2. Istaylistiko
• -Bahagi ng linggwistika na nakatuon sa ibat-ibang paggamit ng wika, na
malimit, bagamat di-eksklusibo; ay may katangi-tanging pagtuon sa masaklaw
na paggamit ng wika sa panitikan.
• -Pag-aaral ng istilo nang may mungkahi, mula sa porma ng salita, ng
makaagham o mapamaraang pag-aaral. (Chapman, 1973:8)
3. Napakahalaga ng wika bilang pangunahing instrument ng komunikasyon dahil
ito ang nilalaman at porma ng pag-iisip ng isang tao. Ang pagkatuto sa wika ay
pagbuo ng mga salita upang mabuo ang mga parirala at pangungusap ay
nagiging mulat tayo sa pagbibigay ng bagong kaalaman sa saklaw ng pag-aaral
ng wika at pagtanggap sa iba’t ibang direksyon ng istaylistiko.
4. Tatlong dahilan ni Arnold (1982)
• Marami nang halimbawa ang naisagawa sa istaylistiko na sumusuri sa
aestetisko at iba pang mga layunin ng organisasyon gramatikal sa tekstong
pampanitikan
• Ang tula, nobela, at dula ay nagtataglay ng maraming pangungusap at
mahalagang mahikayat ang mga mag-aaral na makapag-aral ng organisasyong
tekstwal sa masistemang paraan.
• Gaya ng sinabi ni Stubbs, nagkakaproblema ang mga estudyante makalikha
ng kohesibong diskurso.
5. Tepuena(1977)
Itinuturing ng mga kritikong manunulat na ang istaylistiko ay sangay ng
linggwistika na may dalawang pangunahing layunin;
• Una ay ang imbistigasyon ng imbestaryo ng natatanging wikang pangmedia
kung saan ang ontolohikal na paglalarawan ay makakakuha sa katangi-tanging
epekto ng pagsasalita.
• Ikalawa ay ang tiyak na uri ng teksto odiskurso na bunga ng pagpili at
pagsasaayos ng wika ay nakikilala sa aspektong pragmatiko ng komunikasyon.
6. • Sa pagtatamo ng mga layunin ng istaylistiko, ang ilang magkakaugnay na
disiplina disiplina tulad ng panitikan, sikolohiya, lohika, at maging ng
estadistika ay magagamit. Ito’y hindi mapapasubalian sapagkat sa kasalukuyan,
walang agham ang makapaghihiwalay sa iba’t ibang domeyn ng kaalamang
pantao; at ang sangay ng istaylistiko sa pagsasalin ay hindi maiiwasang maging
sanggunian ng mga disiplinang nabanggit dahil sa nauugnay ito sa mga
nagkakapatung-patong na mga isyu.
• Ang pagsanga-sanga ng istaylistiko sa pagsasalin, ay hindi tuwirang resulta ng
mahabang paraan ng mga gramaryan na maipagpatuloy ang mga
imbestigasyon ng pangungusap, parirala, at kumbinasyon ng mga salitang
nakaporma.
• Sa pagsasalin ng anuman akda, maging iton’y teknikal or panitikan,
masasabing di-maaring magkatugma kailanman ang istilo ng awtor sa istilo ng
tagapagsalin.
8. • Ang maanyong kasaysayan ng pagsasalin-wika sa Pilipinas ay nagsimula sa
panahon ng mga Kastila. Bukod sa pagkalimbag ng “Doctrina Christiana”,
nasulat at nalathala ang mga iba’t ibang pamplet at aklat, kasama na ang mga
salin at halaw ng mga awit pansimbahan, katekismo, sermon, buhay ng mga
santo, at iba pang lathalaing nakatulong sa pagpapalaganap ng Katolisismo.
Ang mga ito’y bahagi ng pamamaraan ng mga prayle sa kanilang
paagpapalaganap ng relihiyon na may layuning umakit ng mga tao at
mapasunod sa kanilang mga aral at kagustuhan. Halos kapanabay nito’y
nalathala rin ang ang mga ibat ibang gramatika bokabularyo at diskusyunaryo
na kagaya ng “Volcabularyo de la Lengua Tagala” (1614) in P. Pedro de San
Buenaventura, ang “Vocabularyo de la Lengua Tagala” (1754) nina P. Juan de
Noceda at Pedro de San Lucar, na ipinapalagay na inakamasaklaw na
bolabularyng lumitaw sa panahin ng kastila.
9. • Sa panahong ito naisalin ni Rizal ang ilang kwentong bit bit ni
Hans Christian Anderson na katulad ng “Ang Puno ng Pino” (The
Pine Three), “Si Gahinlalaki” (Thumbelina) at iba pa na
ipinapadala niya sa kanyang mga pamangkin sa Calamba.
