คู่มือสำหรับประชาชนในการช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ที่มีภาวะหัวใจหยุดเต้นด้วยเครื่อง เอ อี ดี สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ (สพฉ.) http://www.thaiemsinfo.com/autopagev4/files/jkzA229Tue44812.pdf

1. คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน
ที่มีภำวะหัวใจหยุดเต้นด้วยเครื่อง เอ อี ดี
จัดพิมพ์และเผยแพร่โดย
สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ (สพฉ.)

2. คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน
ที่มีภำวะหัวใจหยุดเต้นด้วยเครื่อง เอ อี ดี
กองบรรณำธิกำร :
คณะท�ำงำนจัดท�ำมำตรฐำนคู่มือและหลักสูตรเกี่ยวกับกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน
ที่มีภำวะหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลันด้วยเครื่องฟื้นคืนคลื่นหัวใจด้วยไฟฟ้ำแบบ
อัตโนมัติ (AED) สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ
จัดพิมพ์และเผยแพร่โดย :
สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ (สพฉ.)
อำคำรเฉลิมพระเกียรติพระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว 84 พรรษำ
88/40 หมู่ที่ 4 สำธำรณสุข ซอย 6 ถนนติวำนนท์
ต�ำบลตลำดขวัญ อ�ำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี 11000
โทรศัพท์ 0 2872 1669 โทรสำร 0 2872 1601- 6
www.niems.go.th www.facebook.com/niem1669
ISBN : 978-616-7951-29-4
พิมพ์ครั้งที่ 1 : พ.ศ. 2559
จ�ำนวนพิมพ์ : 10,000 เล่ม
พิมพ์ที่ : บริษัท ศรีเมืองกำรพิมพ์ จ�ำกัด
5/37-41 ถนนรองเมือง ซอย 5 แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพฯ 10330
โทรศัพท์ 0 2214 4660 โทรสำร 0 2612 4509

3. สถำนกำรณ์ฉุกเฉิน เป็นสิ่งที่สำมำรถเกิดขึ้นได้โดยที่เรำไม่ได้
คำดกำรณ์ไว้ล่วงหน้ำซึ่งอำจเป็นอันตรำยถึงชีวิตกำรให้ควำมช่วยเหลือ
ต่อผู้ประสบกับสถำนกำรณ์ฉุกเฉินจึงถือว่ำเป็นสิ่งส�ำคัญพื้นฐำนในกำร
ช่วยเหลือคนที่คุณรักหรือเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน ท่ำนควรเรียนรู้เรื่อง
กำรแจ้งเหตุเพื่อขอควำมช่วยเหลือกำรช่วยฟื้นคืนชีพขั้นพื้นฐำนรวมถึง
กำรใช้เครื่อง เอ อี ดี (AED) ระหว่ำงที่ทีมกู้ชีพยังเดินทำงไปไม่ถึง
อย่ำงไรก็ตำมกำรใช้เครื่อง เอ อี ดี (AED) ในประเทศไทยถือ
เป็นเรื่องใหม่ ส�ำหรับประชำชนที่จ�ำเป็นจะต้องใช้เครื่องดังกล่ำวควร
ด�ำเนินกำรช่วยเหลือภำยใต้ค�ำแนะน�ำของแพทย์หรือตำมค�ำแนะน�ำจำก
ผู้ปฏิบัติกำรฉุกเฉินผ่ำนสำยด่วน1669และหวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำคู่มือฉบับนี้
จะเป็นประโยชน์ส�ำหรับประชำชนทั่วไปให้น�ำไปปฏิบัติในกำรช่วยชีวิต
ผู้ป่วยฉุกเฉินที่มีภำวะหัวใจหยุดเต้นด้วยเครื่อง เอ อี ดี เพื่อเพิ่มโอกำส
กำรรอดชีวิตของประชำชนที่หัวใจหยุดเต้นเฉียบพลันนอกโรงพยำบำลได้
นำยแพทย์อนุชำ เศรษฐเสถียร
เลขำธิกำรสถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ
ค�ำน�ำ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 3

