SlideShare a Scribd company logo
1 of 48
Туберкулёз эпидемиологияси,
патогенези ва иммунитет
феноменлари.
Бухоро Давлат тиббиёт
институти
Фтизиатрия кафедраси
Туберкулёз
• сурункали юқумли касаллик
• организмдаги барча аъзо ва
тизимларни зарарлайди ҳамда
оғир асоратларга олиб келади
2
Туберкулёз глобал масштабда
Дунё аҳолисини учдан бир
қисми (2 миллиарддан ортиқ)
туберкулёз билан
зарарланган
3
Туберкулёз глобал масштабда
Дунёда ҳар йили 10 - 15
миллион одам туберкулёз
билан касалланади
4
Туберкулёз глобал масштабда
Дунёда ҳар йили туберкулёздан
4 миллион одам ўлади:
Аёллар – 900 000
• Болалар – 300 000
5
Туберкулёз глобал масштабда
Ҳар йили ҳар бир
туберкулёзнинг фаол
шакли билан
касалланган бемор
10-20 одамни зарарлайди
6
Туберкулёз глобал масштабда
Туберкулёздан ҳар куни
5000 одам ўлади – лекин бу
касалликни ҳозирги
вақтда давоси бор ва
тузалади
7
Туберкулёз аниқланиши, 2015й.
0 -9
10 - 24
25 – 49
50 – 99
300 или больше
100 – 300
8
Туберкулёзнинг тарқалиши
қуйидаги омилларга боғлиқ:
• Аҳоли сонини ўсиши - миграция
• Тез урбанизация
• Аҳолининг қашшоқлигини
кўпайиши
• ОИТ инфекциясини тарқалиши
• Антибактериал препаратларга
турғун шаклларини пайдо бўлиши.
9
Инфекцияланиш
мазкур йил давомида ахоли
орасида туберкулин
синамалари ўтказилганда
синама мусбат
бўлганларнинг % кўрсаткичи
Касалланиш –
мазкур йил давомида 100000
аҳолига нисбатан биринчи
марта аниқланган туберкулез
беморлар сони
11
Касалмандлик –
йил охирида 100000
аҳолига нисбатан фаол
ўпка туберкулёзи билан
касалланган беморлар
сони
12
Ўлим –
мазкур йил давомида
100000 аҳолига
нисбатан туберкулёздан
ўлганлар сони
13
Ўзбекистонда эпипдемиологик
ҳолатнинг ёмонлашиш сабаблари:
• Охирги 10 йил давомида кадрлар
ва мутахасисларни тайёрлашни
етишмовчилиги
• УДМ туберкулёзга қарши
курашишда фаол иштирок
этмаслиги
14
давоми
•Овқат маҳсулотларини
балансини етишмовчилиги
•Чорвачиликда туберкулёз
бўйича эпидемиолгик
ҳолатнинг ёмонлиги.
•Иммунодефицит ҳолатларини
ўсиши
15
Туберкулез
патогенези
Туберкулёзнинг юқиш йўллари :
• Аэроген
• Ҳаво-томчи
• Алиментар
• Контакт
• Трансплацентар йўллар
18
Туберкулёзнинг ривожланиши
қуйидагиларга боғлиқ :
• МБТ миқдорига
• Контактнинг давомийлигига
• МБТ вирулентлигига
• Макроорганизм ҳолатига
Туберкулёз микобактерияси :
• Специфик
• Носпецифик (параспецифик)
ўзгаришлар чақиради
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
МБТ вирулентлиги
МБТ миқдори
Контактнинг
давомийлиги
ТБнинг оилавий ўчоғи
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
МАҲАЛЛИЙ ҲИМОЯ:
1. Мукоцилиар клиренс
2. Фагоцитоз
МБТ полинуклеар фагоцит
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
Фагоцитоз 3 даврдан иборат:
• I давр – макрофаг
рецепторлари орқали
ҳужайра мембранасига
МБТнинг бирикиши
давоми
II давр
• МБТ+макрофаг
• макрофаг деворларининг
инвагинацияси
• фагосома ҳосил бўлиши
давоми
III давр
Фагосома ишлаб
чиқарадиган ферментлар
таъсирида МБТ лар
парчаланади ва емирилади
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
- МБТ
М Л
ФЛ
I II III
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
Ig синтези
B - л
МБТ парчалари
IL – 1 T - л IL – 2
Макрофаглар
миграцияси
МБТ га нисбатан
