กลุ่ม8 ต้นตีนเป็ด

1. HERBARIUM
งานกลุ่มลักษณะทางพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์พันธุ
กรรมพันธุ์พืชอันเนื่องมาจากพระราชดําริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า
กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
งานนําเสนอนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 3(ว30243) ภาคเรียนที่1
ปีการศึกษา2563

2. สมาชิกกลุ่ม
นางสาวธัญธิญา
อินทโน
เลขที่ 7 ห้อง332
นางสาวพราวนภา
สิรกุลจิรา
เลขที่12 ห้อง332
นางสาวมัทนพร
ทองแดง
เลขที่19 ห้อง332

3. นายภาคิน จตุพล
เลขที่ 39 ห้อง332
นายภานุพงศ์ บรรลุผล
เลขที่ 40 ห้อง332
สมาชิกกลุ่ม

4. ครูผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
อาจารย์ คศ.2 สาขาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

5. คํานํา
งานนําเสนอนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชาชีววิทยา 3 (ว 30243) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยมีจุด
ประสงค์เพื่อบูรณาการร่วมกับสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาตามโครงการอนุรักษ์
พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และ
ศึกษาพรรณไม้ในโรงเรียนเตรียมอุดม
ผู้จัดทําได้เลือกพืชชนิดนี้ในการทํา herbarium เนื่องมาจากเป็นพืชที่พบหน้าตึก 60 ง่ายต่อ
การเก็บตัวอย่าง ผู้จัดทําขอขอบพระคุณ อาจารย์วิชัย ลิขิตพรรักษ์ ผู้ให้ความรู้ และแนวทางการ
ศึกษา เป็นอย่างสูง ณ ที่นี้ ผู้จัดทําหวังว่างานนําเสนอชิ้นนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ศึกษาทุกท่านไม่
มากก็น้อย

6. สารบัญ
ข้อมูลเบื้องต้นของพืชตัวอย่างที่ศึกษา 1
รูปภาพประกอบ 2
ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์ 4
ลําต้น 5
ใบ 6
ราก 7
ดอก 8

7. ผล 9
เมล็ด 10
บรรณานุกรม 11
กิตติกรรมประกาศ 12
ภาคผนวก 13
สารบัญ

8. พืชตัวอย่างที่ศึกษา : ต้นตีนเป็ด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alstonia
scholaris
ชื่อวงศ์ : APOCYNACEAE
ชื่อสามัญ : Dita, Shaitan wood,
Devil Tree
ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ :
– พญาสัตบรรณ (ภาคกลาง)
– หัสบัน
– บะซา
– ปูลา

9. รูปภาพประกอบพืชตัวอย่าง
ลําต้น ต้นตีนเป็ด ใบ ต้นตีนเป็ด

10. รูปภาพประกอบพืชตัวอย่าง
ดอกตีนเป็ด ผลตีนเป็ด

11. ข้อมูลทางพฤกษศาสตร์
ถิ่นกําเนิด : มีถิ่นดั้งเดิมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
การกระจายพันธุ์ : การเพาะเมล็ด และปักชํา
นิเวศวิทยา : พบได้ทุกภาคในประเทศไทย มักปลูกเป็นไม้ประดับ ขึ้นในที่ชื้น
สถาพที่เหมาะสม : ต้องไถพรวนดิน และกําจัดวัชพืช 1-2 ครั้ง แต่ละครั้งตากดิน
นาน 5-7 วัน เป็นอย่างตา และอยู่ห่างจากสิ่งปลูกสร้าง 5-8 เมตร

12. ลําต้น
ไม้ยืนต้น สูงประมาณ 10 เมตร
ผลัดใบ เปลือกสีนาตาลเข้ม แตก
กิ่งก้านแผ่กว้าง เรือนยอดทรง
กลม โปร่ง

13. ใบ
เป็นใบประกอบ มี 3 ใบย่อย อยู่รวม
กันเป็นกระจุกตามลําต้นและกิ่ง
ก้านใบรวมมีครีบ แผ่นใบเป็นรูปไข่
กลับแกมรูปขอบขนาน กว้าง
0.5-1.5 เซนติเมตร ยาว 1 - 4.5
เซนติเมตร ปลายใบมนและเว้า โคน
ใบแหลม ผิวใบด้านมนสีเขียวเป็น
มัน

14. ราก
ต้นตีนเป็ด เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีระบบ
รากฝอย (fibrous root system) มีขนาดใหญ่
และยาว ไม่มีรากแขนง (lateral root) มัก
งอกรอบๆโคนต้น บางครั้งอาจมีส่วนโผล่พื้น
ดินขึ้นมาบ้าง แต่ไม่ใช่รากหายใจ ซึ่งอาจ
ทําให้สิ่งก่อสร้างบริเวณตําแหน่งรากนั้นเกิด
ความเสียหายได้

