For examination use and research

1. ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ವಿಭಕಗ ಯಲಹಂಕ,ಬಜಂಗಳೂರು-೬೪
ಪ್ತ್ರರರ್ಜ : ೪.೧ ಇತ್ರಹಕಸ ಮತುತ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಂ್
ನಿಯೇಜಿತ ರ್ಕಯಾ
ವಿಷಯ: "ದಕ್ಷಿಣಕಾಶಿ ಶಿವಗಂಗಾ ದರ್ಶನ"
ಸಂಶಜ ೇಧನಕ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾ
ಭಕವನ. ಎಮ್
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ನಕಲಕನಜೇ ಸ್ಜಮಿಸಟರ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ,ಬಜಂ-64
ಮಕಗಾದರ್ಾಕರು
ಡಕ.ಜ್ಞಕನಜೇರ್ವರಿ.ಜಿ
ಪ್ಕರಧ್ಕೂಪ್ಕರು.
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ.
ಯಲಹಂಕ ಬಜಂಗಳೂರು- 560064

2. ವಿದ್ಾಾರ್ಥಶಯ ದೃಢೀಕರಣಣ ಪತ್ರ
"ದಕ್ಷಿಣರ್ಕಶಿ ಶಿವಗಂಗಕ ದರ್ಾನ“ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧವನುಾ ಭಕವನ. ಎಮ್ ಆದ ನಕನು ಇತ್ರಹಕಸ
ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪ್ದವಿಗಕಗಿ ಇತ್ರಹಕಸ ಮತುತ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಂ್ ಪ್ತ್ರರರ್ಜಯ ಮೌಲೂಮಕಪ್ನರ್ಕಕಗಿ ಬಜಂಗಳೂರು ನಗರ
ವಿರ್ವವಿದ್ಕೂಲಯರ್ಜಕ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಡಕ.ಜ್ಞಕನಜೇರ್ವರಿ.ಜಿ ಪ್ಕರಧ್ಕೂಪ್ಕರು ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ, ಇವರ ಸಲಹಜ ಹಕಗ ಮಕಗಾದರ್ಾನದಲ್ಲಿ ಸಿದದಪ್ಡಿಸಿದ್ಜದೇನಜ.
ಸಥಳ : ಬಜಂಗಳೂರು
ಸಂಶಜ ೇಧನಕ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾ
ಭಕವನ. ಎಮ್
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ನಕಲಕನಜೇ ಸ್ಜಮಿಸಟರ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ,ಬಜಂ-64

3. ಮಾಗಶದರ್ಶಕರಣ ಪರಮಾಣಪತ್ರ
"ದಕ್ಷಿಣರ್ಕಶಿ ಶಿವಗಂಗಕ ದರ್ಾನ“ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧವನುಾ ಭಕವನ. ಎಮ್ ಅವರು
ಇತ್ರಹಕಸದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಇತ್ರಹಕಸ ಪ್ದವಿಯ ಇತ್ರಹಕಸ ಮತುತ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಂ್ ಪ್ತ್ರರರ್ಜಯ
ಮೌಲೂಮಕಪ್ನರ್ಕಕಗಿ ಬಜಂಗಳೂರು ನಗರ ವಿರ್ವವಿದ್ಕೂಲಯರ್ಜಕ ಸಲ್ಲಿಸಲು ನನಾ
ಮಕಗಾದರ್ಾನದಲ್ಲಿ ಸಿದದಪ್ಡಿಸಿದ್ಕದರಜ.
ಮಕಗಾದರ್ಾಕರು
ಡಕ.ಜ್ಞಕನಜೇರ್ವರಿ.ಜಿ
ಎಂ.ಎ, ಬಿಎಡ್, ಎಂ.ಫಿಲ್
ಪ್ಕರಧ್ಕೂಪ್ಕರು.
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ,ಬಜಂ-64

4. ಕರೃತ್ಜ್ಞತೆಗಳು
"ದಕ್ಷಿಣರ್ಕಶಿ ಶಿವಗಂಗಕ ದರ್ಾನ“ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಸಚಿತರ ಪ್ರಬಂಧದ ವಸುತವಿಷಯದ ಆಯ್ಕಕಯಂದ ಅಂತ್ರಮ
ಘಟ್ಟದವರಜಗ ಅಮ ಲೂವಕದ ಸಲಹಜ,ಸ ಚನಜ ಮತುತ ಮಕಗಾದರ್ಾನ ನಿೇಡಿದ ಗುರುಗಳಕದ
ಡಕ.ಜ್ಞಕನಜೇರ್ವರಿ.ಜಿ ರವರಿಗಜ ತುಂಬು ಹೃದಯದ ಕೃತಜ್ಞತಜಗಳನುಾ ಅರ್ಪಾಸುತಜತೇನಜ.
ನನಾ ಪ್ರಬಂಧರ್ಕಯಾವನುಾ ಪ್ರೇತಕಾಹಿಸಿದ ಪ್ಕರಂರ್ುಪ್ಕಲರಕದ ಶಿರೇ ಚಂದರಪ್ಪ ಹಕಗ ಗುರುಗಳಕದ
ಡಕ.ಮಹಜೇಶ್ K ಡಕ. ಶಿರೇನಿವಕಸರಜಡಿಿ, ಡಕ.ಗುರುಲ್ಲಂಗಯೂ, ಅನಿತಕ ಪ್ಕಟಿಂೇಲ್ , ಜಯಶಿರೇ ಪ್ಯರ್ಕರಿ ಇವರ
ಮೊದಲಕದವರಿಗಜ ಗೌರವಪ್ಯವಾ ನಮನಗಳು.
ಸಂಶಜ ೇಧನಕ ವಿದ್ಕೂರ್ಥಾ
ಭಕವನ. ಎಮ್
ಸ್ಕಾತರ್ಜ ೇತತರ ಇತ್ರಹಕಸ ವಿಭಕಗ
ನಕಲಕನಜೇ ಸ್ಜಮಿಸಟರ್
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜಾ ರ್ಕಲಜೇಜು
ಯಲಹಂಕ,ಬಜಂ-64