ферментлар
фаоллигининг
кучайиши
Ф
ТУБЕРКУЛЁЗ ПАТОГЕНЕЗИ
Т – лимфоцитлар
Т helper Т кiller Т supressor
+
М
М
М
ГЗТ
Специфик ўзгаришнинг
морфологик кўринишлари :
• Экссудация
• Пролиферация
• Альтерация
• Некроз
Жараёнларидан бири устунлик
қилиши мумкин
Специфик ўзгаришнинг
морфологик кўринишлари :
• Туберкулёз бўртмачаси
• Гранулёмалар
• Турли ўлчамдаги ўчоқлар,
шикастланиш соҳалари
Туберкулёз касаллигининг
грануляцион тўқимасида
• Эпителиоид ҳужайралар
• Лимфоид элементлар
• Пирогов-Лангханс гигант
ҳужайралари
Яллиғланиш жараёнидаги
морфологик ўзгаришлар
•Лимфоид ҳужайралар
•Эпителиоид ҳужайралар-
морфологик ўчоқда тўпланган
гистиоцитлар ва
макрофаглардан ҳосил бўлади
давоми
• Пирогов-Лангханснинг гигант
ҳужайралари - эпителиоид
ҳужайраларнинг ядролари
бўлиниб протоплазмаси
катталашиши натижасида
кўп ядроли гигант ҳужайралар
ҳосил бўлади
• Фагоцитоз хусусиятига эга
Яллиғланиш ўчоғининг
хусусиятлари
• Патологик жараён марказида казеоз-
некрозли масса йиғилади ва
грануляцион тўқималар билан
чегараланиб, ўчоқ шаклланади.
• Ўчоқ атрофида перифокал
яллиғланиш соҳаси пайдо бўлади
Параспецифик реакциялар
• Нерв системасида
• Юрак ва қон-томир тизимида
• Қон ишлаб чиқарувчи аъзоларда
• Бўғимларда
• Шиллиқ пардаларда кузатилади
Туберкулёз
касаллигида
иммунитет ва унинг
ўрни
Иммунитет
организмнинг юқумли
микроблардан ҳамда ирсий
бегона моддалардан
ҳимояланиш қобилияти
тушунилади
Туберкулёз касаллигида иммунитет
• Туғма
• Ортирилган
• Ҳужайравий
• Гуморал турларга бўлинади
Уларнинг асосий белгиси -
махсуслигидир.
Организмнинг ҳимояланиш
турлари
•Махсус бўлмаган
ҳимояланиши
•Махсус ҳимояланиш
Организмнинг махсус бўлмаган
ҳимоя тўсиқларига
• Тери
• Шиллиқ пардалар
• Бириктирувчи тўқималар
• Лимфа тугунлари
• Овқат ҳазм қилувчи ферментлар
• Нормал микрофлора
• Қон зардобидаги бактериоцид
моддалар
• Қондаги ва тўқималардаги фагоцит
ҳужайралар
Лимфа тугунларининг ҳимоялаш
таъсири:
• Яллиғланиш жараёнида
тўқималардан серотонин
ажралиб, лейкоцитларнинг
фаоллигини оширади ва улар
микроблар атрофида тўсиқ пайдо
қилиб, жараён тарқалишига йўл
қўймайди
Фагоцитознинг моҳияти:
Организмнинг махсус
ҳужайралари
(макрофаглар) томонидан
тирик ёки ўлган микробларни
ютиш ва ферментлар ёрдамида
ҳазм қилишдан иборат
Макрофагларнинг турлари
Ҳаракатланувчи
•Моноцитлар
•Гистеоцитлар
фагоцитар
фаоллиги юқори
Ҳаракатсиз
• Талоқдаги
• Жигардаги
• Суяклардаги
фагоцитар
фаоллиги кучсиз
Фагоцитоз бўлинади:
•Тугалланган
•Тугалланмаган
(туберкулёзда кўпинча
тугалланмаган бўлади)
ИММУНИТЕТНИНГ
ФЕНОМЕНЛАРИ
• Гуморал иммунитет (анитело хосил
бўлиши)
• Хужайравий иммунитет (секин
кечувчи юкори сезгирлик – СКЮС
(ПЧЗТ)
• Толерантлик
• Иммунологик хотира
• Аллергия
Гуморал иммунитет
• В-лимфоцитларнинг
(антителолар)фаоллигига
боғлиқ
• Антителоларнинг кўпайиши
инфильтрациянинг
кучайишидан дарак беради.
Хужайравий иммунитет
• Т-лимфоцитлар ўзига тегишли
антигенлар билан контактда
бўлганидан кейин ҳужайравий
иммунитетда медиаторлик
вазифасини бажарувчи махсус
модда ишлаб чиқарилади
Иммунитет ҳосил бўлиш схемаси:
антиген
Т-хелпер
Т-супрессор
В-лимфоцит
Т-контур
супрессор
Плазматик
ҳужайра
Антитело
IgG, IgM
Макрофаг
Детерминант

