agriculture development and food journal is an open access and published weekly

1. ‫غذا‬ ‫و‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬ ‫خبرنامه‬
‫شما‬ ‫صحت‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫روغن‬ ‫و‬ ‫نمک‬
‫باشید‬ ‫متوجه‬ ‫مگر‬ ‫است‬ ‫ضروری‬
.‫است‬ ‫کشنده‬ ‫آن‬ ‫بیشتر‬ ‫مصرف‬ ‫که‬
‫بیشتر‬ ‫های‬ ‫غذا‬ ‫که‬ ‫نمایید‬ ‫کوشش‬
‫کمتر‬ ‫را‬ ‫دار‬ ‫چربی‬ ‫و‬ ‫نمکی‬
.‫نمایید‬ ‫مصرف‬
‫شماره‬ ‫این‬ ‫در‬
‫میشود‬ ‫یونسکو‬ ‫ثبت‬ ‫بلژیک‬ ‫چپس‬
‫غذایی‬ ‫تنوع‬ ‫در‬ ‫کامل‬ ‫تغذیه‬
‫نکنید‬ ‫استفاده‬ ‫جاده‬ ‫روی‬ ‫های‬ ‫غذا‬
‫غذاهای‬ ‫معرض‬ ‫خطر‬ ‫در‬ ‫جوانان‬
‫بود‬ ‫فست‬
‫خطرناک‬ ‫گاوها‬ ‫از‬ ‫تولیدی‬ ‫گازهای‬
‫ها‬ ‫موتر‬ ‫از‬ ‫تر‬
‫لپاره‬ ‫پرمختگ‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ ‫کرهنیز‬
‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬
‫سیاست‬ ‫کرنیز‬
‫درزراعت‬ ‫ارتباطات‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫نقش‬
)‫اروپایی‬ ‫زبانه‬ ‫سه‬ ‫(کشور‬ ‫بلژیکی‬ ‫چپس‬
(1‫میشود‬ ‫یونسکو‬ ‫ثبت‬ ‫بلژیک‬ ‫چپس‬ )
‫دارد‬ ‫قصد‬ ‫بلژیک‬‫چپس‬‫کنکد‬ ‫تکککد‬ ‫یونسکوکو‬ ‫به‬ ‫جهانی‬ ‫میراث‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬.
‫مکی‬ ‫جدا‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫بلژیک‬ ‫مردم‬ ‫زبانی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫زیادی‬ ‫چیزهای‬ ‫اگرچه‬‫امکا‬ ‫کنکد‬
‫بکه‬ ‫جهانی‬ ‫غیرمادی‬ ‫فرهنگ‬ ‫میراث‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫چپس‬ ‫ه‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫تالش‬
‫می‬ ‫متحد‬ ‫هم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آنان‬ ،‫شود‬ ‫تکد‬ ‫بلژیک‬ ‫نام‬‫ند‬.‫فرهنکیکی‬ ‫مقامات‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫از‬ ‫نکان‬ ‫ن‬‫اخکیکرا‬ ‫و‬ ‫ترک‬ ‫قهوه‬ ‫و‬ ‫چینی‬ ‫اپرای‬ ‫همانند‬ ‫را‬ ‫گچالو‬ ‫دارند‬ ‫قصد‬ ‫بلژیک‬
‫ارزش‬ ‫فهرسد‬ ‫در‬ ،‫ارمنستان‬‫غکیکرمکادی‬ ‫مکیکراث‬ ‫فهرسکد‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫های‬
‫دهند‬ ‫قرار‬ ‫جهان‬.
‫شکوک‬ ‫کروطکی‬ ‫مک‬ ‫کاغکاهکایکی‬ ‫در‬ ‫سنتی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫بلژیک‬ ‫شور‬ ‫در‬ ‫چپس‬
‫می‬ ‫فروخته‬‫از‬ ‫بیش‬ ‫و‬ ‫شود‬0555‫در‬ ‫چالو‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫تهیه‬ ‫صوص‬ ‫م‬ ‫فروشیاه‬
‫سرانه‬ ‫نفوس‬ ‫به‬ ‫نسکد‬ ‫ه‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫شور‬ ‫این‬05‫تکاکداد‬ ‫از‬ ‫بیشتکر‬ ‫برابر‬
‫رستوران‬‫از‬ ‫نشکان‬ ‫که‬ ‫آمکریکوکاسکد‬ ‫متحکده‬ ‫ایاالت‬ ‫در‬ ‫دونالد‬ ‫مک‬ ‫های‬ ‫ت‬
‫بلژیوی‬ ‫در‬ ‫سنتی‬ ‫غاای‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫نفوذ‬ ‫و‬ ‫محکوبید‬‫دارد‬ ‫ها‬.‫ه‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫الکته‬
‫و‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫الزامی‬ ،‫شود‬ ‫پایرفته‬ ‫یونسوو‬ ‫سازمان‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫خوراک‬ ‫نوع‬ ‫این‬
‫و‬ ‫آلکمکانکی‬ ،‫هکالکنکدی‬ ‫منکقکقکه‬ ‫سه‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫بلژیک‬ ‫فرهنگ‬ ‫وزارت‬ ‫و‬ ‫مقامات‬
‫آن‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫باید‬ ‫زبان‬ ‫فرانسوی‬‫عکنکوان‬ ‫بکه‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫فرهنیی‬ ‫جاییاه‬ ‫و‬ ‫ارزش‬ ‫ها‬
‫بشناسند‬ ‫رسمید‬ ‫به‬ ‫مردم‬ ‫مانوی‬ ‫میراث‬.
‫سال‬4502‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫چپس‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫فالندرز‬ ‫منققه‬ ‫در‬ ‫زبان‬ ‫هالندی‬ ‫دولد‬
‫جدایی‬ ‫شی‬ ‫ب‬‫بکه‬ ‫منققه‬ ‫این‬ ‫مردم‬ ‫بومی‬ ‫و‬ ‫ملی‬ ‫غیرمادی‬ ‫فرهنگ‬ ‫از‬ ‫ناپایر‬
‫ش‬ ‫ب‬ ‫در‬ ‫دولتی‬ ‫مقامات‬ ‫و‬ ‫شناخته‬ ‫رسمید‬‫فکرانسکوی‬ ‫و‬ ‫زبان‬ ‫آلمانی‬ ‫های‬
‫گفد‬ ‫و‬ ‫بحث‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫اسد‬ ‫قرار‬ ‫آینده‬ ‫سال‬ ‫نیز‬ ‫زبان‬‫بیاارند‬ ‫وگو‬.
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬1 01‫جنوری‬5102
Agriculture Development and Food Journal (ADFJ)
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

2. (3‫غذایی‬ ‫تنوع‬ ‫در‬ ‫کامل‬ ‫تغذیه‬ )
‫زبی‬ ‫کیه‬ ‫حیییوانیی‬ ‫محصوالت‬ .‫اند‬ ‫پیچیده‬ ‫بسیار‬ ‫غذایی‬ ‫صنایع‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫تولید‬ ‫غذایی‬ ‫محصوالت‬ ‫امروز‬
‫پیییچیییدگیی‬ ‫سیاییر‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫ضمنا‬ .‫بگیرد‬ ‫صورت‬ ‫اسالمی‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫خداوند‬ ‫اوامر‬ ‫روشنی‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫میگردند‬
‫تغذیه‬ ‫علم‬ ‫علما‬‫بیرطیرف‬ ‫دارییم‬ ‫كسیالیتیی‬ ‫اگر‬ ‫و‬ ‫باشیم‬ ‫سالم‬ ‫و‬ ‫نشویم‬ ‫مریض‬ ‫میخواهیم‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫باور‬
‫هیمیه‬ ‫از‬ .‫بیاشیییم‬ ‫داشته‬ ‫بدن‬ ‫فیزیولوژیك‬ ‫با‬ ‫مناسب‬ ‫غذایی‬ ‫تنوع‬ ‫باید‬ ‫نباشیم‬ ‫ادویه‬ ‫خوردن‬ ‫به‬ ‫مجبور‬ ‫و‬ ‫شود‬
‫نیبیاتیات‬ ‫تمام‬ ‫برگ‬ ‫و‬ ‫ساقه‬ ‫و‬ ‫ریشه‬ ‫از‬ ،‫آنها‬ ‫اقسام‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫خوراكه‬-‫و‬ ‫میغیز‬ ‫و‬ ‫پیاچیه‬ ‫و‬ ‫كیلیه‬ ‫از‬
‫اسیتیفیاده‬ ‫آنیهیا‬ ‫محصوالت‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫مرغ‬ ‫تخم‬ ‫و‬ ‫شیر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫حیوان‬ ‫استخوان‬ ‫مغز‬ ‫و‬ ‫قلب‬ ‫و‬ ‫استخوان‬ ‫و‬ ‫چربی‬
‫كنیم‬.‫خیوردن‬ ‫در‬ ‫كیه‬ ‫باشیید‬ ‫مواظب‬ ‫باید‬ ‫ولی‬ ‫كنید‬ ‫استفاده‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫شما‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫فوایدی‬ ‫یك‬ ‫هر‬ ‫خوردن‬
‫چیییز‬ ‫هیمیه‬ ‫و‬ ‫دواسیت‬ ‫چیییز‬ ‫هیمیه‬ ،‫اسیت‬ ‫میفییید‬ ‫چیز‬ ‫همه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫سم‬ ‫چیز‬ ‫همه‬ ‫كرد‬ ‫افراط‬ ‫نباید‬ ‫چیز‬ ‫هیچ‬
‫سیم‬ ‫نیه‬ ‫بیاشید‬ ‫دوا‬ ‫كیه‬ ‫بیخیوریید‬ ‫آنقدر‬ ‫ولی‬ ‫بخورید‬ ‫بخواهید‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫است‬ ‫نادرست‬ ‫ای‬ ‫اندیشه‬ ‫این‬ ،‫غذاست‬
‫خیوراكیش‬ ‫میقیدار‬ ‫از‬ ‫زییادتیر‬ ‫وقتیی‬ ‫ولی‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫شما‬ ‫عاید‬ ‫آن‬ ‫فواید‬ ‫بخورید‬ ‫كم‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫غذایی‬ ‫وقتی‬
‫دهد‬ ‫می‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫منافع‬ ‫تمام‬ ‫بلكه‬ ،‫دارد‬ ‫سوء‬ ‫تاثیر‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫سم‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ،‫بخورید‬.
‫ایین‬ ‫بیه‬ ‫كیه‬ ‫میوادی‬ ‫مجمیوع‬ ‫است‬ ‫ممكن‬ ‫شوید‬ ‫سیر‬ ‫و‬ ‫بزنید‬ ‫دست‬ ‫غذا‬ ‫نوع‬ ‫سی‬ ‫تا‬ ‫بیست‬ ‫به‬ ‫توانید‬ ‫می‬ ‫شما‬
‫ولیی‬ ‫نیدارد‬ ‫سیوء‬ ‫اثر‬ ‫شود‬ ‫هم‬ ‫زیاد‬ ‫اگر‬ ‫خوردن‬ ‫غذا‬ ‫نوع‬ ‫این‬ .‫ننماید‬ ‫تجاوز‬ ‫كیلو‬ ‫نیم‬ ‫از‬ ‫خورید‬ ‫می‬ ‫ترتیب‬
‫هیمیییشیه‬ ‫خیود‬ ‫غیذاییی‬ ‫هیای‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫الزم‬ .‫است‬ ‫آور‬ ‫زیان‬ ً‫ا‬‫مسلم‬ ‫بخورید‬ ‫بریان‬ ‫گندم‬ ‫كیلو‬ ‫نیم‬ ‫اگر‬
‫نیخیوریید‬ ‫غیذا‬ ‫نوع‬ ‫یك‬ ‫همیشه‬ ‫یعنی‬ ،‫كنید‬ ‫ایجاد‬ ‫تنوع‬.‫خیاصیییت‬ ‫دارای‬ ‫غیذاییی‬ ‫اولیییه‬ ‫میواد‬ ‫از‬ ‫كیدام‬ ‫هیر‬
‫غیذای‬ ‫بیایید‬ ‫بینیابیرایین‬ .‫دارد‬ ‫نیییاز‬ ‫غذایی‬ ‫مواد‬ ‫اقسام‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ‫به‬ ‫بشر‬ ‫بسا‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫مخصوص‬
‫تیغیییییر‬ ‫را‬ ‫كنییید‬ ‫می‬ ‫مصرف‬ ‫غذاها‬ ‫در‬ ‫كه‬ ‫سبزی‬ ‫نوع‬ ‫دایم‬ .‫باشد‬ ‫متنوع‬ ‫آن‬ ‫دهنده‬ ‫تشكیل‬ ‫عناصر‬ ‫و‬ ‫انسان‬
‫ممكین‬ ‫اگر‬ ‫خوردن‬ ‫غذا‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ .‫كنید‬ ‫مصرف‬ ‫را‬ ‫برنج‬ ‫فردا‬ ،‫پختید‬ ‫سبزی‬ ‫قورمه‬ ‫امروز‬ ‫اگر‬ ‫یعنی‬ .‫دهید‬
‫مقداری‬ ‫است‬«‫خام‬ ‫پیاز‬»‫كنید‬ ‫زایل‬ ‫را‬ ‫دهانتان‬ ‫پیاز‬ ‫بوی‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫كه‬ ‫آن‬ ‫شرط‬ ‫به‬ ‫البته‬ .‫بخورید‬.
‫هضیم‬ ‫بیه‬ ‫و‬ ‫هست‬ ‫هم‬ ‫فایبر‬ ‫زیادی‬ ‫مقدار‬ ‫دارای‬ ،‫بسیار‬ ‫های‬ ‫ویتامین‬ ‫و‬ ‫غذایی‬ ‫مواد‬ ‫داشتن‬ ‫ضمن‬ ‫خام‬ ‫پیاز‬
‫زییتیون‬ ‫روغین‬ ‫بیا‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫غذاهای‬ ‫كنید‬ ‫سعی‬ ‫توانید‬ ‫می‬ ‫اگر‬ .‫كند‬ ‫می‬ ‫فراوانی‬ ‫كمك‬ ‫شده‬ ‫خورده‬ ‫های‬ ‫غذا‬
‫بیازار‬ ‫در‬ ‫هیم‬ ‫بیو‬ ‫بیی‬ ‫زییتیون‬ ‫روغن‬ ‫ولی‬ ‫ندارند‬ ‫دوست‬ ‫را‬ ‫زیتون‬ ‫روغن‬ ‫بوی‬ ‫ها‬ ‫بعضی‬ ‫البته‬ .‫كنید‬ ‫تهیه‬
‫ایین‬ .‫كینییید‬ ‫سیرخ‬ ‫زیتیون‬ ‫روغن‬ ‫در‬ ‫اقال‬ ،‫كنید‬ ‫سرخ‬ ‫را‬ ‫چیزی‬ ‫است‬ ‫قرار‬ ‫اگر‬ ‫است‬ ‫بهتر‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫یافت‬
‫خون‬ ‫كلسترول‬ ‫كردن‬ ‫كم‬ ‫برای‬ ‫عامل‬ ‫بهترین‬ ‫و‬ ‫كرد‬ ‫خواهد‬ ‫فراوان‬ ‫كمك‬ ‫شما‬ ‫بدن‬ ‫سالمتی‬ ‫به‬ ،‫خود‬ ‫روغن‬
‫است‬.
