1. ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ
ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΩΝ
ΜΑΣΤΙΧΟΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΧΙΟΥ
( ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΤΑΣ )( ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΤΑΣ )
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΤΗΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΟΥ ΓΕΝ. ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΛΑΜΩΤΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:
ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΒΟΞΑΚΗΒΙΚΤΩΡΙΑ ΒΟΞΑΚΗ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΣΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΣ
4. Αγία ΤριάδαΑγία Τριάδα
Άγιος ΙωάννηςΆγιος Ιωάννης
Μοναστήρι Παναγίας ΦανερωμένηςΜοναστήρι Παναγίας Φανερωμένης
Άγιος ΜακάριοςΆγιος Μακάριος
Άγιος ΝικόλαοςΆγιος Νικόλαος
Άγιος ΔημήτριοςΆγιος Δημήτριος
Άγιος ΙσίδωροςΆγιος Ισίδωρος
Αγία ΕιρήνηΑγία Ειρήνη
Αγία ΠαρασκευήΑγία Παρασκευή
Άγιος ΠαντελεήμοναςΆγιος Παντελεήμονας
ΤαξιάρχηςΤαξιάρχης
Άγιος ΚωνσταντίνοςΆγιος Κωνσταντίνος
Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων και Αγίων Θεοδώρων ( Ιδιοκτησίας κ.Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων και Αγίων Θεοδώρων ( Ιδιοκτησίας κ.
Τσαχάλη )Τσαχάλη )
Άγιος ΓεώργιοςΆγιος Γεώργιος
Άγιος Γεώργιος ( Ιδιοκτησίας κ. Βούλικα )Άγιος Γεώργιος ( Ιδιοκτησίας κ. Βούλικα )
Παναγία Πιρπιλιώτισσα ( Ιδιοκτησίας κ.Κάζηλα)Παναγία Πιρπιλιώτισσα ( Ιδιοκτησίας κ.Κάζηλα)
( Παναγία) Τα Εισόδια της Θεοτόκου( Παναγία) Τα Εισόδια της Θεοτόκου
Άγιος Νεκτάριος ( Ιδιοκτησίας κ. Τσαχάλη)Άγιος Νεκτάριος ( Ιδιοκτησίας κ. Τσαχάλη)
Άγιος ΣτέφανοςΆγιος Στέφανος
Μεταμόρφωσις του ΧριστούΜεταμόρφωσις του Χριστού
ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
ΜΑΣΜΑΣ
5. ΑΓΙΑ
ΤΡΙΑΔ
Α
Είναι η χωριοεκκλησιά,Είναι η χωριοεκκλησιά,
η οποία είναι χτισμένηη οποία είναι χτισμένη
στο κέντρο του χωριού.στο κέντρο του χωριού.
Είναι στη θέσηΕίναι στη θέση
όπου βρισκότανόπου βρισκόταν
ο κεντρικός πύργοςο κεντρικός πύργος
του χωριού. Όμως θέλησαντου χωριού. Όμως θέλησαν
να τον γκρεμίσουν, γιατίνα τον γκρεμίσουν, γιατί
όπως έλεγαν οι παλαιοίόπως έλεγαν οι παλαιοί
« ο« ο πύργος ήτανπύργος ήταν
σαν βαραχνάςσαν βαραχνάς
στην καρδιάστην καρδιά του χωριούτου χωριού ».».
6. ΟΟ Όσιος ΠαχώμιοςΌσιος Παχώμιος
που γεννήθηκεπου γεννήθηκε
στηνστην ΕλάταΕλάτα το 1840το 1840 ,,
του οποίου το κοσμικό όνοματου οποίου το κοσμικό όνομα
ήτανήταν Παναγιώτης ΑρελλάςΠαναγιώτης Αρελλάς,,
έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλοέπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο
για την ανέγερση της εκκλησίας.για την ανέγερση της εκκλησίας.