5. "ದಕ್ಷಿಣಕಾಶಿ ಶಿವಗಂಗಾ ದರ್ಶನ"
ಪೀಠಿಕೆ
ಪ್ರಕೃತ್ರಯ ಸ್ೌಂದಯಾರ್ಜಕ ಒಳಗಕದ ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟವನುಾ "ದಕ್ಷಿಣದ ರ್ಕಶಿ"ಎಂದು ಕರಜಯುತಕತರಜ.
ಶಿವಗಂಗಜಯು ಕೃತಯುಗದಲ್ಲಿ ಏಕ ಸತಂಭಶಜೈಲ, ತಜೇತರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ವೃಷಭಜೇಂದರ ಪ್ವಾತ, ದ್ಕವಪ್ರ
ಯುಗದಲ್ಲಿ ರ್ಕಳಂದ ಪ್ವಾತ, ಕಲ್ಲಯುಗದಲ್ಲಿ ಕಕುದ್ಗಿರಿ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಗಿ.ಮತುತ ಶಿವಗಂಗಜಯನುಾ ಶಿವಗಿರಿ,
ಋಷಭಗಿರಿ, ಶಿವಗಂಗಕ ಪ್ವಾತ ಎಂದು ಕರಜಯುತಕತರಜ. ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟವು ಪ್ರಮುಖವಕಗಿ ಪ್ರವಕಸಿಗರ
ತಕಣವಕಗಿ, ಐತ್ರಹಕಸಿಕ ನಜಲಜಯಕಗಿ, ಧ್ಕಮಿಾಕ ರ್ಜೇಂದರವಕಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಗಿಯನುಾ ಹಜ ಂದ್ಗದ್ಜ ಎಂದು
ಹಜೇಳಬಹುದು.

6. ಉತ್ತಣ ದ್ಾಾಣದ ರಾಜ ಗೆ ೀಪುಣ
ಪೂವಶ ದ್ಾಾಣದ ರಾಜ ಗೆ ೀಪುಣ
ಶಿವಗಂಗೆ ಮ ಂಭಾಗದ ಚಿತ್ರ

7. ಶಿವಗಂಗೆ ಭೌಗೆ ೀಳಿಕರ ಹಿನ್ೆೆಲೆ
➢ ಶಿವಗಂಗಜ ಒಂದು ಕಪ್ುಪ ಗಕರನಜಟ್ ಬಜಟ್ಟ.
➢ ಇದು ಸಮುದರ ಮಟ್ಟದ್ಗಂದ 1380 ಮಿೇಟ್ರ್ ಎತತರದಲ್ಲಿ ಇದ್ಜ.
➢ ಬಜಂಗಳೂರು ನಗರದ್ಗಂದ 54 ಕಿ.ಮಿೇ ದ ರದಲ್ಲಿರುವ
ಕನಕಾಟ್ಕದ ಪ್ರಮುಖ ಯಕತಕರ ಸಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು.
➢ ಬಜಂಗಳೂರು - ಪ್ುಣಜ ರಕಷ್ಟ್ರೇಯ ಹಜದ್ಕದರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಡಕಬಸ್
ಪ್ಜೇಟಜಯಂದ ಸುಮಕರು 6 ಕಿ.ಮಿೇ ಹಕಗ ತುಮಕ ರಿಂದ 20
ಕಿ.ಮಿೇ ದ ರದಲ್ಲಿದ್ಜ.
➢ ಶಿವಗಂಗಜ ಸ್ೌಂದಯಾವನುಾ ವರ್ಣಾಸಲು ಅಸ್ಕಧೂ.
➢ ಶಿವಗಂಗಜಯ ಬಜಟ್ಟವು ನಿಸಗಾದತತವಕಗಿ ಬಜಳಜದು ಬಂದ್ಗದ್ಜ ಎಂದು
ಹಜೇಳಬಹುದು.