‫و‬ ‫فیرانسیه‬ ‫جنوب‬ ،‫ایتالیا‬ ،‫یونان‬ ،‫تركیه‬ ‫مثل‬ ‫غربی‬ ‫كشورهایی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫دریافته‬ ‫جهانی‬ ‫صحی‬ ‫سازمان‬
‫كشیورهیای‬ ‫از‬ ‫نادرتر‬ ‫و‬ ‫كمتر‬ ‫قلبی‬ ‫سكته‬ ،‫كنند‬ ‫می‬ ‫تهیه‬ ‫زیتون‬ ‫روغن‬ ‫با‬ ‫بیشتر‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫غذاهای‬ ‫كه‬ ‫اسپانیا‬
‫اوال‬ ،‫نیمیك‬ ‫مصیرف‬ ‫چیون‬ .‫كنیید‬ ‫پرهیز‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫نمك‬ ‫ریختن‬ ‫از‬ ،‫غذا‬ ‫طبخ‬ ‫هنگام‬ ‫به‬ ‫كنید‬ ‫سعی‬ .‫است‬ ‫دیگر‬
‫آن‬ ‫شیدن‬ ‫پیخیتیه‬ ‫بیرای‬ ‫بیشیتیری‬ ‫مدت‬ ‫و‬ ‫زیادتر‬ ‫حرارت‬ ‫به‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بپزد‬ ‫دیرتر‬ ‫غذا‬ ‫كه‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫باعث‬
‫عیوامیل‬ ‫از‬ ‫یكی‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫مضر‬ ‫عنصر‬ ‫یك‬ ‫خود‬ ‫نمك‬ ‫ثانی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫غذا‬ ‫كننده‬ ‫فاسد‬ ‫خود‬ ‫این‬ ‫كه‬ ‫هست‬ ‫نیاز‬
‫رود‬ ‫می‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫افراد‬ ‫در‬ ‫خون‬ ‫فشار‬ ‫افزایش‬.
(2‫جاده‬ ‫روی‬ ‫های‬ ‫غذا‬ )
‫نکیند‬ ‫استفاده‬
‫اکثیرییت‬ ‫که‬ ‫میشویم‬ ‫متوجه‬ ‫روز‬ ‫هر‬ ‫کابل‬ ‫در‬
‫صیرف‬ ‫را‬ ‫متنیوع‬ ‫های‬ ‫غذا‬ ‫جاده‬ ‫روی‬ ‫مردم‬
‫مصیونیییت‬ ‫و‬ ‫کیفیت‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫غذا‬ ‫این‬ .‫میکنند‬
‫اثیر‬ ‫در‬ ‫غیذا‬ ‫مصیونیییت‬ .‫نییسیت‬ ‫مصون‬ ‫غذا‬
‫یل‬‫ی‬‫یح‬‫ی‬‫م‬ ‫یوب‬‫ی‬‫یل‬‫ی‬‫یط‬‫ی‬‫م‬ ‫یا‬‫ی‬‫ن‬ ‫یط‬‫ی‬‫یرای‬‫ی‬‫ش‬ ،‫یوا‬‫ی‬‫ه‬ ‫یی‬‫ی‬‫یودگ‬‫ی‬‫آل‬
‫سیاییر‬ ‫هیم‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫مناسب‬ ‫سرپوش‬ ‫عدم‬ ،‫عرضه‬
‫سیالیم‬ ‫غیییر‬ ‫و‬ ‫فاسد‬ ‫سبب‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫دیگر‬ ‫عوامل‬
.‫میشود‬ ‫انسان‬ ‫مصرف‬ ‫برای‬ ‫غذا‬ ‫شدن‬
‫جیاده‬ ‫روی‬ ‫هیای‬ ‫غیذا‬ ‫از‬ ‫روز‬ ‫هیر‬ ‫نبایید‬ ‫ما‬
‫روغین‬ ‫کیییفیییت‬ ‫کیه‬ ‫بیخیاطیری‬ ‫کینیییم‬ ‫استفاده‬
‫وقیت‬ ‫اکیثیرییت‬ ‫حرارت‬ ‫درجه‬ ،‫نشده‬ ‫کنترول‬
‫کیه‬ ‫فیرد‬ ‫الصیحیه‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫میرسد‬ ‫دود‬ ‫نقطه‬ ‫به‬
.‫میباشد‬ ‫پایین‬ ‫حد‬ ‫در‬ ‫نهایت‬ ،‫میکند‬ ‫تهیه‬ ‫آنرا‬
‫میهیلیک‬ ‫اسیهیاالت‬ ‫عامل‬ ‫جاده‬ ‫روی‬ ‫های‬ ‫غذا‬
‫یراد‬‫ی‬‫اف‬ ‫میرگ‬ ‫یب‬‫ی‬‫سیب‬ ‫یضیا‬‫ی‬‫یع‬‫ی‬‫ب‬ ‫و‬ ‫یوانید‬‫ی‬‫یت‬‫ی‬‫میی‬ ‫شیده‬
.‫میگردد‬
‫بشیکیل‬ ‫باید‬ ‫ها‬ ‫رسایی‬ ‫نا‬ ‫این‬ ‫کنترول‬ ‫مسولین‬
‫شیونید‬ ‫نمیاییان‬ ‫تلویزیون‬ ‫پیشروی‬ ‫در‬ ‫ظاهری‬
‫میورد‬ ‫ایین‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نیمیایینید‬ ‫کیار‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫بلکه‬
.‫اورند‬ ‫بار‬ ‫به‬ ‫جدی‬ ‫کنترول‬
‫ها‬ ‫خریطه‬ ‫در‬ ‫چله‬ ‫همرای‬ ‫جاده‬ ‫روی‬ ‫های‬ ‫بوالنی‬
‫غذا‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫رهنما‬ ‫و‬ ‫نمایانگر‬ ‫غذا‬ ‫هرم‬
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬2 01‫جنوری‬5102
(5‫دشمن‬ ‫دیگ‬ ‫مصاله‬ )
‫شما‬ ‫صحت‬
‫غیذاهیا‬ ‫در‬ ‫تیییز‬ ‫و‬ ‫تنید‬ ‫های‬ ‫مصاله‬ ‫ریختن‬ ‫از‬
‫روی‬ ‫هیا‬ ‫مصیالیه‬ ‫از‬ ‫بعیضیی‬ .‫كنید‬ ‫خودداری‬
‫و‬ ‫دارد‬ ‫یوب‬‫ی‬‫یل‬‫ی‬‫یط‬‫ی‬‫یام‬‫ی‬‫ن‬ ‫یر‬‫ی‬‫اث‬ ‫یی‬‫ی‬‫یذای‬‫ی‬‫غ‬ ‫یواد‬‫ی‬‫م‬ ‫یر‬‫ی‬‫یای‬‫ی‬‫س‬
‫بیاد‬ ‫بیه‬ ‫میبیتیال‬ ‫افیراد‬ ‫بیرای‬ ‫نیییز‬ ‫آنهیا‬ ‫خوردن‬
‫ورم‬ ،‫عشیری‬ ‫اثینیی‬ ‫زخیم‬ ،‫میعیده‬ ‫زخم‬ ،‫معده‬
‫بیدی‬ ‫اثیرات‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫می‬ ‫مضر‬ ‫كولیت‬ ‫یا‬ ‫روده‬
‫یرد‬‫ی‬‫ك‬ ‫ید‬‫ی‬‫یواه‬‫ی‬‫خ‬ ‫یاد‬‫ی‬‫یج‬‫ی‬‫ای‬ ‫یا‬‫ی‬‫یه‬‫ی‬‫آن‬ ‫یدن‬‫ی‬‫ب‬ ‫در‬.‫یر‬‫ی‬‫یگ‬‫ی‬‫م‬
‫مصیالیه‬ ‫بعضی‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫نباید‬ ‫فراموش‬
‫فیاییده‬ ‫صحیت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫مفید‬ ‫مواد‬ ‫ها‬
‫تیوجیه‬ ‫باید‬ ‫نیز‬ ‫آن‬ ‫مقدارد‬ ‫در‬ ‫بنا‬ ‫دارند‬
.‫داشت‬
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

3. (7‫از‬ ‫تولیدی‬ ‫گازهای‬ )
‫از‬ ‫تر‬ ‫خطرناک‬ ،‫گاوها‬
‫موترها‬
‫د‬‫انکدیکپکنکدیکد‬ ‫بکنکام‬ ‫اخککار‬ ‫ر‬
‫از‬ ‫هکا‬ ‫گاو‬ ‫ه‬ ‫آمده‬ ‫انیستان‬
‫تاداد‬ ‫یک‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫موتر‬ ،‫طیاره‬
‫مکحکیک‬ ‫بکه‬ ‫مداران‬ ‫سیاسد‬
.‫کد‬‫ک‬‫ان‬ ‫کر‬‫ک‬‫ت‬ ‫کاک‬‫ک‬‫کرن‬‫ک‬‫کق‬‫ک‬‫خ‬ ‫کد‬‫ک‬‫زیس‬
‫مکتکحکد‬ ‫مل‬ ‫سازمان‬ ‫گزارش‬
‫افکزایکش‬ ‫که‬ ‫اسکد‬ ‫دریافته‬
‫دنکیکا‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫گاو‬ ‫نفوس‬ ‫روزمره‬
،‫کم‬‫ک‬‫کلکی‬‫ک‬‫اق‬ ‫کرای‬‫ک‬‫ب‬ ‫کدی‬‫ک‬‫ج‬ ‫کر‬‫ک‬‫خکق‬
‫کش‬‫ک‬‫وح‬ ‫کات‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫ح‬ ‫و‬ ‫کالت‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫کن‬‫ک‬‫ج‬
‫سکایکر‬ ‫سکککس‬ ‫ها‬ ‫گاو‬ .‫اسد‬
‫کی‬‫ک‬‫کت‬‫ک‬‫زیس‬ ‫ک‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫کح‬‫ک‬‫م‬ ‫کات‬‫ک‬‫کای‬‫ک‬‫کن‬‫ک‬‫ج‬
‫کای‬‫ک‬‫ه‬ ‫کاران‬‫ک‬‫ب‬ ‫کنک‬‫ک‬‫م‬ ‫کردد‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫مکی‬
‫انککواع‬ ‫مککاککرفککی‬ ،‫اسککیککدی‬
‫تکوسکاکه‬ ،‫خقرناک‬ ‫موجودات‬
‫کم‬ ،‫هکا‬ ‫خیابان‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫دشد‬
‫کدن‬‫ک‬‫ش‬ ‫کری‬‫ک‬‫زه‬ ،‫کا‬‫ک‬‫که‬‫ک‬‫آب‬ ‫کدن‬‫ک‬‫ش‬
‫رفکتکن‬ ‫بکیکن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫دریاچه‬
.‫کد‬‫ک‬‫کاش‬‫ک‬‫کک‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫م‬ ‫کی‬‫ک‬‫آب‬ ‫کودات‬‫ک‬‫کوج‬‫ک‬‫م‬
‫سکازمکان‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫ه‬ ‫گزارش‬
‫بکه‬ ‫متکحکد‬ ‫مل‬ ‫زراعد‬ ‫و‬ ‫غاا‬
‫نفس‬ ‫ه‬ ‫ها‬ ‫گاو‬ ‫رسیده‬ ‫نشر‬
‫آن‬0.0‫بکه‬ ‫نظکر‬ ‫اسد‬ ‫بیلیون‬
‫بکز‬ ‫و‬ ‫مکرو‬ ،‫خکوک‬ ،‫گوسفند‬
.‫اسکد‬ ‫خکوانکده‬ ‫تکر‬ ‫خقرناک‬
‫حکیکونکات‬ ‫مجمکوعکی‬ ‫بشو‬
‫کد‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫کول‬‫ک‬‫ت‬ ‫کس‬‫ک‬‫کک‬‫ک‬‫س‬01‫کد‬‫ک‬‫کص‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫ف‬
‫گکرم‬ ‫و‬ ‫ایی‬ ‫خانه‬ ‫گ‬ ‫گازهای‬
.‫کردد‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫کی‬‫ک‬‫م‬ ‫کی‬‫ک‬‫کان‬‫ک‬‫که‬‫ک‬‫ج‬ ‫کده‬‫ک‬‫ش‬
‫تولید‬ ‫سکس‬ ‫حیوانات‬055‫گکاز‬
‫شام‬ ‫ه‬ ‫اسد‬ ‫مضره‬4‫بکر‬
3‫تکولکیکد‬ ‫را‬ ‫امونیکا‬ ‫گاز‬ ‫حصه‬
‫هکای‬ ‫بکاران‬ ‫سککس‬ ‫ه‬ ‫رده‬
.‫مکیکککاشکد‬ ،‫مییکردد‬ ‫اسیدی‬
‫اوس‬ ‫شو‬ ‫به‬ ‫گاو‬995‫لیتکر‬
‫شکیکر‬ ‫لیتر‬ ‫یک‬ ‫ه‬ ‫ورد‬ ‫می‬ ‫آب‬
‫اسکاس‬ ‫ایکن‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نند‬ ‫تولید‬
‫دشکد‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫تولید‬ ‫سکس‬
‫شده‬ ‫جنیالت‬ ‫شدن‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫مکیکیکویکد‬ ‫سازمان‬ ‫این‬ .‫اسد‬
‫کدام‬ ‫مکورد‬ ‫ایکن‬ ‫در‬ ‫اگکر‬ ‫ه‬
‫خکتکم‬ ‫تا‬ ‫نشود‬ ‫گرفته‬ ‫تصمیم‬
4505‫حکیکوانکات‬ ‫ایکن‬ ‫خقرات‬
.‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫دوچند‬
‫سرک‬ ‫روی‬ ‫فروشی‬ ‫چپس‬ ‫تصویر‬
(6‫فود‬ ‫فست‬ ‫های‬ ‫غذا‬ ‫خطر‬ ‫معرض‬ ‫در‬ ‫)جوانان‬
‫مشیکیالتیی‬ ‫جملیه‬ ‫از‬ ‫نمک‬ ‫زیاد‬ ‫مصرف‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫فودها‬ ‫فست‬ ‫انواع‬ ،‫شده‬ ‫سرخ‬ ‫و‬ ‫چرب‬ ‫غذاهای‬ ‫زیاد‬ ‫مصرف‬
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫نوجوانان‬ ‫غذایی‬ ‫الگوی‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬.‫بیزرگ‬ ‫هیای‬ ‫شیهیر‬ ‫سیاییر‬ ‫و‬ ‫کیابیل‬ ‫در‬ ‫هیا‬ ‫روز‬ ‫ایین‬ ‫در‬
‫غیذا‬ ‫سیاییر‬ ‫و‬ ‫چیپیس‬ ،‫برگر‬ ،‫پیزا‬ ‫مثل‬ ‫غذاهای‬ ‫مصرف‬ ‫به‬ ‫گذرانی‬ ‫وخت‬ ‫و‬ ‫تفری‬ ‫بخاطر‬ ‫جوانان‬ ‫افغانستان‬
‫کینید‬ ‫میی‬ ‫فیراهیم‬ ‫آنیهیا‬ ‫در‬ ‫باال‬ ‫فشارخون‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫زمینه‬ ‫که‬ ،‫میرسانند‬ ‫مصرف‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫شده‬ ‫تهیه‬ ‫قبل‬ ‫از‬ ‫های‬
‫دلیییل‬ ‫بیه‬ ‫عیروقیی‬ ‫و‬ ‫قیلیبیی‬ ‫امیراض‬ ‫و‬ ‫خیون‬ ‫چربیی‬ ‫بردن‬ ‫باال‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫هم‬ ‫چربی‬ ‫و‬ ‫روغن‬ ‫زیاد‬ ‫مصرف‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫چاقی‬ ‫و‬ ‫اضافه‬ ‫وزن‬ ‫موجب‬ ‫زیاد‬ ‫انرژی‬.‫غیذا‬ ‫اسیتیفیاده‬ ‫وقیت‬ ‫سه‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ، ‫مکتب‬ ‫سنین‬ ‫کودکان‬
‫بیرای‬ ‫سیاعیت‬ ‫شیش‬ ‫تیا‬ ‫چیهیار‬ ‫هیر‬ ‫بیایید‬ ‫کیودکیان‬ ، ‫سنین‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫دارند‬ ‫نیاز‬ ‫هم‬ ‫غذا‬ ‫بشتر‬ ‫مقدار‬ ‫به‬ ‫اصلی‬
‫حید‬ ‫در‬ ‫میغیز‬ ‫عیمیلیکیرد‬ ‫و‬ ‫عصیبیی‬ ‫سیییتیم‬ ‫فعیالیییت‬ ‫تا‬ ‫بخورند‬ ‫غذا‬ ،‫حدطبیعی‬ ‫در‬ ‫قندخون‬ ‫غلظت‬ ‫نگهداشتن‬
‫بماند‬ ‫باقی‬ ‫مطلوب‬.‫و‬ ‫گیلیوکیوجین‬ ‫صیورت‬ ‫بیه‬ ‫گیلیوکیز‬ ‫ذخیییره‬ ‫مسیوول‬ ‫کیه‬ ‫کیبید‬ ، ‫سنیین‬ ‫این‬ ‫کودکان‬ ‫در‬
.‫کینید‬ ‫میی‬ ‫ذخیییره‬ ‫گیلیوکیوجین‬ ‫سیاعیت‬ ‫چهار‬ ‫حدود‬ ‫برای‬ ‫تنها‬ ،‫است‬ ‫نیاز‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫خون‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫آزادسازی‬
‫ظیهیر‬ ‫بییین‬ ‫نییز‬ ‫و‬ ‫ظهر‬ ‫تا‬ ‫صب‬ ‫بین‬ ‫باید‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫نیاز‬ ‫بیشتر‬ ‫غذا‬ ‫خوردن‬ ‫به‬ ‫سنین‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نوجوانان‬ ‫بنابراین‬
‫کنند‬ ‫مصرف‬ ‫غذا‬ ، ‫شب‬ ‫تا‬.