4. สำรบัญ
• ค�ำน�ำ 3
• กำรแจ้งเหตุฉุกเฉิน 1669 5
• แนวทำงกำรให้กำรช่วยเหลือจำก 1669 5
• ระบบปฏิบัติกำรกำรแพทย์ฉุกเฉิน 6
• อำกำรฉุกเฉิน 7
• กำรช่วยชีวิตฉุกเฉิน 8
• กำรช่วยฟื้นคืนชีพ 9
• แผนผังกำรช่วยชีวิตฉุกเฉิน 10 ขั้นตอน 20
• เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้ำชนิดอัตโนมัติ (เอ อี ดี) 22
• เอกสำรอ้ำงอิง 23
• ค�ำสั่งสถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ ที่ 2/2559 24
เรื่อง แต่งตั้งคณะท�ำงำนฯ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี4

5. กำรแจ้งเหตุฉุกเฉิน ผู้แจ้งเหตุควรให้ข้อมูลดังนี้
1. ผู้ป่วย ผู้บำดเจ็บเป็นอะไร/มีอำกำรอย่ำงไร/รู้สึกตัว/รู้สติ
ตื่น พูดได้หรือไม่
2. ผู้ป่วยหรือผู้บำดเจ็บอยู่ที่ไหน
3. หมำยเลขโทรศัพท์ของผู้แจ้งเหตุ
4. ชื่อผู้แจ้งเหตุ
กำรแจ้งเหตุฉุกเฉิน 1669
แนวทำงกำรให้กำรช่วยเหลือจำก 1669
เจบปวยฉุกเฉิน
อุบัติเหตุ
ฉุกเฉิน
ไม่ฉุกเฉิน
ประสำนพำหนะฉุกเฉิน
ออกปฏิบัติกำร
ให้ค แนะน ระหว่ำง ะ
น ส่งโรงพยำบำล
ประสำนให้พำหนะฉุกเฉิน
น ส่งโรงพยำบำล
ที่ใกล้ที่สุดและเหมำะสม
ให้ค แนะน
โทร 1669
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 5

6. ระบบปฏิบัติกำรกำรแพทย์ฉุกเฉิน
ศูนย์รับแจ้งเหตุและสั่งการ
หน่วยปฏิบัติการ
การแพทย์ฉุกเฉิน
ศูนย์รับแจ้งเหตุฯ ประสานให้
พาหนะฉุกเฉินออกปฏิบัติการ
พาหนะฉุกเฉินออกปฏิบัติการ
การเคลื่อนย้ายผู้ป่วยฉุกเฉิน
โรงพยาบาล
หมายเลข 1669 สำหรับเรียกใช้
บริการการแพทย์ฉุกเฉิน
การดูแลฉุกเฉิน ณ จุดเกิดเหตุ
การรายงาน
เมื่อเกิดภาวะฉุกเฉิน
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี6

7. อำกำรฉุกเฉินที่ควรแจ้งเหตุมีดังนี้
1. หมดสติ ไม่รู้สึกตัว ไม่หำยใจ
2. มีสิ่งแปลกปลอมอุดตันทำงเดินหำยใจ
3. หำยใจเร็วและเหนื่อยหอบอย่ำงรุนแรง และหำยใจมีเสียงดัง
4. ชักต่อเนื่องไม่หยุด
5. อำกำรชักในหญิงในตั้งครรภ์
6. งูพิษกัด และมีอำกำรหนังตำตกหรือหำยใจล�ำบำก
7. ถูก/โดนไฟไหม้ ได้รับสำรพิษ สัตว์มีพิษกัดต่อย
8. ได้รับบำดเจ็บที่ดวงตำ และกำรมองเห็นลดลงฉับพลัน
9. เจ็บหน้ำอกอย่ำงรุนแรง
10. แขนขำอ่อนแรงซีกเดียวอย่ำงฉับพลัน
11. ปวดท้องคลอดที่มีน�้ำเดินร่วมกับมีเลือดออกทำงช่องคลอด
12. บำดแผลโดนยิงที่ศีรษะ หรือล�ำคอ หรือหน้ำอก หรือท้อง
13. บำดแผลโดนแทงที่ล�ำคอ หรือหน้ำอก หรือท้อง
14. บำดแผลที่มีเลือดไหลออกปริมำณมำก และห้ำมเลือดไหล
ไม่หยุด
15. มีอำกำรเหงื่อแตก ตัวเย็น จำกกำรเสียเลือดมำก
16. บำดเจ็บจำกอุบัติเหตุเช่นอุบัติเหตุจรำจรตกจำกที่สูงจมน�้ำ
ไฟฟ้ำช็อต
อำกำรฉุกเฉิน
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 7

