1. "Th¬ng trêng lµ ... sù t×m tßi"
Sinh n¨m 1957, 20 tuæi, Ph¬ng vµo lÝnh binh chñng th«ng tin, n¨m 1980 anh
phôc viªn. Víi vèn liÕng häc hÕt phæ th«ng, cha biÕt lµm g×, anh phô gióp anh
em trong gia ®×nh söa ch÷a xe ®¹p, xe m¸y trong mét ngâ phè khiªm tèn cña thÞ
x· Hµ §«ng. Kh¸c víi nh÷ng ngêi anh em kh¸c chÝ thó lµm ¨n, Ph¬ng lu«n vÈn v¬
suy nghÜ: trong khi ®Êt níc ®ang ®i trªn chÆng cuèi cña c¬ chÕ bao cÊp cßn
ngêi lao ®éng th× ®Çy ¾p lo toan "c¬m, ¸o, g¹o, tiÒn?". Nh÷ng n¨m cuèi thËp
niªn 80, x· héi §«ng ¢u biÕn lo¹n, phô tïng xe m¸y tõ Liªn X«, §«ng §øc vÒ níc
khan hiÕm dÇn, khiÕn anh thî m¸y trÎ n¶y ra mét ý : tù lµm lÊy nh÷ng chi tiÕt,
phô tïng thay thÕ. Lang thang häc hái ë c¸c nhµ m¸y c¬ khÝ lín n¬i th× cêi nh¹o
sù ng©y th¬, n¬i th× ¸i ng¹i chia sÎ sù th¬ng h¹i. Cuèi cïng b¹n h÷u ë Nhµ m¸y
Diesel S«ng C«ng B¾c Th¸i chÊp nhËn gióp ®ì Ph¬ng vËn ®éng anh em trong
nhµ gãp tiÒn mua m¸y gia c«ng vµ nguyªn liÖu vÒ mµy mß lµm thö vßng g¨ng xe
m¸y. Lóc ®Çu h¨m hë bao nhiªu th× chØ mÊy th¸ng sau vèn liÕng ®· nhêng chç
cho nçi ch¸n ng¸n vµ ®èng s¶n phÈm "dë ®êi" cø ®Çy lªn ë gãc nhµ. Gi÷a lóc c¶
nhµ ®ang trong c¬n ®au ®Çu ng¸n ngÈm th× Ph¬ng loÐ mét ý tëng t¸o b¹o, thÕ
lµ...
Mét có "§«ng du " ngo¹n môc
Nhê b¹n bÌ mãc nèi víi mét sè ®èi t¸c ë §µi Loan, Ph¬ng ch¹y v¹y dån hÕt tµi s¶n
cña gia ®×nh ®æi lÊy mêi ngµn Mü kim, rñ mét ngêi anh em (sau nµy cïng nhãm
s¸ng lËp viªn C«ng ty víi anh) cïng sang §µi Loan tÇm s häc ®¹o. GÇn mét n¨m
míi ch¹y xong thñ tôc xuÊt ngo¹i chØ ®îc trong b¶y ngµy (thêi ®ã mét c¸ nh©n t
nh©n ®i níc ngoµi lµ mét sù ghª gím l¾m vÒ mäi nhÏ). §¸p l¹i ""chiªu" mêi gäi liªn
doanh cña Ph¬ng phÝa ®èi t¸c níc ngoµi còng cao thñ tiÕp "chiªu" tham quan du
lÞch mÊt tíi 4 ngµy lµm cho Ph¬ng ®· nh×n thÊy bµn thua tr«ng thÊy. Ngµy cuèi
cïng Ph¬ng míi lät vµo ®îc nhµ m¸y cña ®èi t¸c. MÆc nh÷ng lêi giíi thiÖu hoa mü
cña chñ nhµ m¸y, Ph¬ng vËn hÕt tinh lùc, tËp trung "tia " thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ
gia c«ng. Anh nhËn thÊy vÉn lµ nh÷ng m¸y c«ng cô truyÒn thèng, nhng tÊt c¶
nh÷ng s¶n phÈm tinh x¶o cña hä s¶n xuÊt ®Òu nhê ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ cña
Liªn X«. BÝ quyÕt ®©y råi! Ph¬ng "h¹ mµn" víi ®èi t¸c b»ng lêi chµo nh· nhÆn:
cha ®ñ sù hîp t¸c ! §Ó trë vÒ víi mét quyÕt ®Þnh trong ®Çu.
