Presentatie Overlegplatform 15/09/2023 DBNL

1. Op weg naar een verhaal van
klassiekers én kantlijnen
Sarah Fierens
Projectleider DBNL Vlaanderen

2. Wat is DBNL?

3. Wat is DBNL?

4. Kerncollectie
• Hoe komt de DBNL-collectie tot stand?
• Focus op literatuur, boeken over taal en
taalkunde en cultuurgeschiedenis van
Nederland en Vlaanderen.
• Geschiedenis van de Nederlandse literatuur
• Adviescommissie DBNL-collectie

5. Taalkunde en Cultuurgeschiedenis

6. Literaire klassiekers

7. kerncollectie: Probleem
• Volgen van literatuurgeschiedenis ≠ diverse collectie, zie bv.
telling 2020:
• 8000 teksten geschreven door mannen tov 1400 teksten geschreven
door vrouwen.
• 13.000 teksten uit Nederland en Vlaanderen tov 130 teksten uit andere
gebieden.
• Te weinig diversiteit qua (literaire) genres

9. Meer representativiteit en meerstemmigheid
• Belangrijk onderdeel van het beleidsplan 2021-2023
• Strategische doelstelling: “vergroten van representativiteit en
meerstemmigheid van de DBNL- collectie”
• Specifiek vertaalde dat in 3 operationele doelstellingen:
• Bekende hiaten in de collectie worden gevuld
• Onbekende hiaten in de collectie worden geïdentificeerd
• De presentatie weerspiegelt de diversiteit van de collectie

10. Bekende hiaten wegwerken
• Inzetten op o.m.:
• Literatuur van vrouwen
• LHBTI+ - literatuur
• (post)koloniale literatuur
• Hoe?: Uitwerken van selectiecriterium en –lijst die
gebruikt wordt door DBNL-digitaliseringsteam
• Door wie?:
• Adviescommissie DBNL-collectie
• Experts, collectiespecialisten en onderzoeksstagiairs
• + controle door organisaties in het veld (sensitivity
reader)

11. Bekende hiaten: casestudy LHBTI+ literatuur
• Wie?: Emma Ringelberg, Arno Kuipers (KB) en Kila van der Starre (UU)
• Uitwerken selectiecriterium = complexe keuzes maken
• Welke periode-afbakening kies je?
• Welke selectiecriteria hanteer je: de identiteit van de auteur, de thematiek van een werk,
of iets anders?
• Hoe ga je in dat opzicht om met het verleden?
• In hoeverre is literaire ‘kwaliteit’ of canoniciteit relevant?
• Is de publicatiecontext een factor die je laat meewegen?
• Welke genres en/of publicatievormen zijn relevant (pamfletten, eigen beheer etc.)?

12. Bekende hiaten: casestudy LHBTI+ literatuur
• Resultaat: een werkdefinitie die dient als leidraad:
Voor de doeleinden van de DBNL kan LHBTI+-literatuur beschouwd worden als literatuur
waarbij LHBTI+ een thema is; een auteur die zich identificeert als onderdeel van de LHBTI+-
gemeenschap schrijft dus niet per definitie LHBTI+-literatuur. Daarbij is het voor teksten tot
1971 genoeg om een expliciet LHBTI+-personage ten tonele te voeren; voor latere teksten is
een rol voor een LHBTI+-personage niet genoeg, maar moet het werk ook expliciet een
LHBTI+-thema behandelen.
• Deze werkdefinitie werd afgetoetst bij organisaties in NL en VL: Rosas vzw,
IHLIA, Kartonnen Dozen, …

13. Bekende hiaten: casestudy LHBTI+ literatuur
• Concreet selectiecriterium:
• De algemene DBNL-selectiecriteria, hierbij relevant:
• Nederlandstalige letteren en cultuur;
• Boeken en tijdschriften;
• Geen uitgaves uit eigen beheer;
• Geen rijkgeïllustreerd materiaal.
• LHBTI+ als thema:
• Voor 1971: een LHBTI+-personage is zo bijzonder dat het als thematiek geldt;
• Na 1971: een LHBTI+-personage is niet genoeg; LHBTI+ moet een thema zijn doorheen het
werk.

14. Bekende hiaten: casestudy LHBTI+ literatuur
• Van selectiecriterium tot selectielijst:
• Identificeren van naslagwerken
• Opstellen van aanbevelingen, bv.:
• Alle titels onder het kopje ‘Nederlandse romans’ (p. 38-42) in Boeken over mannen en
homoseksualiteit (1983) van Uitgeverij de Woelrat;
• Alle titels onder het kopje ‘Nederlands proza’ (p. 57-67) in De leeslijst: Boeken over Mannen en
Homoseksualiteit (1986) van Uitgeverij de Woelrat;
• Alle titels die voldoen aan de criteria op de Lesbische leeslijst 1 t/m 3 (1981-1987);
• Alle romans waarvan fragmenten staan in Damesliefde (1995), samengesteld door Xandra Schutte; Alle titels
op Queerboeken.nl die binnen de selectiecriteria vallen, zie Bijlage 4.
• Alle oorspronkelijk Nederlandstalige titels op de ‘groslijst voor de mooiste regenboogboeken aller tijden’ van
Tzum.nl, mits ze binnen de overige selectiecriteria vallen, zie Bijlage 5.

15. • In periode 2021-2023 selectiecriteria
opgesteld voor:
• Afgerond : literatuur geschreven door vrouwen,
LHBTI+ literatuur, Indische Letteren, literatuur uit
Suriname en jeugdliteratuur
• Lopend: literatuur uit Congo en het Caraïbische
gebied
• Proces van lange adem
Meer representativiteit en meerstemmigheid

16. Enkele voorbeelden

17. Wat brengt de komende beleidsperiode?
• We kunnen en moeten inzetten op verdieping en
verduurzaming van ons traject naar meer
representativiteit en meerstemmigheid
• Nood aan meer onderzoek
• Mogelijke vervolgstappen in 2024-2026:
• Dekoloniseren van de databank
• Definiëren hoe om te gaan met gevoelige termen
• Herbeschouwing van kerncollectie
• Inclusieve collectierepresentatie

18. Hartelijk dank voor uw aandacht
Contact: sarah@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be