Επίσης οι Λατούσοι τουΕπίσης οι Λατούσοι του
εξωτερικού έστελναν χρήματαεξωτερικού έστελναν χρήματα
και με την βοήθειακαι με την βοήθεια
και των χωριανώνκαι των χωριανών
χτίστηκε η εκκλησία.χτίστηκε η εκκλησία.
7. Πριν προλάβουνΠριν προλάβουν
να την τελειώσουννα την τελειώσουν
κατηγόρησαν άδικακατηγόρησαν άδικα
τον Γέροντα Παχώμιοτον Γέροντα Παχώμιο
ότι έπαιρνε λεφτάότι έπαιρνε λεφτά
για να κτίζει μοναστήριαγια να κτίζει μοναστήρια
και αυτός παραιτήθηκεκαι αυτός παραιτήθηκε
και επί 8 χρόνιακαι επί 8 χρόνια
δεν μπήκεδεν μπήκε
ούτε πέτρα στον ναόούτε πέτρα στον ναό
και γι’ αυτόκαι γι’ αυτό
μετανοημένοιμετανοημένοι
του ζήτησαν να επιστρέψειτου ζήτησαν να επιστρέψει
και αυτό έγινε.και αυτό έγινε.
ΑΓΙΑ
ΤΡΙΑΔ
Α
8. Στις 8 ΣεπτεμβρίουΣτις 8 Σεπτεμβρίου
του 1902του 1902
έγιναν τα εγκαίνιαέγιναν τα εγκαίνια
του ναούτου ναού
με τους πρώτους ιερείςμε τους πρώτους ιερείς
να είναι Λατούσοι .να είναι Λατούσοι .
ΑΓΙΑ
ΤΡΙΑΔ
Α
9. Το τέμπλο είχε κατασκευαστείΤο τέμπλο είχε κατασκευαστεί
με πέτρα από τα Θυμιανά.με πέτρα από τα Θυμιανά.
Τέλος η εκκλησίαΤέλος η εκκλησία
έχει πολύ όμορφαέχει πολύ όμορφα
διακοσμημένο εικονοστάσιο,διακοσμημένο εικονοστάσιο,
καθώς πολλές και παλιέςκαθώς πολλές και παλιές
φορητές εικόνες και τοιχογραφίες πουφορητές εικόνες και τοιχογραφίες που
αγιογράφησαναγιογράφησαν
μοναχοί της Σκήτηςμοναχοί της Σκήτης
των Αγίων Πατέρων.των Αγίων Πατέρων.
11. Η αυλή είναι βοτσαλωτήΗ αυλή είναι βοτσαλωτή
και κατασκευάσθηκεκαι κατασκευάσθηκε
το 1911.το 1911.
ΑΓΙΑ
ΤΡΙΑΔ
Α
12. ΑΓΙΟΣ
ΙΩΑΝΝΗ
Σ
Πριν χτιστεί η Αγία Τριάδα,Πριν χτιστεί η Αγία Τριάδα,
η κεντρική εκκλησίαη κεντρική εκκλησία
του χωριού ήταντου χωριού ήταν
ο Άγιος Ιωάννης.ο Άγιος Ιωάννης.
Είναι σχετικά μικρή και έτσιΕίναι σχετικά μικρή και έτσι
δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τιςδεν μπορούσε να ικανοποιήσει τις
ανάγκες των πιστών χωριανών,ανάγκες των πιστών χωριανών,
οι οποίοι έφταναν τότεοι οποίοι έφταναν τότε
τους 1000 κατοίκους.τους 1000 κατοίκους.
Βρίσκεται στο κέντρο του χωριούΒρίσκεται στο κέντρο του χωριού
κοντά στην Αγία Τριάδα.κοντά στην Αγία Τριάδα.
13. Είναι μια μεσαιωνική εκκλησία,Είναι μια μεσαιωνική εκκλησία,
που η ανέγερσή τηςπου η ανέγερσή της
ανάγεται στον 16ο αιώνα.ανάγεται στον 16ο αιώνα.
