngKalidad ng
semilyasemilya
Kalidad at dami ngKalidad at dami ng
patukapatuka
Kalidad ngKalidad ng
tubigtubig
Pagbebenta ngPagbebenta ng
aning isdaaning isda

57. LIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SALIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
Kalidad ng semilyaKalidad ng semilya
na aalagaanna aalagaan

58.  TilapiaTilapia
 Catfish (hito)Catfish (hito)
 PangasiusPangasius
 Carps (karpa)Carps (karpa)
 Snakehead (Dalag)Snakehead (Dalag)
 GouramyGouramy
 Prawn (ulang)Prawn (ulang)
 Other potentialOther potential
freshwater fishfreshwater fish
ANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SAANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SA
TUBIG-TABANGTUBIG-TABANG??
Dalag
Catfish
UlangUlang

59. Pangasius Gouramy
African catfish

60.  Milkfish / bangusMilkfish / bangus
 Shrimp / ulang (Shrimp / ulang (P. monodon, L. vannameiP. monodon, L. vannamei))
 Grouper / lapu-lapu (Grouper / lapu-lapu (E. coioides, E. malabaricusE. coioides, E. malabaricus))
 Seabass / apahap (Seabass / apahap (Lates calcariferLates calcarifer))
 Siganids / (Siganids / (Siganus spp.Siganus spp.))
 OystersOysters
 Clams/MusselsClams/Mussels
 Pompano (Pompano (Trachinotus blochiTrachinotus blochi))
 Mangrove snapper (Mangrove snapper (Lutjanus argentimaculatusLutjanus argentimaculatus))
 SeaweedsSeaweeds
 Crabs (mud crab, blue crab)Crabs (mud crab, blue crab)
 And othersAnd others
ANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SAANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SA
TUBIG-ALATTUBIG-ALAT??

61. ANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SAANU-ANONG ISDA ANG PUWEDENG ALAGAAN SA
TUBIG-ALATTUBIG-ALAT??

62.  Tama ang uri ng isda na aalagaanTama ang uri ng isda na aalagaan
 Dapat ay hindi ito inbredDapat ay hindi ito inbred
 Mabilis ang paglakiMabilis ang paglaki
 Dapat ay hindi ito pinagpilianDapat ay hindi ito pinagpilian
 Dapat ay hindi nabansotDapat ay hindi nabansot
 Dapat ay malusog at matibay labanDapat ay malusog at matibay laban
sa mga sakit ng isdasa mga sakit ng isda
 Dapat tama ang laki o sukatDapat tama ang laki o sukat
 Dapat ay puro o karamihan ayDapat ay puro o karamihan ay
lalakilalaki
PAANO MATIYAK NA MAGANDA ANG URI NGPAANO MATIYAK NA MAGANDA ANG URI NG
SEMILYA NA PAKAKAWALAN?SEMILYA NA PAKAKAWALAN?
Normal wild colorNormal wild color
fingerlingsfingerlings
Red color fingerlingsRed color fingerlings

63.  FaST strainFaST strain
 GIFT strainGIFT strain
 GET EXCEL strainGET EXCEL strain
 GST (Genomar Supreme Tilapia)GST (Genomar Supreme Tilapia)
 YY male Tilapia (GMT)YY male Tilapia (GMT)
 Best Tilapia strain (B-meg)Best Tilapia strain (B-meg)
 Red TilapiaRed Tilapia
 Saline Tolerant Tilapia strainSaline Tolerant Tilapia strain
• Brackishwater Enhanced SelectedBrackishwater Enhanced Selected
Tilapia (BEST)Tilapia (BEST)
• MOLOBICUSMOLOBICUS
 Jewel strainJewel strain
 Other strainsOther strains
ANU-ANO ANG MGA LAHI O URI NG TILAPIA NAANU-ANO ANG MGA LAHI O URI NG TILAPIA NA
PUWEDENG MABILI AT ALAGAAN?PUWEDENG MABILI AT ALAGAAN?
GET-EXCEL strainGET-EXCEL strain
GIFT strainGIFT strain
FaST strainFaST strain
GMT strainGMT strain

64. ANU-ANO ANG MGA LAHI O URI NG TILAPIA NAANU-ANO ANG MGA LAHI O URI NG TILAPIA NA
PUWEDENG MABILI AT ALAGAAN?PUWEDENG MABILI AT ALAGAAN?

65. Marami ang pinawalanMarami ang pinawalan Tama ang pinawalanTama ang pinawalan Kulang ang pinawalanKulang ang pinawalan
ResultaResulta::
 Kulang ang pagkainKulang ang pagkain
 Maliliit ang laki o sizeMaliliit ang laki o size
 Mabagal ang paglakiMabagal ang paglaki
 Basag ang lakiBasag ang laki
 Nag-aaway atNag-aaway at
nagpapatayannagpapatayan
 Payat ang katawanPayat ang katawan
ResultaResulta::
 Nauubos lahat angNauubos lahat ang
pagkainpagkain
 Malalaki ang laki oMalalaki ang laki o
sizesize
 Mabilis lumakiMabilis lumaki
ResultaResulta::
 Di nauubos lahat ngDi nauubos lahat ng
pagkainpagkain
 Malalaki ang laki oMalalaki ang laki o
sizesize
 Mabilis ang paglakiMabilis ang paglaki
 Kaunti ang aniKaunti ang ani  Marami ang aniMarami ang ani  Kaunti ang aniKaunti ang ani
GAANO KARAMI ANG SEMILYA NAGAANO KARAMI ANG SEMILYA NA
PAKAKAWALAN?PAKAKAWALAN?

66. PAANO ANG TAMANG PAGPAPAKAWALA NGPAANO ANG TAMANG PAGPAPAKAWALA NG
SEMILYA?SEMILYA?

67. PAANO ANG TAMANG PAGPAPAKAWALA NGPAANO ANG TAMANG PAGPAPAKAWALA NG
SEMILYA?SEMILYA?

68. LIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SALIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
Kalidad at DamiKalidad at Dami
ng Patukang Patuka

69. ANO ANG HALAGA NG PAGKAIN??ANO ANG HALAGA NG PAGKAIN??
Kailangan angKailangan ang
tama at sapat natama at sapat na
pagkainpagkain
Para mabilis atPara mabilis at
maayos ang paglakimaayos ang paglaki
lalo na ang mgalalo na ang mga
batabata

70. Food/EnergyFood/Energy FuelFuel GasolineGasoline
ProteinProtein Body repairBody repair Spare partsSpare parts
VitaminsVitamins LubricantLubricant OilOil
NeededNeeded OxygenOxygen NeededNeeded
ProducedProduced Carbon dioxideCarbon dioxide ProducedProduced
HUMAN (and Fish) vs. MACHINEHUMAN (and Fish) vs. MACHINE

71. WoodWood
Gasoline / DieselGasoline / Diesel
Materials to burnMaterials to burn FoodFood
OxygenOxygen Needed to burnNeeded to burn OxygenOxygen
Carbon dioxideCarbon dioxide End ProductEnd Product Carbon dioxideCarbon dioxide
SOURCE OF ENERGYSOURCE OF ENERGY

72. NUTRIENTS NEEDED BY FISHNUTRIENTS NEEDED BY FISH
 ProteinsProteins
 LipidsLipids
 CarbohydratesCarbohydrates
 VitaminsVitamins
 MineralsMinerals

73. Paglakingisda(FishPaglakingisda(Fish
growth)growth)
Dito pa lamang dapat bigyanDito pa lamang dapat bigyan
ang mga isda ng suplimento naang mga isda ng suplimento na
artipisyal na pakain para tuloy-artipisyal na pakain para tuloy-
tuloy ang kanilang paglakituloy ang kanilang paglaki
PaglakiPaglaki
ng isdang isda
Dami ngDami ng
likas nalikas na
pagkainpagkain
sasa
palaisdaapalaisdaa
nn
Haba ng pag-aalaga (Time)Haba ng pag-aalaga (Time)
BAKIT KAILANGANG MAGPAKAIN NGBAKIT KAILANGANG MAGPAKAIN NG
ARTIFICIAL NA PAGKAIN?ARTIFICIAL NA PAGKAIN?

