Mg (մագնեզիում): Կիրառություն, ստացում, քիմիական և ֆիզիկական հատկություններ

1. Mg (մագնեզիում)
Սվետլանա Համբարձումյան, 9-3 դասարան

2. Մագնեզիումը պարբերական համակարգի 2-րդ խմբի,
գլխավոր ենթախմբի քիմիական տարր է, որի նշանն է Mg և
ատոմային համարը՝ 12։ Ատոմն էլեկտրոնային շերտում ունի
ns² կառուցվածքը, այսինքն s-տարրեր են։ Ենթախմբում բոլոր
տարերը մետաղական տարրեր են, ատոմային համարի
մեծացման հետ մետաղական հատկություններն ուժեղանում
են, որը կապված է ատոմների շառավիղի մեծացման և
իոնացման էներգիայի փոքրացման հետ։

3. Մագնեզիումի կլարկն - 1,95 % (19,5 կգ/մ)։ Ընդերքում ամենատարածվածն է,
մեծ քանակներով գտնվում է ծովի ջրերում։ Մագնեզիում ստացման հիմնական
աղբյուրներն են՝
Ծովի ջուր - (Mg 0,12-0,13 %),
Կառնալիտ - MgCl² • KCI • 6H2O (Mg 8,7 %),
Բիշոֆիտ - MgCl2• 6H2O (Mg 11,9 %),
Կիզերիտ - MgSO4 • H2O (Mg 17,6 %),
Դառն աղ - MgSO4 • 7H2O (Mg 16,3 %),
Կաինիտ — KCI • MgSO4 • 3H2O (Mg 9,8 %),
Մագնեզիտ — MgCO3 (Mg 28,7 %),
Դոլոմիտ — CaCO3 • MgCO3 (Mg 13,1 %),
Բրուսիտ — Mg(OH)2 (Mg 41,6 %)։
Երկրակեղևում կազմում է
մոտ 2%։ Հանդիպում է
հիմնականում
կարբոնատների (MgCO3,
CaCO3), սուլֆատների
(MgSO4՝ ծովի ջուր)
սիլիկատների և
ալյումասիլիկատների ձևով։

4. Ստացում
Մագնեզիումը հիմնականում ստանում են քլորիդի էլեկտրոլիզով՝ որպես հավելույթ ավելացնելով KCl.
Մշակվել է մագնեզիումի ստացման մեկ այլ մեթոդ։ Մագնեզիումի օքսիդը բարձր ջերմաստիճանում
վերականգնում են սիլիցիումով կամ կոքսով.
Մագնեզիումի տարեկան արտադրանք կազմում է հարյուր հազարավոր տոննաներ։

5. Ֆիզիկական հատկություններ
Մագնեզիումը արծաթավուն սպիտակ մետաղ է,
վեցանիստ բյուրեղացանցով, բյուրեղացանցի տվյալներն
են՝ a = 0,32029 նմ, c = 0,52000 նմ, Z = 2: Սովորական
պայմաններում մագնեզիումի խտությունը 20 °C-ում -
1,738 գ/սմ³ է։ Հալման ջերմաստիճանը 650 °C է, իսկ
եռման՝ 1090 °C:
Մագնեզիումը կարելի է երկար պահել օդում։

6. Փոխազդում է օդի հետ և ազոտի հետ, այս ռեակցիաները միացման են և ուղեկցվում են ջերմության անջատմամբ։
Մագնեզիումը տաքացման պայմաններում և ճնշման տակ միանում է ջրածնի հետ՝ առաջացնելով հիդրիդներ։
Այս հիդրիդները քայքայվում են ջրի ազդեցությամբ՝ ենթարկվելով հիդրոլիզի.
Մագնեզիումը փոխազդում է նաև այլ ոչ մետաղների հետ։ Օրինակ՝
Լինելով ուժեղ վերականգնիչ փոխազդում է ոչ մետաղների օքսիդների հետ.
Մագնեզիումը բուռն փոխազդում է թթուների հետ՝ առաջացնելով ջրածին.
Օքսիդիչ թթուների հետ փոխազդելիս ջրածին չի անջատվում. ստացվում է մետաղի աղ, ջուր և թթվի վերականգնման արգասիք.
Քիմիական հատկություններ

7. Զգալի քանակներով մագնեզիում օգտագործվում է այլ մետաղների արտադրության համար։
Գործնական մեծ նշանակություն ունեն մագնեզումական համաձուլվածքներըորոնք
մագնեզիումից բացի պարունակում են նաև Al Mn, Zn րայլ տարրեր։
Համաձուլվածքներ Միացություններ
Մագնեզիումի օքսիդները սպիտակ փոշիներ են։ Ստանում են
համապատասխան կարբոնատների ջերմային քայքայմամբ.
Մագնեզիումի օքսիդը ջրում չի լուծվում։
Մագնեզիումի հիդրօքսիդը կարելի է ստանալ աղի և որևէ ալկալու
փոխազդեցությունից։ Օրինակ՝
Մագնեզիումի հիդրօքսիդը արդյունաբերությունում ստանում են
օքսիդի և ջրի միացման ռեակցիայով։
Մագնեզիումի համաձուլվածքները
ամենաթեթև կառուցանյութեր են,
որոնց գլխավոր սպառողները
ինքնաթիռա-
ավտոմեքենաշինությունն են։
Մագնեզիումի ձուլակտորի գինը
2006 թվականին կազմել է 3 դոլլար։

8. Կիրառություն
Մագնեզիումի աղերը Բժշկության մեջ
Մագնեզիումի կենսաբանական նշանակությունը
նույնպես էական է։ Բժշկության մեջ, որպես
դեղամիջոց, օգտագործում են մագնեզիումի
սուլֆատը, օքսիդը և կարբոնատը։ Այդ մետաղն
անհրաժեշտ է մկանների և նյարդային համակարգի
ճիշտ գործունեության համար։ Մարդու օրգանիզմը
պարունակում է մոտ 25 գ մագնեզիում, որի մեծ մասը
գտնվում է ոսկորներում։ Մարդը մագնեզիում է
յուրացնում բանջարեղենի միջոցով. բոլոր կանաչ
բույսերը պարունակում են քլորոֆիլ, առանց որի,
ինչպես գիտեք, անհնար է ֆոտոսինթեզը։
Ունեն մեծ կիրառություն, հատկապես
սուլֆատները և կարբոնատները։ Մեծ
քանակությամբ մագնեզիումի սուլֆատ՝ MgSO4,
պարունակվում է ծովի ջրում։ Յոթջրյա
բյուրեղահիդրատը՝ MgSO4 • 7H2O «դառն աղ»
անվամբ հայտնի է որպես լուծողական։
Օգտագործում են կոսմետիկական և ատամի
մածուկների արտադրության մեջ, ռենտգենյան
ախտորոշման միջոց, ներկերի և
գունանյութերի արտադրության մեջ,
առնետների ոչնչացման միջոց։