Mét ®èi ph¸p ®óng
Lµ thî söa ch÷a xe m¸y, Ph¬ng suy nghÜ vµ tù nhËn thÊy: Xe m¸y sÏ lµ ph¬ng
tiÖn phæ biÕn ë ViÖt Nam nªn chi tiÕt phô tïng thay thÕ s¶n xuÊt lµ mét thÞ tr-
êng réng. Trong khi ®ã c¬ së gia c«ng, chÕ t¹o cña nhµ níc hÇu nh cha cã, c¬
së s¶n xuÊt t nh©n kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu thÞ trêng v× còng nh c¬ së cña
Ph¬ng: C«ng nghÖ chÕ t¹o cßn rÊt th« s¬, cßn chi tiÕt m¸y l¹i ®ßi hái tiªu chuÈn
chÝnh x¸c, chÊt lîng cao. Do ®ã, Ph¬ng quyÕt ®Þnh ph¶i s¶n xuÊt c¸i thÞ trêng
®ang cÇn lµ phô tïng thay thÕ c¸c lo¹i xe m¸y.

2. Sau s¸u th¸ng mµy mß víi nh÷ng g× "häc" ®îc ë §µi Loan, bé gi¸ tiÖn mÐo vßng
g¨ng do Ph¬ng tù thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o ®· xong vµ cho ch¹y thö trªn nh÷ng m¸y
c«ng t¸c cò. ThËt kh«ng ngê: nh÷ng vßng g¨ng do Ph¬ng lµm ra hoµn h¶o kh«ng
kÐm g× s¶n phÈm cña c¸c c¬ së chÕ t¹o cña §µi Loan vµ ®îc ngêi tiªu dung
chÊp nhËn. Ph¬ng quyÕt ®Þnh më réng quy m« s¶n xuÊt tríc rÊt nhiÒu ®¬n
®Æt hµng. Tríc sù cëi më cña c¬ chÕ míi, ®Çu n¨m 1995, C«ng ty TNHH S«ng
C«ng Hµ §«ng do Ph¬ng lµm Gi¸m ®èc ra ®êi.
Víi sè vèn Ýt ái, huy ®éng ë gia ®×nh vµ b¹n bÌ; kh«ng ®ñ nhËp ngo¹i thiÕt bÞ,
Gi¸m ®èc Ph¬ng mua c¸c m¸y mãc cã ë trong níc vÒ c¶i tiÕn, tù chÕ t¹o thªm c¸c
bé g¸ phô trî theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc ngoµi, võa gi¶m chi phÝ tíi 10 lÇn,
võa kh«ng lÖ thuéc vµo chuyªn gia kü thuËt níc ngoµi. MÆt kh¸c, thiÕt bi tù chÕ
t¹o, ngêi sö dông sÏ biÕt râ u ®iÓm, còng nh khuyÕt tËt cña nã nªn dÔ dµng chÕ
ngù, võa lµm võa c¶i tiÕn. M¸y tiÖn mÐo vßng g¨ng, m¸y mµi xoa 2 ®¸, hÖ thèng
Ðp nãng rÌn ®Çu sup¸p do Ph¬ng tù thiÕt kÕ chÕ t¹o ®· tiÕt kiÖm ®îc vèn ®Çu
t 20 tû ®ång vµ mang l¹i cho anh 3 b»ng Lao ®éng s¸ng t¹o cña Tæng Liªn ®oµn
Lao ®éng ViÖt Nam vµ ®iÒu quan träng nhÊt lµ c¶ 61 tØnh, thµnh trong c¶ níc
biÕt ®Õn "chÊt lîng ngo¹i, gi¸ néi"cña C«ng ty S«ng C«ng.
