อนาคตร้านยากับ AEC โดย กรกนก โอภาสตระกูล

1. อนาคตร้านยากับประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน
ฝึกปฏิบัติงาน ร้านยา ผลัด 4 ร้านยาคุณภาพพรชัยเภสัช
นส.ภ. กรกนก โอภาสตระกูล 51010711042

2. ผลกระทบของ AEC ต่อการประกอบการร้านยา
การจัดตั้งประชาคมอาเซียน (ASEAN Community:AC)
ในปี 2558 ประกอบไปด้วย 3 หลักการ
1. ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN
Political - Security)
2. ประชาคมสังคมวัฒนธรรมอาเซียน ( ASEAN Socio-cultural)
3. ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic
community : AEC) เพื่อให้มีสินค้า บริการ การลงทุน อย่าง
เสรี ซึ่งครอบคลุมกิจกรรมทางการค้า (Trade Activity) เช่น
การเปิดการค้าและการลงทุน

3. จานวนร้านขายยาใน 5 ปีหลังสุด ปี พ.ศ. 2549 - 2555

4. ลักษณะการดาเนินธุรกิจของร้านขายยา
ในสหรัฐอเมริกา >> ร้านขายยาเป็นประเภทบริการ
Retail – Drug Stores and Proprietary Stores ลูกค้าที่
เข้ามาในร้านขายยาจะต้องใช้บริการจากเภสัชกรผู้ขาย
โดยมีใบสั่งยา
ในประเทศไทย >>ร้านยาจัดเป็นการค้าบริการในกลุ่ม
การขายส่ง ขายปลีก ของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า
กระทรวงพาณิชย์

5. ลักษณะการดาเนินธุรกิจของร้านขายยา
AEC >> แยกการให้บริการร้านยาตามรหัสสถิติของ
สหประชาชาติ
- แบ่งเป็นร้านยาขายส่ง
- และร้านยาขายปลีก
- ให้คนชาติอาเซียนได้ถือครองสัดส่วนหุ้นใน
กิจการถึง 70 %

6. ร้านขายยากับสภาพแวดล้อมที่กาลังเปลี่ยนไป
จากการศึกษาของศูนย์ศึกษาธุรกิจครอบครัวและ SMEs
มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย พบประชาชนใช้บริการ
รักษาสุขภาพผ่านร้านขายยาชุมชน ดังนี้
ปี 2544 >> 30 %
ปี 2549 >> 23 %
ปี 2560 >> 15%

7. ร้านขายยากับสภาพแวดล้อมที่กาลังเปลี่ยนไป
 สัดส่วนจานวนร้านขายยาต่อประชาชน
ปัจจุบัน >> 1 : 6,000
ที่ต้องการในอนาคต >> สัดส่วน 1: 3,000
(ปริมาณร้านขายยาจะเพิ่มเป็น 2 เท่า หรือ 24,000 ร้าน )
 พบว่า 33% ของร้านขายยาตั้งอยู่ใน กทม
สะท้อนให้เห็นว่าธุรกิจร้านขายยาที่ขายดีจะกระจุกใน
เขตหรือทาเลที่ประชากรหนาแน่น หรือในชุมชน
เช่นเดียวกับร้านสะดวกซื้อ

8. ร้านขายยากับสภาพแวดล้อมที่กาลังเปลี่ยนไป
 กลุ่มธุรกิจ ได้แก่
- chain drug store: Watsons , Boots
- Franchise : Facino
จึงมุ่งหันมาสนใจธุรกิจร้านยามากขึ้นเกิดการ
แข่งขันกันอย่างรุนแรง
 สงผลต่อร้านยาเดี่ยวดังนี้
- ร้านขายยาขนาดเล็กไม่สามารถแข่งขันได้ด้วยราคา
เพียงอย่างเดียวในระยะยาว

9. ร้านขายยากับสภาพแวดล้อมที่กาลังเปลี่ยนไป
- ความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป ชอบ
ความทันสมัย ความสะดวก และต้องการบริการแบบ
One stop service
- ใกล้เคียงร้านยายังมี โรงพยาบาลสาขากับประกัน
สุขภาพ และคลินิก ทาให้ผู้ป่วยไปรับบริการได้สะดวก
รวมทั้งการขายยา
- ร้านยา chain drug store มีการตกแต่งร้าน สวยงาม
น่าสนใจ ดึงดูด

10. ทิศทางการปรับตัวของร้านขายยาในยุค AEC
การปรับตัวของร้านขายยาในไทยมีการพัฒนา
อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะเมื่อ 5 ปีที่แล้วได้มีการรวมตัว
กันเป็นสมาพันธ์พัฒนาคุณภาพร้านขายยาแห่งประเทศ
ไทยกาเนิดขึ้นเพื่อ
- พัฒนาคุณภาพร้านขายา
- สร้างความสามารถในการแข่งขันกับร้านยา
ระบบลูกโซ่