74. BAKIT MAHALAGA NA MAGANDA AT MAAYOS ANGBAKIT MAHALAGA NA MAGANDA AT MAAYOS ANG
PAGKAIN NA IBIBIGAY SA MGA ISDANGPAGKAIN NA IBIBIGAY SA MGA ISDANG
INAALAGAAN?INAALAGAAN?
 Pag hindi maganda angPag hindi maganda ang
pagpapakain ito aypagpapakain ito ay nauuwingnauuwing
dumidumi na nagpapadali ngna nagpapadali ng
pagsama ng kalidad ng tubig.pagsama ng kalidad ng tubig.
 Pag hindi maayos at sapat angPag hindi maayos at sapat ang
pakain ang mga isda aypakain ang mga isda ay didi
maganda ang paglakimaganda ang paglaki..
 Pag hindi maganda at maayosPag hindi maganda at maayos
ang pagpapakainang pagpapakain lumalaki anglumalaki ang
gastosingastosin sa pagkain.sa pagkain.
 Sa “Sa “full feeding managementfull feeding management””
60-70% ng kabuoang gastos ay60-70% ng kabuoang gastos ay
dahil sa pakain o feeds.dahil sa pakain o feeds.

75.  Pakainin lamang ang mgaPakainin lamang ang mga
isda pag sila ay maganangisda pag sila ay maganang
kumain. (kumain. (Pakainin ang mgaPakainin ang mga
isda at huwag angisda at huwag ang
palaisdaanpalaisdaan).).
 Bigyan ang mga isda ngBigyan ang mga isda ng
tamang uri at dami ngtamang uri at dami ng
pagkain.pagkain.
PAANO ANG MAAYOS NA PAGPAPAKAIN NG MGAPAANO ANG MAAYOS NA PAGPAPAKAIN NG MGA
ISDA?ISDA?
(Feeding management)(Feeding management)
 Kung maaari ay pakainin ang mga isda ng pinagsamang likasKung maaari ay pakainin ang mga isda ng pinagsamang likas
at artipisyal na pagkain.at artipisyal na pagkain.
 Unawain ang gawi ng mga isda sa pagkain at alamin kungUnawain ang gawi ng mga isda sa pagkain at alamin kung
papaano sila pakakainin ng mahusay at maayos.papaano sila pakakainin ng mahusay at maayos.

76. PAANO ANG MAAYOS NA PAGPAPAKAIN NG MGAPAANO ANG MAAYOS NA PAGPAPAKAIN NG MGA
ISDA?ISDA?
(Feeding management)(Feeding management)

77. 6 AM6 AM 12 NN12 NN 6 PM6 PM 12 MN12 MN 6 AM6 AM
DissolvedDissolved
oxygenoxygen
8-9 am8-9 am
2-3 pm2-3 pm
ANONG ORAS DAPAT MAGPAKAIN?ANONG ORAS DAPAT MAGPAKAIN?

78. ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-
APEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NGAPEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NG
KINAKAIN NG MGA ISDA?KINAKAIN NG MGA ISDA?
 Oras at kalagayan ng panahonOras at kalagayan ng panahon
• Masayadong mainit o malamig ang panahonMasayadong mainit o malamig ang panahon
• Masyadong maaga o huli ang pagpapakainMasyadong maaga o huli ang pagpapakain
• Makulimlim o maulap ang panahonMakulimlim o maulap ang panahon
• UmuulanUmuulan
 Kalidad ng tubigKalidad ng tubig
• Mababa ang dissolved oxygen ng tubigMababa ang dissolved oxygen ng tubig
• Masyadong mainit o malamig ang tubigMasyadong mainit o malamig ang tubig
• Mataas ang level ng ammoniaMataas ang level ng ammonia
• Mataas ang level ng carbon dioxideMataas ang level ng carbon dioxide
• Polluted ang tubigPolluted ang tubig

79.  Laki o taba ng feedLaki o taba ng feed
(Masyadong maliit o malaki kumpara sa laki ng bibig ng isda)(Masyadong maliit o malaki kumpara sa laki ng bibig ng isda)
• Fry mashFry mash
• Starter crumbleStarter crumble
• Starter pelletStarter pellet
• GrowerGrower
• FinisherFinisher
• Di madaling malusaw ang feedsDi madaling malusaw ang feeds
 Sarap at lasa ng feedsSarap at lasa ng feeds
 Dalas ng pagpapakainDalas ng pagpapakain
 Sistema ng pagpapakainSistema ng pagpapakain
• Broadcasting or manualBroadcasting or manual
• Mechanical feedingMechanical feeding
ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-
APEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NGAPEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NG
KINAKAIN NG MGA ISDA?KINAKAIN NG MGA ISDA?

80. ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-ANO ANG MGA BAGAY-BAGAY NA NAKAKA-
APEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NGAPEKTO SA GANANG KUMAIN AT DAMI NG
KINAKAIN NG MGA ISDA?KINAKAIN NG MGA ISDA?
 Lugar ng pinagpapakainanLugar ng pinagpapakainan
• Iisang lugarIisang lugar
• Maraming lugarMaraming lugar
 Klase ng pelletKlase ng pellet
• Sinking feedSinking feed
• Floating feedFloating feed
 Kalagayan ng mga isdaKalagayan ng mga isda
• Di parehas ang laki ng mga isdaDi parehas ang laki ng mga isda
• May nakahalong predatorsMay nakahalong predators
 Lagay ng kalusugan ng mga isdaLagay ng kalusugan ng mga isda