8. ಪೌರಾಣಿಕರ ಹಿನ್ೆೆಲೆ
• ರ್ಜೈಲಕಸದಲ್ಲಿ ಶಿವ ಪ್ಕವಾತ್ರಯರಿಗಜ "ಗಿರಿಜ ಕಲಕೂಣವನುಾ ಪ್ರತ್ರ ವಷಾ ಸಂರ್ಕರಂತ್ರಯ ಹಬಬದ
ದ್ಗನ ಎರಡು ದ್ಜೇವರುಗಳಿಗಜ ವಿವಕಹ ಮಹಜ ೇತಾವವನುಾ ಮಕಡಲಕಗುತತದ್ಜ.
• ಗಿರಿಜ ಕಲಕೂಣ ಮಹಜ ೇತಾವವನಾ ಕಣುತಂಬ ನಜ ೇಡುವಕಸ್ಜ ಅದ್ಜಷಜ ಟೇ ಯುಗಗಳದ್ಕಗಿದ್ಜ ಎಂದು
ಅಗಸಯರು ಭಿನಾವಿಸಿರ್ಜ ಳುುತಕತರಜ.ಆ ದ್ಗನ ಮುಂರ್ಕನಜ ಬಜಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಲರುವ ತ್ರೇಥಾ ಕಂಬದಲ್ಲಿ
ಗಂಗಕಜಲ ಹಜ ರಹಜ ಮುುತತದ್ಜ. ಗಂಗಕಜಲ ಹಜ ರಹಜ ಮುುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಷಜಟೇ ಬಿಸಿಲ್ಲದದರ
ಗಂಗಜಲ ಬರುವ ರ್ಕಗದಲ್ಲಿ ಮೊೇಡ ಕವಿದ ವಕತಕವರಣ ಸೃಷ್ಟ್ಟಯಕಗುತತದ್ಜ. ನಂತರ ಆ
ಜಲವನುಾ ವಕದೂಗಜ ೇಷ್ಟ್ಿಗಳ ಮ ಲಕ ತಂದು ಶಿರೇ ಹಜ ನಕಾದ್ಜೇವಿ ಮತುತ ಶಿರೇ ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರರ
ಧ್ಕರಜಯನುಾ ಮಕಡುತಕತರಜ. ಇದನುಾ "ಗಿರಿರ್ಕ ಕಲಕೂಣ ಮಹಜ ೇತಾವ" ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಕಗುತತದ್ಜ.
ಹಕಗ ಇದನುಾ "ಗಂಗಪ್ಪನ ಧ್ಕರಜ"ಎಂದು ಸಹ ಕರಜಯುತಕತರಜ.
ಗಿರಿಜಾ ಕರಲಾಾಣ

9. ಶಿವಗಂಗೆಯ ಐತಿಹಾಸಿಕರ ಹಿನ್ೆೆಲೆ.
• ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಐತ್ರಹಕಸಿಕ ಹಿನಜಾಲಜ ಏನು ಎಂದು ನಜ ೇಡುವದ್ಕದರಜ, ಇಲ್ಲಿ
ಹಲವಕರು ರಕಜ ಮನಜತನಗಳು ಆಳಿವರ್ಜ ಮಕಡಿದ್ಕದರಜ ಎಂಬುದು
ತ್ರಳಿಯಬಹುದ್ಕಗಿದ್ಜ.
• ಉದ್ಕಹರಣಜಗಜ : ಗಂಗರು,ಚಜ ೇಳರು,ಹಜ ಯಾಳರು,ಮೈಸ ರು ಒಡಜಯರು,
ಪ್ಕಳಜೇಗಕರರು, ರಕಷರಕ ಟ್ರು, ವಿಜಯನಗರ ಅರಸರು, ಮುಂತಕದ
ರಕಜಮನಜತನದವರು ಆಳಿವರ್ಜ ಮಕಡಿದದರು.
• ಶಿವಗಂಗಜಯನುಾ ಪ್ಕರರಂಭದಲ್ಲಿ ಗಂಗರು "ಗಂಗಕಪ್ಟ್ಟಣ" ಎಂದು ಕರಜಯುತ್ರತದದರು.

10. ಹೆ ಯಸಳಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವಗಂಗೆ.
• ಹಜ ಯಾಳರ ರ್ಕಲದ 12 ನಜೇ ರ್ತಮಕನದಲ್ಲಿ ಹಜ ಯಾಳರ ದ್ಜ ರಜ
"ವಿಷುುವಧಾನ" ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ಗುಡಿಯನುಾ ಕಿರಸತರ್ಕ 1140 ರಲ್ಲಿ
ನಿಮಕಾಣ ಮಕಡಿದರು ಎಂಬುದನುಾ ತ್ರಳಿಯಬಹುದು.
• ಹಜ ಯಾಳ "ನರಸಿಂಗದ್ಜೇವ" ರ್ಕಲದಲ್ಲಿ ಬಜಟ್ಟದ ಮೇಲಜ ಕಲಕೂಣದ
ರಕಜ "ಕ ಸು ಬಸವಣುನ" ತ್ರೇಥಾ ಕಂಬ ಮತುತ ದ್ಗೇಪ್ ಕಂಬ ನಡಜಸಿದನು
ಎಂಬುದು ಶಕಸನವಿದ್ಜ.
ತಿೀರ್ಶ ಕರಂಬ ಮತ್ ತ ದೀಪ ಕರಂಬ.

11. ಶಿವಗಂಗೆಯ ಅಭಿವೃದಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಂಪೆೀಗೌಡಣ ಪಾತ್ರ
• 1550 ರಲ್ಲಿ ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರು ಶಿವಗಂಗಜಯನುಾ ವರ್ಪ್ಡಿಸಿರ್ಜ ಳುುತಕತರಜ.
• ಇಲ್ಲಿನ ಕುಂದು ರ್ಜ ರತಜಗಳನುಾ ಗಮನಿಸಿ ಗೌಡರು ಹಲವಕರು
ಅಭಿವೃದ್ಗಿಯನುಾ ರ್ಜೈಗಜ ಳುುತಕತರಜ.
• ಯಕತಕರರ್ಥಾಗಳು ಬಜಟ್ಟದ ತುದ್ಗಗಜ ಸುಗಮವಕಗಿ ಹತತಲು ಕಲ್ಲಿನ
ಬಂಡಜಗಳಿಂದ ಮಟಿಂಟಲುಗಳನುಾ ಕಟಿಂಟಸಿದನು.
• ಶಿವಗಂಗಜಯಂದ ರ್ಕಶಿಗಜ ಎಷುಟ ಮೈಲ್ಲ ದ ರವಿತುತ ಅಷಜಟೇ
ಸಂಖ್ಜೂಯಲ್ಲಿ ಮಟಿಂಟಲುಗಳನುಾ ನಿಮಿಾಸಿದದನು.
• ಇಲ್ಲಿ ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರ ಖಜನಜ ಇತುತ. ಅದನುಾ ಅವರ ಸಹಜ ೇದರನಕದ
ಬಸವಗೌಡರಿಗಜ ಈ ಉಸುತವಕರಿಯನುಾ ವಹಿಸಿದರು.