Αποτελεί ένα δίκλιτο δρομικό ναόΑποτελεί ένα δίκλιτο δρομικό ναό
με προεξέχουσα την ημικυκλικήμε προεξέχουσα την ημικυκλική
αψίδα του Αγίου Βήματος.αψίδα του Αγίου Βήματος.
Το βόρειο κλίτος τουΤο βόρειο κλίτος του
στεγάζεται με δώμα (= επίπεδηστεγάζεται με δώμα (= επίπεδη
στέγη), ενώ το νότιο μεστέγη), ενώ το νότιο με
σταυροθόλια.σταυροθόλια.
Στο εσωτερικό του ναού ξεχωρίζειΣτο εσωτερικό του ναού ξεχωρίζει
το λεπτοδουλεμένο ξυλόγλυπτοτο λεπτοδουλεμένο ξυλόγλυπτο
τέμπλο που είναι εξαίσιας τέχνης.τέμπλο που είναι εξαίσιας τέχνης.
Στο ναό επίσης διασώζονταιΣτο ναό επίσης διασώζονται
σημαντικές τοιχογραφίεςσημαντικές τοιχογραφίες
του 18ου αιώνα.του 18ου αιώνα.
ΑΓΙΟΣ
ΙΩΑΝΝΗ
Σ
20. Το Μοναστήρι χτίστηκεΤο Μοναστήρι χτίστηκε
τον 16ο αιώνα.τον 16ο αιώνα.
Η εικόνα της ΠαναγίαςΗ εικόνα της Παναγίας
βρέθηκε στην τοποθεσίαβρέθηκε στην τοποθεσία
Σταχτός μέσα σε έναΣταχτός μέσα σε ένα
πρίνο σε χωράφι τηςπρίνο σε χωράφι της
οικογένειας Στρατίδηοικογένειας Στρατίδη
και έτσι έχτισαν εκείκαι έτσι έχτισαν εκεί
το μοναστήριτο μοναστήρι
και το αφιέρωσαν στηκαι το αφιέρωσαν στη
Γέννηση της Παναγίας.Γέννηση της Παναγίας.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΠΑΝΑΓΙΑΣΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ
21. Μέσα στο ναό υπάρχειΜέσα στο ναό υπάρχει
ωραίο και παλαιόωραίο και παλαιό
ξυλόγλυπτο τέμπλο.ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Η μεγάλη αυλήΗ μεγάλη αυλή
του Μοναστηριού είναιτου Μοναστηριού είναι
πνιγμένη στο πράσινο.πνιγμένη στο πράσινο.
Σ’ αυτήν υπάρχουνΣ’ αυτήν υπάρχουν
αρκετά κελιά, όπουαρκετά κελιά, όπου
κατοικούσαν καλόγεροικατοικούσαν καλόγεροι
και καλλιεργούσαν τακαι καλλιεργούσαν τα
χωράφια τουχωράφια του
Μοναστηριού.Μοναστηριού.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΠΑΝΑΓΙΑΣΠΑΝΑΓΙΑΣ
ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ
22. Η εικόνα τουΗ εικόνα του
ναού έχει κάνειναού έχει κάνει
πολλά θαύματα,πολλά θαύματα,
γι’ αυτό οι πιστοίγι’ αυτό οι πιστοί
του χωριούτου χωριού
πήγαιναν εκείπήγαιναν εκεί
γονατιστοί.γονατιστοί.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΠΑΝΑΓΙΑΣΠΑΝΑΓΙΑΣ
23. Επίσης το 1822Επίσης το 1822
οι Τούρκοι πυρπόλησανοι Τούρκοι πυρπόλησαν
το μοναστήρι,το μοναστήρι,
κατάστρεψαν τα πάντακατάστρεψαν τα πάντα
και διεσώθη μόνοκαι διεσώθη μόνο
η Ιερά εικόνα την οποίαη Ιερά εικόνα την οποία
μαχαίρωσαν.μαχαίρωσαν.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΠΑΝΑΓΙΑΣΠΑΝΑΓΙΑΣ
24. Στο πρόσωποΣτο πρόσωπο
της Παναγίαςτης Παναγίας
υπάρχουνυπάρχουν
ακόμη και σήμεραακόμη και σήμερα
τα χτυπήματατα χτυπήματα
των Τούρκων.των Τούρκων.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
ΠΑΝΑΓΙΑΣΠΑΝΑΓΙΑΣ
25. Μια άλλη εκδοχή αναφέρειΜια άλλη εκδοχή αναφέρει
μια ιστορία αρπαγής τηςμια ιστορία αρπαγής της
εικόνας από πειρατές.εικόνας από πειρατές.