81. Week ofWeek of
CultureCulture
Pieces perPieces per
KilogramKilogram
Average Body WeightAverage Body Weight
(g)(g)
Feeding RateFeeding Rate
(%)(%)
Type of FeedType of Feed
11 1000 – 4001000 – 400 1.0 - 2.51.0 - 2.5 1515 Fry MashFry Mash
22 400 – 165400 – 165 2.5 - 6.02.5 - 6.0 1212 Fry MashFry Mash
33 165 – 85165 – 85 6.0 - 11.56.0 - 11.5 1010 Fry MashFry Mash
44 85 – 5085 – 50 11.5 - 19.511.5 - 19.5 1010 Starter PelletStarter Pellet
55 50 – 3550 – 35 19.5 - 29.019.5 - 29.0 88 Starter PelletStarter Pellet
66 35 – 2535 – 25 29.0 - 41.029.0 - 41.0 66 Starter PelletStarter Pellet
77 25 – 1825 – 18 41.0 - 55.041.0 - 55.0 66 Starter PelletStarter Pellet
88 18 – 1418 – 14 55.0 - 71.055.0 - 71.0 55 Grower PelletGrower Pellet
99 14 – 1114 – 11 71.0 - 90.071.0 - 90.0 44 Grower PelletGrower Pellet
1010 11 – 911 – 9 90.0 - 110.090.0 - 110.0 44 Grower PelletGrower Pellet
1111 9 – 79 – 7 110.0 - 140.0110.0 - 140.0 44 Grower PelletGrower Pellet
1212 7 – 67 – 6 140.0 - 165.0140.0 - 165.0 44 Finisher PelletFinisher Pellet
1313 6 – 56 – 5 165.0 - 195.0165.0 - 195.0 33 Finisher PelletFinisher Pellet
1414 5 – 45 – 4 195.0 - 250.0195.0 - 250.0 33 Finisher PelletFinisher Pellet
1515 4 - 34 - 3 250.0 - 330.0250.0 - 330.0 33 Finisher PelletFinisher Pellet
GABAY SA PAGPAPAKAIN NG ISDAGABAY SA PAGPAPAKAIN NG ISDA

82. METABOLIZED ENERGYMETABOLIZED ENERGY
NETNET
ENERGYENERGY
DIGESTIBLE ENERGYDIGESTIBLE ENERGY
PANGANGANAKPANGANGANAK
Production of eggsProduction of eggs
and spermand sperm
PAGLAKIPAGLAKI
Increase in body tissuesIncrease in body tissues
BODY MAINTENANCEBODY MAINTENANCE
• Mucus and scale lossesMucus and scale losses
• Injuries and body repairInjuries and body repair
• Counteract stressCounteract stress
Hindi natunaw naHindi natunaw na
pagkainpagkain
((fecal energyfecal energy))
Ihi at mabahongIhi at mabahong
hanginhangin
((metabolic wastesmetabolic wastes))
Ginagamit na lakasGinagamit na lakas
para sa paggalawpara sa paggalaw
FOOD UTILIZATION
(Saan napunta ang kinain ng isda?Saan napunta ang kinain ng isda?)

83. PAANO MALALAMAN NA TAMA AT MAAYOS ANGPAANO MALALAMAN NA TAMA AT MAAYOS ANG
PAGPAPAKAIN?PAGPAPAKAIN?
Alamin angAlamin ang Feed Conversion RatioFeed Conversion Ratio (FCR)(FCR)
FCR = ------------------
 1:11:1 = 1 kg of feed consumed= 1 kg of feed consumed
to grow 1 kg of fishto grow 1 kg of fish
 1:1.51:1.5 = 1.5 kg of feed= 1.5 kg of feed
consumed to grow 1 kg ofconsumed to grow 1 kg of
fishfish
 1:21:2 = 2 kg of feed consumed= 2 kg of feed consumed
to grow 1 kg of fishto grow 1 kg of fish

84. LIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SALIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
KalidadKalidad
ng Tubigng Tubig

85. BAKIT MAHALAGA NA MAGANDA AT MAAYOS ANGBAKIT MAHALAGA NA MAGANDA AT MAAYOS ANG
KALIDAD NG TUBIG NA PAG-AALAGAAN NG ISDA?KALIDAD NG TUBIG NA PAG-AALAGAAN NG ISDA?
 Ang tubig ay siyangAng tubig ay siyang tirahantirahan,, tulugantulugan,,
daanandaanan
 pinagkukuhanan ngpinagkukuhanan ng pagkainpagkain,, inumininumin
atat oxygenoxygen
 pinagtatapunan ngpinagtatapunan ng dumidumi atat libinganlibingan
ng mga isda.ng mga isda.

86. Mababaw ang tubig ng palaisdaan.Mababaw ang tubig ng palaisdaan.
Mabilis uminit ang tubig.Mabilis uminit ang tubig.
Mababa ang level ng dissolved oxygen.Mababa ang level ng dissolved oxygen.
Mabilis ang decomposition ng mgaMabilis ang decomposition ng mga
naipong dumi sa ilalim ng palaisdaan.naipong dumi sa ilalim ng palaisdaan.
Mataas ang production ng carbon dioxide,Mataas ang production ng carbon dioxide,
ammonia at hydrogen sulfide.ammonia at hydrogen sulfide.
ANO ANG MGA SULIRANIN KUNGANO ANG MGA SULIRANIN KUNG
KULANG ANG TUBIG?KULANG ANG TUBIG?

87.  Pag mainit ang tubig ay iinit din ang katawan ngPag mainit ang tubig ay iinit din ang katawan ng
isda at tataas ang metabolic rate (maganangisda at tataas ang metabolic rate (maganang
kumain).kumain).
 Dahil maraming kinain ay marami ding metabolicDahil maraming kinain ay marami ding metabolic
wastes ang inilalabas.wastes ang inilalabas.
 Mababa ang level ng dissolved oxygen.Mababa ang level ng dissolved oxygen.
 Mataas ang pangangailangang ng oxygen o hangin.Mataas ang pangangailangang ng oxygen o hangin.
 Kung masyadong mainit ang tubig ang isda ay nai-Kung masyadong mainit ang tubig ang isda ay nai-
stress at humihina ang immune system.stress at humihina ang immune system.
ANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MASYADONGANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MASYADONG
MAINIT ANG TUBIG?MAINIT ANG TUBIG?

88.  Mahina o humihintong kumain ang mga isda.Mahina o humihintong kumain ang mga isda.
 Dahil kulang ang hanging nahihinga ayDahil kulang ang hanging nahihinga ay
nanghihina ang isda.nanghihina ang isda.
 Babagal ang paglaki.Babagal ang paglaki.
 Madaling tamaan o kapitan ng sakit.Madaling tamaan o kapitan ng sakit.
 Magkakaroon ng anaerobic decomposition naMagkakaroon ng anaerobic decomposition na
maging sanhi ng production ng mga toxic gasesmaging sanhi ng production ng mga toxic gases
gaya ng un-ionized ammonia at hydrogengaya ng un-ionized ammonia at hydrogen
sulfide.sulfide.
ANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MABABAANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MABABA
ANG DISSOLVED OXYGEN SA TUBIG?ANG DISSOLVED OXYGEN SA TUBIG?