‫بیا‬ ‫و‬ ‫اسیت‬ ‫شیاییع‬ ‫بسیییار‬ ‫نیوجیوانیان‬ ‫در‬ ‫صبحانه‬ ‫حذف‬ ‫است‬ ‫نوجوانان‬ ‫در‬ ‫رایج‬ ‫رفتاری‬ ، ‫صبحانه‬ ‫حذف‬
‫نیاکیافیی‬ ‫دریافت‬ ‫و‬ ‫ضعیف‬ ‫درسی‬ ‫عملکرد‬ ‫و‬ ‫تمرکز‬ ‫کاهش‬ ،‫چاقی‬ ‫و‬ ‫اضافه‬ ‫وزن‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫نامطلوبی‬ ‫عواقب‬
‫است‬ ‫همراه‬ ‫کلسیم‬ ‫بخصوص‬ ‫مغذی‬ ‫مواد‬.‫و‬ ‫کیبید‬ ‫نارسیاییی‬ ‫و‬ ‫قلبی‬ ‫و‬ ‫مغزی‬ ‫های‬ ‫سکته‬ ‫به‬ ‫ابتال‬ ‫زمینه‬ ‫چاقی‬
‫کند‬ ‫می‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫قلب‬.‫از‬ ‫اکیثیرا‬ ‫گیرسینیگیی‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫در‬ ،‫دهند‬ ‫می‬ ‫تغیر‬ ‫یا‬ ‫حذف‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫نان‬ ‫وقت‬ ‫که‬ ‫افراد‬
‫پایییین‬ ‫حد‬ ‫در‬ ‫فیبر‬ ‫و‬ ‫معدنی‬ ‫مواد‬ ،‫ویتامین‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫منظم‬ ‫غیر‬ ‫اوقات‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫های‬ ‫غذا‬
‫است‬ ‫نمک‬ ‫و‬ ‫شکر‬ ، ‫چربی‬ ‫از‬ ‫سرشار‬ ‫ضمن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫هستند‬.‫امیراض‬ ‫و‬ ‫بیاال‬ ‫فشیارخیون‬ ‫از‬ ‫جلوگیری‬ ‫برای‬
‫تیامییین‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫که‬ ‫باشد‬ ‫غذایی‬ ‫مواد‬ ‫از‬ ‫آندسته‬ ‫شامل‬ ‫باید‬ ‫افراد‬ ‫در‬ ‫چاقی‬ ‫و‬ ‫اضافه‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫عروقی‬ ‫و‬ ‫قلبی‬
،‫چیییپیس‬ ‫میانینید‬ ‫میوادی‬ ‫عیلیت‬ ‫هیمییین‬ ‫بیه‬ .‫باشینید‬ ‫نیز‬ ‫شیرین‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫روغن‬ ‫کم‬ ‫و‬ ‫نمک‬ ‫کم‬ ،‫ای‬ ‫تغذیه‬ ‫نیازهای‬
‫آیند‬ ‫نمی‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫مناسبی‬ ‫های‬ ‫غذا‬ ، ‫شیرین‬ ‫و‬ ‫شور‬ ‫و‬ ‫چرب‬ ‫محصوالت‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫پاپر‬ ‫مانند‬ ‫محصوالت‬.‫غیذا‬
‫باشند‬ ‫شده‬ ‫تهیه‬ ‫غذایی‬ ‫گروپ‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫یک‬ ‫از‬ ،‫غذایی‬ ‫ارزش‬ ‫بودن‬ ‫دارا‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫باید‬.
‫نیمیک‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫نداده‬ ‫بو‬ ‫مغزهای‬ ‫انواع‬ ،‫کشمش‬ ،(‫صحی‬ ‫)البته‬ ‫تلخان‬ ،‫خشک‬ ‫توت‬ ،‫خشک‬ ‫انجیر‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫هیاییی‬ ‫سیبیزی‬ ، ‫لیییمیوشیییریین‬ ‫و‬ ‫زردآلو‬ ،‫هلو‬ ، ‫نارنج‬ ،‫کینو‬ ، ‫سیب‬ ‫مانند‬ ‫ها‬ ‫میوه‬ ‫انواع‬ ‫و‬ ‫خشک‬ ‫،زردآلو‬
‫بیزرگسیاالن‬ ‫حیتیی‬ ‫و‬ ‫نوجیانیان‬ ‫غذایی‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫های‬ ‫غذا‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫بادرنگ‬ ،‫کاهو‬ ،‫زردگ‬ ‫مانند‬
‫گیرد‬ ‫قرار‬.‫کیم‬ ، ‫بیاال‬ ‫غیذاییی‬ ‫ارزش‬ ‫بیر‬ ‫عیالوه‬ ، ‫شیود‬ ‫می‬ ‫تهیه‬ ‫شما‬ ‫شخصی‬ ‫خانه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫ساندویچ‬
‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫ها‬ ‫خانواده‬ ‫اغلب‬ ‫دسترس‬ ‫در‬ ‫راحتی‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫مصرف‬.
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬3 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

4. (8( ‫درسونه‬ ‫لپاره‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ :‫لپاره‬ ‫پرمختګ‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ ‫کرهنیز‬ )Agricultural extension for
development: lessons for Afghanistan)
‫خالد‬ ‫نعیم‬ ‫محمد‬ ‫سید‬
‫معرفی‬
‫کی‬ ‫هیواد‬ ‫پدی‬ .‫کوی‬ ‫باندی‬ ‫کرهنه‬ ‫په‬ ‫تمرکز‬ ‫ډیر‬ ‫ورځی‬ ‫نن‬ ‫تر‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫څخه‬ ‫ډلی‬ ‫د‬ ‫هیوادونو‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫نړۍ‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬۵۲‫یعنی‬ ‫عاید‬ ‫ناخالص‬ ‫سلنه‬۵.۲‫بیلیونه‬
‫د‬ ‫ډالر‬ ‫امریکایی‬۸۱‫مهال‬ ‫دا‬ ‫کی‬ ‫کرهنه‬ ‫په‬ .‫راځی‬ ‫ته‬ ‫الس‬ ‫څخه‬ ‫برخی‬ ‫د‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫ډالرو‬ ‫بیلیونو‬۵.۲‫هیواد‬ ‫د‬ ‫چه‬ ‫دی‬ ‫بوخت‬ ‫کار‬ ‫په‬ ‫خلک‬ ‫میلیونه‬۲۲
(Amadi, 2013)‫تر‬۰۶‫کی‬ ‫هیواد‬ ‫پدی‬ ‫چی‬ ‫دا‬ ‫معنی‬ ‫ده‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫کیدو‬ ‫پاتی‬ ‫ژوندی‬ ‫د‬ ‫ډیر‬ ‫نوعیت‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ .‫جوړوی‬ ‫برخه‬ ‫کاریګرو‬ ‫ټولو‬ ‫د‬ ‫سلنه‬
‫د‬ ‫چی‬ ‫وایی‬ ‫داسی‬ ‫که‬ ‫پریزنتیشن‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫بانک‬ ‫نړیوال‬ .‫شوی‬ ‫نده‬ ‫پاملرنه‬ ‫اوسه‬ ‫تر‬ ‫ته‬ ‫کرهنی‬ ‫تجارتی‬۵۶۶۸‫سکتور‬ ‫کرهنی‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫راپدی‬ ‫کال‬۵.۲
‫ده‬ ‫کړی‬ ‫وده‬ ‫سلنه‬(World Bank, 2014).‫ده‬ ‫لوبولی‬ ‫دنده‬ ‫مهمه‬ ‫کی‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫ودی‬ ‫اقتصادی‬ ‫د‬ ‫هیوادونو‬ ‫مختلفو‬ ‫په‬ ‫نړۍ‬ ‫د‬ ‫کرهنه‬ ‫ډول‬ ‫خالصه‬ ‫په‬)Aker,
2011).‫غریبو‬ ‫د‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫کړی‬ ‫پیدا‬ ‫توسعه‬ ‫ډیره‬ ‫باید‬ ‫کرهنه‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫کړی‬ ‫تعهد‬ ‫دا‬ ‫دولت‬ ‫نو‬ ‫دی‬ ‫ډیری‬ ‫ځمکی‬ ‫کرهنیزی‬ ‫کی‬ ‫هیواد‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫خاطر‬ ‫په‬ ‫ددی‬
) ‫لری‬ ‫ارزښت‬ ‫ستراتیژیک‬ ‫یو‬ ‫لپاره‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫سکتور‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫لحاظ‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫راشی‬ ‫توب‬ ‫ښه‬ ‫کی‬ ‫حالت‬ ‫اقتصادی‬ ‫په‬ ‫خلکو‬GIROA, 2008).
‫دی‬ ‫کی‬ ‫حالت‬ ‫په‬ ‫رشد‬ ‫سریع‬ ‫د‬ ‫نفوس‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ .‫دی‬ ‫تړلی‬ ‫باندی‬ ‫سکتور‬ ‫په‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫لری‬ ‫شتون‬ ‫ستونزی‬ ‫مهمی‬ ‫څو‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬‫او‬‫هر‬
‫د‬ ‫نفوس‬ ‫کال‬۵.۵۲‫سلنه‬(CIA, Afghanistan , 2014)‫د‬ ‫ستونزو‬ ‫بله‬ ‫ورته‬ ‫ته‬ ‫دی‬ .‫کیږی‬ ‫بلل‬ ‫ستونزه‬ ‫لویه‬ ‫یوه‬ ‫لپاره‬ ‫امنیت‬ ‫خواړیز‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫زیاتیږی‬
‫کی‬ ‫کال‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫باندی‬ ‫ساحو‬ ‫ښاری‬ ‫او‬ ‫تجارتی‬ ‫په‬ ‫اوښتل‬ ‫ځمکو‬ ‫کرهنیزو‬۵.۵‫راځی‬ ‫کی‬ ‫زیاتوالی‬ ‫سلنه‬(CIA, Field Listing: Urbanization,
2013)‫ه‬ ‫د‬ ‫ورځ‬ ‫نن‬ ‫عالوتا‬ .‫کیږی‬ ‫المل‬ ‫کمیدو‬ ‫د‬ ‫تولید‬ ‫کرهنیز‬ ‫د‬ ‫کیدل‬ ‫تجارتی‬ ‫ځمکو‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫ورځ‬ ‫نن‬ ‫او‬ ‫راتلل‬ ‫ته‬ ‫الس‬ ‫حاصالت‬ ‫ډیر‬ ‫ورڅخه‬ ‫به‬ ‫مخکی‬ ‫چی‬‫وا‬
‫کیږی‬ ‫المل‬ ‫کمښت‬ ‫د‬ ‫تولید‬ ‫د‬ ‫حاصالتو‬ ‫کرهنیزو‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫مقاومتونه‬ ‫او‬ ‫زیاتیدل‬ ‫آفاتو‬ ‫او‬ ‫ناروغیو‬ ‫نباتی‬ ‫د‬ ،‫ګرمیدل‬(Davis, 2009).
‫تو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خدمات‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ،‫پالیسی‬ ‫ځکمی‬ ‫د‬ ،‫کی‬ ‫کرهنه‬ ‫په‬ ‫ښځه‬ ،‫تکنالوژی‬ ،‫اوبه‬ ‫کی‬ ‫سکتور‬ ‫په‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫کړی‬ ‫ګوته‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫دا‬ ‫بانک‬ ‫نړیوال‬‫لید‬‫د‬ ‫لپاره‬
) ‫ولری‬ ‫توجه‬ ‫دقیقه‬ ‫ته‬ ‫هغه‬ ‫باید‬ ‫دولت‬ ‫او‬ ‫شته‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫صنعت‬ ‫خواړیز‬ ‫کیدونکی‬ ‫رهبری‬ ‫ذریعه‬ ‫په‬ ‫مارکیت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫قوانین‬ ‫تهی‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫خامو‬World Bank,
2014).