12. ಕೆಂಪೆೀಗೌಡಣ ಅಜಾಣ.
ಇದು ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರು ರ್ಜಲಸ ಮಕಡಿದ ರ್ಕಮಿಾಕರಿಗಜ ಗುತ್ರತಗಜಯನುಾ
ನಿೇಡುತ್ರತದದ ರ್ಕಗವಕಗಿದ್ಜ. ಇಲ್ಲಿ ಈ ರ್ಕಗದಲ್ಲಿ ನಿಧಿಯನುಾ ಇಟಿಂಟರುವನು
ಎಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಜನರು ಹಜೇಳುತಕತರಜ.

13. ಕೆಂಪೆೀಗೌಡಣ ಧಮಶಪತಿೆ ಚನೆಮಾಂಬೆ
ಮೀಸೆ ಹ ರಿಮಾಡ ತಿತಣ ವ ಕೆಂಪೆೀಗೌಡಣ

14. ಭಕರತ್ರೇಯ ಇತ್ರಹಕಸ ಅನುಸಂಧ್ಕನ ಪ್ರಿಷತ್ ಗರಂಥದಲ್ಲಿ ಬಜಂಗಳೂರು ಗಕರಮಕಂತರ ಜಿಲಜಿಯ
ನಜಲಮಂಗಲ ತಕಲ ಕಿನ ಐತ್ರಹಕಸಿಕ ಸಥಳಗಳಲ್ಲಿರುವ ಶಿಲಕ ಮತುತ ತಕಮರ ಆಂಗಿ ಭಕಷಜಯಲ್ಲಿರುವ
ಶಕಸನಗಳನುಾ ಅದ್ಜೇ ಭಕವಕಥಾ ಬರುವಂತಜ ಕನಾಡದಲ್ಲಿ ಶಿವಗಂಗಜಗಜ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಉಲಜಿೇಖಗಳು
ಈ ರ್ಜಳಗಜ ವಿವರಿಸಲಕಗಿದ್ಜ.
1. ಕಿರ.ರ್,1760 ರಲ್ಲಿ ಲ್ಲಂಗರಕಜಯೂ ಶಿವಗಂಗಜ ದ್ಜೇವಸ್ಕಥನದ ಅಚಾಕರಿಗಜ ದ್ಕನ ನಿೇಡಿದರು.
2. ಸ್ಕಲ್ಲನಕಯಕನ ಮಗ ಭಜೈರವನಕಯಕ, ಭಜೈರವ ನಕಯಕನ ಮಗನಕದ ಚಿಕಕಯೂನಕಯಕನು
ಶಿವಗಂಗಕ ಬಜಟ್ಟರ್ಜಕ ಮಟಿಂಟಲುಗಳನುಾ ಕಟಿಂಟಸಿರುವ ದ್ಕಖಲಜ ಇದ್ಜ.
3. ಕಿರ.ರ್,1120 ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಯುಗದಲ್ಲಿ ಚಜ ೇಳರಕಜನ ವಕಷ್ಟ್ಾರ್ಜ ೇತಾವದಲ್ಲಿ ಶಿವಗಂಗಜಯ
ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ದ್ಜೇವಕಲಯದಲ್ಲಿ 12,000 ಜನರಿಗಜ ಅನಾಸಂತಪ್ಾಣಜ ಏಪ್ಾಡಿಸಿದದರು.
4. ಕಿರ.ರ್, 1225 ರಲ್ಲಿ ಸುತುತ ಬಸವಣು ಬಂಡಜಯ ಮೇಲಜ ಇರುವ ಶಕಸನ ಯಲಹಂಕ ನಕಡಪ್ರಭು
ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರ ಪ್ರಿವಕರದವರು ಮಕಡಿರುವ ಸ್ಜೇವಜಯ ಬಗಜಿ ವಿವರಗಳನುಾ ನಿೇಡುತತದ್ಜ.
5. ಕಿರ.ರ್,1721 ಬಜಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಲರುವ ಕಂಬದ ತಳಭಕಗದ್ಗಂದ ಮಕರ ಸಂಕರಮಣದ ದ್ಗವಸ
ಉದಭವವಕಗುವ ತ್ರೇಥಾದ್ಗಂದ ಗಿರಿರ್ಕ ಕಲಕೂಣ ಅಥವಕ ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರನ ದ್ಕರಕಮಹ ತಾದ
ನಂತರ ತ್ರೇಥಾವನುಾ ಕಿರ.ರ್, 1721ರಿಂದ ಮೈಸ ರಿನ ಒಡಜಯರಿಗಜ ರ್ಜ ಡುತ್ರತದದರು ಎಂದು
ಶಕಸನದಲ್ಲಿ ತ್ರಳಿಸಿದ್ಜ.
ಶಿವಗಂಗೆಯ ತಾಮರ ಮತ್ ತ ಶಿಲಾ ಾಾನನಗಳು