89. AEROBIC vs ANEAROBIC DECOMPOSITIONAEROBIC vs ANEAROBIC DECOMPOSITION
AEROBIC
ANAEROBIC
• NHNH33/NH/NH33
• Nitrogen gas (NNitrogen gas (N22))
• Hydrogen sulfide (HHydrogen sulfide (H22S)S)
• Sludge (carbon andSludge (carbon and
phosphorus)phosphorus)
• NHNH33/NH/NH33 – NO2 – NO– NO2 – NO33
• Carbon dioxide (COCarbon dioxide (CO22))
• Sulfate (SOSulfate (SO44))
• Phosphate (POPhosphate (PO44))

90.  Makulim o umuulanMakulim o umuulan – mababa ang photosynthetic activity ng– mababa ang photosynthetic activity ng
mga phytoplankton.mga phytoplankton.
 Pagkaubos ng mga plant nutrientsPagkaubos ng mga plant nutrients – namamatay ang mga– namamatay ang mga
phytoplankton.phytoplankton.
 Masyadong marami ang isdaMasyadong marami ang isda – mas marami ang kailangang– mas marami ang kailangang
oxygen kasya naiibigay.oxygen kasya naiibigay.
 Blue-green phytoplankton scumBlue-green phytoplankton scum – tinatakpan nito ang ibabaw– tinatakpan nito ang ibabaw
ng palaisdaan kaya bumababa ang photosynthetic activity.ng palaisdaan kaya bumababa ang photosynthetic activity.
 Mainit ang panahonMainit ang panahon – mababa ang level ng oxgen sa tubig pag– mababa ang level ng oxgen sa tubig pag
ito ay mainit.ito ay mainit.
 Pagkamatay ng mga phytoplankton o halamang tubig atPagkamatay ng mga phytoplankton o halamang tubig at
pagipon ng dumi sa tubigpagipon ng dumi sa tubig – pag ito ay nabulok ay gumagamit– pag ito ay nabulok ay gumagamit
ng oxygen na sana ay para sa isda.ng oxygen na sana ay para sa isda.
ANO ANG MGA DAHILAN NG PAGKAUBOS NGANO ANG MGA DAHILAN NG PAGKAUBOS NG
OXYGEN SA TUBIG?OXYGEN SA TUBIG?

91.  Pag ang mga ito ay magdecompose ayPag ang mga ito ay magdecompose ay
nangangailangan ng oxygen. Dahil dito ang supplynangangailangan ng oxygen. Dahil dito ang supply
ng oxygen ay lalong bumababa.ng oxygen ay lalong bumababa.
 Ang mga produkto na nanggagaling saAng mga produkto na nanggagaling sa
decomposition ng mga dumi ay nakakalason sa mgadecomposition ng mga dumi ay nakakalason sa mga
isda gaya ammonia, hydrogen sulfide at carbonisda gaya ammonia, hydrogen sulfide at carbon
dioxide.dioxide.
 Pag maraming naipong dumi ito magpaparami ngPag maraming naipong dumi ito magpaparami ng
mga organismo gaya ng bad bacteria na puwedengmga organismo gaya ng bad bacteria na puwedeng
manakit sa mga isda.manakit sa mga isda.
ANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MARAMINGANO ANG MGA SULIRANIN KUNG MARAMING
NAIPONG DUMI SA ILALIM NG PALAISDAAN?NAIPONG DUMI SA ILALIM NG PALAISDAAN?

92.  Hindi nakakapenetrate ng malalim ang sunlightHindi nakakapenetrate ng malalim ang sunlight
kaya mahinang dumami ang phytoplankton.kaya mahinang dumami ang phytoplankton.
 Ang mga abono na inilalagay ay di gaanongAng mga abono na inilalagay ay di gaanong
nagagamit ng mga phytoplankton.nagagamit ng mga phytoplankton.
 Kung ang dahilan ng labo ay dahil sa lupa o clayKung ang dahilan ng labo ay dahil sa lupa o clay
puwede itong mabaraduhan ang gills ng isda.puwede itong mabaraduhan ang gills ng isda.
 Dahil walang phytoplankton na kakain sa mgaDahil walang phytoplankton na kakain sa mga
ammonia ay puwedeng tumaas ang dami nito saammonia ay puwedeng tumaas ang dami nito sa
tubig na ikalalason ng mga isda.tubig na ikalalason ng mga isda.
ANO ANG MGA SULIRANIN KUNGANO ANG MGA SULIRANIN KUNG
MALABO ANG TUBIG?MALABO ANG TUBIG?

93. SAAN NANGGGAALING ANG MGA DUMI ATSAAN NANGGGAALING ANG MGA DUMI AT
LASONLASON
SA LOOB NG PALAISDAAN?SA LOOB NG PALAISDAAN?
DumiDumi
AmmoniaAmmonia
DumiDumi
HydrogeHydroge
n sulfiden sulfide
Anaerobic decompositionAnaerobic decomposition

94. Ang mga dumi naAng mga dumi na
inilalabas ng isdainilalabas ng isda
at pagkain na diat pagkain na di
nauubos aynauubos ay
nahuhulog atnahuhulog at
naiipon sa ilalimnaiipon sa ilalim
Pag ang mgaPag ang mga
dumi ay nalusawdumi ay nalusaw
ito ay naglalabasito ay naglalabas
ng mga lason nang mga lason na
nakaka-apekto sanakaka-apekto sa
kalidad ng tubigkalidad ng tubig
UGNAYAN NG KALIDAD NG LUPA SA ILALIMUGNAYAN NG KALIDAD NG LUPA SA ILALIM
AT NG TUBIG NG PALAISDAANAT NG TUBIG NG PALAISDAAN
• Carbon dioxideCarbon dioxide
• AmmoniaAmmonia
• Hydrogen sulfideHydrogen sulfide

95. LAKINGMGAISDA)
Laki ngLaki ng
isdaisda
Pagbaba ng kalidad ngPagbaba ng kalidad ng
tubig dahil sa mgatubig dahil sa mga
naipong dumi sanaipong dumi sa
fishpondfishpond
TAGAL NG PAG-AALAGA
UGNAYAN NG PAGLAKI NG ISDA ATUGNAYAN NG PAGLAKI NG ISDA AT
KALIDAD NG TUBIGKALIDAD NG TUBIG

97. NHNH33 /NH/NH44
(Ammonia)(Ammonia)
NONO22
(Nitrite)(Nitrite)
NONO33
(nitrate)(nitrate)
NONO22
(nitrite)(nitrite)
NN22
(gas)(gas)
AlgaeAlgae
bloombloom
NitrogenNitrogen
fixersfixers
VolatilizedVolatilized
DIE OFFDIE OFF
(decomposed(decomposed
byby
ammonifyingammonifying
bacteria)bacteria)
NitrosomonasNitrosomonas
bacteriabacteria
NitrobacterNitrobacter
bacteriabacteria
NITRIFICATIONNITRIFICATION
Requiring oxygenRequiring oxygen
(aerobic decomposition )(aerobic decomposition )
DENITRIFICATIONDENITRIFICATION
Not requiring oxygenNot requiring oxygen
(anaerobic decomposition(anaerobic decomposition))
NutrientNutrient
uptakeuptake
NITROGEN CYCLENITROGEN CYCLE

98. Water loaded with high amount ofWater loaded with high amount of
nutrients / organic wastesnutrients / organic wastes
Water with minimal amount ofWater with minimal amount of
nutrients /organic wastesnutrients /organic wastes
6 AM6 AM 12 NN12 NN 6 PM6 PM 12 MN12 MN 6 AM6 AM
24 HOURS DISSOLVED OXYGEN PATTERN24 HOURS DISSOLVED OXYGEN PATTERN