‫موخه‬ ‫لیکنی‬ ‫د‬
‫ا‬ ‫په‬ .‫کوی‬ ‫مرسته‬ ‫ډول‬ ‫مستقیم‬ ‫غیر‬ ‫او‬ ‫مستقیم‬ ‫په‬ ‫لپاره‬ ‫ودی‬ ‫اقتصادی‬ ‫د‬ ‫شان‬ ‫عین‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫لوبوی‬ ‫دنده‬ ‫مهمه‬ ‫ډیره‬ ‫کی‬ ‫انکشاف‬ ‫په‬ ‫کرنی‬ ‫د‬ ‫ترویج‬‫فغا‬‫کی‬ ‫نستان‬
‫د‬ ‫ظرفیت‬ ‫کم‬ ‫کارمندانو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫او‬ ،‫پالیسی‬ ‫مشخصی‬ ،‫امنیت‬ ‫د‬ ‫مګر‬ .‫کیږی‬ ‫ورکول‬ ‫لخوا‬ ‫کمپنیو‬ ‫ځینی‬ ‫او‬ ‫موسسو‬ ، ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ،‫دولت‬ ‫د‬ ‫ترویج‬‫دی‬
‫ارایی‬ ‫د‬ ‫خدماتو‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ‫هیوادونو‬ ‫مختلفو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کړی‬ ‫کوشش‬ ‫می‬ ‫می‬ ‫خاطر‬ ‫پدی‬ ‫نو‬ .‫ونرسیږی‬ ‫ته‬ ‫بزرګر‬ ‫ډول‬ ‫مناسب‬ ‫په‬ ‫خدمات‬ ‫چی‬ ‫ګرځیدلی‬ ‫عامل‬
‫ا‬ ‫واوړی‬ ‫خواته‬ ‫بهبود‬ ‫د‬ ‫خدمتونو‬ ‫د‬ ‫پام‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫ترڅو‬ ، ‫کړم‬ ‫شریکی‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫وړاندیزونو‬ ‫د‬ ‫الری‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ټکی‬ ‫مثبت‬ ،‫ستنونزی‬ ،‫ځیړم‬ ‫و‬ ‫ډولونو‬‫د‬ ‫و‬‫بزرګزانو‬
.‫شی‬ ‫زیات‬ ‫کبله‬ ‫له‬ ‫زیاتوالی‬ ‫د‬ ‫حاصالتو‬ ‫د‬ ‫حالت‬ ‫اقتصادی‬
‫مفهوم‬ ‫ترویج‬ ‫د‬
‫پوهنتون‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫کلمه‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫ابتدا‬ ‫په‬ .‫وشی‬ ‫استفاده‬ ‫ورڅخه‬ ‫کی‬ ‫ټولونو‬ ‫او‬ ‫شغلونو‬ ‫بیلو‬ ‫بیال‬ ‫په‬ ‫چه‬ ‫شی‬ ‫کیدای‬ ‫او‬ ‫کلمه‬ ‫عمومی‬ ‫یوه‬ ‫ترویج‬‫ت‬ ‫د‬‫اخذ‬ ‫څخه‬ ‫رویج‬
‫کیږی‬ ‫استفاده‬ ‫ورڅخه‬ ‫کی‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫صنایعو‬ ‫او‬ ‫روغتیا‬ ،‫رغونه‬ ‫او‬ ‫پرمختګ‬ ‫کلیوال‬ ،‫کرهنه‬ ،‫پوهنتون‬ ‫په‬ ‫ترویج‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬ .‫وه‬ ‫شوی‬(Rivera, 2001).
‫ک‬ ‫کیمیاوی‬ ،‫تخمونه‬ ‫نوی‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫بیلګی‬ ‫د‬ ‫تکنالوژۍ‬ ‫نوی‬ ‫کرهنه‬ ‫په‬ .‫دی‬ ‫عبارت‬ ‫څخه‬ ‫کس‬ ‫اړوند‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫رسول‬ ‫نظریی‬ ‫نوی‬ ‫یا‬ ‫تکنالوژی‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫ترویج‬‫ودو‬‫یا‬ ‫او‬ ‫نه‬
‫ب‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫پروسه‬ ‫ښونیزه‬ ‫رسمی‬ ‫غیر‬ ‫یو‬ ‫ترویج‬ ‫سره‬ ‫ډول‬ ‫ساده‬ ‫په‬ ‫یا‬ .‫شی‬ ‫ورسول‬ ‫لخوا‬ ‫مامور‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫بزګر‬ ‫باید‬ ‫چی‬ ،‫دی‬ ‫ګانی‬ ‫دوا‬ ‫کیمیاوی‬‫زرګ‬‫د‬ ‫رانو‬
‫شی‬ ‫ډیر‬ ‫لپاره‬ ‫بزګر‬ ‫د‬ ‫معلوماتو‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫موثریت‬ ‫او‬ ‫مفیدیت‬ ،‫حل‬ ‫ستونزه‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫وخت‬ ‫عین‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫مومی‬ ‫انتقال‬ ‫معلومات‬ ‫خاص‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزو‬)
Oakley & Garforth , 1997).‫ښونه‬ ‫رسمی‬ ‫غیر‬ ‫او‬ ‫توسعه‬ ‫مهارتونو‬ ‫مدیریتی‬ ‫د‬ ،‫اهداف‬ ‫انکشاف‬ ‫کلیوال‬ ‫او‬ ‫کرهنیز‬ ‫د‬ ،‫انتقال‬ ‫تکنالوژۍ‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫ترویج‬ ‫په‬
) ‫دی‬ ‫شامل‬ ‫پکی‬Davis, 2009).
‫خصوصی‬ ‫د‬ ‫نړۍ‬ ‫په‬ ‫ترویج‬(International Potash Institute, 2010)‫سکتورونو‬ ‫عامه‬ ‫او‬(Imoloame & Olanrewaju, 2014)‫ترسره‬ ‫لخوا‬
‫د‬ ‫وخت‬ ‫ډیر‬ ‫ترویج‬ ‫کی‬ ‫هیوادونو‬ ‫پرودی‬ ‫مخ‬ ‫او‬ ‫کیږی‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫لخوا‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫د‬ ‫شکل‬ ‫عموم‬ ‫په‬ ‫ترویج‬ ‫کی‬ ‫هیوادونو‬ ‫تللو‬ ‫مخ‬ ‫پر‬ ‫ځینی‬ ‫په‬ .‫کیږی‬‫عا‬‫مه‬
‫نسبت‬ ‫خدمات‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫چی‬ ‫ښودلی‬ ‫کی‬ ‫هیواد‬ ‫اردن‬ ‫په‬ ‫ځیړنی‬ ‫یوی‬ .‫کیږی‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫لخوا‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫فیصدی‬ ‫کمه‬ ‫او‬ ‫دولت‬ ‫یعنی‬ ‫سکتور‬
) ‫دی‬ ‫شوی‬ ‫واقع‬ ‫مفید‬ ‫ته‬ ‫سکتور‬ ‫دولتی‬ ‫یا‬ ‫عامه‬AL-Sharafat, Altarawneh, & Altahat , 2012).
‫یا‬ ‫پرمختګ‬ ‫که‬ ‫کی‬ ‫ټولنه‬ ‫په‬development‫ته‬ ‫منځ‬ ‫تغیر‬ ‫مثبت‬ ‫کی‬ ‫ټولنه‬ ‫په‬ ‫سره‬ ‫راتګ‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫په‬ ‫فعالیتونو‬ ‫مثبتو‬ ‫خاصو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫څخه‬ ‫تغیر‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫عبارت‬
‫اقت‬ ‫یا‬ / ‫او‬ ‫ټولنیز‬ ‫په‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫حالت‬ ‫اولی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وی‬ ‫کړی‬ ‫پیدا‬ ‫بهبود‬ ‫وضع‬ ‫ټولنی‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫راتګ‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫په‬ ‫فعالیت‬ ‫نوی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دا‬ ‫معنی‬ ‫راشی‬‫صاد‬‫کی‬ ‫ژوند‬ ‫ی‬
) ‫وی‬ ‫راغلی‬ ‫نوښت‬Oakley & Garforth , 1997)‫تر‬ ‫فعالیت‬ ‫یو‬ ‫سره‬ ‫منابعو‬ ‫موجودو‬ ‫د‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ،‫مرسته‬ ‫په‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ،‫سره‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫لپاره‬ ‫تغیر‬ ‫پایدار‬ ‫د‬ .
‫ونلری‬ ‫بڼه‬ ‫خدماتو‬ ‫عاجلو‬ ‫او‬ ‫تظاهری‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫سره‬(MANGE, 2013a).
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬4 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

5. ‫ارزښت‬ ‫ترویج‬ ‫د‬
‫ر‬ ‫ته‬ ‫بزرګرانو‬ ‫الری‬ ‫له‬ ‫سیستم‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫هغه‬ ‫نو‬ ‫کوی‬ ‫وړاندی‬ ‫ته‬ ‫ټولنی‬ ‫نتایج‬ ‫خپل‬ ‫محقق‬ ‫یو‬ ‫چی‬ ‫کله‬ .‫لوبوی‬ ‫رول‬ ‫مهم‬ ‫ډیر‬ ‫کی‬ ‫کرهنه‬ ‫په‬ ‫ترویج‬‫سوی‬‫ترویج‬ .
‫راشی‬ ‫تغیر‬ ‫ښه‬ ‫نظره‬ ‫ټولنیز‬ ‫او‬ ‫صحی‬ ،‫اقتصادی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫ژوند‬ ‫په‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫انتقالوی‬ ‫لپاره‬ ‫ددی‬ ‫ته‬ ‫بزګرانو‬ ‫ځیړنی‬ ‫علمی‬ ‫او‬ ‫نظرونه‬ ‫نوی‬(Imoloame &
Olanrewaju, 2014)‫ونه‬ ‫ته‬ ‫بزرګرانو‬ ‫معلومات‬ ‫ترویجی‬ ‫چی‬ ‫کله‬ .‫کړی‬ ‫ښه‬ ‫یی‬ ‫کیفیت‬ ‫او‬ ‫ډیر‬ ‫حاصالت‬ ‫خپل‬ ‫کولی‬ ‫نشی‬ ‫بزرګران‬ ‫څخه‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ‫پرته‬ .
‫کیږی‬ ‫المل‬ ‫کار‬ ‫نه‬ ‫د‬ ‫منابع‬ ‫تولیدی‬ ‫د‬ ‫لباسونو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫توکی‬ ‫سون‬ ‫د‬ ،‫توکی‬ ‫خواړیز‬ ‫لکه‬ ‫محصوالتو‬ ‫کرهنیزو‬ ‫د‬ ‫نو‬ ‫رسیږی‬(MANAGE, 2013b)‫بانک‬ ‫نړیوال‬ .
‫څخه‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫لری‬ ‫شتون‬ ‫مامورین‬ ‫ترویج‬ ‫د‬ ‫رسمی‬ ‫بیلیون‬ ‫نیم‬ ‫تقریبا‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬ ‫چی‬ ‫وایی‬۲۶‫لری‬ ‫قرار‬ ‫کی‬ ‫هیوادونو‬ ‫تلونکو‬ ‫پرمخ‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫سلنه‬(Anderson,
2007).
‫اعم‬ ‫او‬ ‫اهدافو‬ ‫د‬ ،‫تغیرولو‬ ‫خواصو‬ ‫د‬ ،‫تغیرول‬ ‫مهارتونو‬ ‫د‬ ،‫لوړول‬ ‫کچی‬ ‫د‬ ‫پوهی‬ ‫د‬ ‫بزرګر‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫مهمی‬ ‫څخه‬ ‫ټولو‬ ‫د‬ ‫خو‬ ‫دی‬ ‫مختلفی‬ ‫وظیفی‬ ‫ترویج‬ ‫د‬‫الو‬‫دی‬ ‫تغیرول‬
)MANAGE, 2013b)‫بانک‬ ‫نړیوال‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ ‫نن‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫بیلګی‬ ‫د‬ .‫دی‬ ‫لوبولی‬ ‫رول‬ ‫پل‬ ‫د‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫ځیړونکی‬ ‫او‬ ‫بزرګرانو‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ .
‫وړا‬ ‫خدمات‬ ‫ښه‬ ‫مالدری‬ ‫او‬ ‫باغداری‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫بزرګرانو‬ ‫چی‬ ‫دادی‬ ‫یی‬ ‫کار‬ ‫عمده‬ ‫او‬ ‫یادیږی‬ ‫سره‬ ‫نامه‬ ‫په‬ ‫پروژی‬ ‫د‬ ‫مالداری‬ ‫او‬ ‫باغداری‬ ‫د‬ ‫پروژه‬ ‫یوه‬‫ندی‬‫ترڅو‬ ‫کړی‬
‫اوسه‬ ‫تر‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫په‬ ‫پروژی‬ ‫دی‬ ‫د‬ .‫شی‬ ‫ښه‬ ‫یی‬ ‫ژوند‬ ‫معیشتی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫زیات‬ ‫حاصالت‬ ‫یی‬۷۸۱۳‫یی‬ ‫کی‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫باغداری‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شوی‬ ‫ایجاد‬ ‫باغ‬ ‫هکتاره‬۳۱۵‫نفرو‬
‫دی‬ ‫ورکړی‬ ‫کړی‬ ‫زده‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫ترویج‬ ‫د‬(MAIL, 2011).
‫روا‬ ‫محصوالتو‬ ‫نویو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کی‬ ‫وختونو‬ ‫متوقعه‬ ‫غیر‬ ‫په‬ ‫محصوالت‬ ‫نوی‬ ،‫زیاتیدل‬ ‫صادراتو‬ ‫د‬ ،‫زیاتوالی‬ ‫د‬ ‫حاصالتو‬ ‫د‬ ‫دی‬ ‫عبارت‬ ‫ګټی‬ ‫نوری‬ ‫ترویج‬ ‫د‬‫م‬ ‫ج‬‫دی‬ ‫وندل‬
(Shinwari, 2012)‫په‬ ‫چی‬ ‫دا‬ ‫معنی‬ .‫دی‬ ‫زیاتیدل‬ ‫حاصالتو‬ ‫د‬ ‫غنمو‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫نمونه‬ ‫ښه‬ ‫یوه‬ ‫کی‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫زیاتوالی‬ ‫د‬ ‫حاصالتو‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ .۸۲۰۱‫د‬ ‫کالی‬
‫کی‬ ‫هکتار‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫حاصالت‬ ‫افغانستان‬۸.۸۲‫مهال‬ ‫اوس‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫تن‬ ‫متریک‬۸.۲۳‫تن‬ ‫متریک‬(Sharma, Osmanzai , & Ward, 2011)‫د‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫رسیدلی‬ ‫ته‬
.‫دی‬ ‫رسیدلی‬ ‫تخم‬ ‫یعنی‬ ‫تکنالوژی‬ ‫نوی‬ ‫دا‬ ‫ته‬ ‫خلکو‬ ‫الری‬ ‫له‬ ‫ترویج‬
‫سیستمونه‬ ‫ارایی‬ ‫د‬ ‫خدماتو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬
‫زد‬ ‫رسمی‬ ‫غیر‬ ‫د‬ ‫سیستمونه‬ ‫ترویجی‬ ‫ټول‬ ‫مګر‬ .‫لری‬ ‫نواقص‬ ‫او‬ ‫فوایید‬ ‫یی‬ ‫روش‬ ‫هر‬ .‫کیږی‬ ‫سره‬ ‫سره‬ ‫روشنو‬ ‫بیالبیلو‬ ‫په‬ ‫هیوادونو‬ ‫مختلفو‬ ‫په‬ ‫ترویج‬‫ګ‬ ‫ه‬‫نامه‬ ‫په‬ ‫ړو‬
‫ټولو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کیږی‬ ‫استفاده‬ ‫څخه‬ ‫تفهیم‬ ‫او‬ ‫افهام‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫سیستمونو‬ ‫ټولو‬ ‫په‬ ،‫شریکوی‬ ‫سره‬ ‫بزګر‬ ‫د‬ ‫معلومات‬ ‫اړوند‬ ‫ته‬ ‫کرنی‬ ‫ټول‬ ،‫شوی‬ ‫پیژندل‬ ‫سره‬‫سیس‬‫موخه‬ ‫تمونو‬
‫شی‬ ‫ښه‬ ‫یی‬ ‫ژوند‬ ‫او‬ ‫ډیر‬ ‫حاصالت‬ ‫بزګر‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫داده‬(Anonymous, 2010).
