Toegepaste micro-economie - Hoofdstuk 17

1. 1 van 18
Hoofdstuk 17 – Arbeid
Leerdoelen
• Individuele- en collectieve-vraagcurve arbeid kunnen afleiden
• Individuele- en collectieve-aanbodcurve arbeid kunnen afleiden
• Inzicht hebben in prijsvorming volkomen arbeidsmarkt
• Inzicht hebben in effecten van machtsvorming arbeidsmarkt op
loon en werkgelegenheid

2. 2 van 18
Aanbod arbeid voor producent
• Methode van afnemende abstractie
• Methodologisch individualisme
• Marginale analyse
p
p*
arbeid
av
(a) vraag en aanbod op arbeidsmarkt
0
pl
p
arbeid
(b) aanbod arbeid voor individuele producent
0
_

3. 3 van 18
Volkomen concurrentie arbeidsmarkt
• Arbeidskosten lpl
marginale arbeidskosten = pl = aanbodcurve arbeid
kapitaalkosten = pkk
factorkosten = pll + pkk
pl
dl
dpl
l +=
= 0
{
dl
plld )( 
=
dl
dl
pl
dl
dpl
l +=
Marginale
arbeidskosten
=

4. 4 van 18
Volkomen concurrentie op
eindproductenmarkt
d(TW)
dl
Winstmaximalisatie: = 0
optimumconditie volkomen
concurrentie alle markten
marginale factorkosten
= aanbodcurve arbeid
wmpl = vraagcurve arbeid
TW = TO – TC TO = p∙q
= p∙q – (pl∙l + pk∙k)
d(TW)
dl
= p∙ - pl = 0dq
dl
dq
dl
pl = p∙

5. 5 van 18
Individuele-vraagcurve van arbeid
l
WMPl
WGPl
pl
WMP =l
pWGPl
U
V
S
Z
X
p3
p2
p1
0 l3 l2 l1
T
dq
dl
q
l
.
.
__
_=
_p

6. 6 van 18
Collectieve-vraagcurve van arbeid
Horizontaal optellen van individuele curves
A
BF
C E D arbeid
pl (1)
pl (2)
pl
0

7. 7 van 18
Verschuiving collectieve aanbodcurve
eindproducten door daling loon
p1
p2
p
0 q
v a a'

8. 8 van 18
Keuze tussen arbeidstijd en vrije tijd
• Nutsfunctie
– Consumptie goederen en diensten en beschikbare vrije tijd
– Inkomen geheel besteed aan enige consumptiegoed X (of het
goederenpakket)
•  inkomen door meer of minder werken
• Inkomen uitsluitend arbeidsloon
• Nutsniveau
– Verschillende combinaties inkomen (y) en vrije tijd (tv)
– Werken levert negatief nut op
• Nutsmaximalisatie

9. 9 van 18
y = w∙(t – tv) en y = p∙qx
A
B
D
E
u2
u1
u0
inkomen = consumptie
vrije tijd (tv) C
(y)
0

10. 10 van 18
Individuele aanbodcurve arbeid
 Verband is individueel
aanbod arbeid
Uit twee gegeven loonniveaus is
tweemaal optimale arbeidstijd af
te leiden
0 G B C
D
E
F
J
A2
A1
u2
G B 0
tv
y
A’1
A’2
l
u1
w
p
w
p
2
1

11. 11 van 18
IE en SE bij stijging van uurloon
y
tv0 S C
D
M
E
F
R
I
A3A2
A1
T
u3
u2
u1
V W Z
IE
SE
TE
H

12. 12 van 18
Contraire reactie
l
0
C
B
D
w
p
w
p
*

13. 13 van 18
Loonvorming volledige mededinging
pl*
l* lmax
l
pl
v
a
vrijwillige werkloosheid
l
q
pwmpl
d
d
×=
(zowel arbeids- als eindproductenmarkt)

14. 14 van 18
Vakbondsmacht op arbeidsmarkt
pl*
Pl(min)
l* lmaxl2l1
l
p v
a
onvrijwillige werkloosheid

15. 15 van 18
Werkgeversmacht op arbeidsmarkt
pl*
pl(max)
l* lmaxl2l1 l
pl
v a

16. 16 van 18
Arbeidsmarkt: volkomen concurrentie
Eindproductmarkt: monopolist
vm
WMPl
MOPl
vh
vm
lhlm l
pl
p
0
MOPl = MO∙
q
L WMPl = p∙
q
L

17. 17 van 18
Monopolist op de eindproductenmarkt
Monopsonist op de arbeidsmarkt
WMPl
MFCl
MOPl
MOPl(1)
l1 l2 l3 l
pl
MOPl
WMPl
MFCl
Pl(3)
Pl(2)
Pl(1)
0
A
B
C =AC
d(l∙pl)
dl
mFcl = = l∙ + pl
Optimumconditie:
dpl
dl
mFcl = MO∙
dq
dl

18. 18 van 18
Bilateraal monopolie op arbeidsmarkt
bovengrens loon = pl(v)
ondergrens loon = pl(w)
GFCl
MOPl
MFCl (monopsonist)
MFCl
GFCl (monopsonist)
= MC (monopolist)
MO (monopolist)
= al (monopolist)
MOPl (monopsonist) = GO (monopolist)
lv lw l
Pl(v)
Pl(w)
0
W*
V*
GO
MC
MO
pl
loonniveau is onbepaald:
optimum werkgevers  optimum werknemers