99. high temperature (less density)high temperature (less density)
Declining temperature and dissolvedDeclining temperature and dissolved
oxygenoxygen
High dissolved oxygenHigh dissolved oxygen
lower temperaturelower temperature
(higher density)(higher density)
low or nolow or no
dissolved oxygendissolved oxygen
• Anaerobic decomposition
• Production and accumulation of toxic substancesProduction and accumulation of toxic substances
((hydrogen sulfide, ammoniahydrogen sulfide, ammonia andand carbon dioxidecarbon dioxide))
SunlightSunlight
STRATIFICATION OF WATER COLUMNSTRATIFICATION OF WATER COLUMN

100. lower temperature (higher density)lower temperature (higher density)
 Sudden decrease in atmosphericSudden decrease in atmospheric
temperaturetemperature
 Sudden heavy rain specially in theSudden heavy rain specially in the
afternoonafternoon
Declining temperature and dissolvedDeclining temperature and dissolved
oxygenoxygen
High dissolved oxygenHigh dissolved oxygen
higher temperaturehigher temperature
(less density)(less density)
low or nolow or no
dissolved oxygendissolved oxygen
• Anaerobic decomposition
• Production and accumulation of toxic substancesProduction and accumulation of toxic substances
((hydrogen sulfide, ammoniahydrogen sulfide, ammonia andand carbon dioxidecarbon dioxide))
SunlightSunlight
OVERTURN OF WATER COLUMNOVERTURN OF WATER COLUMN

101. ANO ANG MGA KAILANGANG GAWIN PARAANO ANG MGA KAILANGANG GAWIN PARA
MAIWASAN ANG PAGKAMATAY NG MGAMAIWASAN ANG PAGKAMATAY NG MGA
ISDA?ISDA?
““Dapat ay hindiDapat ay hindi
nasasaktan onasasaktan o
nai-stress angnai-stress ang
mga isdamga isda ””
TheThe pathogenpathogen – bacteria, parasite, or virus – must be capable of– bacteria, parasite, or virus – must be capable of
causing disease. Thecausing disease. The host (fish)host (fish) must be in a susceptible state,must be in a susceptible state,
and certainand certain environmental conditions (stressor)environmental conditions (stressor) must be presentmust be present
for a disease outbreak to occurfor a disease outbreak to occur

102. Ang stress ay isang condisyon na kung saan ang isda ayAng stress ay isang condisyon na kung saan ang isda ay
walang sapat na kakayahan na panatilihin angwalang sapat na kakayahan na panatilihin ang normal nanormal na
physiological statephysiological state dahil sa mga pagbabago ng kalagayandahil sa mga pagbabago ng kalagayan
ng kanyang kapallgiran.ng kanyang kapallgiran.
Ano ang stress?Ano ang stress?
Ang stress ay epekto ng paglagay ng isda sa isangAng stress ay epekto ng paglagay ng isda sa isang
sitwasyon na labas sa kanyang kakayahan nasitwasyon na labas sa kanyang kakayahan na
labanan.labanan.
Anong dahilan ng stress?Anong dahilan ng stress?
LIKHA NG STRESS O PAGHIRAP NGLIKHA NG STRESS O PAGHIRAP NG
ISDAISDA

103. Mucus (dulas) Scale (kaliskis)
Immune system
NATURAL NA DEPENSA NG MGA ISDANATURAL NA DEPENSA NG MGA ISDA
LABAN SA MGA SAKITLABAN SA MGA SAKIT

104. Mauubusan ng lakas na siyang dahilan para silaMauubusan ng lakas na siyang dahilan para sila
ay mamatay o kapitan ng sakitay mamatay o kapitan ng sakit
Gagamitin ang mga reserved energy (adrenalin).Gagamitin ang mga reserved energy (adrenalin).
Nawawalan ng asin sa katawan (electrolytes/ions).Nawawalan ng asin sa katawan (electrolytes/ions).
Dadami ang kailangang oxygen.Dadami ang kailangang oxygen.
OtherOther
sourcesource
ofof
stressstress
PathogenPathogen
(Diseases)(Diseases)
EnvironmentEnvironment
(Temp., D.O.,(Temp., D.O.,
pH)pH)
EPEKTO NG STRESS SA ISDAEPEKTO NG STRESS SA ISDA

105. EPEKTO NG STRESS SA ISDAEPEKTO NG STRESS SA ISDA
(osmoregulation)(osmoregulation)

106. Klase ngKlase ng
stressorstressor HalimbawaHalimbawa
ChemicalChemical
stressorsstressors
 Mababa ang kalidad ng tubigMababa ang kalidad ng tubig
 Hindi maganda ang feeds na ginamitHindi maganda ang feeds na ginamit
 Marami ang naipong dumi sa ilalim ng palaisdaanMarami ang naipong dumi sa ilalim ng palaisdaan
BiologicalBiological
stressorsstressors
 Masyadong marami ang isdang pinakawalanMasyadong marami ang isdang pinakawalan
 Marami ang mga organismo nagbibigay ng sakitMarami ang mga organismo nagbibigay ng sakit
PhysicalPhysical
stressorsstressors
 Pabago-bagong init ng tubig (Temperature)Pabago-bagong init ng tubig (Temperature)
 Matinding liwanag / malinaw ang tubig (Light)Matinding liwanag / malinaw ang tubig (Light)
 Maingay (sounds)Maingay (sounds)
 Dissolved gassesDissolved gasses
ProceduralProcedural
stressorsstressors
 HandlingHandling
 Transport / ShippingTransport / Shipping
 Disease treatmentsDisease treatments
ANO ANG MGA PUWEDENG MAKASAKIT SA MGAANO ANG MGA PUWEDENG MAKASAKIT SA MGA
ISDA?ISDA?

107. ANO ANG MGA PALATANDAAN NA NASASAKTAN OANO ANG MGA PALATANDAAN NA NASASAKTAN O
NAI-STRESS ANG MGA ISDA?NAI-STRESS ANG MGA ISDA?
 Ang mga isda ay sumisinghap sa ibabaw. KahitAng mga isda ay sumisinghap sa ibabaw. Kahit
bulabugin hindi nagugulat.bulabugin hindi nagugulat. Kulang ang hanginKulang ang hangin..
 Nangingitim ang kulay.Nangingitim ang kulay.
 Matamlay ang mga isda.Matamlay ang mga isda.
 Hindi normal ang paglangoy.Hindi normal ang paglangoy.
 Ayaw o mahinang kumain.Ayaw o mahinang kumain.
 Namumula o naagnas ang balat.Namumula o naagnas ang balat.
 Bural ang mata.Bural ang mata.
 Payat ang isda.Payat ang isda.

108. ANO ANG MGA KAILANGANG GAWIN PARAANO ANG MGA KAILANGANG GAWIN PARA
MAIWASAN ANG PAKAMATAY NG MGA ISDA?MAIWASAN ANG PAKAMATAY NG MGA ISDA?