:‫شی‬ ‫وړاندی‬ ‫بزګرانو‬ ‫سیستمونو‬ ‫الندی‬ ‫په‬ ‫شی‬ ‫کیدای‬ ‫ترویج‬
‫کرهنه‬ ‫عمومی‬general agriculture extension
‫خدمات‬ ‫ترویجی‬ ‫محصول‬ ‫خاص‬ ‫د‬commodity specific extension
‫لیدنه‬ ‫ځای‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫تریننګ‬Training and visit system
‫دعوت‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫مزرعو‬ ‫بزګرانو‬ ‫د‬ ‫یا‬ ‫قطعو‬ ‫نمایشی‬ ‫د‬ ‫یعنی‬ ‫ډول‬ ‫مشارکتی‬ ‫په‬Participatory extension
‫ارایه‬ ‫خدمات‬ ‫ترویجی‬ ‫او‬ ‫تحقیقی‬
‫سیستم‬ ‫په‬ ‫نهادونو‬ ‫اکادمیکو‬ ‫د‬Extension though academic channels
‫سیستم‬ ‫عامه‬Public extension
‫سیستم‬ ‫خصوصی‬private extension system
‫سیستم‬ ‫ترویجی‬ ‫ته‬ ‫بزګر‬ ‫څخه‬ ‫بزګر‬ ‫د‬farmer to farmer extension
‫خاطر‬ ‫پخ‬ ‫کولو‬ ‫پوره‬ ‫د‬ ‫توقوعاتو‬ ‫ځینی‬ ‫د‬ ‫ترویج‬demand driven extension
‫ستونزی‬ ‫سیستم‬ ‫ترویجی‬ ‫افغان‬ ‫د‬
‫سطح‬ ‫په‬ ‫پالیسی‬ ‫د‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫نشتون‬ ‫اهدافو‬ ‫او‬ ‫لیرلید‬ ‫مشخص‬ ‫غیر‬ ‫د‬(Khan, 2005)‫ترویج‬ ‫د‬ ‫یوازی‬ ‫که‬ ‫ستراتیژی‬ ‫انکشافی‬ ‫ملی‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دا‬ ‫حال‬
‫استعمالوی‬ ‫اصطالح‬ ‫ډیروالی‬ ‫د‬ ‫حاصالتو‬ ‫د‬ ‫نقش‬(GIROA, 2008).
‫کول‬ ‫استفاده‬ ‫نه‬ ‫یا‬ ‫کمه‬ ‫څخه‬ ‫پوهی‬ ‫او‬ ‫تجربی‬ ‫د‬ ‫بزرګرانو‬ ‫د‬(Christoplos, 2004)‫یوازی‬ ‫ته‬ ‫کورسونو‬ ‫ترویجی‬ ‫او‬ ‫نمایشونو‬ ‫کرهنیز‬ ‫د‬ ‫راتلل‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫او‬
‫وی‬ ‫کم‬ ‫هم‬ ‫یی‬ ‫مفیدیت‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫کولی‬ ‫زده‬ ‫شی‬ ‫کم‬ ‫ډیر‬ ‫کی‬ ‫صورت‬ ‫پدی‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫کوونکی‬ ‫ګډون‬ ‫یا‬ ‫نماینده‬ ‫یو‬ ‫د‬(AL-Sharafat,
Altarawneh, & Altahat , 2012).
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬5 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

6. ‫معلومات‬ ‫تخنیکی‬ ‫او‬ ‫تجربه‬ ‫عملی‬ ‫کمه‬ ‫مامورینو‬ ‫ترویج‬ ‫د‬( Kugbei, Panjsheri, & Bishaw, 2011)‫د‬ ‫خدمتونو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫حال‬ ‫عین‬ ‫په‬ ‫چی‬
) ‫راولی‬ ‫الندی‬ ‫سوال‬ ‫تر‬ ‫مفیدیت‬ ‫ارایی‬AL-Sharafat, Altarawneh, & Altahat , 2012).
‫باندی‬ ‫ولسوالیو‬ ‫او‬ ‫والیاتو‬ ‫په‬ ‫تقسیم‬ ‫مساویانه‬ ‫نا‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لپاره‬ ‫عملیاتو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫کمبود‬ ‫بودجی‬ ‫د‬
‫رهبر‬ ‫ته‬ ‫هغوی‬ ‫او‬ ‫ولری‬ ‫وضع‬ ‫اقتصادی‬ ‫ښه‬ ‫او‬ ‫ولری‬ ‫څمکه‬ ‫ډیره‬ ‫هغوی‬ ‫چی‬ ‫کوی‬ ‫کار‬ ‫سره‬ ‫بزرګرانو‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫ډیر‬ ‫دواړه‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫او‬ ‫دولت‬
‫یا‬ ‫بزګر‬lead farmer‫کیږی‬ ‫غورځول‬ ‫څخه‬ ‫پام‬ ‫د‬ ‫بزګران‬ ‫غریب‬ ‫معموال‬ ‫چی‬ ،‫وایی‬(Egziabher & et all, 2013).
‫فاصله‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫تحقیق‬ ‫او‬ ‫ترویج‬ ‫د‬
‫وړاندیزونه‬
‫کول‬ ‫نشی‬ ‫سکتور‬ ‫عامه‬ ‫یا‬ ‫دولت‬ ‫یوازی‬ .‫وی‬ ‫موجود‬ ‫مشارکت‬ ‫دولتی‬ ‫او‬ ‫عامه‬ ‫اندازه‬ ‫کافی‬ ‫کی‬ ‫هغه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫کوی‬ ‫پیدا‬ ‫بهبود‬ ‫وخت‬ ‫هغه‬ ‫پروسه‬ ‫ترویج‬ ‫د‬‫ټ‬ ‫ی‬‫ول‬
‫لپاره‬ ‫ددی‬ .‫کړی‬ ‫بارز‬ ‫کی‬ ‫عرضه‬ ‫په‬ ‫خدمتونو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫رول‬ ‫خپل‬ ‫ورځ‬ ‫په‬ ‫ورځ‬ ‫هم‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫الزمه‬ ‫نو‬ ‫کړی‬ ‫وړاندی‬ ‫ته‬ ‫خلکو‬ ‫خدمات‬
:‫شی‬ ‫ونیول‬ ‫کی‬ ‫پام‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫وړاندیزونه‬ ‫الندی‬ ‫نو‬ ‫راشی‬ ‫بهبود‬ ‫سره‬ ‫نیولو‬ ‫کی‬ ‫نظر‬ ‫په‬ ‫تجربه‬ ‫په‬ ‫هیوادونو‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ ‫شو‬ ‫وکولی‬
‫څک‬ .‫وی‬ ‫باندی‬ ‫کلیو‬ ‫او‬ ‫ولسوالیو‬ ،‫والیتونو‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫تمرکز‬ ‫ډیر‬ ‫او‬ ‫وباسی‬ ‫څخه‬ ‫مرکز‬ ‫د‬ ‫خدمات‬ ‫خپل‬ ‫باید‬ ‫وزارت‬ ‫آبیاری‬ ‫او‬ ‫لګولو‬ ‫اوبو‬ ،‫کرنی‬ ‫د‬‫پ‬ ‫ه‬‫کابل‬ ‫ه‬
.‫ورسیږی‬ ‫مصرف‬ ‫په‬ ‫کی‬ ‫کلیو‬ ‫په‬ ‫بودجه‬ ‫ډیره‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫الزمه‬ ‫نو‬ ‫نلری‬ ‫شتون‬ ‫بزرګر‬ ‫کی‬ ‫ښار‬
.‫شی‬ ‫هماهنګ‬ ‫خدمات‬ ‫دولتی‬ ‫غیر‬ ‫او‬ ‫دولتی‬ ‫ټول‬ ‫باید‬ ‫کی‬ ‫رڼا‬ ‫په‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫ورکړی‬ ‫انکشاف‬ ‫ته‬ ‫پالیسی‬ ‫ملی‬ ‫باید‬ ‫لپاره‬ ‫ترویج‬ ‫د‬
.‫شی‬ ‫بوتلل‬ ‫مخ‬ ‫په‬ ‫سم‬ ‫سره‬ ‫اهدافو‬ ‫د‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫خدمات‬ ‫ترویجی‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫د‬
‫وپو‬ ‫بزرګران‬ ‫او‬ ‫وشی‬ ‫باید‬ ‫ارزونه‬ ‫عمومی‬ ‫یوه‬ ‫خدمتونو‬ ‫ترویجو‬ ‫اوسنیو‬ ‫د‬.‫ومومی‬ ‫بهبود‬ ‫باید‬ ‫شیان‬ ‫کوم‬ ‫چی‬ ‫شی‬ ‫ښتل‬
‫ته‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ‫خدمتونه‬ ‫ترویجی‬ ‫کی‬ ‫کلونو‬ ‫راتلونکو‬ ‫څو‬ ‫په‬ ‫شی‬ ‫کولی‬ ‫څنګه‬ ‫چی‬ ‫وکړی‬ ‫فکر‬ ‫ددی‬ ‫باید‬ ‫سره‬ ‫کولو‬ ‫ارایه‬ ‫په‬ ‫خدمتونو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬
‫فیس‬ ‫خدمتونو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫دولت‬ ‫او‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصی‬ ،‫بزرګر‬ ‫یعنی‬ .‫شی‬ ‫شریک‬ ‫مصارف‬ ‫سره‬ ‫کولو‬ ‫ارایه‬ ‫په‬ ‫خدمتونو‬ ‫دی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ورکړی‬
.‫ورکړی‬
.‫شی‬ ‫یوړل‬ ‫ته‬ ‫لیول‬ ‫ساحوی‬ ‫ډیر‬ ‫صالحیتونه‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫متمرکز‬ ‫غیر‬ ‫حده‬ ‫ډیره‬ ‫تر‬ ‫باید‬ ‫خدمتونه‬ ‫ترویجی‬ ‫دولتی‬
. ‫سطحه‬ ‫په‬ ‫لسوالیو‬ ‫د‬ ‫ډیرول‬ ‫مامورینو‬ ‫د‬ ‫ترویج‬ ‫د‬
.‫کول‬ ‫استفاده‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫شریکولو‬ ‫د‬ ‫معلوماتو‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫تیلفون‬ ‫او‬ ‫تلویزیون‬ ،‫رادیو‬ ‫د‬
.‫ورسیږی‬ ‫ورته‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫ولری‬ ‫مطابقت‬ ‫سره‬ ‫ضرورتونو‬ ‫د‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫برنامی‬ ‫ترویجی‬
.‫راشی‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫پالیسی‬ ‫واضح‬ ‫باید‬ ‫خاطر‬ ‫په‬ ‫وصلولو‬ ‫د‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫خدماتو‬ ‫او‬ ‫ادارو‬ ‫تحقیقی‬ ‫او‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬
‫راوړل‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫سیستم‬ ‫ارزیابی‬ ‫او‬ ‫مانیتورینګ‬ ‫د‬ ‫سیستم‬ ‫ترویجی‬ ‫د‬
‫ماخذونه‬
Kugbei, S., Panjsheri, M., & Bishaw, Z. (5100). Focus on Seed Programs: The Afghanistan Seed Industry. ICARDA.
Aker, J. (5100, Sept). Dial "A" for agriculture: A review of ICT for agricultural extension in developing countries. Washing-
ton, DC: Center for Global Development.
AL-Sharafat, A., Altarawneh, M., & Altahat , E. (5105). Effectiveness of Agricultural Extension Activities. American Journal
of Agricultural and Biological Sciences, 7(5), 094-511.
Amadi, M. (5103, Aug 58). Agricutlure: A sources for economic development and livelihood self sufficiency in afghaistan.
Retrieved Nov 52, 5104, from BBC Persian News: http://www.bbc.co.uk/persian/
afghanistan/5103/18/031857_k12_ag_projects_challenge_opportunity
Anderson, J. (5117). Agriculture Advisory Services: Background paper for the world development report of 5118. Washing-
ton, DC: World Bank.
Anonymous. (5101). Agricultural Extension Approaches Implemented in Ghana. Ghana: Directorate of Agricultural Exten-
sion Services.
Christoplos, I. (5114). Agricultural Rehabilitation in Afghanistan: Linking relief, development and support to rural livelihoods.
ODI.
CIA. (5103). Field Listing: Urbanization. Retrieved Nov 54, 5104, from The World Factbook: https://www.cia.gov/library/
publications/the-world-factbook/fields/5505.html
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬6 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

7. CIA. (5104). Afghanistan . Retrieved Nov 53, 5104, from The World Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-
world-factbook/geos/af.html
Davis, K. E. (5119). Agriculture and climate change: an agenda for negotiation in Cophenhangen (The important role of
extension systems). Washington, DC: International Food Policy Research Institute.
Egziabher, K., & et all. (5103). The Economic Impact of a New Rural Extension Approach in Northern Ethiopia. Bioeco-
nomics Working Paper Series, Working Paper 5103/5, 0-33.
GIROA. (5118). Afghanistan National Development Strategy (ANDS) - 5118-5103. Kabul, Afghanistan.
Imoloame, E., & Olanrewaju, A. (5104). Improving agricultural extension services in Moro Local Government Area of Kwa-
ra State, Nigeria. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 6(3), 018-004.
International Potash Institute. (5101). The role and function of agriculture extension. Optimizing Crop Nutrition: Discus-
sions, No. 52, 0-9.
Khan, A. (5112). Agriculture Extension Manual (Vol. Vol 4). Kabul.
MAIL. (5100). National Horticulture and Livestock Project (NHLP). Retrieved Nov 52, 5104, from Agriculture Knowledge
Bank of MAIL: http://mail.gov.af/en/page/3523/3524
MANAGE. (5103b). Introduction to Agricultural Extension Management. Hyderabad, India: National Institute of Agricultur-
al Extension Management.