11. ทิศทางการปรับตัวของร้านขายยาในยุค AEC
ร้านยา chain drug store ที่กาลังเติบโตและขยายตัว
อย่างรวดเร็วคือ ร้านยาของ 7/11 extra และ ล่าสุดร้าน
Tsuruha Drug store ของญี่ปุ่น

12. ทิศทางการปรับตัวของร้านขายยาในยุค AEC
- ศึกษาติดตามข้อมูลข่าวสารทางการค้า
- สร้างมูลค่าเพิ่มสร้างแบรนด์ โดยการรวมตัวกันของ
ร้านขายยาเดี่ยว
- เจาะตลาดผู้ซื้อ เช่น โครงการเยี่ยมบ้าน
- มีการนาเทคโนโลยีมาใช้ สินค้าใหม่ๆ เช่น
เวชสาอาง อาหารเสริม
ข้อเสนอแนะเชิงรุก

13. ทิศทางการปรับตัวของร้านขายยาในยุค AEC
• เสริมจุดแข็ง ลดจุดอ่อน
• พัฒนาเทคโนโลยี ระบบบริหารจัดการ
• พัฒนาบุคลากรเพิ่มความรู้ความสามารถ รวมถึงทักษะ
การสื่อสารด้วยภาษาต่างๆ
• ส่งเสริมการลงทุนในต่างประเทศ
• ปฏิรูปการศึกษาและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
ข้อเสนอแนะเชิงรับ
การร่วมมือของภาครัฐ

14. บทบาทร้านยาในระบบประกันสุขภาพ
ประเทศที่มีพัฒนาการของระบบประกันสุขภาพ เช่น
อเมริกา อังกฤษ
> ร้านยา เป็นส่วนหนึ่งในระบบประกันสุขภาพ
>มีบทบาทเด่นชัดในด้านการจ่ายยาตามใบสั่งยา
>การทบทวนการใช้ยาของผู้ป่วย การเติมยาตาม
ใบสั่งยา (Refill prescription)
> การคัดกรองโรค การฉีดวัคซีนเป็นต้น

15. บทบาทร้านยาในระบบประกันสุขภาพ
ในประเทศไทย เริ่มมีร้านยานาร่องเข้าร่วมโครงการ
พิเศษของ สานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
(สปสช.)

16. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
เป้าหมายสาคัญ 3 ประการของระบบประกันสุขภาพ
ของไทยในปัจจุบัน คือ
> เพิ่มความเชื่อมโยงในการดูแลผู้ป่วยให้เกิด
บริการต่อเนื่อง (Continuous care) แบบไร้รอยต่อ
>เพื่อความครอบคลุม (Coverage) ให้บริการกับ
ประชากรทุกกลุ่ม และในทุกมิติของการบริหาร
สาธารณสุข
>เพิ่มการเข้าถึงการบริการเพื่อลดอัตราการ
เจ็บป่วย

17. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
งานบริบาล
เภสัชกรรม
ปฐมภูมิ

18. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
รูปแบบการ
บริการจาก
เภสัชกร
ชุมชน

19. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
• ในการเข้าเป็นหน่วยร่วมบริการในระบบ
• ร้านยาต้องมีเงื่อนไขเป็นร้านยาคุณภาพ
• ที่ได้รับรองคุณภาพจากสภาเภสัชกรรม
• และเภสัชกรผู้ปฏิบัติการต้องผ่านการอบรมตาม
โครงการจากสมาคมเภสัชกรรมชุมชน (ประเทศ
ไทย) ให้มีทักษะตามกรอบสมรรถนะ

20. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
กรอบสมรรถนะ 4 ด้านได้แก่
- การประเมินโรคเบื้องต้นรวมถึงการแยกโรคจากอาการ
ผู้ป่วย อาศัยการประเมินร่างกายเบื้องต้น
( เช่น ดู เคาะ กด คลา ฟัง)
- ให้การรักษาอย่างเหมาะสมรวมถึงการส่งต่อผู้ป่วย
1.การดูแลผู้ป่วยขั้นพื้นฐาน : Disease Management

21. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
• ประเมินสภาของผู้ป่วยในขณะนั้นจากการซักประวัติ
ประเมินร่างกายเบื้องต้น ค่างห้องปฏิบัติการคลินิก
• การประเมินปัญหาจากการใช้ยาและการจ่ายยาตาม
ใบสั่งแพทย์
• การดูแลเฉพาะราย ซึ่งดูแลทั้งด้านร่างกาย จิตใจ
พฤติกรรม อาหารและการออกกาลังกายที่เหมาะสม
2. การดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง : Chronic Management
3. การดูแลแบบ : Medication Therapy Management