15. ಪಾತಾಳ ಗಂಗೆ
ಆದ್ಗರ್ಕಿತ ಹಜ ನಾದ್ಜೇವಿಯು ರಕತಬಿೇಜಸುರ ರಕಕ್ಷಸನನುಾ ಸಂಹಕರ ಮಕಡಿ ಬಕಯಕರಿರ್ಜ ಆದ್ಕಗ
ತ್ರರರ್ ಲದ್ಗಂದ ಬಡಜಿಗಜ ಹಜ ಡಜದು ಬಡಜಿಯ ಎರಡು ಭಕಗವಕಗಿ ಉಕಿಕ ಹರಿದು ಬಂದು ನಂತರ
ನಿೇರನುಾ ಹಿಂತ್ರರುಗಿ ಬರುವಕಗ ನಿೇನು ಹಿಂದ್ಜ ಬಂದರಜ ಊರು ಉಳಿಯುವುದ್ಗಲಿ ಎಂದು
ಬಕಗಿಲ್ಲನ ಒಳಗಡಜ ಇರು ಎಂದು ಹಜೇಳಿ ತನಾ ಮಗ ವಿೇರಭದರನನುಾ ರ್ಕವಕಲಗಿ
ನಿಲ್ಲಿಸಿದಳು.ಇದರ ಇನಜ ಾಂದು ವಿಶಜೇಷತಜ ಮಳಜಗಕಲದಲ್ಲಿ ನಿೇರು ರ್ಜಳಗಜ ಹಜ ೇಗುತತದ್ಜ ಹಕಗ
ಬಜೇಸಿಗಜ ರ್ಕಲದಲ್ಲಿ ಮೇಲಜ ಬರುತತದ್ಜ. ಉದದ 12 ಕಿ.ಮಿೇ ಇದುದ ಮಕಗಡಿ ತಕಲ ಕು ಕ ದ ರಿನ
ಅಂತರಗಂಗಜಗಜ ಸ್ಜೇರುತತದ್ಜ.

16. ಹೆ ನ್ಾೆದ್ೆೀವಿ ದ್ೆೀವಾಲಯ
ಹಜ ನಕಾದ್ಜೇವಿ ದ್ಜೇವಕಲಯವು ಒಂದು ಬಂಡಜಯ ರ್ಜಳಗಜ ಇದ್ಜ. ವಕತಕವರಣದಲ್ಲಿ ಎಷಜಟೇ
ಬಿಸಿಲ್ಲದದರ ಆ ದ್ಜೇವಕಲಯದಲ್ಲಿ ತಣುನಜಯ ವಕತಕವರಣ ಇರುತತದ್ಜ. ದ್ಜೇವಿಯ
ವಿಗರಹವನುಾ ಬಂಡಜಯ ಮೇಲಜ ರ್ಜತತನಜ ಮಕಡಲಕಗಿದ್ಜ. ಈ ದ್ಜೇವಕಲಯವು ಉಜರಕಯ
ಇಲಕಖ್ಜಗಜ ಸ್ಜೇರಿದ್ಜ.ವಷಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಕರಿ ಹಜ ನಕಾದ್ಜೇವಿಯ ತಜೇರು ಮಕಡಲಕಗುತತದ್ಜ.
ಆ ತಜೇರಿಗಜ ಚಕಕಲಜೇಟ್ ಎಸ್ಜಯುವ ಮ ಲಕ ತಕಯಯ ಕೃಪ್ಜಗಜ ಪ್ಕತರರಕಗುತಕತರಜ

17. ಗಂಗಾಧರೆೀರ್ಾಣ ದ್ೆೀವಾಲಯ
ಈ ದ್ಜೇವಕಲಯವು ಗುಹಕಂತರ ದ್ಜೇವಕಲಯವಕಗಿದುದ, ಶಿವಲ್ಲಂಗವು ವೃತಕತರ್ಕರದ
ಪ್ಕರ್ಣರ್ಪೇಠದ ಮೇಲ್ಲದ್ಜ. ಇದನುಾ ಉದಭವ ಲ್ಲಂಗವಜಂದು ಹಜೇಳಲಕಗುತತದ್ಜ. ಶಿವಲ್ಲಂಗರ್ಜಕ
ತುಪ್ಪದ್ಗಂದ ಅಭಿಷಜೇಕವನುಾ ಮಕಡಿದ್ಕಗ ತುಪ್ಪ ಬಜಣಜುಯಕಗುತತದ್ಜ, ಎನುಾವುದು
ಆಸಕಿತದ್ಕಯಕ ಪ್ವಕಡ. ಅಭಿಷಜೇಕದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಕತರು ಆ ಪ್ವಕಡವನುಾ ನಜ ೇಡುತಕತರಜ.
ಬಜಣಜುಯಕಗುವ ತುಪ್ಪರ್ಜಕ ಔಷಧಿೇಯ ರ್ಕಿತ ಇದ್ಜ ಮತುತ ಅನಜೇಕ ರ್ಕಯಲಜಗಳನುಾ
ಗುಣಪ್ಡಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಹಜೇಳಲಕಗಿದ್ಜ. ಈ ದಂತಕತಜಯ ಪ್ರರ್ಕರ ಈ ದ್ಜೇವಕಲಯದ
ಗಭಾಗುಡಿಯಂದ ರಹಸೂವಕದ ಸುರಂಗವಿದ್ಜ. ಈ ಸುರಂಗವು ಬಜಂಗಳೂರಿನ ಗವಿ
ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ದ್ಜೇವಕಲಯವನುಾ ತಲುಪ್ುತತದ್ಜ ಎಂದು ಹಜೇಳಬಹುದು.

18. ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ದ್ಜೇವಕಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ
ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡ, ಹುರುಳಿ ಚಿಕಕಣು, ರ್ಜಂಚ
ಸ್ಜ ೇಮಣುನಕಯಕರ ವಿಗರಹಗಳನುಾ
ನಜ ೇಡಬಹುದು.
ಶಿವಗಂಗಜಯಂದ ಬಜಂಗಳೂರಿನ ಗವಿ
ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ದ್ಜೇವಕಲಯರ್ಜಕ ಇರುವ
ಸುರಂಗ ಮಕಗಾ

19. ಒಳಕರಲ ಿ ತಿೀರ್ಶ
ಇಲ್ಲಿರುವ ಒಳಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ವಷಾದ 365 ದ್ಗನಗಳಲ ಿ ನಿೇರು ದ್ಜ ರಜಯುತತದ್ಜ. ಒಳಕಲುಿ
ತ್ರೇಥಾ ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅತೂಂತ ಪ್ರಮುಖವಕದ ಜನರ ಆಕಷಾಣಜಯ ಸಥಳವಕಗಿದ್ಜ.
ಒಳಕಲುಿ ತ್ರೇಥಾರ್ಜಕ ರ್ಜೈ ಹಕಕಿದರಜ ರ್ಜಲವರಿಗಜ ತ್ರೇಥಾ ಸಿಗುತತದ್ಜ, ಇನುಾ ರ್ಜಲವರಿಗಜ
ಸಿಗುವುದ್ಗಲಿ. ಪ್ುಣೂ ಶಕಲ್ಲಗಳಿಗಜ ತ್ರೇಥಾ ಸಿಗುತತದ್ಜ ಎನುಾತಕತರಜ. ತ್ರೇಥಾ ಸಿಗದ್ಜೇ
ಇರುವವರು ಅಳುವ ಪ್ರಸಂಗವು ಸಹ ನಡಜದ್ಗದ್ಜ. ಇಲ್ಲಿ ಹಜಚಕಾಗಿ ಯಕರಿಗ ತ್ರೇಥಾ
ಸಿಗುವುದ್ಗಲಿ. ಈ ಒಳಕಲುಿ ತ್ರೇಥಾದಲ್ಲಿ ವಿೇರಭದರ ಸ್ಕವಮಿ ಗಣಜೇರ್ ಹಕಗ
ರಜೇಣುರ್ಕಚಕಯಾರ ವಿಗರಹಗಳು ಇದುದ ಅದರ್ಜಕ ಪ್ಯರ್ಕ ರ್ಕಯಾಗಳು ನಡಜಯುತತವಜ.

20. ಪರನನೆ ಶಿವ ಪಾವಶತಿ ದ್ೆೀವಾಲಯ. ಶಿರೀ ಶಿವ ಪಾವಶತಿ ದ್ಾಾದರ್ ಜೆ ಾೀತಿಲ್ಲಶಂಗ ನ್ೆಧಿ.

21. ಕೆೈಲಾನದ ಬಾಗಿಲ
ಈ ಬಕಗಿಲನುಾ ರ್ಜೈಲಕಸದ ಬಕಗಿಲು ಎಂದು ಕರಜಯುತಕತರಜ. ಈ ಬಕಗಿಲನುಾ
ದ್ಕಟಿಂದರಜ ರ್ಜೈಲಕಸರ್ಜಕ ಹಜ ೇದಹಕಗಜ ಎಂದು ಇಲ್ಲಿನ ಜನರ ಪ್ರತ್ರತ್ರಯದ್ಜ.

22. ನ ತ್ ತ ಬನವಣಣ
ಯಲಹಂಕ ನಕಡಪ್ರಭು ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರ ಮೊಮುಗ, ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರ ಮಗ, ಹಿಮುಡಿ
ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರು ಮಕಡಿರುವ ಸ್ಜೇವಜಯ ಬಗಜಿ ವಿವರಗಳನುಾ ನಿೇಡುತತದ್ಜ ಈ ಶಕಸನ.
ಇದು ಒಂದ್ಜೇ ಬಂಡಜಯ ಮೇಲಜ ರ್ಜತತನಜ ಮಕಡಲಕಗಿರುವ ನಂದ್ಗ ವಿಗರಹ. ಆ ನಂದ್ಗಯ
ವಿಗರಹವನುಾ ಮ ರು ಸುತುತ ಹಕಕಿ ಬಸವನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಏನಕದರ ಹಜೇಳಿದರಜ ಆ
ರ್ಜಲಸವು ಆಗುತತದ್ಜ ಎಂದು ಹಜೇಳುತಕತರಜ.

23. ನ ತ್ ತ ಬನವಣಣ ಬಂಡೆಯ ಮೀಲೆ ಇಣ ವ ಾಾನನ
ಈ ಶಕಸನ ಯಲಹಂಕ ನಕಡಪ್ರಭು ರ್ಜಂಪ್ಜೇಗೌಡರ ಪ್ರಿವಕರದವರು ಮಕಡಿರುವ ಸ್ಜೇವಜಯ
ಬಗಜಿ ವಿವರಗಳನುಾ ನಿೇಡುತತದ್ಜ.

