COVID-19 ve Tarihsel Olarak Küresel Salgın sonrası Ekonomisi Üzerine bir İnceleme
•
0 likes•27 views
AKMAN HÜSEYİN VEDAT (2020). COVID-19 ve Tarihsel Olarak Küresel Salgın sonrası Ekonomisi Üzerine bir İnceleme. 7th International Conference on Social Sciences (Tam Metin Bildiri/Sözlü Sunum)
Recommended
Recommended
More Related Content
More from Vedat Akman
More from Vedat Akman (20)
COVID-19 ve Tarihsel Olarak Küresel Salgın sonrası Ekonomisi Üzerine bir İnceleme
- 1. COVID-19veTarihselOlarakKüreselSalgınsonrasıEkonomisiÜzerinebirİnceleme Dr. Öğr. Üyesi Vedat AKMAN Beykent Üniversitesi İİBF, Bankacılık ve Finans Bölümü
- 2. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • COVID-19 sağlık krizi, 1870'ten beri sadece salgın kaynaklı ilk küresel ekonomik durgunluk olması sebebi ile benzersizdir. • COVID-19 sürecindeki ekonomik durgunluk şimdiye kadar ki en yüksek senkronizasyona sahip olanıdır. • Dünya’da 1960 yılından önce birkaç daha derin ekonomik durgunluklar yaşansa da, o zamandan bu yana küresel durgunluklar yıllık veriler açısından sadece bir yıl sürmüştür. • Üç aylık veriler, küresel durgunluk süresinde daha fazla değişiklik göstermektedir, ancak ortalama hala bir yıl olarak görünmektedir. • Tarihsel olarak, küresel durgunlukları, küresel mali krizden hemen sonra olduğu gibi, faaliyette geniş tabanlı bir toparlanma ile karakterize edilen küresel toparlanma sürecini bir yıl içinde takip etme eğilimindedir.
- 3. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Dünya Bankası’nın 2020 yılı Küresel Ekonomik Beklentiler raporu 183 ülkenin 150 yıllık (1870-2020) verilerini kullanarak ilginç bir takım tarihi karşılaştırmalar yapmıştır. • 1870'ten bu yana dünya ekonomisi 14 küresel durgunluk (1876, 1885, 1893, 1908, 1914, 1917-21, 1930-32, 1938, 1945- 46, 1975, 1982, 1991, 2009 ve 2020'de) yaşamıştır. • Bu tarihsel kesitlerin her birinde, küresel reel kişi başına Gayri safi yurt içi hasılada (GSYİH) bir daralma olmuştur. • Tarihsel olarak 1870-1959 arasında dünya dokuz küresel durgunluk görmüştür. Bu da yaklaşık her on yılda en az bir tane demek oluyor.
- 4. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Dünya ekonomisinde 1950 ve 1960 yılları boyunca hiçbir küresel durgunluk olmamıştır. Daha sonra Dünya ekonomisi hemen hemen her on yılda yine küresel bir durgunluk görmüştür. • COVID-19 ile birlikte gelişen ekonomik durgunluk ise II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Dünya’nın gördüğü en derin ekonomik durgunluk olmuştur. • Mevcut tahminler, COVID-19 resesyonunun, kişi başına düşen GSYİH'da yüzde 6,2'lik bir düşüş içereceğini ve 1945-46'dan beri en derin küresel durgunluk ve küresel finansal krizle ilişkili durgunluğun iki katından daha fazla derinleşeceğini gösteriyor.
- 5. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Son 150 yılın 14 küresel durgunluk süreçleri arasında en derin dördüncü sıralamayı almıştır. (1914, 1930-32 ve 1945-46 bölümlerinden sonra). • Mevcut küresel durgunluğun, diğer sekiz bölümde olduğu gibi küresel Gayri safi yurt içi hasılada (GSYİH) yüzde 5,2 gibi açık bir daralma kaydetmesi bekleniyor. (Dünya Bankası, 2020) • Yaklaşık 10 yıl süren 1929–1939 Büyük Buhranı, insanların ceplerini boşaltmış, işsizlik rekorları kırmış ve bilhassa sanayisi gelişmiş ülkelerde üretimi durma noktasına getirmiş olan bu kriz yüzyılın tartışmasız en vahim ekonomik felaketi olmuştur. • 1973 OPEC Petrol Krizi ile ingilizcede “durgunluk” anlamına gelen “stagnation” ve enflasyon yani “inflation” sözcüklerinin birleşiminden türeyen “stagflasyon” (stagflation) kavramı aslında 1960’larda ortaya çıkmasına rağmen esas popülaritesini tam da 1973 krizi sırasında kazanmıştır.
