กฎหมายทรัพย์สิน
- 3. “ถือเอาได้” หมายถึง การที่บุคคลสามารถเข้าหวงกันไม่ไห้บุคคลอื่นเข้ามา
เกี่ยวข้องกับทรัพย์นั้น
ดังนั้น วัตถุใดจะเป็นทรัพย์ได้ต้องมีข้อเท็จจริงครบองค์ประกอบ 2
ประการ คือ
(1) ต้องเป็นวัตถุมีรูปร่าง
(2) ต้องเป็นวัตถุที่มีราคาและอาจถือเอาได้
หากขาดองค์ประกอบข้อใดข้อหนึ่งไปย่อมไม่ใช่ทรัพย์ เช่น มนุษย์
เป็นสิ่งที่มีรูปร่าง แต่มนุษย์ไม่ใช่สิ่งมีราคาและไม่สามารถถือเอาได้เพราะไม่
สามารถตีค่าของมนุษย์เพื่อซื้อขายและถือเอาเยี่ยงทาสได้ มนุษย์จึงไม่ใช่
ทรัพย์ หรือดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงดาว และอากาศ เป็นสิ่งที่ไม่อาจ
ถือเอาได้จึงไม่ใช่ทรัพย์
- 5. คาว่า “วัตถุไม่มีรูปร่าง” หมายถึง สิ่งที่ไม่สามารถเห็นได้
ด้วยตาและไม่สามารถจับต้องสัมผัสได้ ทรัพย์สินที่เป็นวัตถุไม่มี
รูปร่าง เช่น แก๊ส กระแสไฟฟ้ า สิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา หุ้นของ
บริษัท สิทธิตามสัญญาเช่าที่ดิน เป็นต้น จะเห็นได้ว่าวัตถุไม่มี
รูปร่างอาจเป็นทรัพย์สินได้หากมีราคาและอาจถือเอาได้ แต่ไม่
สามารถเป็นทรัพย์ได้เพราะทรัพย์ต้องเป็นวัตถุมีรูปร่างเท่านั้น
- 7. 1. ที่ดิน หมายถึง พื้นที่บนผิวโลก แต่ไม่รวมถึงเนื้อดินที่ขุดออกมาจาก
พื้นดินแล้วเนื้อดินดังกล่าวไม่เป็นที่ดินอีกต่อไปแต่เป็นเพียง
สังหาริมทรัพย์เท่านั้น
2. ทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินอันมีลักษณะเป็นการถาวร หมายถึง ทรัพย์อื่น
ใดซึ่งไม่ใช่ที่ดินแต่ทรัพย์นั้นได้ติดตรึงตราอยู่กับที่ดินอย่างถาวร
ทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินอันมีลักษณะเป็นการถาวรนั้นอาจเป็นสิ่ง
ที่มีอยู่ตามธรรมชาติ เช่น ไม้ยืนต้นอันเป็นพันธุ์ไม่ที่มีอายุเกินกว่า 3 ปี
อาทิ ต้นมะม่วง ต้นฝรั่ง ต้นไผ่ ต้นพลู หรืออาจเป็นสิ่งที่ติดกับที่ดินโดย
การกระทาของของมนุษย์ เช่น บ้าน สะพาน ถนน อนุสาวรีย์ เป็นต้น
- 9. 4. ทรัพยสิทธิอันเดี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ หมายถึง ทรัพยสิทธิ
เกี่ยวกับที่ดิน ทรัพยสิทธิเกี่ยวกับทรัพย์อันติดอยู่กับที่ดินเป็นการ
ถาวร หรือทรัพยสิทธิเกี่ยวกับทรัพย์ซึ่งประกอบเป็นอันหนึ่งอันเดี่ยว