15. ดอก
สีม่วงปนนาตาลคลา ด้านในมีสี
เหลืองอมเขียว มีกลิ่นเหม็น ออกเป็น
ดอกเดี่ยวหรือเป็นกลุ่ม 1-3 กลุ่ม ตาม
กิ่งและลําต้น ก้านดอกสั้นมาก กลีบ
เลี้ยง 2 กลีบ โคนเชื่อนติดกันเล็กน้อย
โคนกลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอด ยาว
4-6เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 5 แฉก
คล้ายรูประฆัง แต่เอียงหรือเบี้ยวไป
ข้างหนึ่ง ดอกร่วงง่าย ดอกบาน
เต็นที่กว้าง 2-3 เซนติเมตร

16. ผล
เป็นฝักยาวเรียวสีเขียวยาว 10-20
เซนติเมตร

17. เมล็ด
ขนาดเล็ก ค่อนข้างกลมหรือรี มี
ขนยาวอ่อนนุ่มปุกปุย ติดอยู่ปลาย
ทั้งสองข้างเมล็ดแก่ประมาณเดือน
มีนาคม

18. บรรณานุกรม
1. puechkaset. (2558). ตีนเป็ด/พญาสัตบรรณ ประโยชน์ และสรรพคุณทางยา. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก
https://puechkaset.com/ตีนเป็ด/
2. _____________. (2563). พญาสัตบรรณ. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/พญา
สัตบรรณ
3. sss30098. (2559). ลักษณะของรากและลําต้นของต้นพญาสัตบรรณ. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก http://
thaigoodview.com/node/212306
4. radiergummi. (2553). พญาสัตบรรณ. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก https://www.bloggang.com/
viewdiary.php?id=radiergummi&month=04-2009&date= 11&group=20&gblog=1
5. _____________. (2554). ตีนเป็ดฝรั่ง. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก http://thaigoodview.com/ node/
212306
6. ____________. (2561). ตีนเป็ดฝรั่ง. สืบค้น 7 กันยายน 2563, จาก https://www.bloggang.com /
viewdiary.php?id=radiergummi&month=04-2009&date=11&group=20&gblog=1

19. กิตติกรรมประกาศ
ในการทํางานบูรณาการสวนพฤกษศาสตร์ กลุ่มของข้าพเจ้าขอขอบคุณ อาจาร์ยวิชัย ลิขิตพรรักษ์
ที่ได้ให้ความรู้และให้คําปรึกษารวมถึงให้ความสะดวกและข้อเสนอะแนะเพิ่มเติมในการทํางานนี้ให้สําเร็จ
ลุล่วงไปเ้วยดี ขอขอบคุณพ่อแม่ ผู้ปกครองที่เป็นผู้ให้คําปรึกษา รวมถึงจัดหาอุปกรณ์ต่างๆเพื่ออํานวย
ความสะดวกให้ข้าพเจ้าและสุดท้ายนี้ขอขอบคุณเพื่อนๆในกลุ่มทุกคนที่ร่วมแรงร่วมใจในการทํางานให้
สําเร็จด้วยดี
คณะผู้จัดทําขอขอบพระคุณทุกท่านที่ให้การสนับสนุน และให้ความอนุเคราะห์ช่วยเหลือ
จนกระทั่งงานนี้ลุล่วงด้วยดี หากมีข้อผิดพลาดประการใดคณะผู้จัดทํา ขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

20. ภาคผนวก
วัสดุและอุปกรณ์
ใบพืชที่ศึกษา ไม้ระแนงx2
กระดาษลูกฟูก เชือกแบบผ้า
กระดาษหนังสือพิมพ์
แผ่นไม้อัด

21. วิธีทํา
1.เตรียมส่วนประกอบ
ของพืชที่จะศึกษามา
2.นําส่วนที่จะศึกษาจะทับด้วย
กระดาษหนังสือพิมพ์1ฉบับ
ต่อหนึ่งส่วน
3.เมื่อทําจนครบจํานวน นํากระดาษลูกฟูก
มาปิดทับ ต่อด้วยแผ่นไม้อัดทั้งสองด้าน

22. 4.นําไม้ระแนงมาทับชั้นสุดท้าย และมัดเชือกให้แน่น 5.ทิ้งไว้ 4-7วัน เมื่อเปิดมาจะได้ส่วนประกอบอัดแห้ง