8. กำรช่วยชีวิตฉุกเฉิน
1
เออีดี
โทร.1669
2
ดอ
3
เออีดีี
จัดท�ำโดย:สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ
ตรวจสอบเนื้อหำโดย:คณะกรรมกำรมำตรฐำนกำรช่วยชีวิตสมำคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทย(เมษำยน2559)
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี8

9. 1. ปลอดภัยไว้ก่อน
โดยตรวจสอบควำมปลอดภัยก่อนเข้ำช่วยเหลือ ถ้ำอยู่ใน
สถำนกำรณ์ไม่ปลอดภัย เช่น ไฟฟ้ำช๊อต ไฟไหม้ ตึกถล่ม
ห้ำม เข้ำไปช่วยเหลือโดยเด็ดขำด
กำรช่วยฟื้นคืนชีพ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 9

10. 2. ปลุกเรียก ตบไหล่
ตรวจสอบดูว่ำผู้ป่วยหมดสติหรือไม่โดยตบที่ไหล่ทั้งสองข้ำง
พอที่จะปลุกคนหลับให้ตื่น ซึ่งอำจพูดว่ำ
“คุณ คุณ เป็นอย่างไรบ้าง”
พร้อมจัดท่ำผู้ป่วยให้นอนหงำยรำบบนพื้นที่แข็ง
หำกผู้ป่วยตื่นหรือรู้สึกตัวหรือหำยใจเองได้ให้จัดท่ำนอนตะแคง
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี10

11. 3. โทร 1669
เรียกขอควำมช่วยเหลือจำกผู้อื่น ซึ่งอำจพูดว่ำ
“ช่วยด้วย มีคนหมดสติ”
และโทร 1669 หรือให้คนอื่นโทรก็ได้
พร้อมกับน�ำเครื่อง เอ อี ดี (AED) มำ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 11

12. 4. ประเมินผู้หมดสติ
ตรวจดูว่ำผู้ป่วยหำยใจหรือไม่ หำกไม่รู้สึกตัว
ไม่หำยใจ หรือหำยใจเฮือก ต้องรีบกดหน้ำอก
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี12

13. 5. กดหน้าอก
กำรกดหน้ำอกท�ำตำมขั้นตอนดังนี้
1. จัดท่ำให้ผู้ป่วยนอนหงำยโดยผู้ช่วยเหลือนั่งคุกเข่ำ
อยู่ด้ำนข้ำงของผู้ป่วย
2. วำงส้นมือข้ำงหนึ่งตรงครึ่งล่ำงกระดูกหน้ำอก
3. วำงมืออีกข้ำงวำงทับประสำนกันไว้ แขนสองข้ำง
เหยียดตรง โดยให้แนวแขนตั้งฉำกกับหน้ำอกของผู้ป่วย
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 13