กับที่ดิน เช่น กรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองในอสังหาริมทรัพย์
สิทธิอาศัยภาระจายอม สิทธิเก็บกิน สิทธิเหนือพื้นดิน สิทธิรับ
จานองที่ดิน เป็นต้น
- 10. สังหาริมทรัพย์ หมายถึง ทรัพย์สินอันเคลื่อนที่ได้ซึ่งได้แก่
1) ทรัพย์สินอื่นที่ไมใชอสังหาริมทรัพย์ หมายถึง ทรัพย์ที่เคลื่อนย้าย
โดยไมเสียรูปทรง หรือไมเสียสภาพแกหงทรัพย์นั้น เชน รถยนต์ สัตว์พาหนะ
เครื่องจั่ร หนังสือ ต้นไม้ที่ปลู่ใน่ระถางดินที่ขุดไปขาย แกพที่อยูอาศัย
แกผงลอย เรือนที่รื้อถอนออ่ไป เรือ เครื่องบิน เป็นต้น
2) สิทธิทั้งหลายอันเ่ี่ยว่ับสังหาริมทรัพย์ ได้แก่ ่รรมสิทธิ์หรือ
สิทธิครอบครองในสังหาริมทรัพย์ สิทธิของผู้รับจานา ลิขสิทธิ์ สิทธิใน
เครื่องหมาย่ารค้า สิทธิของผู้ถือหุ้น เป็นต้น
- 11. ประเด็น อสังหาริมทรัพย์ สังหาริมทรัพย์
1.ความเป็นเจ้าของ ต้องมีเจ้าของเสมอ หา่ไมมีบุคคลใดเป็นเจ้าของ่็
เจ้าของ่็จะเป็นของแกผนดิน
อาจไมมีเจ้าของ่็ได้
2.่ารครอบครองปรปั่ษ์ ได้่รรมสิทธิ์เมื่อครอบครองติดตอ่ันเป็น
ระยะเวลา 1๐ ปี
ได้่รรมสิทธิ์เมื่อครอบครองติดตอ่ันเป็น
ระยะเวลา 5 ปี
3.่ารโอน่รรมสิทธิ์ ต้องทาเป็นหนังสือแกละจดทะเบียนตอพนั่งาน
เจ้าหน้าที่
ไมต้องทาเป็นหนังสือแกละจดทะเบียนตอพนั่งาน
พนั่งานเจ้าหน้าที่ เว้นแกตเป็นสังหาริมทรัพย์ชนิด
ชนิดพิเศษ
4.่ารสันนิฐานความเป็น
เจ้าของ
พิจารณาจา่ชื่อที่ปรา่ฏในทะเบียน พิจารณาจา่่ารครอบครองทรัพย์
5.แกดน่รรมสิทธิ์ ่รรมสิทธ์ไมได้จา่ัดอยูที่ตัวอสังหาริมทรัพย์
เทานั้น แกตยังรวมไปถึงบริเวณเหนือพื้นดินแกละใต้
ใต้พื้นดินนั้นด้วย
่รรมสิทธิ์มีจา่ัดอยูเฉพาะตัวสังหาริมทรัพย์
เทานั้น
6.่ารมีทรัพยสิทธิบางประเภท ทรัพยสิทธิบางประเภท เชน ภาระจายอม สิทธิ
อาศัย สิทธิเ่็บ่ิน สิทธิเหนือพื้นดิน ภาระติดพัน
พันในอสังหาริมทรัพย์ มีได้เฉพาะในสังหาริมทรัพย์
ไมอาจมีทรัพยสิทธิบางประเภทได้ เชน ภาระจา
ยอม สิทธิอาศัย สิทธิเ่็บ่ิน สิทธิเหนือพื้นดิน
ภาระติดพันในอสังหาริมทรัพย์
- 13. 2) ทรัพย์แบ่งไม่ได้
ทรัพย์แบ่งไม่ได้ หมายถึง ทรัพย์ซึ่งไม่สามารถแยกออกจากกันได้
หากแยกออกจากกันจะทาให้เปลี่ยนแปลงภาวะหรือรูปลักษณะของทรัพย์จน
ผิดแลกไปจากเดิม เช่น เก้าอี้ หากแยกขาเก้าอี้ออกไปก็จะทาให้เก้าอี้ใช้นั่ง