MANGE. (5103a). Participatory Approaches in Agricultural Extension. Hyderabad, India: National Institute of Agricultural
Extension Management.
Oakley, P., & Garforth , C. (0997). Guide to extension training. Rome: FAO.
Rivera, W. (5110). Agricultural and Rural Extension Worldwide: Options for Instituational Reform in the Developing Coun-
tries. Rome: FAO.
Sharma, R., Osmanzai , M., & Ward, R. (5100). Wheat Research: A Crucial Prerequisite to Food Security in Afghanistan.
Afghanistan Research Newsletter, No 58, 5-2.
Shinwari, G. (5105, Sept. 10). Project for agriculture research and development started. Retrieved Nov 52, 5104, from
BBC Pashto news: http://www.bbc.co.uk/pashto/mobile/afghanistan/5105/19/051910_ss-usaid-project.shtml
World Bank. (5104). Agriculture in Afghanistan :Growing the economy, jobs and food security (presentation). Retrieved
Nov 53, 5104, from Afghanistan Reconstruction Trust Fund (ARTF): http://www.artf.af/images/uploads/
ASR_PPT_for_ARTF_Strategy_Group_Meeting_May_51,_5104.pdf
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬7 01‫جنوری‬5102
(9‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ )
‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬( ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬World Trade Organization)
‫اختالفات‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ‫را‬ ‫تجارت‬ ‫جهانی‬ ‫قوانین‬ ‫ه‬ ‫اسد؛‬ ‫بینالمللی‬ ‫سازمان‬ ‫یک‬
‫شور‬ ‫ضرورت‬ ،‫شدن‬ ‫جهانی‬ ‫روند‬ ‫گسترش‬ ‫با‬ .‫میوند‬ ‫فص‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫را‬ ‫اعضا‬ ‫بین‬
‫و‬ ‫شده‬ ‫بیشتر‬ ‫اقتصاد‬ ‫توساه‬ ‫و‬ ‫تجارت‬ ‫رشد‬ ‫های‬ ‫زمینه‬ ‫آوری‬ ‫فراهم‬ ‫برای‬ ‫ها‬
‫دوم‬ ‫جنگ‬ ‫از‬ ‫باد‬ .‫اید‬ ‫می‬ ‫بحساب‬ ‫شدن‬ ‫جهانی‬ ‫روند‬ ‫در‬ ‫مکرم‬ ‫های‬ ‫ضرورت‬ ‫از‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ ‫به‬ ‫شورها‬ ‫پیوستن‬
‫مل‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫گرفد‬ ‫صورت‬ ‫زیادی‬ ‫های‬ ‫تالش‬ ‫شورها‬ ‫میان‬ ‫اقتصادی‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫رواب‬ ‫شیدن‬ ‫ب‬ ‫نظم‬ ‫بمنظور‬ ‫جهانی‬
‫تجارت‬ ‫و‬ ‫اقتصاد‬ ‫ش‬ ‫درب‬ ‫گردیدو‬ ‫ایجاد‬ ‫سیاسی‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫سیاسی‬ ‫رواب‬ ‫ننده‬ ‫تنظیم‬ ‫ارگان‬ ‫ییانه‬ ‫بانوان‬ ‫متحد‬
‫یا‬ ‫وتجارت‬ ‫تارفه‬ ‫عمومی‬ ‫موافقتنامه‬GATT‫سال‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ .‫گرفد‬ ‫شو‬0990‫بین‬ ‫تجارت‬ ‫گسترش‬ ‫برای‬
‫جانشین‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫المللی‬GATT‫شد‬.‫این‬ ‫های‬ ‫نامه‬ ‫موافقد‬ ‫ه‬ ‫هستند‬ ‫شورهایی‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ ‫اعضای‬
‫در‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ ‫مقر‬ .‫اند‬ ‫رده‬ ‫امضا‬ ‫را‬ ‫سازمان‬‫جنی‬‫جریان‬ ‫به‬ ‫مک‬ ‫سازمان‬ ‫هدف‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫سویس‬ ‫نو‬
‫قوانین‬ ‫درک‬ ‫با‬ ‫راستا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫نداشته‬ ‫قکال‬ ‫در‬ ‫دییری‬ ‫عوارض‬ ‫ه‬ ‫اسد‬ ‫حدی‬ ‫تا‬ ‫موانع‬ ‫داشتن‬ ‫بر‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫تجارت‬ ‫آزاد‬
‫قاب‬ ‫و‬ ‫شفاف‬ ‫قوانین‬ ‫این‬ ‫ه‬ ‫میشود‬ ‫داده‬ ‫اطمینان‬ ‫ها‬ ‫دولد‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫اص،سازمان‬ ‫اش‬ ‫به‬ ‫بینی‬ ‫پیش‬ ‫قاب‬ ‫و‬ ‫شفاف‬ ‫بصورت‬
‫با‬ ‫تجارتی‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫شر‬ ‫با‬ ‫ندارند‬ ‫حق‬ ‫عضو‬ ‫شورهای‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫آمد‬ ‫واهد‬ ‫ن‬ ‫در‬ ‫ناگهانی‬ ‫تغییرات‬ ‫تاتیر‬ ‫تحد‬ ،‫پیشکینی‬
‫از‬ ‫یوی‬ ‫محصول‬ ‫برای‬ ‫ی‬ ‫گمر‬ ‫عوارض‬ ‫ویا‬ ‫دهد‬ ‫اهش‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫وارداتی‬ ‫تارفه‬ ‫شوری‬ ‫زمانیوه‬ ‫یانی‬ ‫نمایند‬ ‫رفتار‬ ‫تکایض‬
‫امله‬ ‫دولد‬ ‫اص‬ ‫بنام‬ ‫اص‬ ‫این‬ ‫ه‬ ‫گردد‬ ‫عملی‬ ‫سازمان‬ ‫این‬ ‫عضو‬ ‫های‬ ‫شور‬ ‫تمام‬ ‫با‬ ‫برخورد‬ ‫همان‬ ‫باید‬ ‫شود‬ ‫م‬ ‫ها‬ ‫شور‬
‫و‬ ‫ی‬ ‫گمر‬ ‫تارفه‬ ‫اهش‬ ‫همچنکن‬ .‫اسد‬ ‫برخوردار‬ ‫توجهی‬ ‫قاب‬ ‫اهمید‬ ‫از‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫نامیده‬ ‫الوداد‬
.‫اسد‬ ‫سازمان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫عضوید‬ ‫اصلی‬ ‫شروط‬ ‫از‬ ‫سکسیدی‬ ‫حاف‬‫موافقتنامه‬ ‫به‬ ‫دستیابی‬ ‫برای‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬
‫بهره‬ ‫حقوقی‬ ‫و‬ ‫اجرایی‬ ،‫نظارتی‬ ،‫گیری‬ ‫تصمیم‬ ‫تلف‬ ‫م‬ ‫ان‬ ‫ار‬ ‫وجود‬ ‫از‬ ‫آنها‬ ‫انجام‬ ‫حسن‬ ‫بر‬ ‫نظارت‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫اعضا‬ ‫تایید‬ ‫مورد‬ ‫های‬
‫و‬ ‫تجاری‬ ‫مشی‬ ‫خ‬ ‫بررسی‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ،‫اختالف‬ ‫ح‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ،‫عمومی‬ ‫شورای‬ ،‫وزیران‬ ‫نفرانس‬ :‫از‬ ‫اند‬ ‫عکارت‬ ‫ان‬ ‫ار‬ ‫این‬ .‫برد‬ ‫می‬
‫شوراها‬.
‫قرار‬ ‫عضو‬ ‫شورهای‬ ‫قکول‬ ‫مورد‬ ‫ه‬ ‫اسد‬ ‫متاددی‬ ‫مااهدات‬ ‫و‬ ‫اصول‬ ‫پایرفتن‬ ‫مستلزم‬ ‫جهانی‬ ‫تجارت‬ ‫سازمان‬ ‫در‬ ‫عضوید‬
‫سیاسد‬ ‫گزارش‬ ‫تدوین‬ ،)‫ناظر‬ ‫عضو‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫(الحاق‬ ‫درخواسد‬ ‫پایرش‬ ،‫عضوید‬ ‫تقاضای‬ ‫شام‬ ‫مراح‬ ‫این‬ .‫اسد‬ ‫گرفته‬
‫عضوید‬ ‫شرای‬ ‫تایین‬ ‫منظور‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫چندجانکه‬ ‫و‬ ‫دوجانکه‬ ‫رات‬ ‫ماا‬ ‫نهاید‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫الحاق‬ ‫اری‬ ‫گروه‬ ‫تشوی‬ ،‫شور‬ ‫تجاری‬ ‫های‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫الحاق‬ ‫برای‬ ‫توافق‬ ‫حصول‬ ‫و‬.‫تا‬‫جون‬ ‫ختم‬4502‫سازمان‬ ‫این‬ ‫در‬065‫سال‬ ‫در‬ ‫افغانستان‬ ‫و‬ ‫داشد‬ ‫عضوید‬ ‫شور‬
4552:‫ساید‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫مالومات‬ .‫اسد‬ ‫سازمان‬ ‫این‬ ‫عضو‬ ‫ناظر‬ ‫شور‬ ‫بشو‬ ‫فاال‬ ‫و‬ ‫رده‬ ‫ارایه‬ ‫را‬ ‫عضوید‬ ‫درخواستی‬
http://www.wto.org/
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

8. )9(‫لپا‬ ‫روغتیا‬ ‫دعامی‬ ‫خوندیتوب‬ ‫غذایی‬‫مساله‬ ‫مهمه‬ ‫ره‬
‫یو‬ ‫لپاره‬ ‫روغتیا‬ ‫د‬ ‫دانسان‬ ‫خوندیتوب‬ ‫نه‬ ‫غذایې‬ ،‫څخه‬ ‫شروع‬ ‫له‬ ‫بشریت‬ ‫د‬
‫هرکال‬ ‫چې‬ ،‫شویده‬ ‫اټکل‬ .‫شویده‬ ‫بلل‬ ‫ستونزه‬۸.۱‫ناستي‬ ‫نس‬ ‫د‬ ‫خلک‬ ‫میلیونه‬
‫هم‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫خواړه‬ ‫ناپاکه‬ ‫ښایي‬ ‫چې‬ ،‫ورکوي‬ ‫دالسه‬ ‫ژوند‬ ‫خپل‬ ‫کبله‬ ‫له‬ ‫دناروغیو‬
‫ډیرو‬ ‫د‬ ‫کوالیشي‬ ‫سمبالول‬ ‫سم‬ ‫دخواړو‬ .‫وي‬ ‫څخه‬ ‫علتونو‬ ‫مهمو‬ ‫له‬ ‫یي‬ ‫اوبه‬
.‫وکړي‬ ‫مخنیوي‬ ‫څخه‬ ‫ناروغیو‬
‫ده؟‬ ‫څه‬ ‫ستونزه‬
‫ناروغه‬ ‫وجي‬ ‫له‬ ‫دخوړولو‬ ‫موادو‬ ‫دخوراکي‬ ‫خلک‬ ‫ورځ‬ ‫هره‬ ‫کي‬ ‫نړي‬ ‫په‬
‫زیان‬ ‫)واړه‬ ‫مایکروارګانیزمونو‬ ‫اکثرا‬ ‫ناروغي‬ ‫زیږدلي‬ ‫څخه‬ ‫دخواړو‬ .‫کیږي‬
.‫کیږي‬ ‫رامنځته‬ ‫وجې‬ ‫له‬ ‫موادو‬ ‫کیمیاوې‬ ‫زهري‬ ‫او‬ (‫اجسام‬ ‫رسونکي‬
‫دي؟‬ ‫شې‬ ‫څه‬ ‫مایکروارګانیزمونه‬
‫په‬ ‫کي‬ ‫حالت‬ ‫عادي‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫جسمونه‬ ‫ژوندې‬ ‫واړه‬ ‫هغه‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
،‫ښه‬ :‫لري‬ ‫ډولونه‬ ‫مختلف‬ ‫دري‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ .‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫نه‬ ‫سترګو‬
.‫زیانونکي‬ ‫او‬ ‫خراب‬
۸‫ګټوردي‬ ‫کي‬ ‫برخو‬ ‫الندي‬ ‫په‬ ‫مایکروارګانیزمونه‬ ‫ښه‬ .
(‫مستي‬ ،‫پنیر‬ ‫یا‬ ‫پوڅه‬ :‫ډول‬ ‫په‬ ‫)دمثال‬ ‫تیاروي‬ ‫خواړه‬
(‫پنسلین‬ :‫ډول‬ ‫په‬ ‫)دمثال‬ ‫جوړوي‬ ‫ترینه‬ ‫دواګاني‬
.‫هضموي‬ ‫خواړه‬ ‫کي‬ ‫کلمو‬ ‫په‬
۲‫ډول‬ ‫دغه‬ :‫مایکروارګانیزمونه‬ ‫کونکي‬ ‫ګنده‬ ‫یا‬ ‫مایکروارګانیزمونه‬ ‫خراب‬ .
‫بلکه‬ ،‫کوي‬ ‫ناروغه‬ ‫نه‬ ‫خلک‬ ‫یوازي‬ ‫نه‬ ‫کي‬ ‫مجموع‬ ‫په‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
.‫کړي‬ ‫بدشکله‬ ‫او‬ ‫بدخونده‬ ،‫بدبویه‬ ‫خواړه‬ ‫زمونږ‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬ ‫سبب‬ ‫ددي‬
۳‫خلک‬ ‫مایکروارګانیزمونه‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬ :‫مایکروارګانیزمونه‬ ‫رسونکي‬ ‫زیان‬ .