- 6. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • 1997 Asya Krizi Tayland’da patlak vermiş ve kısa sürede tüm Doğu Asya’yı ve bölgeyle ticaret yapan diğer ülkeleri pençesine almıştır. • 2001-2002 Arjantin Ekonomik Krizi döviz açısından yaşanan sorunlar gerekse mali panik sebebiyle patlak vermiş ve esas etkilerini 2001-2002 yıllarında göstermiştir. • 2007–2008 Ekonomik Krizi neredeyse 10 yıl sürmüş ve 2008 sonrası literatüre giren “Büyük Durgunluk” olarak tabir edilen hadise işte bu kriz sonucunda ortaya çıkmıştır. • 2014 Rusya Krizi dünya çapında emtia fiyatlarının düşmesiyle birlikte (özellikle petrol fiyatları) ülke 21. yüzyılın başlarında ciddi ölçüde ekonomik durgunluğa girmiştir.
- 7. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Üzerinden yıllar geçmesine rağmen kriz hâlâ tam olarak bitti diyemiyoruz ancak Putin yönetimi enflasyon oranlarını %13 seviyelerinden %2-3 seviyelerine düşürebilmiş ve bir nebze küresel piyasaları rahatlatmayı başarmıştır. • COVID-19 krizi ile birlikte durum tersine dönmüş ve Rusya rekor düşüş yaşayan petrol fiyatlarıyla tekrar krizin başına dönmüştür. • COVID-19 sonrası yaşanan küresel ekonomik durgunluğun sadece bir yıl sürmesi öngörülmüştür. • Başka bir deyişle, 2021 yılının başında dünyada kişi başına düşen GSMH verisinin ve küresel büyüme oranının pozitife döneceği tahmin edilmektedir.
- 8. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Dünya’da 1960 yılından önce birkaç daha derin ekonomik durgunluklar yaşansa da, o zamandan bu yana küresel durgunluklar yıllık veriler açısından sadece bir yıl sürmüştür. • Tarihsel olarak, küresel durgunlukları, küresel mali krizden hemen sonra olduğu gibi, faaliyette geniş tabanlı bir toparlanma ile karakterize edilen küresel toparlanma sürecini bir yıl içinde takip etme eğilimindedir. • 2021'de küresel bir toparlanma öngörülmekle birlikte, büyük olasılıkla ikinci bir COVID-19 dalgası ile bastırılması muhtemeldir. • COVID-19 sağlık krizi, 1870'ten beri sadece salgın kaynaklı ilk küresel ekonomik durgunluk olması sebebi ile benzersizdir.
- 9. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • 1917-21 yıllarında uzun süren küresel durgunluğu kısmen 1918-20 İspanyol gribi salgını tarafından yönlendirilmiştir. • Önceki salgın hastalıkların ekonomik maliyetlerinin tarihsel analizi, veri eksikliği ve eşzamanlı olarak diğer şokların varlığı nedeniyle karmaşıktır • Örneğin, İspanyol gribi I. Dünya Savaşı ile çakışırken, küresel finansal kriz sırasında domuz gribi salgını patlak vermiştir. • İspanya gribinin 1918-19 döneminde GSYİH'yı yaklaşık yüzde 6 oranında azalttığı tahmin edilmektedir. • Salgınlar yüksek ölüm oranı ancak düşük bulaşma oranları olanlara veya tam tersi olacak şekilde farklılaştırılabilir.