ไม่ได้อีกต่อไป หรือกางเกง เสื้อ หนังสือ กระทะ นาฬิกา เป็นต้น
นอกจากนี้ทรัพย์แบ่งไม่ได้ยังรวมถึงทรัพย์ที่มีกฎหมายบัญญัติว่าแบ่งไม่ได้
ด้วย เช่น หุ้นของบริษัทจากัด ทรัพย์อันเป็นส่วนควบ ภาระจายอม เป็นต้น
- 16. 2 ทรัพย์ในพาณิชย์
ทรัพย์ในพาณิชย์ หมายถึง ทรัพย์ที่ไม่ใช่ทรัพย์ยืนอกพาณิชย์
กล่าวคือ ทรัพย์ที่ประชาชนสามารถถือเอาได้อย่างเสรีและสามารถโอน
กันได้โดยกฎหมายห้ามไว้ เช่น เงิน ที่ดิน โทรศัพท์ มือถือ เก้าอี้
หนังสือ เป็นต้น
- 17. 3.1 สวนควบ
สวนควบของทรัพย์ หมายถึง สวนซึ่งโดยสภาพแกหงทรัพย์หรือโดย
จารีตประเพณีแกหงท้องถิ่น เป็นสาระสาคัญในความเป็นอยูของทรัพย์นั้นแกละ
ไมอาจแกย่จา่่ันได้ นอ่จา่ทาลายทาให้บุบสลาย หรือทาให้ทรัพย์นั้น
เปลี่ยนแกปลงรูปทรงหรือสภาพไปทรัพย์ที่จะเป็นสวนควบได้จะต้องประ่อบด้วย
หลั่เ่ณฑ์ 2 ประ่าร ได้แก่
- 19. ผลของการเป็นส่วนควบ เจ้าของทรัพย์(ประธาน) ย่อมเป็นเจ้าของ
กรรมสิทธิ์ในส่วนควบ เช่น ดาขโมยกระเบื้องมุงหลังคาของแดง เมื่อดานา
กระเบื้องดั้งกล่าวมามุงหลังคาบ้านของตนกระเบื้องนั้นก็จะเป็นส่วนควบ
ของบ้านดา ดั้งนั้น กรรมสิทธิ์ในกระเบื้องอันเป็นส่วนควบนั้นย่อมเป็นของ
ดาซึ่งเป็นเจ้าของบ้าน แม้การกระทาของดาจะเป็นละเมิดและเป็นความผิด
อาญาฐานลักทรัพย์ก็ตามข้อยกเว้นของส่วนควบ ทรัพย์บ้างประเภทแม้จะ
มีหลักเกณฑ์ครบองค์ประกอบการเป็นส่วนควบทั้ง 2 ประการ แต่ก็ไม่เป็น
ส่วนควบเพราะเป็นข้อยกเว้นตามกฎหมาย ซึ่งได้แก่
- 20. 1) ไม้ล้มลุกหรือธัญชาติ
2) ทรัพย์ที่ติดกับที่ดินหรือโรงเรือนเป็นการชั่วคราว
3) โรงเรือนหรือสิ่งปลุกสร้างที่ปลุกลงในที่ดินของผู้อื่นโดยมีสิทธิเหนือ
ที่ดินนั้น กรณีที่บุคคลหนึ่งได้สร้างโรงเรือนหรือสิ่งปลุกสร้างของตนไว้ในที่ดิน
ของผู้อื่นโดยมีสิทธิไม่ว่าจะเป็นสิทธิตามกาหมาย สิทธิตามสัญญา หรือสิทธิ
โดยความยินยอมของเจ้าของที่ดิน ดารงเรือนหรือสิ่งปลุกสร้างนั้นย่อมไม่เป็น
ส่วนควบของที่ดิน เช่น แดงที่ดินของดาเพื่อปลูกบ้าน หากแดงสร้างบ้านใน
ที่ดินของดา บ้านย่อมไม่เป็นส่วนควบของที่ดิน
- 22. 1) อุป่รณ์จะต้องเป็นสังหาริมทรัพย์ เชน ่รงน่เป็นอุป่รณ์ของน่
เพราะ่รงน่เป็นสังหาริมทรัพย์ แกตเลาไ่้ไมเป็นอุป่รณ์ของไ่เพราะเป็น