10. • Namumukod katangian ng pagsasaling wika sa panahon ng Amerikano ang
paglitaw ng maraming salin ng mga nobela kaysa sa iba pang uri ng lathalain
at literatura. Kabilang sa mga lumitaw na salin noon ay ang “Dahil sa Pag-
ibig” na salin ng “La Hija del Cardinal” (Kastila) ni Felice Guzzoni ang
“Halina sa Paris” na salin ng “Tosca” ni Glacomo Puccini an “Landas ng
Paggiliw” na salin ng “Miss Wilson” ni Jhon Bartlett at ang “Langit na
Maulap” na salinn ng “Namiko” (Hapones) Kenuro Tautomi. Ang mga ito’y
salin sa Pilipin ni Gerardo Chanco. Lumitaw rin sa panahong ito ang salin ni
Sofronio Calderon ng “Noli Me Tangere” ni Rizal ng “Buhay ni Martin
Luther”, “Dakilang Repormador” ng “Mga Banal na Kasulatan at ang
Kasulukuyang Bill Jones” at iba pang bantog at makabuluhan akda.
11. • Sa panahaon ding ito lumabas “Ang Palaisip na Maharlikang si
Don Quixote dela Mancha” na salin ni Dionisio San Agustin ng
“Don Quixote dela Mancha” ni Miguel de Cervantes ang “Ang
Bulag na Pag-ibig” na salin ni Pascual de Leon ng “Romeo at
Juliet” Shakesphere, ang “Ang Bathalang Dula” na slin ni Rosendo
Ignacio ng “Devina Comedia” ni Dante Alighieri at marami pang
iba
12. • Tulad din ng nakaraang dalawang panahon (ng Kastila at ng Amerikano)
Ang pagsasaling wika ay kasangkapan ng mga Hapones upang maipaunawa at
maalaganapang kanilang layuning “Greater Co-Prosperity Sphere” (higit na
malawak na purok bg agkakasamang pagsulong.) Dhail dito’y maraming salin
ang nalathala tungkol sa mga ginagawa ng pangasiwaang Hapones, mga
propaganda, pamplet, at poster, at iba pang babasahin. Sa panahong ito
naisasagawa ang pagsasalin ng ilang piling dulang gaya ng “Cyrano de
Bergerac” at iba pa. Ang mga ito’y kabilang sa mga dulang itinanghal ng
Dramatic Philippines sa Metrapolitan Theater upang maaliw ang mga
mamamayan sa dinaranas sa kalupitan ng mga Hapones. Halos kapanabay
nito, kung hindi man kasunod , ang pagtatanghal ng mga isinaling dula ng
samahan ng mga artista sa puting tabing ng pamahalaan n Simeon Rodriguez
at sa direksyon ni Lamberto Avellana.
13. • Ano pa’t sa kalahating pagtataya, nilagom ni Lilia F. Antonio
(1982) na ang malaman at makabuluhang salin noong panahon ng
Hapones ay ang literaturang ginamit ng mga kilusang
mapaghimagsik o gelirya, lalo na nag Hukbakahap. Ang mga
dokumentong ginamit ng mga kasapi sa kanilang pag-aaralay pulos
nasusulat sa ingles at isnilain sa tagalog,kapangpangan, Bisaya,at
iba bang wikang abot ng kapagyarihan ng Hukbalahap.
14. • Pagkaraan ng pamamayani ng mga Hapones, mula sa panahon ng liberasyon,
maraming manunulat na Pilipino ang nagsipagsalin ng mg piling literatung
Kastila, Ingles, at iba pang wiang banyaga klasiko at hindi man batay sa ibat
ibang layuning indibidwal at pangkalahatang sa particular ay sa larangang
pang-udukasyon, pampanitikan, at pang wika. Kabilang sa kanila’y sina
Francisco ‘soc’ Rodrigo na nagsalin ng “Tatlong Muskitero” si Rufino
Alejandro na nagsalin ng “Rubaiyat”ni Omar Khayyam at “Mi Ultimo Adios”
ni Rizal, Jose Villa Panganiban na nagsalin ng “Marcelino Pan y Vino” “Julius
Caesar” at “Mi Ultimo Adios” ni Rizal at iba pa.
15. • Sa mga piling tulang nasulat sa banayagang wika marahil ang may
pinakamaraming saling naisagawa ay ang “Mi Ultimo Adios” ni Rizal.
Kabilang sa mg nagsalin sa Pilipino ng tulang ito ay sina Andres Bonifacio,
Jose Gatmaytan, Jose N. Sevilla, Pascual H. Poblete, Julian Cruz Balmaceda,
Jose Corazon de Jesus, Albino C. Dimayuga, Guillermo Tolentino, G.
Santiago Y. Cuino, Jacinto R. de Leon, Desiderio Camacho, Nieves Baens del
Rosario, atbp