- 10. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Orta derecede ölüm oranı ancak yüksek bulaşma gösteren bir salgın, yüksek ölümle sonuçlanan ancak düşük bulaşmaya sahip bir salgından çok daha fazla ekonomik kayıplara neden olabileceği varsayılmaktadır. ( Verikios ve ark. 2011) • Buna karşılık, küresel olarak yaklaşık 1 milyon insanı öldüren Asya gribi gibi daha ılımlı grip ataklarına yönelik tahminler, normal büyüme oynaklığından büyük ölçüde ayırt edilemeyen GSYİH kayıpları göstermektedir.( Henderson ve ark. 2009). • SARS'ın, 2003 yılının ikinci çeyreğinde en kötü etkilenen bazı ekonomilerde üretimi yüzde 1-4 oranında azalttığı tahmin edilmektedir ve 2003 yılı boyunca büyüme üzerinde daha az net etkiler bulunmaktadır. (Siu ve Wong 2004)
- 11. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • En yüksek oranlı küresel ekonomik daralma 1930-32 yıllarında yaşanmış olup, ikinci sırada 1945-46 ekonomik durgunluğu bulunmaktadır. • Dünya Bankası’nın 2020 yılı için yaptığı tahmin doğru çıkarsa dünya ekonomisi bu yıl yüzde 5,2 oranında küçülerek 1946 yılından sonraki en yüksek oranlı ekonomik daralma olacaktır. • COVID-19 kaynaklı küresel ekonomik durgunluk tahmini senaryolarının mevcut olduğu tüm modellerde, 1990 yılından bu yana görülen resesyonlar arasında, büyüme tahminlerindeki en hızlı ve en dik düşüşleri görmüştür. • Tahmin belirsizliğindeki bu artış, dünya genelindeki geçmiş belirsizliklerdeki rekor artışı yansıtmaktadır. (Dünya Bankası, 2020)
- 12. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • 2003 yılından bu yana, SARS, Ebola, kuş gribi ve şimdi COVID- 19 dahil olmak üzere birçok ciddi salgın olmuştur. • Bu deneyimler, ülkelerin sağlık acil durumlarında akut semptomları tanımlamak ve tedavi etmek için tıbbi hizmetlere geniş tabanlı erişim sağlamadaki önemini vurgulamaktadır. • Sağlık sistemleri üzerindeki baskıyı hafifletmek için kapsamlı önlemlerin bir parçası olarak, ön cephedeki sağlık çalışanlarının koruyucu ekipman ve güçlendirilmiş tehlikeli atık yönetimi ile desteklenmesi gerekmektedir. • Aynı zamanda, hükümetlerin halkın güvenini arttırmak için enfeksiyonlarla ilgili doğru bilgilerin zamanında ve şeffaf bir şekilde dağıtılmasına öncelik vermeleri lazımdır.
- 13. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Acil sağlık politikaları, daha zayıf sağlık sistemleri, kalabalık barınma koşulları ve suya ve sanitasyona sınırlı erişim de dahil olmak üzere birçok ülkenin kendine özgü zorluklarına uyarlanmalıdır. (Dünya Bankası, 2020) • Kısıtlamalar kaldırıldıktan sonra bile aktivitenin yakın vadede çok zayıf kalması ihtimali vardır. • Salgın sonrası tüketici ve çalışan davranışlarında kalıcı değişiklikler olabilir. • Bir aşının nihai olarak gelişmesine ve yayılmasına rağmen, bazı eski sosyal alışkanlıkları da devam edecektir.
- 14. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar • Kriz, küresel değer zincirlerinden geri çekilmeyi ve parçalara ayrılmasını katalize edebilir. Bazı ülkelerde toplumsal huzursuzluk patlak gösterebilir. • Bu riskler gerçekleşirse, uzun vadeli büyüme beklentileri azaltılacak ve kalkınma ve yoksulluğun azaltılması hedefleri ciddi tehlikede olacaktır. • Dünya genelinde politika yapıcıların en iyi çabalarına rağmen, özellikle test ve izleme önlemleri ve aşılarının geliştirilmesi ve piyasaya sürülmesinde gecikmeler olması durumunda, vakalarda yenilenmiş bir artış gerçek bir olasılık olmaya devam etmektedir.
- 15. Tarihsel Olarak Küresel Salgınlar TEŞEKKÜR EDERİM 5 Ağustos 2020