อสังหาริมทรัพย์ เล้าไ่จึงเป็นสวนควบของที่ดิน
2) อุป่รณ์จะต้องมีทรัพย์ประธานเสมอ หา่ไมมีทรัพย์ประธาน่็จะไม
สามารถมีทรัพย์อุป่รณ์ได้ เชน ช้อน่ับส้อมนั้นไมเป็นอุป่รณ์ซึ่ง่ันแกละ่ัน
เพราะไมมีทรัพย์ชิ้นใดเป็นทรัพย์ประธาน ทั้งนี้ เนื่องจา่ช้อน่ับส้อมมีความสาคัญ
เทาๆ่ัน
- 23. 3) อุปกรณ์ต้องเป็นของใช้ประจาอยู่กับทรัพย์ประธาน หากนามาใช้
เพียงครั้งคราวทรัพย์นั้นไม่เป็นอุปกรณ์ ส่วนการใช้เป็นประจา หมายถึง การ
นามาใช้ในลักษณะยืนยาวตลอดไปแต่ไม่จาเป็นต้องนามาใช้กับทรัพย์ที่เป็น
ประธานตลอดเวลา เช่น ลูกกุญแจเป็นอุปกรณ์ของแม่กุญแจ ไม้พายเป็น
อุปกรณ์ของเรือ เป็นต้น
4) อุปกรณ์ต้องเป็นไปเพื่อใช้ประโยชน์ในการจัด ดูแล ใช้สอย หรือ
รักษาทรัพย์ ประธาน อุปกรณ์ต้องมีไว้เพื่อประโยชน์ของทรัพย์ประธานไม่ใช่
เพื่อประโยชน์ของเจ้าของทรัพย์ประธาน เช่น ผ้าคลุมรถและเครื่องมือช่างที่ติด
ประจารถยนต์เป็นอุปกรณ์ของรถยนต์แต่วิทยุติดรถยนต์ไม่เป็นอุปกรณ์ของ
รถยนต์เพราะไม่ได้เป็นประโยชน์แก่รถยนต์แต่เป็นประโยชน์เจ้าของรถ
- 27. ดอ่ผลของทรัพย์แกบงได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่ (1) ดอ่ผลธรรมดา (2)
ดอ่ผลนิตินัย
1. ดอ่ผลธรรมดา
ดอ่ผลธรรมดา หมายถึง ทรัพย์ที่เ่ิดขึ้นตามธรรมชาติจา่ทรัพย์ โดย
่ารมีหรือใช้แกมทรัพย์ตามป่ติแกละสามารถถือเอาได้เมื่อขาดจา่แกมทรัพย์นั้น
เชน ลู่ไ่เป็นดอ่ผลของแกมไ่ ลู่มะมวงเป็นดอ่ผลของต้นมะมวง น้านม
ของโคที่รีดออ่มาได้เป็นดอ่ผลของแกมโคเป็นดอ่ผลของที่ดิน เป็นต้น ดอ่ผล
ธรรมดามีลั่ษณะสาคัญหลายประ่าร ดังนี้
- 30. 2. ดอกผลนิตินัย
ดอกผลนิตินัย หมายถึง ทรัพย์หรือประโยชน์อย่างอื่นที่ได้มา
เป็นครั้งคราวแก่เจ้าของทรัพย์จากผู้อื่นเพื่อการได้ใช้ทรัพย์นั้น และ
สามารถคานวณและถือเลือกเอาได้เป็นรายวันหรือตามระยะเวลาที่
กาหนดไว้ เช่น ดอกเบี้ยจากการที่ให้กู้ยืมเงิน ค่าเช่าจากการให้เช่า
ทรัพย์สิน กาไรหรือเงินปัดผลจากการถือหุ้นในบริษัท เป็นต้น ดอกผลนิติ
นัยมีลักษณะสาคัญหลายประการ ดังนี้
- 31. 1) ดอกผลนิตินัยต้องเป็นทรัพย์ที่ให้แก่เจ้าของแม่ทรัพย์ เช่น ค่า
เช่าต้องให้แก่เจ้าของทรัพย์ที่ให้เช่า ดอกเบี้ยต้องให้แก่เจ้าของเงินฝากหรือ