109. IHANDA NG MAAYOS ANG PALAISDAAN BAGOIHANDA NG MAAYOS ANG PALAISDAAN BAGO
MAGPAKAWALA NG SEMILYAMAGPAKAWALA NG SEMILYA

110. PAGHAHANDA NG PALAISDAANPAGHAHANDA NG PALAISDAAN
““Ang layunin ng paghahanda ng palaisdaan ayAng layunin ng paghahanda ng palaisdaan ay
para bigyan ang mga aalagaang isda ngpara bigyan ang mga aalagaang isda ng
maayos at ligtas na kapaligiranmaayos at ligtas na kapaligiran””
Dapat wala itong maraming dumi (organic matter).Dapat wala itong maraming dumi (organic matter).
Dapat ito ay walang sakit o mga tagadala ng sakit.Dapat ito ay walang sakit o mga tagadala ng sakit.
Dapat ay walang mga predators at competitors.Dapat ay walang mga predators at competitors.
Dapat ito ay stress-free (di nahihirapan ang mga isda).Dapat ito ay stress-free (di nahihirapan ang mga isda).
Dapat ay may sapat na supply ng likas na pagkain.Dapat ay may sapat na supply ng likas na pagkain.
Dapat ay sagana sa oxygen.Dapat ay sagana sa oxygen.

111. Pag-aalis ng tubig.Pag-aalis ng tubig.
Pag-aalis o pagpatay ng mga predators.Pag-aalis o pagpatay ng mga predators.
Pagpapatag ng ilalim ng palaisdaan.Pagpapatag ng ilalim ng palaisdaan.
Paglalagay ng apog.Paglalagay ng apog.
Pagpapatuyo ng ilalim ng palaisdaan.Pagpapatuyo ng ilalim ng palaisdaan.
Pag-aayos ng mga pasukan at labasan ng tubig.Pag-aayos ng mga pasukan at labasan ng tubig.
Paglalagay ng abono.Paglalagay ng abono.
Pagpaparami ng mga likas na pagkain.Pagpaparami ng mga likas na pagkain.
Pagpapakawal ng semilya.Pagpapakawal ng semilya.
ANU-ANO ANG GINAGAWA SA PAGHAHANDAANU-ANO ANG GINAGAWA SA PAGHAHANDA
NG PALAISDAAN?NG PALAISDAAN?

112. PAG-AALIS NG TUBIGPAG-AALIS NG TUBIG
(draining)(draining)
 Ang pag-aalis ng tubigAng pag-aalis ng tubig
ay ginagawa paraay ginagawa para
maalis at malinis angmaalis at malinis ang
mga naipong dumi samga naipong dumi sa
ilalim ng palaisdaanilalim ng palaisdaan
gaya ng dumi ng mgagaya ng dumi ng mga
isda at hindi nakain naisda at hindi nakain na
patuka.patuka.
 Ginagawa rin ito para maalis o mapatay ang mgaGinagawa rin ito para maalis o mapatay ang mga
ibang isda o organismo na puwedeng manakit saibang isda o organismo na puwedeng manakit sa
mga isdang aalagaan.mga isdang aalagaan.

113. ““Bakit mahalaga naBakit mahalaga na
mapatuyuan ng maayos angmapatuyuan ng maayos ang
ilalim na lupa ngilalim na lupa ng
palaisdaan?”palaisdaan?”
PAGPAPATUYO NG ILALIM NA LUPA NGPAGPAPATUYO NG ILALIM NA LUPA NG
PALAISDAANPALAISDAAN
 Para mahanginan ang lupa at magkaroon ng aerobicPara mahanginan ang lupa at magkaroon ng aerobic
decomposition (pagbulok ng mga dumi na may kasamangdecomposition (pagbulok ng mga dumi na may kasamang
hangin).hangin).
 Para mahanginan ang lupa at ng sumingaw ang mga naipongPara mahanginan ang lupa at ng sumingaw ang mga naipong
nakakalasong dumi.nakakalasong dumi.
 Para mamatay ang mga organismo na nagdadala oPara mamatay ang mga organismo na nagdadala o
gumagawa ng sakit.gumagawa ng sakit.
 Para mamatay ang mga predators na hindi pa nahuli oPara mamatay ang mga predators na hindi pa nahuli o
napatay.napatay.

114. PAGLALAGAY NG APOG O LIMEPAGLALAGAY NG APOG O LIME
 Ang asim ng lupa/tubig ay nakakasakit sa mga isda.Ang asim ng lupa/tubig ay nakakasakit sa mga isda.
 Pag maasim ang lupa/tubig dumadami ang mga organismo naPag maasim ang lupa/tubig dumadami ang mga organismo na
nagdadala o gumagawa ng sakit.nagdadala o gumagawa ng sakit.
 Pag maasim ang lupa/tubig hindi nagagamit ng maayos ang mgaPag maasim ang lupa/tubig hindi nagagamit ng maayos ang mga
inilalagay na pataba.inilalagay na pataba.
 Ang apog ay nagpapaganda ng kalidad ng lupa at nagpapabilis ngAng apog ay nagpapaganda ng kalidad ng lupa at nagpapabilis ng
pagbulok ng mga naipong dumi sa ilalim.pagbulok ng mga naipong dumi sa ilalim.
 Ito ay nagdadagdag ng carbon doxide na kailangan ng mgaIto ay nagdadagdag ng carbon doxide na kailangan ng mga
phytoplankton para tumubo at dumami.phytoplankton para tumubo at dumami.
““Ano ang gamit atAno ang gamit at
halaga ng apog?”halaga ng apog?”
 Ito ay nag-aalis ng asim (acidity) ngIto ay nag-aalis ng asim (acidity) ng
lupa/tubig. Ang apog siyanglupa/tubig. Ang apog siyang
pumipigil sa pagbaba o pagtaas ngpumipigil sa pagbaba o pagtaas ng
asim.asim.

115. ““Ang pagbungkal ng lupa ay nagpapabilis ng pagbulokAng pagbungkal ng lupa ay nagpapabilis ng pagbulok
ng mga naipong dumi dahil nababaliktag ang ibabawng mga naipong dumi dahil nababaliktag ang ibabaw
na parte ng lupa at nahahanginan ang mga nasana parte ng lupa at nahahanginan ang mga nasa
ilalim.”ilalim.”
OxygenizedOxygenized OxygenizedOxygenized
PAG-ARARO O PAGBUNGKAL NG ILALIMPAG-ARARO O PAGBUNGKAL NG ILALIM
NA LUPA NG PALAISDAANNA LUPA NG PALAISDAAN

116. PAGLALAGAY NG TUBIGPAGLALAGAY NG TUBIG
 Ang tubig na ilalagay ayAng tubig na ilalagay ay
dapat taglay ang mgadapat taglay ang mga
kalidad na kailangan ngkalidad na kailangan ng
mga isda.mga isda.
 Kung maaari ang tubig naKung maaari ang tubig na
inilagay ay hayaan munanginilagay ay hayaan munang
maoxygenized ng maayos.maoxygenized ng maayos.
 Bago magpakawala ngBago magpakawala ng
semilya ay magparamisemilya ay magparami
muna ng mgamuna ng mga
phytoplankton.phytoplankton.