14. 4. เริ่มท�ำกำรกดหน้ำอกด้วยควำมลึกอย่ำงน้อย 5
เซนติเมตร ด้วยควำมเร็ว 100-120 ครั้งต่อนำที โดยให้
ส้นมือสัมผัสกับหน้ำอกของผู้ป่วยตลอดกำรกดหน้ำอก
5. ถ้ำมีหน้ำกำกเป่ำปำก เป่ำปำกผ่ำนหน้ำกำก 2 ครั้ง
สลับกับกำรกดหน้ำอก30ครั้งโดยนับ“หนึ่งและสองและ
สำม และสี่ .....และสิบ สิบเอ็ด สิบสอง สิบสำม.........ยี่สิบ
ยีบเอ็ด (ยี่สิบเอ็ด) ยีบสอง (ยี่สิบสอง).........ยีบเก้ำ สำมสิบ”
6. ถ้ำไม่มีหน้ำกำกเป่ำปำก หรือไม่เคยฝึกเป่ำปำก
ให้ท�ำกำรกดหน้ำอกอย่ำงเดียว อย่ำงต่อเนื่อง
7. กระท�ำกำรกดหน้ำอกและเป่ำปำกอย่ำงต่อเนื่อง
จนกว่ำทีมกู้ชีพจะไปถึงที่เกิดเหตุ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี14

15. 6. เมื่อเครื่อง เอ อี ดี (AED) มาถึง
1. เปิดเครื่อง
2. ถอดเสื้อผู้ป่วยออก
3. ถ้ำตัวเปียกน�้ำ ให้เช็ดน�้ำออกก่อน
แล้วติดแผ่นน�ำไฟฟ้ำ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 15

16. 7. ติดแผ่นน�าไฟฟ้า
ติดแผ่นน�ำไฟฟ้ำบริเวณใต้กระดูกไหปลำร้ำ
ด้ำนขวำ และชำยโครงด้ำนซ้ำย (ตามภาพ)
หลังจำกนั้นไม่สัมผัสตัวผู้ป่วย
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี16

17. 8. ปฏิบัติตามค�าแนะน�าของเครื่อง เอ อี ดี (AED)
1. หำกเครื่องเอ อี ดี (AED) แปลผลว่ำไม่ต้อง
ช๊อกไฟฟ้ำหัวใจ ให้กดหน้ำอกต่อไป
2. หำกเครื่องสั่งให้ช๊อกไฟฟ้ำหัวใจ ผู้ช่วยเหลือพูด
หรือตะโกนว่ำ “ถอยห่าง/ห้ามสัมผัสตัวผู้ป่วย”
3. กดปุ่ม ช๊อกตำมเครื่องสั่ง
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 17

18. 9. กดหน้าอกต่อหลังท�าการ
ช๊อกไฟฟ้าหัวใจแล้วทันที
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี18

19. 10. ส่งต่อ
เมื่อทีมกู้ชีพมำถึง
1. ทีมกู้ชีพจะท�ำกำรซักประวัติจำกผู้ช่วยเหลือ
2. อะไรที่ผู้ช่วยเหลือได้ท�ำให้ผู้ป่วย
3. ทีมกู้ชีพจะน�ำส่งผู้ป่วยไปโรงพยำบำลที่ใกล้ที่สุด
และเหมำะสม
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 19

20. เอด
รดอด
ใหตรวจดูความปลอดภัย
กอนเขาไปชวยเหลือ
เชนระวังอุบัติเหตุไฟฟาชอต
เรี
ปลุกเรียกดวยเสียงดัง
พรอมตบที่ไหล2ขาง
หากผูปวยตื่นหรือรูสึกตัว
หรือหายใจเองได
ใหจัดทานอนตะแคง
ดออเอ
ทำCPRตอเนื่อง
ปฏิบัติตามคำแนะนำ
ของเครื่องAED
จนกวาทีมกูชีพจะมาถึง
อ
สงตอผูปวยใหกับทีมกูชีพ
เพื่อนำสงโรงพยาบาล
รีเ