‫مایکرو‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬ .‫کیږي‬ ‫باعث‬ ‫کیدو‬ ‫مړه‬ ‫د‬ ‫دهغوي‬ ‫حتي‬ ‫او‬ ‫ناروغه‬
‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬ ‫کي‬ ‫ټوله‬ ‫په‬ .‫وایي‬ ‫پتوجن‬ ‫ته‬ ‫ارګانیزمونو‬
.‫بدلوي‬ ‫نه‬ ‫شکل‬ ‫دخواړو‬ ‫وخت‬ ‫زیاتره‬
:‫کوي‬ ‫ژوند‬ ‫کي‬ ‫ځایونو‬ ‫کومو‬ ‫په‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
‫ځایونو‬ ‫الندي‬ ‫په‬ ‫زیات‬ ‫ډیر‬ ‫مګر‬ ،‫وي‬ ‫موجود‬ ‫کي‬ ‫ځاي‬ ‫هر‬ ‫مایکراورګانیزمونه‬
:‫پیداکیږي‬ ‫کي‬
‫باندي‬ ‫څیزونو‬ ‫ګنده‬
‫کي‬ ‫اوبو‬ ‫او‬ ‫خاوره‬ ‫په‬
‫کي‬ ‫حشراتو‬ ‫او‬ ‫موږکانو‬ ‫په‬
،‫غواګانو‬ ،‫ماهي‬ ،‫سپیو‬ .‫ډول‬ ‫په‬ ‫)دمثال‬ ‫کي‬ ‫حیواناتو‬ ‫بحري‬ ‫او‬ ‫کورني‬ ‫په‬
.(‫چرګو‬
.(‫پوستکي‬ ‫او‬ ‫نوکانو‬ ،‫السونو‬ ،‫کلمو‬ ،‫سپوږمو‬ ،‫خلو‬ ،‫)نس‬ ‫باندي‬ ‫خلکو‬ ‫په‬
‫کوي؟‬ ‫حرکت‬ ‫څنګه‬ ‫مایکرارګانیزمونه‬
‫د‬ ‫شیانو‬ ‫ددغو‬ ‫چې‬ ،‫وي‬ ‫موجود‬ ‫باندي‬ ‫اجسامو‬ ‫نورو‬ ‫په‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
‫مایکرو‬ ‫د‬ .‫کیږي‬ ‫انتقال‬ ‫ته‬ ‫ځاي‬ ‫بل‬ ‫ځایه‬ ‫یوه‬ ‫له‬ ‫کي‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫حرکت‬
.‫کیږي‬ ‫ویل‬ ‫انتان‬ ‫یا‬ ‫سرایت‬ ‫ته‬ ‫ځاي‬ ‫بل‬ ‫ځایه‬ ‫یوه‬ ‫له‬ ‫ته‬ ‫حرکت‬ ‫ارګانیزمونو‬
.‫کیږي‬ ‫ګڼل‬ ‫وسیله‬ ‫مهمه‬ ‫یو‬ ‫لپاره‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫ارګانیزمونو‬ ‫مایکرو‬ ‫د‬ ‫السونه‬
.‫وکړي‬ ‫سرایت‬ ‫زیات‬ ‫طریقه‬ ‫له‬ ‫ابو‬ ‫او‬ ‫خواړو‬ ‫د‬ ‫کیدایشي‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
.‫وي‬ ‫منابع‬ ‫مهم‬ ‫لپاره‬ ‫دسرایت‬ ‫کیدایشي‬ ‫هم‬ ‫حیوانات‬ ‫نورکورني‬ ‫او‬ ‫پیشکي‬
‫کوي‬ ‫وده‬ ‫څنګه‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬
‫د‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ .‫کوي‬ ‫وده‬ ‫طریقه‬ ‫له‬ ‫تکثیر‬ ‫د‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫ډیر‬
:‫لري‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫څیزونو‬ ‫الندي‬ ‫لپاره‬ ‫تکثیر‬
‫غذا‬
‫اوبه‬
‫وخت‬
‫هوا‬ ‫ګرمه‬
‫او‬ ‫شدي‬ ،‫مکروني‬ ‫شوي‬ ‫پاخه‬ ،‫وریجي‬ ‫شوي‬ ‫پخي‬ ،‫خواړه‬ ‫بحري‬ ،‫غوښه‬
‫وده‬ ‫سره‬ ‫ډول‬ ‫آسانه‬ ‫په‬ ‫پکي‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫خواړه‬ ‫هغه‬ ‫هګي‬
.‫کوي‬
‫راځي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫څخه‬ ‫خواړو‬ ‫ناوړه‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫نښي‬ ‫ناروغیوو‬ ‫دهغو‬
‫زیات‬ ‫څخه‬ ‫یو‬ ‫له‬ ‫یا‬ ‫یوه‬ ‫دناروغیو‬ ‫خواړو‬ ‫ناوړه‬ ‫د‬ ‫خلک‬ ‫میلیونونو‬ ‫په‬ ‫کال‬ ‫هر‬
‫ناروغي‬ ‫دغه‬ ‫چې‬ ‫نپوهیږي‬ ‫هم‬ ‫پخپله‬ ‫چې‬ ‫کي‬ ‫کال‬ ‫پداسي‬ ،‫رسوي‬ ‫سرته‬ ‫تجربه‬
.‫ده‬ ‫راغلي‬ ‫منځته‬ ‫څخه‬ ‫خواړو‬ ‫ناوړه‬ ‫د‬
‫الندي‬ ‫په‬ ‫راځي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫څخه‬ ‫خواړو‬ ‫دناوړه‬ ‫چې‬ ‫نښاني‬ ‫نښي‬ ‫ناروغیو‬ ‫دهغو‬
:‫دي‬ ‫سره‬ ‫ډول‬
‫درد‬ ‫نس‬
(‫)استفراق‬ ‫کانګي‬
‫اسحاالت‬
‫کیدایشي‬ ‫عالیم‬ ‫ناروغي‬ ‫د‬ .‫لري‬ ‫اړه‬ ‫پوري‬ ‫علت‬ ‫ناروغي‬ ‫د‬ ‫نښاني‬ ‫نښي‬ ‫دغه‬
‫هفتي‬ ‫یا‬ ‫ورځي‬ ‫کیدایشي‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫راشي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫ورسته‬ ‫خوړلو‬ ‫تر‬ ‫توکو‬ ‫دخوارکي‬
‫ورسته‬ ‫څخه‬ ‫دخوراک‬ ‫نښي‬ ‫ناروغیو‬ ‫دډیریوو‬ .‫شي‬ ‫ښکاره‬ ‫ترڅو‬ ‫ونیسي‬ ‫وخت‬
‫تر‬۲۲-۲۲‫او‬ ‫آرتروز‬ ،‫سرطان‬ ‫لکه‬ ‫ناروغي‬ ‫ناوړه‬ ‫ډیره‬ .‫معلومیږي‬ ‫ساعته‬
.‫شي‬ ‫راتللي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫څخه‬ ‫خوړو‬ ‫ناپاکو‬ ‫د‬ ‫اختالالت‬ ‫عصبي‬
‫نشي‬ ‫هیر‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫کیمیاوي‬
‫همدارنګه‬ .‫کیږي‬ ‫نه‬ ‫سبب‬ ‫ناروغیو‬ ‫دخوړیزو‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫یواځي‬
.‫کیږي‬ ‫ناروغه‬ ‫هم‬ ‫څخه‬ ‫مواد‬ ‫کیمیاوي‬ ‫زهري‬ ‫د‬ ‫خلک‬
:‫له‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫مواد‬ ‫زهري‬ ‫کیمیاوي‬ ‫دغه‬
.‫مواد‬ ‫زهرجن‬ ‫طبعي‬
.‫ککړتیا‬ ‫دچاپیلاير‬
.‫کاریږي‬ ‫لپاره‬ ‫تداوي‬ ‫د‬ ‫دحیواناتو‬ ‫چې‬ ‫مواد‬ ‫کیمیاوي‬ ‫هغه‬
.‫استعمال‬ ‫ناوړه‬ ‫ددواګانو‬ ‫دوژلو‬ ‫حشراتو‬ ‫د‬
.‫کیږي‬ ‫استفاده‬ ‫لپاره‬ ‫پاکوالي‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫مواد‬ ‫کیمیاوي‬ ‫هغه‬
.‫استعمال‬ ‫ناوړه‬ ‫شونو‬ ‫دپاتي‬ ‫موادو‬ ‫دغذایې‬
‫کول‬ ‫پوست‬ ‫او‬ ‫مینځل‬ ‫توکو‬ ‫خوراکي‬ ،‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫لري‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫زهري‬ ‫د‬
‫موجود‬ ‫باندي‬ ‫پوست‬ ‫په‬ ‫توکو‬ ‫خوراکي‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫موادو‬ ‫کیمیاوي‬ ‫هغو‬ ‫د‬ ‫کیداشي‬
‫طبعي‬ ‫د‬ ‫کوالیشي‬ ‫کول‬ ‫ذخیره‬ ‫سمه‬ ‫توکو‬ ‫دخوراکي‬ .‫وي‬ ‫طریقه‬ ‫آسانه‬ ‫یوه‬ ‫وي‬
.‫ولري‬ ‫ونډه‬ ‫مهمه‬ ‫کي‬ ‫وړلو‬ ‫منځه‬ ‫له‬ ‫اویا‬ ‫کمولو‬ ‫په‬ ‫تولید‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫زهرجنو‬
) ‫مصونیت‬ ‫خواړیز‬ ‫په‬Food Safety‫شی‬ ‫کیدای‬ ‫چی‬ ‫ټکی‬ ‫اړین‬ ‫پنځه‬ ‫کی‬ (
‫سازمان‬ ‫نړیوال‬ ‫صحت‬ ‫د‬ ‫ټکی‬ ‫پنځه‬ ‫دا‬ .‫وژغوری‬ ‫څخه‬ ‫خطر‬ ‫د‬ ‫مرګ‬ ‫د‬ ‫تاسی‬
)WHO‫تر‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫شوی‬ ‫تهیه‬ ‫لخوا‬ (۸۱۱‫ژبو‬ ‫ډیرو‬ ‫په‬ ‫څخه‬
.‫دی‬ ‫شوی‬ ‫ژباړل‬
1.‫ساتنه‬ ‫پاک‬ :‫ټکي‬ ‫لومړي‬
2.‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫جدا‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫پاخه‬ ‫او‬ ‫خام‬ :‫ټکي‬ ‫دوهم‬
3.‫پخونه‬ ‫بشپړه‬ :‫ټکي‬ ‫دریم‬
4.‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫کي‬ ‫درجه‬ ‫مناسبه‬ ‫په‬ ‫دتودوخي‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ :‫ټکي‬ ‫څلورم‬
5.‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫خام‬ ‫پاک‬ ‫او‬ ‫اوبه‬ ‫پاکي‬ :‫ټکي‬ ‫پنځم‬
‫او‬ ‫کرهنی‬ ‫د‬ ‫بزګر‬ ‫هللا‬ ‫صبغت‬ ‫انجینیر‬ :‫لیکوال‬
‫او‬ ‫یری‬‫ی‬‫ل‬ ‫یری‬‫ی‬‫یت‬‫ی‬‫یاس‬‫ی‬‫م‬ ‫یه‬‫ی‬‫ک‬ ‫یه‬‫ی‬‫یرخ‬‫ی‬‫ب‬ ‫یه‬‫ی‬‫پ‬ ‫یاف‬‫ی‬‫یش‬‫ی‬‫یک‬‫ی‬‫ان‬
‫او‬ ‫کیلیییو‬ ‫د‬ ‫انستیتیییوت‬ ‫کرهنیز‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫اوسمهال‬
‫صبغت‬ .‫دی‬ ‫استاد‬ ‫د‬ ‫برخی‬ ‫د‬ ‫انکشاف‬ ‫کرهنیز‬
‫پراختییا‬ ‫کلیوالی‬ ‫او‬ ‫ودی‬ ‫کرهنیزی‬ ‫د‬ ‫بزګر‬ ‫هللا‬
‫تدرییس‬ ‫او‬ ‫ځیړنی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫پرمختګ‬ ‫او‬
.‫دی‬ ‫بوخت‬ ‫چارو‬ ‫په‬
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬8 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

9. ‫ساتنه‬ ‫پاک‬ :‫ټکي‬ ‫لومړي‬
‫معلومات‬ ‫عمومی‬
.‫شي‬ ‫ومینځل‬ ‫باید‬ ‫السونه‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫دتماس‬ ‫سره‬ ‫دغذا‬
.‫شي‬ ‫ومینځل‬ ‫السونه‬ ‫باید‬ ‫ورسته‬ ‫نه‬ ‫تللو‬ (‫)تشناب‬ ‫دبدرفت‬
‫تیریینیه‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫دتیارولو‬ ‫غذا‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫کول‬ ‫تعقیم‬ ‫او‬ ‫منیځل‬ ‫لوښو‬ ‫ټولو‬ ‫دهغو‬
.‫کیږي‬ ‫استفاده‬
‫تیوکیو‬ ‫خوراکي‬ ‫او‬ ‫دپخلنځي‬ ‫څخه‬ ‫حیواناتو‬ ‫کورنیو‬ ‫اونورو‬ ‫پیشکو‬ ،‫حشراتو‬ ‫له‬
.‫ساتل‬ ‫چاپیلاير‬
‫وینځل‬ ‫دالسونو‬ :‫وساتو‬ ‫پاک‬ ‫ځان‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
‫ییوه‬ ‫لیه‬ ‫بیانیدي‬ ‫واسیطیه‬ ‫پیه‬ ‫السونو‬ ‫د‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫اکثره‬ ‫په‬
.‫دي‬ ‫ضروري‬ ‫ډیر‬ ‫ساتل‬ ‫پاک‬ ‫دالسونو‬ ‫نوځکه‬ ،‫کیږي‬ ‫انتقال‬ ‫ته‬ ‫ځاي‬ ‫بل‬ ‫ځایه‬
:‫شي‬ ‫ومینځل‬ ‫باید‬ ‫السونه‬ ‫خپل‬
.‫مخکي‬ ‫پخولو‬ ‫او‬ (‫)تماس‬ ‫اخیستلو‬ ‫تر‬ ‫توکو‬ ‫دخوراکي‬
.‫څخه‬ ‫خوړلو‬ ‫ډوډي‬ ‫له‬ ‫مخکي‬
.‫ورسته‬ ‫نه‬ ‫تللو‬ ‫دتشناب‬
.‫ورسته‬ (‫)تماس‬ ‫اخیستلو‬ ‫تر‬ ‫غوښي‬ ‫دخامي‬
.‫ورسته‬ ‫نه‬ ‫پاکولو‬ ‫د‬ ‫دماشوم‬
.‫ورسته‬ ‫پاکولو‬ ‫تر‬ ‫دپوزي‬
.‫ورسته‬ ‫څخه‬ ‫تماس‬ ‫د‬ ‫چټلي‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫خزلو‬ ‫د‬
‫پیه‬ ‫میوادو‬ ‫کیییمیییاوي‬ ‫پاکونیکیو‬ ‫)د‬ ‫ورسته‬ ‫نه‬ ‫اخیستلو‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫دکیمیاوي‬
.(‫شمول‬
.‫ورسته‬ ‫نه‬ ‫تماس‬ ‫د‬ ‫حیواناتو‬ ‫کورنیو‬ ‫د‬
.‫ورسته‬ ‫څکولو‬ ‫تر‬ ‫دسګریتو‬
:‫باید‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫منځلو‬ ‫دالس‬
.‫شي‬ ‫مینځل‬ ‫و‬ ‫الندي‬ ‫تر‬ ‫اوبو‬ ‫جاري‬ ‫د‬ ‫السونه‬
‫د‬ ‫السونه‬۲۱.‫شي‬ ‫موښل‬ ‫و‬ ‫باندي‬ ‫صابون‬ ‫په‬ ‫لپاره‬ ‫ثانیو‬