Οι πειρατές λεηλάτησαν ταΟι πειρατές λεηλάτησαν τα
πάντα στο μοναστήρι καιπάντα στο μοναστήρι και
σαν πολύτιμο λάφυροσαν πολύτιμο λάφυρο
πήραν μαζί τους τηνπήραν μαζί τους την
θαυματουργή εικόνα.θαυματουργή εικόνα.
Όταν όμως έφευγανΌταν όμως έφευγαν
σηκώθηκε μεγάλησηκώθηκε μεγάλη
φουρτούνα και δενφουρτούνα και δεν
μπορούσαν να φύγουν,μπορούσαν να φύγουν,
γι’ αυτό μαχαίρωσαν τηνγι’ αυτό μαχαίρωσαν την
εικόνα με οργή.εικόνα με οργή.
26. Η γιορτή γίνεταιΗ γιορτή γίνεται
στις 8 Σεπτεμβρίου, πουστις 8 Σεπτεμβρίου, που
η Εκκλησία μας τιμά τοη Εκκλησία μας τιμά το
Γενέθλιο της Θεοτόκου.Γενέθλιο της Θεοτόκου.
Εκεί μαζεύεται κόσμοςΕκεί μαζεύεται κόσμος
από όλο το νησί.από όλο το νησί.
Οι χωριανοί φτιάχνουνΟι χωριανοί φτιάχνουν
ρεβυθοπίλαφο καιρεβυθοπίλαφο και
κερνούν τον κόσμο.κερνούν τον κόσμο.
29. Τα παλικάρια του χωριούΤα παλικάρια του χωριού
ξεκινούν από τον ναόξεκινούν από τον ναό
της Αγίας Τριάδαςτης Αγίας Τριάδας
πάνω σεπάνω σε
γαϊδούρια και άλογα.γαϊδούρια και άλογα.
30. Προορισμός τους είναιΠροορισμός τους είναι
το Μοναστήρι.το Μοναστήρι.
Στις πλάτες τους οιΣτις πλάτες τους οι
καβαλάρηδες φορούνκαβαλάρηδες φορούν
τις παραδοσιακέςτις παραδοσιακές
μαντίλες με ταμαντίλες με τα
χειροποίητα σαζάκια,χειροποίητα σαζάκια,
που έχουν πάνωπου έχουν πάνω
κεντημένακεντημένα
τα αρχικά τους.τα αρχικά τους.
31.
32.
33.
34. Η παραδοσιακή μαντίλαΗ παραδοσιακή μαντίλα
με τα χειροποίητα σαζάκια,με τα χειροποίητα σαζάκια,
και πάνω της κεντημένακαι πάνω της κεντημένα
τα αρχικά τους.τα αρχικά τους.
35.
36.
37.
38. ΑΓΙΟΣ
ΜΑΚΑΡΙΟΣ
Το μικρό αυτόΤο μικρό αυτό
εκκλησάκι βρίσκεταιεκκλησάκι βρίσκεται
κοντά στο Μοναστήρικοντά στο Μοναστήρι
της Παναγίας τηςτης Παναγίας της
Φανερωμένης. ΧτίστηκεΦανερωμένης. Χτίστηκε
το 1815 από τον μοναχότο 1815 από τον μοναχό
Κωνστάντιο,Κωνστάντιο,
πνευματικό τέκνο τουπνευματικό τέκνο του
Αγίου Μακαρίου.Αγίου Μακαρίου.
39. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι μικρή μεΗ εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι μικρή με
σκεπή από κεραμίδια. Έχει μεγάλο αυλόγυρο. Ένα έθιμοσκεπή από κεραμίδια. Έχει μεγάλο αυλόγυρο. Ένα έθιμο
που συνδέεται με την εκκλησία αυτή είναι η φωτιά πουπου συνδέεται με την εκκλησία αυτή είναι η φωτιά που
ανάβουμε στις 5 Δεκεμβρίου, την παραμονή της γιορτήςανάβουμε στις 5 Δεκεμβρίου, την παραμονή της γιορτής
του Αγίου. Τα μικρά παιδιά μαζεύουν ή κλέβουν λίγεςτου Αγίου. Τα μικρά παιδιά μαζεύουν ή κλέβουν λίγες
μέρες πριν τις «γουμαριές», που είναι πολλά κλαδιάμέρες πριν τις «γουμαριές», που είναι πολλά κλαδιά
δεμένα όλα μαζί με σύρμα. Και αντίστοιχα οι μεγάλοιδεμένα όλα μαζί με σύρμα. Και αντίστοιχα οι μεγάλοι
κόβουν κορμούς ξερών πεύκων, ελιάς και σκίνων. Αυτόκόβουν κορμούς ξερών πεύκων, ελιάς και σκίνων. Αυτό
γίνεται με σκοπό να ανάβει η φωτιά όλη την ήμερα τηςγίνεται με σκοπό να ανάβει η φωτιά όλη την ήμερα της
γιορτής του Άγιου Νικόλα.γιορτής του Άγιου Νικόλα.
Ένα θαύμα του Άγιου που έχω ακούσει είναι τοΈνα θαύμα του Άγιου που έχω ακούσει είναι το
ακόλουθο: « η εκκλησία είχε κάποιες ρωγμές και οιακόλουθο: « η εκκλησία είχε κάποιες ρωγμές και οι
χωριανοί φώναξαν έναν σοβατζή ώστε να τις διορθώσει.χωριανοί φώναξαν έναν σοβατζή ώστε να τις διορθώσει.
Ενώ εκείνος προσπαθούσε να διορθώσει τις ρωγμέςΕνώ εκείνος προσπαθούσε να διορθώσει τις ρωγμές
ένιωθε ένα χέρι να σπρώχνει το δικό του και να μην τονένιωθε ένα χέρι να σπρώχνει το δικό του και να μην τον
αφήνει να κάνει τη δουλειά του και έτσι το άφησαν,αφήνει να κάνει τη δουλειά του και έτσι το άφησαν,
επειδή υπέθεσαν ότι ήταν ο Άγιος Νικόλας».επειδή υπέθεσαν ότι ήταν ο Άγιος Νικόλας».
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
40. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
Η σύνταξη των παραπάνω κειμένων έγινε από τους
μαθητές και την υπεύθυνη καθηγήτρια της ερευνητικής
εργασίας και βασίστηκαν σε:
• παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μας,
• προφορικές μαρτυρίες του ιερέα π. Γεωργίου Αρακά,
καθώς και κατοίκων του χωριού.
• Επίσης και στα ακόλουθα βοηθήματα:
• Αρχιμανδρίτου Ιωάννου Γκιάλα «Ιστορικαί σημειώσεις περί Μεστών
και Ελάτας Χίου», Χίος 1948.
• Ημερολόγιο 2009 Βυζαντινοί και Μεταβυζαντινοί ναοί των
Μαστιχοχωρίων εκδ. Γυμνασίου Καλαμωτής, Υπεύθυνες καθηγήτριες
Βικτωρία Βοξάκη και Σοφία Παγίδα.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Η λήψη των φωτογραφιών έγινε από τους μαθητές
Παναγιώτα Δελιού, Δέσποινα Κουκούτση,
Παναγιώτη Μπιζάνη και
την καθηγήτρια Βικτωρία Βοξάκη.