§Õn nay, C«ng ty ®· cã mét c¬ së s¶n xuÊt hoµn thiÖn vµ khÐp kÝn c¶ c¬ khÝ
chÝnh x¸c, m¹, nhiÖt luyÖn... s¶n xuÊt vßng g¨ng, sup¸p, s¬ mi vµ nhiÒu phô tïng
kh¸c cña c¸c lo¹i xe m¸y. H¬n 200 thiÕt bÞ vµ 140 c«ng nh©n ho¹t ®éng liªn tôc
kh«ng kÞp ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng, trong khi thiÕt bÞ ngo¹i nhËp ®ang bµy
b¸n trµn ngËp th× trêng.
§©u lµ mét nöa th¬ng trêng?
Thêi gian 5 n¨m ph¸t triÓn cña mét c¬ së chÕ t¹o c¬ khÝ thËt ng¾n ngñi nhng víi
C«ng ty TNHH S«ng C«ng lµ c¶ mét bíc dµi víi møc t¨ng trëng hµng n¨m 25-30%.
ChØ tÝnh riªng quý I n¨m 2001 C«ng ty ®· ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ níc h¬n
1 tû ®ång, b»ng c¶ n¨m 2000, thu nhËp ngêi lao ®éng ®¹t 1 triÖu ®ång/th¸ng.
Nhng víi riªng Gi¸m ®èc §Æng Duy Ph¬ng th× thêi gian Êy kh«ng ph¶i lµ mét
cuéc d¹o ch¬i thi vÞ. §Ó c¬ së s¶n xuÊt trô v÷ng anh ®· chÌo l¸i kh«ng ph¶i b»ng
m¸nh khoÐ c¹nh tranh "chÐm giÕt" mµ b»ng mét nguyªn t¾c cùc kú ®¬n gi¶n: ®i
tríc! Tõ thùc tÕ s¶n xuÊt, lµ mét ngêi say mª t×m tßi Ph¬ng thÊy r»ng: ThiÕt bÞ
c«ng nghÖ dï tinh x¶o ®Õn mÊy còng sÏ nhanh chãng l¹c hËu, nh÷ng g× c¶i tiÕn
h«m nay, ®Õn mai sÏ kh«ng cßn phï hîp n÷a. VËy th× ph¶i c¶i tiÕn, c¶i tiÕn liªn
tôc kh«ng ngõng. MÆt kh¸c kh¸ch hµng cÇn chi tiÕt g× lËp tøc ph¶i ®¸p øng,
ngoµi gi¸ rÎ th× chÊt lîng lµ sèng cßn.
Nãi vËy, mäi ngêi sÏ nghÜ r»ng ë Ph¬ng tô héi nhiÒu tµi hoa trêi phó? Kh«ng
h¼n thÕ. Tõ mét häc vÊn líp 10, anh ®· phÊn ®Êu ®Ó cã b»ng kü s chÕ t¹o m¸y
cña Trêng ®¹i häc B¸ch khoa. Nhng quan träng h¬n lµ anh ®· tËp hîp ®îc bªn
c¹nh m×nh mét tËp thÓ c«ng nh©n vµ nh÷ng ngêi anh em cïng chung ý nghÜ vµ
viÖc lµm b»ng phong c¸ch sèng cña m×nh. Thãi thêng, ngêi ta dÔ chia sÎ khã

3. kh¨n nhng khã chung hëng vinh quang. ThÕ mµ ë ®©y, nh÷ng s¸ng lËp viªn
C«ng ty cïng víi Ph¬ng, dï cã ngêi ®· thõa ®iÒu kiÖn lµm ¨n riªng vÉn t©m ®Çu ý
hîp cïng Ph¬ng g¸nh v¸ch C«ng ty. Hä tù hµo vµ quý träng niÒm say mª cña Gi¸m
®èc, tù hµo vÒ mét c«ng ty t nh©n nhng lu«n lµm trßn bæn phËn tríc x· héi, lµm
trßn nghÜa vô víi Nhµ níc, trong sù c¹nh tranh lµnh m¹nh, mét doanh nghiÖp t
nh©n nhng rÊt sím cã tæ chøc §¶ng, tæ chøc ®oµn thÓ ho¹t ®éng - ë ®ã lµm
nªn mét doanh nh©n míi: ®¶ng viªn trÎ, chiÕn sÜ thi ®ua toµn quèc §Æng Duy
Ph¬ng.