2. ULUSLARARASI ETİK KONGRESİ 5-6 Şubat, 2021 Ankara, Türkiye

1. COVID-19 Pandemisinde
Kısıtlı Kaynakların Tahsisi
Üzerine Etik İncelemesi
Dr. Öğr. Üyesi H. Vedat AKMAN
Beykent Üniversitesi

2. COVID-19 Salgını Sürecinde
Etik Sorunlar
• COVID-19 salgını sağlık ve ekonomik kaynaklarının sınırlı
olduğu bir dünyada salgın ile mücadelede öncelikleri
belirleme konusundaki etik sorunların önemini gündeme
getirmiştir.
• Öncelikler belirlenirken kaynakları bölüştürmek için kritik
seçimler ve uygulamalar yapmak ve bu kritik seçimleri
etik olarak gerekçelendirmek gerekmektedir.
• Bu tür etik kararlar, sosyal ve ekonomik yardımlar ile
hastanelere, aşı ve ilaçlara erişimi içermektedir.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bu tür etik karar vermeye
yönelik yol gösterici olarak kullanılabilecek üst düzey bir
etik çerçeve çalışması yapmıştır.

3. COVID-19 Salgını Sürecinde
Etik Sorunlar
• Salgın sürecinde tahsisle ilgili kararları verenler, bu
kararlarını gerekçelendirmeli ve sorumlu tutulmalıdır.
• Adil bir tahsis süreci hesap verebilirlik sistemi ile
sağlanabilmektedir.
• Kıt kaynaklar adil tahsis sistemi içinde dağıtılmalı ve bu
sistem dışında hiçbir kaynak dağıtımı yapılmamalıdır.
• Ülkelerin kıt kaynaklarının COVID-19 salgınında etik
olarak yönetilebilmesi için çizecekleri etik çerçevenin
şeffaf, katılımcı, tutarlı ve hesap verilebilir olması
gerekmektedir.

4. COVID-19 Salgını Sürecinde
Etik Sorunlar
• Kaynakların sınırlı olması paylaşım hususundaki etik
sorunları ortaya çıkarmaktadır.
• Bu hususta etik bir çerçeve olması gerekliliği önem arz
eden bir konudur.
• Sonuç olarak, kıt kaynakları tahsis etmek için adil bir
süreç, belirli etik değerlerle desteklenmelidir.
• COVID 19 pandemisinin etkilerini azaltmayı planlayan,
farklı ülkelere ait ekonomik ve sosyal destek paketlerinde
ve sağlık uygulamalarında, etik değerlerle ilgili bir yargı
göze çarpmamaktadır.

5. Adil Tahsis ve Etik Değerler
• Kaynakların adil tahsisi, tam da adil olduğu için kendi
başına değerli olan bir ilkedir.
• Bununla birlikte, adil bir sistem, herhangi bir salgınla
etkili bir şekilde başa çıkmak için gerekli olan başarılı ve
süreklilik arz eden kolektif bir yanıt için hayati önem
taşıyan dayanışma ve güveni sağladığı için de çok değerli
olabilir.
• Çoğu karar için, birden çok etik değer ve ilke, kısıtlı
kaynakların nasıl tahsis edileceğine ilişkin görüşmelerle
ilgili olacaktır.
• Bu muhtemelen bazı anlaşmazlıklar yaratacaktır, çünkü
farklı toplumlar etik değerleri farklı şekilde algılamaktadır.

6. Adil Tahsis ve Etik Değerler
• Bazıları eşitliğe öncelik verirken, diğerleri en iyi sonuçlara
veya en kötü durumda olanlara öncelik verilmesine daha
fazla önem verebilmektedir.
• Bu nedenle, farklı değerlerin tartılması ve adil bir süreç
kullanılarak belirli tahsis konularına uygulanması
zorunludur.
• Kaynak tahsisi için, bazıları pandemi planlarına dahil
edilen birçok etik çerçeve oluşturulmuştur.
• Bu çerçeveler, mevcut senaryoda faydalı rehberlik
sağlamaktadır.

7. Adil Tahsis ve Etik Değerler
• Kaynak tahsisi için geçerli olan etik ilkeler farklı
pandemilerde aynı olsa da, bağlamsal koşullar göz önüne
alındığında farklı kararlara yol açabilmektedir.
• Örneğin, bu pandeminin yaşlı yetişkinleri (60 yaş ve üstü)
önemli ölçüde etkilediği görülmektedir ve bu tür
özellikler, COVID-19 sırasında kaynakların tahsisi için
önceliklerin şekillendirilmesiyle ilgili olmaktadır.
• Kaynak tahsisi için etik yönergeleri uygularken, mevcut
bağlamda kaynakların ne ölçüde yetersiz kaldığını göz
önünde bulundurmalıyız.

8. Sonuç
• Ülkelerdeki etnik köken, ırk veya inanç gibi birbirinden
farklı nüfus özellikleri, herhangi bir salgında kaynak
tahsisinde hiçbir rol oynamamalıdır.
• Bu, insanlara eşit saygılı davranma taahhüdümüzü
yansıtmalıdır.
• Kaynakların sınırlı olduğu dünyamızda kaynakların
paylaştırılması hususu COVID-19 salgınında öncelik
toplumdaki her bir bireyin çıkarlarını eşit olarak tutacak
şekilde olmalıdır.
• Bireylerin ırk, etnik köken, inanç, yetenek veya cinsiyet
gibi birbirinden farklı özellikleri, kaynakların farklı
tahsisinde keyfi bir şekilde temel oluşturmamalıdır.

9. Sonuç
• Kaynakların adil tahsisi, tam da adil olduğu için kendi
başına değerli olan bir ilkedir.
• Bununla birlikte, adil bir sistem, herhangi bir salgınla
etkili bir şekilde başa çıkmak için gerekli olan başarılı ve
süreklilik arz eden kolektif bir yanıt için hayati önem
taşıyan dayanışma ve güveni sağladığı için de çok değerli
olabilir.
• İşte, tam bu yüzden etik vardır.

10. Sonuç
TEŞEKKÜR EDERİM