24. ಾಾಂತ್ಲಾ ಡಾರಪ್
ಕಿರ.ರ್ 1131 ರಲ್ಲಿ ರಕರ್ಣ ಶಕಂತಲಕ ದ್ಜೇವಿ ಆತುಪ್ಾಣಜ ಮಕಡಿರ್ಜ ಂಡ ಬಗಜಿ ಉಲಜಿೇಖವಿದ್ಜ. ಒಂದು ದ್ಗನ ತನಾ ಮಂತ್ರರ
ಗಂಗಕರಕಜುವಿನಜ ಂದ್ಗಗಜ ರಕಜ ವಿಷುುವಧಾನ ಹಜ ರ ಸಂಚಕರ ತಡವಕದ ರ್ಕರಣ ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟದಲ್ಲಿ ರಕಜ
ವಿಷುುವಧಾನ ಮತುತ ಮಂತ್ರರ ಅಲಜಿೇ ತಂಗುತಕತರಜ. ಮಲಗುವ ಸಂದಭಾದಲ್ಲಿ ಗಜರ್ಜೆ ಸದುದ ರ್ಜೇಳಿಸುತತದ್ಜ. ಆಗ ಎದುದ
ನಜ ೇಡಿದ್ಕಗ ರಕರ್ಣ ಶಕಂತಲಕ ದ್ಜೇವಿ ನೃತೂಭಕೂಸ ಮಕಡುತ್ರತರುತಕತಳಜ. ಅವಳನುಾ ಕಂಡು ಮನಸ್ಜ ೇತು ರ್ಪರೇತ್ರಸಿ
ವಿವಕಹವಕಗುತಕತನಜ. ಹಿೇಗಜ ಒಮು ರಕಜ ವಿಷುುವಧಾನ ತನಾ ಅರಮನಜಯಲ್ಲಿ ನಕಟ್ೂ ಪ್ರದಶಿಾಸಲು
ರ್ಕಯಾಕರಮವನುಾ ಏಪ್ಾಡಿಸುತಕತನಜ. ಅಲ್ಲಿಗಜ ಆಗಮಿಸಿದ ಜಕಣಕಚಕರಿ ಎಂಬ ಶಿಲ್ಲಪಯು ಅವಳ ನೃತೂರ್ಜಕ
ಮನಸ್ಜ ೇತು ಅವಳ ಶಿಲಪವಂದನುಾ ರ್ಜತತಲು ಅನುಮತ್ರಯನುಾ ರ್ಜೇಳಿದ್ಕಗ, ಶಕಂತಲಕ ದ್ಜೇವಿ ರಕಜ
ವಿಷುುವಧಾನನ ಅನುಮತ್ರ ಪ್ಡಜಯದ್ಜ ಒರ್ಪಪರ್ಜ ಂಡಳು. ಅನುಮತ್ರಯನುಾ ಪ್ಡಜಯದ್ಜ ಜಕಣಕಚಕಯಾಗಜ ಮಕತು
ನಿೇಡಿದ ರ್ಕರಣದ್ಗಂದ ಶಕಂತಲದ್ಜೇವಿಯನುಾ ರಕಜ ವಿಷುುವಧಾನ ದ್ಜವೇಷ್ಟ್ಸುತಕತನಜ, ಅದನುಾ ಅರಿತ ರಕರ್ಣ
ಶಕಂತಲಕ ದ್ಜೇವಿ ಉಪ್ವಕಸ ಪ್ಕರರಂಭಿಸುತಕತಳಜ. ನಂತರ ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟದ ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರನ ದರ್ಾನ
ಪ್ಡಜಯಲು ಶಿವಗಂಗಜ ಬಜಟ್ಟವನುಾ ಏರಿದಳು. ಅಲ್ಲಿ ಸ್ಕವಮಿಯ ದರ್ಾನ ಪ್ಡಜದು ನಂತರ ರೌದರವಕಗಿ ನೃತೂ
ಮಕಡಿದಳು. ಉಪ್ವಕಸದ್ಗಂದ ಇದದ ರ್ಕರಣ ಶಕಂತಲಕ ದ್ಜೇವಿ ಕಡಿದ್ಕದ ರ್ಕಗದ್ಗಂದ ಬಿದುದ ಮರಣ ಹಜ ಂದ್ಗದಳು.
ಈಗ ಆ ರ್ಕಗವನುಾ ಶಕಂತಲಕ ಡಕರಪ್ ಎಂದು ಕರಜಯುತಕತರಜ.

25. 1. ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ಹಕಗ ಹಜ ನಕಾದ್ಜೇವಿಯ ಗಿರಿರ್ಕ ಕಲಕೂಣ
ಮಹಜ ೇತಾವ.
2. ಹಜ ನಾ ದ್ಜೇವಿಯ ರಥ
3. ಮಕರಿಯಮುನ ರ್ಕತಜರ(ಈ ರ್ಕತಜರಗಜ ರ್ಜ ೇಣವನುಾ ತಕಯಗಜ
ಬಲ್ಲರ್ಜ ಡುತಕತರಜ)
4. ವಷಾದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಕರಿ ದನದ ರ್ಕತಜರ ಮಕಡುತಕತರಜ.
5. ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ಹಕಗ ಹಜ ನಾ ದ್ಜೇವಿಗಜ ದ್ಜೇವಸ್ಕಥನದ
ರ್ಜಳಭಕಗದಲ್ಲಿರುವ ಕಲಕೂರ್ಣಯಲ್ಲಿ ತಜತಪ್ೇತಾವ ಮಕಡುತಕತರಜ.
6. ವಷಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಕರಿ ಗಂಗಕಧರಜೇರ್ವರ ಸ್ಕವಮಿಯು
ಶಿವಗಂಗಜಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಎಲಕಿ ಮಂಟ್ಪ್ಗಳಿಗ ಮರವರ್ಣಗಜ
ಮ ಲಕ ಭಜೇಟಿಂ ನಿೇಡುತಕತರಜ.
ಶಿವಗಂಗೆಯ ಸಾಂನೃತಿಕರ ಹಬಬಗಳು ಮತ್ ತ ಜಾತೆರಗಳು