More Related Content

Similar to 2-sil_epidemiologiyasi_patogenezi_va_silda_immunitet.ppt.ppt

туберкулез 2012
туберкулез 2012туберкулез 2012
туберкулез 2012sk1ll
 
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)Hivlife Info
 
Презентация «О вакцинопрофилактике в сфере охраны здоровья детей»
Презентация  «О вакцинопрофилактике  в сфере охраны здоровья детей»Презентация  «О вакцинопрофилактике  в сфере охраны здоровья детей»
Презентация «О вакцинопрофилактике в сфере охраны здоровья детей»ssuser79a657
 
презентация колесникова с.м. вакцинация
презентация колесникова с.м.   вакцинацияпрезентация колесникова с.м.   вакцинация
презентация колесникова с.м. вакцинацияIgor907510
 
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.Туберкулез. Профилактика туберкулеза.
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.makc66610
 
зож и-туберкулез
зож и-туберкулеззож и-туберкулез
зож и-туберкулезdfhbfyn
 
Жизнь среди вирусов. С.В.Нетесов
Жизнь среди вирусов. С.В.НетесовЖизнь среди вирусов. С.В.Нетесов
Жизнь среди вирусов. С.В.НетесовAlexander Dubynin
 
глазные проявления спид
глазные проявления спидглазные проявления спид
глазные проявления спидedmond Isufaj
 
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...Hivlife Info
 
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...hivlifeinfo
 
презентация профилактика-туберкулеза
презентация профилактика-туберкулезапрезентация профилактика-туберкулеза
презентация профилактика-туберкулезаdfhbfyn
 
туберкулез 2013
туберкулез 2013туберкулез 2013
туберкулез 2013sk1ll
 

Similar to 2-sil_epidemiologiyasi_patogenezi_va_silda_immunitet.ppt.ppt (20)

туберкулез 2012
туберкулез 2012туберкулез 2012
туберкулез 2012
 
Panteleev rs tb-hiv
Panteleev rs tb-hivPanteleev rs tb-hiv
Panteleev rs tb-hiv
 
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)
Рентгеносемиотика туберкулеза у больных ВИЧ-инфекцией (А.М. Пантелеев)
 
File1269274202
File1269274202File1269274202
File1269274202
 
File1269274202
File1269274202File1269274202
File1269274202
 
Презентация «О вакцинопрофилактике в сфере охраны здоровья детей»
Презентация  «О вакцинопрофилактике  в сфере охраны здоровья детей»Презентация  «О вакцинопрофилактике  в сфере охраны здоровья детей»
Презентация «О вакцинопрофилактике в сфере охраны здоровья детей»
 
презентация колесникова с.м. вакцинация
презентация колесникова с.м.   вакцинацияпрезентация колесникова с.м.   вакцинация
презентация колесникова с.м. вакцинация
 
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.Туберкулез. Профилактика туберкулеза.
Туберкулез. Профилактика туберкулеза.
 