117. MAGPATUBO AT MAGPARAMI NG PHYTOPLANKTONMAGPATUBO AT MAGPARAMI NG PHYTOPLANKTON
BAGO MAGPAKAWALA NG SEMILYABAGO MAGPAKAWALA NG SEMILYA
Ano gamit at halaga ngAno gamit at halaga ng
phytoplankton?phytoplankton?
 Ito ay nagsisilbing pagkainIto ay nagsisilbing pagkain
lalung-lalo na ang mga maliliitlalung-lalo na ang mga maliliit
na isda.na isda.
 Ito ay nagbibigay ng oxygen.Ito ay nagbibigay ng oxygen.
 Ito ang kumakain at lumilinis saIto ang kumakain at lumilinis sa
mga lason gaya ng carbonmga lason gaya ng carbon
dioxide, ammonia, at hydrogendioxide, ammonia, at hydrogen
sulfide.sulfide.

118. GROWING OF PHYTOPLANKTONGROWING OF PHYTOPLANKTON
(natural food)(natural food)
sunlightsunlight
• Nitrogen (N)Nitrogen (N)
• Phosphorus (P)Phosphorus (P)
• Potassium (K)Potassium (K)
• Minerals (Ca, Mg, Fe, etc.)Minerals (Ca, Mg, Fe, etc.)
• Carbon dioxideCarbon dioxide

119.  Dalawin lagi ang palaisdaan. Tignan atDalawin lagi ang palaisdaan. Tignan at
siguraduhin na maayos ang kalidad ng tubig.siguraduhin na maayos ang kalidad ng tubig.
 Tignan ang dami ng mga phytoplankton atTignan ang dami ng mga phytoplankton at
siguraduhin na walang phytoplankton blooms.siguraduhin na walang phytoplankton blooms.
 Baguhin ang dami ng ipinapakain kungBaguhin ang dami ng ipinapakain kung
kailangan.kailangan.
 Dagdagan o palitan ang tubig kung kailangan.Dagdagan o palitan ang tubig kung kailangan.
 Gumamit ng mechanical aerations kungGumamit ng mechanical aerations kung
kailangan.kailangan.
PAANO MAIWASAN AT LUNASIN ANGPAANO MAIWASAN AT LUNASIN ANG
PAGKAWALA NG DISSOLVED OXYGEN NGPAGKAWALA NG DISSOLVED OXYGEN NG
TUBIG?TUBIG?

120. PAYO PARA MAPANATILING MAAYOSPAYO PARA MAPANATILING MAAYOS
ANG KALIDAD NG TUBIGANG KALIDAD NG TUBIG
 Siguraduhin na maganda ang kalidad ng patukaSiguraduhin na maganda ang kalidad ng patuka
na ating gagamitin para magagamit ng maayosna ating gagamitin para magagamit ng maayos
ng mga isda at hindi nauuwing dumi.ng mga isda at hindi nauuwing dumi.
 Pakainin lamang ng tamang-tama at sapat angPakainin lamang ng tamang-tama at sapat ang
mga isda ayon sa kanilang pangangailangan.mga isda ayon sa kanilang pangangailangan.
Huwag sobrahan dahil pag hindi naubos ayHuwag sobrahan dahil pag hindi naubos ay
nagdadagdag lamang ito ng dumi.nagdadagdag lamang ito ng dumi.
 Tiyakin na may sapat at madaling pakuhanan ngTiyakin na may sapat at madaling pakuhanan ng
tubig, lalung-lalo na pag kailangang palitan angtubig, lalung-lalo na pag kailangang palitan ang
tubig ng palaisdaan.tubig ng palaisdaan.

121.  Kung may dumadaloy pang tubig laging siguraduhinKung may dumadaloy pang tubig laging siguraduhin
na puno pa ng tubig ang ating palaisdaan.na puno pa ng tubig ang ating palaisdaan.
 Kung tayo ay magpapatuyo ng palaisdaan huwagKung tayo ay magpapatuyo ng palaisdaan huwag
itapon ang tubig o waste water. Ilipat ito sa ibangitapon ang tubig o waste water. Ilipat ito sa ibang
butas o pond (recycling).butas o pond (recycling).
 Babaan ang stocking density.Babaan ang stocking density.
 Babaan ang feeding rate para di masyadong magiponBabaan ang feeding rate para di masyadong magipon
ang dumi sa ilalim ng palaisdaan.ang dumi sa ilalim ng palaisdaan.
 Kung puwede iwasan ang pagpapakain sa hapon.Kung puwede iwasan ang pagpapakain sa hapon.
 Gumamit ng mechanical aerations kung kailangan.Gumamit ng mechanical aerations kung kailangan.
 Maglagay ng lime (apog) at gumamit ngMaglagay ng lime (apog) at gumamit ng
bioremediationbioremediation kung kinakailangan.kung kinakailangan.
ANO ANG MGA PUEDENG GAWIN PARAANO ANG MGA PUEDENG GAWIN PARA
MALUNASAN ANG SULIRANIN SAMALUNASAN ANG SULIRANIN SA
KAKULANGAN NG TUBIG?KAKULANGAN NG TUBIG?

122. Pond 1Pond 1
((To be harvestedTo be harvested))
Pond 2Pond 2
((To be filledTo be filled))
ReservoirReservoir
((Cleansing pondCleansing pond))
WATER RECYCLINGWATER RECYCLING

123. MGA IBA-IBANG PARAAN NG PAGBIBIGAY NGMGA IBA-IBANG PARAAN NG PAGBIBIGAY NG
OXYGEN SA PANAHON NA KAILANGANG-OXYGEN SA PANAHON NA KAILANGANG-
KAILANGAN NG MGA ISDAKAILANGAN NG MGA ISDA

124.  Alamin ang condition ng mga isdaAlamin ang condition ng mga isda
(fish sampling).(fish sampling).
 Dapat laging malinis angDapat laging malinis ang
kapaligiran at mga kagamitan sakapaligiran at mga kagamitan sa
isda.isda.
ANO ANG MGA PUEDENG GAWIN PARAANO ANG MGA PUEDENG GAWIN PARA
MAIWASANG MAGKASAKIT ANG MGA ISDA?MAIWASANG MAGKASAKIT ANG MGA ISDA?
 Mag-alaga ng mga isda na genetically resistant sa mgaMag-alaga ng mga isda na genetically resistant sa mga
sakit.sakit.
 Gamutin ang mga isda kung puwede.Gamutin ang mga isda kung puwede.
 Bakunahan ang mga isda (Immunization / vaccine)Bakunahan ang mga isda (Immunization / vaccine)
 QuarantineQuarantine
 Biological controls (Probiotics/bioremediation).Biological controls (Probiotics/bioremediation).
 Iwasang masaktan ang mga isda.Iwasang masaktan ang mga isda.