26. ಸಿದದಗಂಗಜ ಊಟ್ ಚಜಂದ, ಶಿವಗಂಗಜಯ ನಜ ೇಟ್ ಚಂದ ಎಂಬ ಗಕದ್ಜ ಮಕತ್ರಗಜ ಹಜೇಳಿ
ಮಕಡಿಸಿದಂತಜ ಶಿವಗಂಗಜಯು ನಜ ೇಡುಗರ ಮನ ಮನದಲ್ಲಿ ತಂಪ್ಜರಿಸುವ ಹಕಗ
ಮನರ್ಜಕ ಮದ ನಿೇಡುವ ಅನುಭವ ನಿೇಡುವ ಒಂದು ಪ್ಜರೇಕ್ಷರ್ಣೇಯ, ಐತ್ರಹಕಸಿಕ,
ಧ್ಕಮಿಾಕ, ಹಕಗ ಪ್ರವಕಸಿಗರ ತಕಣವಕಗಿದ್ಜ.
ಶಿವಗಂಗಜಯು ಹಜಚಕಾಗಿ ಪ್ರವಕಸಿಗರನುಾ ಆಕಷ್ಟ್ಾಸುವ ತಕಣವಕಗಿದುದ ಪ್ರತ್ರದ್ಗನ
ಜನರ ಭಜೇಟಿಂಯಂದ ಅಲ್ಲಿನ ಐತ್ರಹಕಸಿಕ ವಕಸುತಶಿಲಪಗಳು , ಅನಜೇಕ
ರಕಜಮನಜತನಗಳ ಆಳಿವರ್ಜಯ ಗುರುತುಗಳು ನಶಿಸಿ ಹಜ ೇಗುತ್ರತರುವುದು
ನಜ ೇಡಬಹುದು.
ಇದ್ಜೇ ರ್ಕರಣದ್ಗಂದ ಸರ್ಕಾರ ಹಕಗ ಧ್ಕಮಿಾಕ ದತ್ರತ ಸಂಸ್ಜಥಗಳು ರ್ಜೇವಲ
ಧ್ಕಮಿಾಕ ಹಕಗ ದ್ಜೈವತವದ ನಂಬಿರ್ಜಯ ರ್ಜ ತಜಗಜ ಈ ಪ್ಜರೇಕ್ಷರ್ಣೇಯ ಸಥಳದ ಕಲಜ,
ವಕಸುತಶಿಲಪ ಮತುತ ಪ್ೌರಕರ್ಣಕ ಹಿನಜಾಲಜಯ ಐತ್ರಹಕಸಿಕತಜಯ ಆಧ್ಕರಗಳ
ಅಳಿವಿನಿಂದ ಉಳಿವಿನ ಕಡಜ ಗಮನ ರ್ಜ ಡಬಜೇರ್ಕಗಿದ್ಜ.
ಉಪನಂಹಾಣ:

27. 1. "ಪ್ುರಕತತವ - ಇತ್ರಹಕಸ - ಜನಪ್ದ". ಶಿವಗಂಗಜ( ಬಿ. ಸಿದದಗಂಗಯೂ
ಕಂಬಕಳು.)
2. "ಶಿವಗಂಗಕ ದರ್ಾನ" (ದಕ್ಷಿಣದ ರ್ಕಶಿ) (ತಜ ೇಟ್ನಹಳಿು ಜಿ
ಚೌಡಯೂ)
3. "ಶಿವಗಂಗಕ ಕ್ಜೇತರ* ಹಕಗ "ವಿೇರಶಜೈವ ಮಠಗಳು".
(ಡಕ.ಬಿ.ನಂಜುಂಡಸ್ಕವಮಿ).
4. "ಸಮನವಯ - ಶಿವಗಂಗಜ" (ಶಕಂತಯೂ ಕಂಬಕಳು)
5. "ಶಿವಗಂಗಕ ದರ್ಾನ" ಸುರಣ ಸಂಚಿರ್ಜ: (ಶಿರೇ ಎಸ್, ಎಂ ಎಸ್,
ಶಿವಕಚಕಯಾರ ಕೃತ್ರ).
6. ಶಿರೇ ಸಿದದಲ್ಲಂಗಜೇರ್ವರ ಪ್ುರಕಣ.
7. ಎಫಿಗಕರಫಿ ಆಫ್ ಕನಕಾಟ್ಕ.8. "ಸುವಣಾ ಸಿರಿ"ಸುರಣ ಸಂಚಿರ್ಜ
ಲಜೇಖನ: ಸ್ಕಂಸೃತ್ರಕ ಶಿವಗಂಗಜ.
ಗರಂರ್ ಋಣ