22. ความต้องการร้านยาในระบบประกันสุขภาพของไทย
คือการดูแลป้องกันและส่งเสริมสุขภาพ
ชุมชนในด้านต่อไปนี้
การดูแลผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพ ดูแลเรื่องข้อ
บ่งใช้และอัตกริยาต่างๆ
การดูแลปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพเพื่อ
ป้องกันโรคและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงที่มีผลต่อ
สุขภาพ
4. การป้องกันและส่งเสริมสุขภาพชุมชน :
Health Prevention and health Promotion

23. ร้านยาในยุค AEC จะแตกต่างจากร้านยารูปแบบในปัจจุบัน ??
• ร้านยาต้องแยกประเภท เพื่อรองรับตลาดอย่างชัดเจน มี
การรวมกันเป็นเครือข่าย มีการปรับรูปลักษณ์ให้
ทันสมัย
• ร้านยาต้องมีจุดยืนและเป็นส่วนหนึ่งในระบบประกัน
สุขภาพ เพื่อสร้างงานและกลุ่มลูกค้า
• พัฒนาทักษะการสื่อสารด้วยภาษาอังกฤษ และภาษา
อาเซียนอีก 1 ภาษา

24. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
สานักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้ยกร่าง
กฎกระทรวงว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไขการ
ออกใบอนุญาตและต่ออายุใบอนุญาตเกี่ยวกับการ
ขายยาแผนปัจจุบัน ซึ่งออกตาม
ความในพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 โดยมี
สาระสาคัญแตกต่างไปจากกฎกระทรวงฉบับที่ 15
และ 21ที่บังคับใช้อยู่หลายประการดังนี้

25. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
• ปรับปรุงมาตรฐานด้าน สถานที่และอุปกรณ์
เครื่องมือในการควบคุมเก็บรักษาคุณภาพยา บริการ
ด้านเภสัชกรรมชุมชน
• แสดงป้ายชื่อพร้อมรูปถ่ายเภสัชกร เพื่อตอบสนองสิทธิ
ผู้บริโภค
• แก้ไขมาตรฐานการทาบัญชีขายปลีกยาอันตราย
• กาหนดให้ผู้รับอนุญาตและผู้มีหน้าที่ปฏิบัติการ มี
หน้าที่ปฏิบัติตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรม

26. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
• ปรับปรุงมาตรฐานด้าน สถานที่และอุปกรณ์
เครื่องมือในการควบคุมเก็บรักษาคุณภาพยา บริการ
ด้านเภสัชกรรมชุมชน
• แสดงป้ายชื่อพร้อมรูปถ่ายเภสัชกร เพื่อตอบสนองสิทธิ
ผู้บริโภค
• แก้ไขมาตรฐานการทาบัญชีขายปลีกยาอันตราย
• กาหนดให้ผู้รับอนุญาตและผู้มีหน้าที่ปฏิบัติการ มี
หน้าที่ปฏิบัติตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรม

27. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
• ปรับปรุงมาตรฐานด้าน สถานที่และอุปกรณ์
เครื่องมือในการควบคุมเก็บรักษาคุณภาพยา บริการ
ด้านเภสัชกรรมชุมชน
• แสดงป้ายชื่อพร้อมรูปถ่ายเภสัชกร เพื่อตอบสนองสิทธิ
ผู้บริโภค
• แก้ไขมาตรฐานการทาบัญชีขายปลีกยาอันตราย
• กาหนดให้ผู้รับอนุญาตและผู้มีหน้าที่ปฏิบัติการ มี
หน้าที่ปฏิบัติตามวิธีปฏิบัติทางเภสัชกรรม
(Good Pharmacy Practice : GPP)

28. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
- ผู้ประกอบการรายเก่าให้ดาเนินการปรับปรุงแก้ไขให้
แล้วเสร็จตามกฎกระทรวงภายใน 8 ปี
• Joint FIP/WHO guidelines on good pharmacy practice :
standard for quality of pharmacy services หรือ GPP
สากลฉบับล่าสุดที่ออกมาในปี พ.ศ. 2011
เป้าหมายหลักคือ ……….
“ มุ่งรับผิดชอบต่อการพัฒนาสุขภาวะ และช่วยเหลือ
ผู้ป่วยให้มีการใช้ยาที่ถูกต้อง มีประสิทธิภาพเพื่อ
แก้ปัญหาสุขภาพที่ต้องใช้ยาเหล่านั้น”

29. ทิศทางการพัฒนากฎหมายสาหรับร้านยาในยุค AEC
 การดาเนินการของเภสัชกรตามหลัก GPP จะ
ครอบคลุม 4 บทบาท ได้แก่
• บทบาทในการเตรียม จัดหา เก็บรักษา ป้องกัน กระจาย
บริหารจัดการยา
• บทบาทการให้บริการจัดการบาบัดด้านยาที่มีประ
ประสิทธิภาพ
• บทบาทในการคงไว้และพัฒนาสมรรถนะวิชาชีพ
• บทบาทในการร่วมรับผิดชอบ และเสียสละเพื่อพัฒนา
ระบบสุขภาพ และงานสาธารณสุขให้มีประสิทธิภาพ

30. Thanks you