зож и-туберкулез
зож и-туберкулеззож и-туберкулез
зож и-туберкулез
 
Жизнь среди вирусов. С.В.Нетесов
Жизнь среди вирусов. С.В.НетесовЖизнь среди вирусов. С.В.Нетесов
Жизнь среди вирусов. С.В.Нетесов
 
глазные проявления спид
глазные проявления спидглазные проявления спид
глазные проявления спид
 
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
 
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
Вопросы клинического течения, диагностики и лечения туберкулёза у пациентов с...
 
Гепатиты.pdf
Гепатиты.pdfГепатиты.pdf
Гепатиты.pdf
 
гл эбола
гл эболагл эбола
гл эбола
 
презентация профилактика-туберкулеза
презентация профилактика-туберкулезапрезентация профилактика-туберкулеза
презентация профилактика-туберкулеза
 
туберкулез 2013
туберкулез 2013туберкулез 2013
туберкулез 2013
 
622
622622
622
 
Cелен!
Cелен!Cелен!
Cелен!
 
Grip
GripGrip
Grip
 

More from UmidjonSaparaliyev

Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptx
Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptxTues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptx
Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptxUmidjonSaparaliyev
 
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptx
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptxAcute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptx
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptxUmidjonSaparaliyev
 
epilepsytreatment-170221173940.pdf
epilepsytreatment-170221173940.pdfepilepsytreatment-170221173940.pdf
epilepsytreatment-170221173940.pdfUmidjonSaparaliyev
 
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptx
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptxN_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptx
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptxUmidjonSaparaliyev
 
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptx
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptxBioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptx
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptxUmidjonSaparaliyev
 
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptxUmidjonSaparaliyev
 
1 Microscop and preparatition.pptx
1 Microscop and preparatition.pptx1 Microscop and preparatition.pptx
1 Microscop and preparatition.pptxUmidjonSaparaliyev
 

More from UmidjonSaparaliyev (14)

Tojixon farma.pptx
Tojixon farma.pptxTojixon farma.pptx
Tojixon farma.pptx
 
бкп.pptx
бкп.pptxбкп.pptx
бкп.pptx
 
plastic surgery.pptx
plastic surgery.pptxplastic surgery.pptx
plastic surgery.pptx
 
anesthesia.pptx
anesthesia.pptxanesthesia.pptx
anesthesia.pptx
 
Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptx
Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptxTues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptx
Tues 8-00 Parkinson’s Disease- The Basics.pptx
 
endovascular surgery.pptx
endovascular surgery.pptxendovascular surgery.pptx
endovascular surgery.pptx
 
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptx
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptxAcute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptx
Acute rheumatic fever and Infective endocarditis.pptx
 
epilepsytreatment-170221173940.pdf
epilepsytreatment-170221173940.pdfepilepsytreatment-170221173940.pdf
epilepsytreatment-170221173940.pdf
 
ikp 1.ppt
ikp 1.pptikp 1.ppt
ikp 1.ppt
 
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptx
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptxN_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptx
N_Cholinomimetics_and_N_Cholinoblockers,_Anticholinesterases.pptx
 
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptx
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptxBioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptx
Bioximiya. Qon biokimyosi. [Автосохраненный].pptx
 
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx
02-Joost-Bierens-Research-Sweden-HLR2014.pptx
 
Gista-1.pptx
Gista-1.pptxGista-1.pptx
Gista-1.pptx
 
1 Microscop and preparatition.pptx
1 Microscop and preparatition.pptx1 Microscop and preparatition.pptx
1 Microscop and preparatition.pptx
 

2-sil_epidemiologiyasi_patogenezi_va_silda_immunitet.ppt.ppt