21. ดทโดรทเรอเอโดรรรรรีทโรรเททเ9
โทร.1669
ขอความชวยเหลือโทร.1669
หรือใหคนอื่นโทรใหพรอมกับ
นำเครื่องAED(เออีดี)มา
ด
ติดแผนนำไฟฟาบริเวณ
ใตกระดูกไหปลาราดานขวา
และชายโครงดานซาย(ตามภาพตัวอยาง)
หลังจากนั้นไมสัมผัสตัวผูปวย
เรอ
หากเครื่องสั่งใหชอกไฟฟา
ใหกดปุมชอกตามเครื่องสั่ง
และกดหนาอกหลังทำการชอกแลวทันที
หากเครื่องไมสั่งชอกใหทำการกดหนาอกตอ
รเด
หากไมรูสึกตัวไมหายใจ
หรือหายใจเฮือก
เอ
เดเรอ
เมื่อเครื่องAEDมาถึง
ถอดเสื้อออกและเปดเครื่อง
**ถาเปยกน้ำใหเช็ดน้ำกอนติดแผนนำไฟฟา
ดอ
จัดทาใหผูปวยนอนหงาย
วางสันมือขางหนึ่งตรงครึ่งลางกระดูกหนาอก
และวางมืออีกขางทับประสานกันไว
เริ่มการกดหนาอก(CPR)ดวยความลึกอยางนอย
5ซ.ม.ในอัตราเร็ว100-120ครั้ง/นาที
ีอ6

22. “เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้ำชนิดอัตโนมัติ” เอ อี ดี
(Automated External Defibrillator, AED)
เป็นอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์แบบพกพำชนิดหนึ่ง สำมำรถวินิจฉัยภำวะ
หัวใจเต้นผิดจังหวะที่เป็นอันตรำยถึงชีวิต ชนิดเวนทริคูลำร์ฟิบริลเลชัน
(ภำวะหัวใจห้องล่ำงเต้นแผ่วระรัว)และเวนทริคูลำร์แทคีคำร์เดีย(ภำวะ
หัวใจห้องล่ำงเต้นเร็วผิดปกติ)ได้โดยอัตโนมัติและสำมำรถให้กำรรักษำ
ด้วยกำรช็อกไฟฟ้ำกระตุกหัวใจได้โดยใช้กระแสไฟฟ้ำหยุดรูปแบบกำร
เต้นของหัวใจที่ผิดจังหวะ เพื่อเปิดโอกำสให้หัวใจกลับมำเต้นใหม่ใน
จังหวะที่ถูกต้อง
เครื่องกระตุกหัวใจไฟฟ้ำชนิดอัตโนมัติ (เอ อี ดี)
ปัจจุบันหำกสังเกตให้ดีจะเห็นตู้กระจกเล็ก ๆ ติดตั้งอยู่ในที่สำธำรณะ
ทั้งในและต่ำงประเทศ โดยมีอักษรใหญ่เขียนว่ำ AED
ตัวอย่ำงเครื่องเออีดี (AED)
ตู้เออีดี (AED)
ในที่สาธารณะ
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี22

23. เอกสำรอ้ำงอิง
คณะอนุกรรมกำรมำตรฐำนกำรช่วยชีวิต (Thai Resuscitation
Council)สมำคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทยในพระบรม
รำชูปถัมภ์.เอกสำรเผยแพร่.กรุงเทพมหำนคร:สมำคมแพทย์
โรคหัวใจแห่งประเทศไทย ในพระบรมรำชูปถัมภ์, 2558.
สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉินแห่งชำติ. คู่มืออำสำฉุกเฉินชุมชน 1669.
พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหำนคร : สถำบันกำรแพทย์ฉุกเฉิน
แห่งชำติ, 2557.
American Heart Association. ไฮไลท์ของแนวทำงกำรนวดหัวใจ
ผำยปอดกู้ชีพ (CPR) และกำรดูแลผู้ป่วยโรคหัวใจหลอดเลือด
ในภำวะฉุกเฉิน (ECC) ของ American Heart Association
(AHA)ฉบับปรับปรุงพ.ศ.2558.กรุงเทพมหำนคร:American
Heart Association, 2558.
คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 23

24. คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี24

25. คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี 25

26. คู่มือส�ำหรับประชำชนในกำรช่วยชีวิตผู้ป่วยฉุกเฉิน ด้วยเครื่อง เอ อี ดี26

27. บันทึก

28. บันทึก