เจ้าของเงินกู้ (ผู้ให้กู้) เงินปันผลในบริษัทต้องให้แก่ผู้ถือหุ้น
2) ดอกผลนิตินัยต้องเป็นการตอบแทนจากผู้อื่นที่ได้ใช่แม่ทรัพย์
นั้น
3) ดอกผลนิตินัยจะต้องได้เป็นครั้งคราวจากการใช้แม่ทรัพย์
เนื่องจากดอกผลนิตินัยไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติอย่างดอกผล
ธรรมดาแต่เกิดโดยผลของกฎหมาย ตัวอย่างเช่น เงินปัดผลได้รับประจา
ทุกปี ดอกเบี้ยหรือค่าเช่าได้รับ เป็นต้น
- 33. 1) ทรัพย์สินนั้นต้องเป็นทรัพย์สินของแผ่นดิน ซึ่ง “ทรัพย์สินของ
แผ่นดิน” หมายถึง บรรดาทรัพย์สินที่แผ่นดินหรือรัฐเป็นเจ้าของ ทั้งนี้ไม่ว่าจะ
เป็นอสังหาริมทรัพย์หรือสังหาริมทรัพย์
2) ทรัพย์สินนั้นได้ใช้เพื่อสาธารณประโยชน์หรือสงวนไว้เพื่อใช้
ประโยชน์ร่วมกัน ทรัพย์สินของแผ่นดินซึ่งไม่ได้ใช้เพื่อสาธารณประโยชน์หรือ
สงวนไว้เพื่อใช้ประโยชน์ร่วมกันย่อมไม่เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน แต่
เป็นเพียงทรัพย์สินของแผ่นดินธรรมดาเท่านั้น เช่น ที่ราชพัสดุที่ให้เอกชนเช่า
หรือสินค้าที่หน่วยงานของรัฐผลิตออกจาหน่ายเป็นเพียงทรัพย์สินของแผ่นดิน
ธรรมดาไม่เป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน
- 34. มี 3 ประ่าร คือ
(1) สาธารณสมบัติของแกผนดินนั้นจะโอนแก่่ันไมได้เว้นแกตจะโอน
โดยอาศัยอานาจตามพระราชบัญญัติเฉพาะหรือพระราช่ฤษฎี่า
(2) สาธารณสมบัติของแกผนดินไมสามารถถู่ครอบครองปรปั่ษ์ได้
แกละ
(3) สาธารณสมบัติของแกผนดินไมสามารถถู่ยึดมาบังคับคดีได้
- 40. 7.1 ทางจาเป็น
ทางจาเป็น หมายถึง ทางออ่ที่จาเป็นต้องผานที่ดินของบุคคลอื่น
ไปสูที่สาธารณะซึ่ง่าหมาย่าหนดไว้สารับที่ดินที่ไมมีทางออ่ไปสูทาง
สาธารณะ เนื่องจา่ถู่ปิดล้อมโดยที่ดินอื่นหรือถู่ปิดล้อมโดย บึ่ง ทะเล ที่
ตางระดับทั้งนี้ มั่เรีย่ที่ดินที่ไมมีทางออ่สู้ทางสาธารณะวา ที่ดินตาบอด
โดยเจ้าของที่ดินตาบอดที่ใช้ทางจาเป็นต้องเสียคาทดแกทนแก่เจ้าของที่ดินที่ยอม
ให้ผานไปสูทางสาธารณะ แกละต้องใช้ทางจาเป็นให้เ่ิดความเสียหายแก่
เจ้าของที่ดินน้อยที่สุด
- 42. 7.2 ภาระจายอม
ภาระจายอม หมายถึง ทรัพย์สินที่เจ้าของอสังหาริมทรัพย์
หนึ่งที่เรียกว่า สามยทรัพย์ มีสิทธิ์ใช้ประโยชน์บางอย่างในอีก
อสังหาริมทรัพย์หนึ่งที่เรียกว่า ภารยทรัพย์ อันเนื่องจากเจ้าของ