125. BIOLOGICAL CONTROLSBIOLOGICAL CONTROLS
Probiotics / BioremediationProbiotics / Bioremediation
BioremediationBioremediation
ProbioticsProbiotics
Beneficial bacteriaBeneficial bacteria
Beneficial bacteriaBeneficial bacteria

126. LIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SALIMANG PINAKAMAHALAGANG GABAY SA
PAG-AALAGA NG ISDAPAG-AALAGA NG ISDA
PangangasiwaPangangasiwa
ng Palaisdaanng Palaisdaan

127. PAANO ANG MAAYOS NA PAG-AALAGA NGPAANO ANG MAAYOS NA PAG-AALAGA NG
ISDA?ISDA?
““Dapat mas malaki ang atingDapat mas malaki ang ating kitakita o mas mabigato mas mabigat
ang ating ani kaysa saang ating ani kaysa sa ginastosginastos””

128. Mga gagawin para tayo ay kumitaMga gagawin para tayo ay kumita
 Isipin ng mabutiIsipin ng mabuti
ang plano at takboang plano at takbo
ng negosyong negosyo
((Business planBusiness plan).).
 Siguraduhin naSiguraduhin na
may sapat namay sapat na
puhunan.puhunan.
 Siguraduhin na may pagkukuhanan ng sapat angSiguraduhin na may pagkukuhanan ng sapat ang
mga materyales na kailangan.mga materyales na kailangan.
 Ilista ang mga nagastos (Ilista ang mga nagastos (Record keepingRecord keeping).).

129. Mga gagawin para tayo ay kumitaMga gagawin para tayo ay kumita
 Pakainin ng mabuti ang mga alagang isda.Pakainin ng mabuti ang mga alagang isda.
 Pag naibenta ang mga isda, alamin ng mabutiPag naibenta ang mga isda, alamin ng mabuti
kung ano ang mga pagkukulang para ito aykung ano ang mga pagkukulang para ito ay
maiayos at di na maulit sa susunod na pag-maiayos at di na maulit sa susunod na pag-
aalaga.aalaga.
 Kung puwede ayKung puwede ay
patuloy ang pag-aaralpatuloy ang pag-aaral
kung paano angkung paano ang
mabuti at maayos namabuti at maayos na
pag-aalaga ng isda.pag-aalaga ng isda.

130. PAANO MAGIGING MAAYOS ANG ATINGPAANO MAGIGING MAAYOS ANG ATING
PAG-AALAGA NG ISDA?PAG-AALAGA NG ISDA?
FarmersFarmers
Academe /Academe /
ResearchersResearchers
AquacultureAquaculture
suppliessupplies
(feeds, etc.)(feeds, etc.)
InstitutionalInstitutional
supportsupport
MARKETMARKET

131. MAGTULUNGAN DIN ANG MGAMAGTULUNGAN DIN ANG MGA
FARMERSFARMERS

132. PagbebentaPagbebenta
ng Aning Isdang Aning Isda
““Paano ang tamangPaano ang tamang
pagbebenta ng isdapagbebenta ng isda
para tayo ay kumita ngpara tayo ay kumita ng
malaki?”malaki?”

133. CHANNELS IN MARKETING OF FISHCHANNELS IN MARKETING OF FISH
(1)(1)
ProducerProducer BrokerBroker
WholesalerWholesaler
(Viajero)(Viajero)
FishFish
MarketMarket Consumer
RetailerRetailer
WholesalerWholesaler
/ Retailer/ Retailer
Contract GrowerContract Grower
(processor)(processor)
Export
Market
(2)(2)
(3)(3)
(4)(4)
(5)(5)
(6)(6)
(7)(7)

134.  Alamin ang lugar na may mataas na pangangailanganAlamin ang lugar na may mataas na pangangailangan
ng isda (ng isda (fish demandfish demand))
 Alamin ang tamang sistema ng pagdadala ng isda (Alamin ang tamang sistema ng pagdadala ng isda (fishfish
transporttransport) para mapanatili ang magandang kalidad.) para mapanatili ang magandang kalidad.
 Dapat ay tama at pare-parehas ang laki ng mga isda.Dapat ay tama at pare-parehas ang laki ng mga isda.
 Dapat ay walang masamang lasa (Dapat ay walang masamang lasa (off flavoroff flavor) ang mga) ang mga
isdang ibebentaisdang ibebenta..
 Dapat ay sariwa o buhay ang mga isda at hindi bilasa.Dapat ay sariwa o buhay ang mga isda at hindi bilasa.
 Dapat maganda at maayos ang pagkahuli para hindiDapat maganda at maayos ang pagkahuli para hindi
mawalan ng kaliskis at hindi magasgasan.mawalan ng kaliskis at hindi magasgasan.
 Dapat hindi busog o pinakain ang mga isda bagoDapat hindi busog o pinakain ang mga isda bago
hulihin para hindi madaling mamatay o mabilasa.hulihin para hindi madaling mamatay o mabilasa.
 Dapat maayos ang kulay at mapula ang hasang.Dapat maayos ang kulay at mapula ang hasang.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGBEBENTAMGA DAPAT ISAALANG-ALANG SA PAGBEBENTA
NG ISDANG ISDA

135. Wet market retailingWet market retailing
Small-scale retailing/wholesalingSmall-scale retailing/wholesaling Large-scale wholesalingLarge-scale wholesaling
Roadside retailingRoadside retailing
MGA PARAAN NG PAGBENTA NG ANING TILAPIAMGA PARAAN NG PAGBENTA NG ANING TILAPIA

136. PAGDADAGDAG NG HALAGA NG MGA ANING ISDAPAGDADAGDAG NG HALAGA NG MGA ANING ISDA

137. Maganda ang klase ng semilya na aalagaanMaganda ang klase ng semilya na aalagaan
++
Tama at maayos ang lagay ng palaisdaanTama at maayos ang lagay ng palaisdaan
++
Mahusay na kalidad at sapat na pakainMahusay na kalidad at sapat na pakain
++
Maayos ang kalidad ng tubigMaayos ang kalidad ng tubig
++
Tahimik at maayos ang kapaligiranTahimik at maayos ang kapaligiran
++
Mayroong pagbebentahan ng mga aning isda atMayroong pagbebentahan ng mga aning isda at
mataas ang presyomataas ang presyo
==
PORMULA PARA SAPORMULA PARA SA
MATAGUMPAY NA PAG-AALAGAMATAGUMPAY NA PAG-AALAGA
NG ISDANG ISDA

138.  Maibaba ang gastos sa pag-aalaga ng isda.Maibaba ang gastos sa pag-aalaga ng isda.
 Mas maayos at mas magaling na sistema ngMas maayos at mas magaling na sistema ng
pag-aalaga at pagpapalaki ng isda.pag-aalaga at pagpapalaki ng isda.
 Mas mababang presyo ng ibenebentang isda.Mas mababang presyo ng ibenebentang isda.
 Mas masustansya at ligtas kaining isdaMas masustansya at ligtas kaining isda
((Organic fishOrganic fish).).
 Mas maayos na sistema ng pagdadala atMas maayos na sistema ng pagdadala at
pagbebenta ng isda (pagbebenta ng isda (better transportation andbetter transportation and
packagingpackaging))
ANO PA ANG MGA KAILANGANG GAWIN?ANO PA ANG MGA KAILANGANG GAWIN?
(Best Management Practices)(Best Management Practices)

139. MARAMING SALAMAT PO AND HAVE A NICEMARAMING SALAMAT PO AND HAVE A NICE
FISH AND PEACEFUL EATING DAY !!!FISH AND PEACEFUL EATING DAY !!!