ภารยทรัพย์ต้องมีหน้าที่บางอย่างที่กระทบต่อทรัพย์สินของตน หรือต้อง
งดเว้นการใช้สิทธ์บางอย่างอันมีอยู่ในกรรมสิทธิ์ของทรัพย์สินนั้น เพื่อ
ประโยชน์แก่สามยทรัพย์
- 43. ภาระจายอมจะเกิดขึ้นได้ต้องเข้าองค์ประกอบ 3 ประการ คือ
1 ต้องมีอสังหาริมทรัพย์ 2 อสังหาริมทรัพย์ 2 อสังหาริมทรัพย์ทั้งสอง
ต้องมีเจ้าของคนละคนกัน และ 3 เจ้าของภารยทรัพย์ต้องมีหน้าที่
บางอย่างหรือต้องงดเว้นการใช้สิทธิ์บางอย่างเพื่อประโยชน์แก่สาม
ทรัพย์ ทั้งนี้ การได้มาของภาระจายอมอาจได้มา 2 วิธี ได้แก่
- 47. 1) บุคคลนั้นต้องทาให้สัตว์ป่าบาดเจ็บ ซึ่งทาให้สัตว่าบาดเจ็บ
นั้น หมายถึง ต้องทาให้สัตว์ป่านั้นไม่อาจหนีไปได้จนพ้นเป็นอิสระ
ดังนั้น การทาให้สัตว์ป่าป่าเจ็บเพียงเล็กน้อย เช่น ขนหลุด มีรอยขีด
ข่วน เลือดไหลเล็กน้อย สัตว์ยังสามารถหนีเป็นอิสระได้ ย่อมไม่ถือว่า
ทาให้สัตว์บาดเจ็บตามความหมายข้างต้น
2) บุคคลที่ทาให้สัตว์ป่าบาดเจ็บต้องติดตามสัตว์ป่าโดยพลั่น
เพื่อเข้าถือเอาสัตว์นั้น
- 50. 1) บุคคลนั้นต้องซื้อทรัพย์สินโดยสุจริต กล่าวคือ บุคคลนั้นต้อง
ซื้อทรัพย์สอนโดยไม่รู้ว่าเป็นทรัพย์สินที่ขโมยมา หรือไม่รู้ว่าทรัพย์สินนั้น
ไม่ใช่ของผู้ขาย หรือไม่รู้ว่าผู้ขายไม่มีอานาจขายสินค้านั้น
2) บุคคลนั้นต้องซื้อทรัพย์สินจากการขายทอดตลาด หรือจาก
ท้องตลาด หรือจากพ่อค้าซึ่งขายของชนิดนั้น
- 51. ตัวอย่าง แดงเป็นพ่อค้าขายโทรศัพท์มือถือ แดงตกลงขาย
โทรศัพท์มือถือที่ตนขโมยมาจากดาให้แก่เขียวในราคา 5,000บาทโดย
เขียวไม่ทันทราบว่าโทรศัพท์มือถือที่ตนซื้อนั้นเป็นทรัพย์สินที่ถูกขโมยมา
ต่อมาดาซึ่งเป็นเจ้าของที่แท้จริงได้เรียกให้นายเขียวคืนโทรศัพท์มือถือนั้น
แก่ตน กรณีนี้เขียวไม่ต้องคืนโทรศัพท์มือถือให้แก่นายดา เพราะเขียวซื้อ
โทรศัพท์มือถือมาโดยสุจริตจากพ่อค้าซึ่งขายของชนิดนั้น เขียวจะต้องคืน
โทรศัพท์มือถือให้แก่ดาก็ต่อเมื่อดาได้ชดใช้เงินจานวน 5000 บาท ซึ่งเป็น
ราคาที่เขียวซื้อมา ให้แก่เขียว
- 53. น.ส. ศิริพร จุ้ยปาน รหัส 521120608
น.ส. ปวีณา แจ่มหม้อ รหัส 521120622
นายแลกดี ฉายานามชัย รหัส 521120633
นายเอกชัย ผาแสนเถิน รหัส 521120638
น.ส.เมธิณี คาบรรลือ รหัส 521120640
น.ส.นริศรา คงคาดิษฐ์ รหัส 521120641