.‫شي‬ ‫وچ‬ ‫باندي‬ ‫ټوټه‬ ‫یا‬ ‫تکه‬ ‫پاکه‬ ‫په‬ ‫السونه‬ ‫ورسته‬ ‫مینځلو‬ ‫تر‬
‫کړو‬ ‫پاک‬ ‫لوښي‬ ‫خواړو‬ ‫د‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
:‫باید‬ ‫لوښي‬ ‫توګه‬ ‫عامه‬ ‫په‬
‫ارګانییزمیونیه‬ ‫مایکرو‬ ‫ترڅو‬ ‫شي‬ ‫پاکي‬ ‫لوښي‬ ‫مخکي‬ ‫تیارولو‬ ‫تر‬ ‫دخواړو‬
.‫نشي‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫ودي‬ ‫نوري‬ ‫د‬ ‫ته‬
‫تیرسیره‬ ‫پیکیي‬ ‫څښاک‬ ‫او‬ ‫خوراک‬ ‫چې‬ ‫وشي‬ ‫لوښوته‬ ‫هغو‬ ‫پاملرنه‬ ‫خاصه‬
.‫کیږي‬
،‫پیییداکیوي‬ ‫تیمیاس‬ ‫سره‬ ‫خواړو‬ ‫بحري‬ ‫او‬ ‫غوښي‬ ‫خامي‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫لوښي‬ ‫هغه‬
.‫شي‬ ‫تعقیم‬ ‫باید‬
‫میرطیوبیو‬ ‫پیه‬ ‫چیې‬ ‫ځیکیه‬ ،‫شیي‬ ‫وچیې‬ ‫ورسیتیه‬ ‫مییینیځیلیو‬ ‫تیر‬ ‫لوښي‬ ‫ټول‬
.‫کوي‬ ‫وده‬ ‫ډیره‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫ځایونوکي‬
:‫باید‬ ‫ورسته‬ ‫خوړلو‬ ‫تر‬ ‫توکو‬ ‫دخوراکي‬
.‫شي‬ ‫وغورځول‬ ‫کي‬ ‫داني‬ ‫کثافت‬ ‫په‬ ‫مواد‬ ‫خوراکي‬ ‫پاتي‬
‫واسیطیه‬ ‫پیه‬ ‫میادي‬ ‫دپیاکیونیکیي‬ ‫او‬ ‫اوبو‬ ‫ګرمو‬ ‫په‬ ‫لوښي‬ ‫ورسته‬ ‫ترخوړلو‬
.‫شي‬ ‫وچ‬ ‫تکه‬ ‫یا‬ ‫ټوټه‬ ‫پاکه‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫ورسته‬ ‫منځلو‬ ‫تر‬ .‫شي‬ ‫ومنځل‬
‫پیه‬ ‫میحیلیول‬ ‫کیییمیییاوي‬ ‫د‬ ‫ییاهیم‬ ‫او‬ ‫اوبو‬ ‫ګرمو‬ ‫د‬ ‫لوښي‬ ‫ورسته‬ ‫ترمینځلو‬
.‫شي‬ ‫تعقیم‬ ‫واسطه‬
.‫شي‬ ‫وچ‬ ‫ټوټه‬ ‫پاکه‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫هوا‬ ‫وچه‬ ‫آزاده‬ ‫په‬ ‫لوښي‬ ‫ورسته‬ ‫مینځلو‬ ‫تر‬
‫وکړو‬ ‫مخنیوي‬ ‫څخه‬ ‫دحشراتو‬ ‫کي‬ ‫پخلنځي‬ ‫په‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
‫حیییوانیات‬ ‫کیورنیي‬ ،‫حشیرات‬ ‫نیور‬ ‫او‬ ‫میوریینیه‬ ،‫الیوتیونیکیي‬ ‫وړوکي‬ ،‫موږک‬
‫ارګیانیییزمیونیه‬ ‫میاییکیرو‬ ‫انیتیقیالیونیکیي‬ (‫نور‬ ‫داسي‬ ‫او‬ ‫مرغان‬ ،‫پیشکي‬ ،‫)سپیان‬
.‫انتقالوي‬ ‫مکروبونه‬ ‫سره‬ ‫بالونو‬ ‫او‬ ‫پت‬ ،‫پښو‬ ‫خپلو‬ ‫له‬ (‫نور‬ ‫اوداسي‬ ‫)کیک‬
:‫باید‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫خوندي‬ ‫د‬ ‫خوړو‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫حشراتو‬ ‫له‬
.‫ساتل‬ ‫کي‬ ‫ځاي‬ ‫محفوظ‬ ‫په‬ ‫خواړه‬
.‫شي‬ ‫پاکي‬ ‫او‬ ‫خالي‬ ‫همیشه‬ ‫د‬ ‫داني‬ ‫کثافت‬
.(‫شي‬ ‫بند‬ ‫باید‬ ‫سوري‬ ‫موجود‬ ‫)ټول‬ ‫شي‬ ‫مرمت‬ ‫همیشه‬ ‫باید‬ ‫پخلنځي‬
‫کیول‬ ‫اسیتیفیاده‬ ‫څیخیه‬ ‫داروګانیو‬ ‫کیمیاوي‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫وړلو‬ ‫لمنځه‬ ‫د‬ ‫دحشراتو‬
‫کیښیول‬ ‫کي‬ ‫ځاي‬ ‫خوندي‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫خواړه‬ ‫باید‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫)داستعمال‬
.(‫شي‬
.‫څخه‬ ‫توکو‬ ‫خوراکي‬ ‫له‬ ‫ساتل‬ ‫لري‬ ‫حیواناتو‬ ‫دکورنیو‬
‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫جدا‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫پاخه‬ ‫او‬ ‫خام‬ :‫ټکي‬ ‫دوهم‬
‫معلومات‬ ‫عمومي‬
‫وساتل‬ ‫جدا‬ ‫څخه‬ ‫توکو‬ ‫خوراکي‬ ‫دنورو‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫اوبحري‬ ‫غوښه‬ ‫خامه‬
.‫شي‬
‫کولو‬ ‫ټوټه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫چاقو‬ :‫لکه‬ ‫وسایل‬ ‫جدا‬ ‫باید‬ ‫لپاره‬ ‫خواړو‬ ‫پخو‬ ‫او‬ ‫دخامو‬
.‫کړایشي‬ ‫استفاده‬ ‫تخته‬
.‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫لوښوکي‬ ‫جدا‬ ‫جدا‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫پاخه‬ ‫او‬ ‫خام‬
‫وساتو‬ ‫جدا‬ ‫څخه‬ ‫پخو‬ ‫له‬ ‫خواړه‬ ‫خام‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
‫توګه‬ ‫خاصه‬ ‫په‬ ‫خواړه‬ ‫خام‬ ‫باید‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫اخیستلو‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫بازار‬ ‫له‬
‫جدا‬ ‫څخه‬ ‫موادو‬ ‫غذایې‬ ‫نورو‬ ‫له‬ ‫خواړه‬ ‫بحري‬ ‫نور‬ ‫او‬ ‫غوښه‬
.‫شي‬ ‫واچول‬
‫خواړو‬ ‫پخو‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫بحري‬ ‫نور‬ ‫او‬ ‫غوښه‬ ‫خامه‬ ‫کي‬ ‫یخچالونو‬ ‫په‬
‫سرایت‬ ‫له‬ ‫ارګانیزمونو‬ ‫مایکرو‬ ‫د‬ ‫ترڅو‬ ،‫شي‬ ‫کیښودل‬ ‫ترالندي‬
.‫وشي‬ ‫مخنیوي‬ ‫څخه‬
‫یو‬ ‫چې‬ ‫شي‬ ‫تنظیم‬ ‫داسي‬ ‫باید‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫پاخه‬ ‫او‬ ‫خام‬ ‫کي‬ ‫لوښو‬ ‫په‬
.‫ونلري‬ ‫تماس‬ ‫سره‬ ‫بل‬
‫خواړو‬ ‫پخو‬ ‫د‬ .‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫لپاره‬ ‫موادو‬ ‫خام‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫لوښي‬ ‫شوي‬ ‫مینځل‬
.‫وشي‬ ‫استفاده‬ ‫څخه‬ ‫لوښو‬ ‫پاکو‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫لپاره‬
‫پخونه‬ ‫بشپړه‬ :‫ټکي‬ ‫دریم‬
‫معلومات‬ ‫عمومي‬
.‫شي‬ ‫پاخه‬ ‫توګه‬ ‫بشپړه‬ ‫او‬ ‫سمه‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫غذا‬ ‫اوبحري‬ ‫چرګان‬ ،‫غوښه‬
‫باید‬ ‫شوروا‬ :‫لکه‬ ‫خواړه‬۲۱.‫وخوري‬ ‫حرارت‬ ‫ګیرد‬ ‫سانتي‬ ‫د‬ ‫درجي‬
.‫وخوري‬ ‫حرارت‬ ‫سم‬ ‫لپاره‬ ‫ځال‬ ‫ددویم‬ ‫باید‬ ‫ګاني‬ ‫غذا‬ ‫شوي‬ ‫پاخه‬
‫کړو‬ ‫پاخه‬ ‫خواړه‬ ‫توګه‬ ‫سمه‬ ‫په‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
‫په‬ ‫تودوخي‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫خوندي‬۲۱‫په‬ ‫تودوخي‬ ‫د‬ .‫شي‬ ‫پاخه‬ ‫کي‬ ‫درجه‬۲۱
‫په‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫رسونکي‬ ‫زیان‬ ‫ټول‬ ‫کي‬ ‫درجه‬۳۱‫منځه‬ ‫له‬ ‫کي‬ ‫ثانیو‬
.‫ځي‬
‫خواړو‬ ‫چې‬ ‫شو‬ ‫پوه‬ ‫چې‬ ‫لپاره‬ ‫ددي‬۲۱‫دي‬ ‫ررسیدلي‬ ‫ته‬ ‫ګیرد‬ ‫سانتي‬ ‫د‬ ‫درجه‬
.‫وشي‬ ‫استفاده‬ ‫څخه‬ ‫ترمامیتر‬ ‫د‬ ‫باید‬
:‫شي‬ ‫استفاده‬ ‫څنګه‬ ‫باید‬ ‫ترمامیتر‬
.‫کړي‬ ‫داخل‬ ‫کي‬ ‫مابین‬ ‫په‬ ‫غوښي‬ ‫پخیدونکي‬ ‫ترمامیتر‬
‫کي‬ ‫تماس‬ ‫په‬ ‫سره‬ ‫ددیګ‬ ‫یا‬ ‫هډوکي‬ ‫کوم‬ ‫له‬ ‫ترمامیتر‬ ‫چې‬ ‫اوسي‬ ‫متوجه‬
.‫نوي‬
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬9 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5

10. .‫شي‬ ‫تعقیم‬ ‫باید‬ ‫ورسته‬ ‫څخه‬ ‫استعمال‬ ‫ځل‬ ‫هر‬ ‫له‬ ‫باید‬ ‫ترمامیتر‬
:‫وي‬ ‫نه‬ ‫موجود‬ ‫ترمامیتر‬ ‫چېري‬ ‫که‬
‫ګالپي‬ ‫یي‬ ‫داخل‬ ‫او‬ ‫شفافه‬ ‫یي‬ ‫شوروا‬ ‫چې‬ ‫هغه‬ ‫تر‬ ‫شي‬ ‫وکتل‬ ‫باید‬ ‫غوښه‬
.‫ونلري‬ ‫رنګ‬
‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫کي‬ ‫درجه‬ ‫مناسبه‬ ‫په‬ ‫دتودوخي‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ :‫ټکي‬ ‫څلورم‬
‫معلومات‬ ‫عمومي‬
‫شوي‬ ‫پاخه‬‫کوټي‬ ‫د‬ ‫خواړه‬
‫د‬ ‫باید‬ ‫کي‬ ‫تودوخه‬ ‫عادي‬ ‫په‬۲.‫شي‬ ‫نښودل‬ ‫پري‬ ‫زیات‬ ‫څخه‬ ‫ساعتو‬
‫په‬ ‫تودوخي‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫یخچال‬ ‫په‬ ‫خواړه‬ ‫تازه‬ ‫او‬ ‫شوي‬ ‫پاخه‬ ‫ټول‬۵‫کي‬ ‫درجو‬
.‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫باید‬
‫باید‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫خوړلو‬ ‫د‬ ‫خواړه‬ ‫شوي‬ ‫پاخه‬۰۱.‫ولري‬ ‫تودوخته‬ ‫درجي‬
‫نښودل‬ ‫پري‬ ‫باید‬ ‫هم‬ ‫کي‬ ‫یخچال‬ ‫په‬ ‫حتي‬ ‫لپاره‬ ‫وخت‬ ‫زیات‬ ‫ډیر‬ ‫د‬ ‫خواړه‬
.‫شي‬
.‫نشي‬ ‫ویلي‬ ‫یا‬ ‫اوبه‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫تودوخي‬ ‫دعادي‬ ‫کوټي‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫شوي‬ ‫کنګل‬
‫ده؟‬ ‫کومه‬ ‫تودوخه‬ ‫مناسبه‬ ‫لپاره‬ ‫دخواړو‬
‫د‬ ‫لپاره‬ ‫موادو‬ ‫خوراکي‬ ‫د‬ ‫تودوخه‬ ‫رسونکي‬ ‫زیان‬۵‫او‬۰۱‫کي‬ ‫منځ‬ ‫په‬ ‫درجو‬
‫سره‬ ‫چټکي‬ ‫ډیر‬ ‫په‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫کي‬ ‫حرارت‬ ‫د‬ ‫درجه‬ ‫دغه‬ ‫په‬ .‫ده‬
.‫زیاتیدایشي‬
‫کمزوري‬ ‫وده‬ ‫ارګانیزمونو‬ ‫مایکرو‬ ‫د‬ ‫کوالیشي‬ ‫ساتل‬ ‫یخ‬ ‫موادو‬ ‫خوراکي‬ ‫د‬
‫کنګل‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫ارګانیزمونه‬ ‫مایکرو‬ ‫بعضي‬ ‫چې‬ ‫کي‬ ‫حال‬ ‫داسي‬ ‫په‬ .‫کړي‬
.‫کوالیشي‬ ‫فعالیت‬ ‫هم‬ ‫کي‬ ‫خواړو‬ ‫شوو‬
‫وساتو‬ ‫کي‬ ‫درجه‬ ‫مناسبه‬ ‫په‬ ‫دتودوخي‬ ‫خواړه‬ ‫کوالیشو‬ ‫څنګه‬
.‫شي‬ ‫وساتل‬ ‫کي‬ ‫ځاي‬ ‫یخ‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫اضافي‬
‫څخه‬ ‫کیدو‬ ‫پاتي‬ ‫د‬ ‫خواړو‬ ‫اضافي‬ ‫د‬ ‫ترڅو‬ ‫شي‬ ‫برابر‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫لږ‬
.‫وشي‬ ‫مخنیوي‬
.‫نشي‬ ‫پاتي‬ ‫زیات‬ ‫ورځو‬ ‫دري‬ ‫تر‬ ‫کي‬ ‫یخچال‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫شوي‬ ‫پاتي‬
.‫شي‬ ‫ګرم‬ ‫یوځل‬ ‫یوازي‬ ‫کیدو‬ ‫پاتي‬ ‫تر‬ ‫ورسته‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬
‫کي‬ ‫ځاي‬ ‫سوړ‬ ‫بل‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫یا‬ ‫کي‬ ‫یخچال‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫خواړه‬ ‫شوي‬ ‫پاتي‬
.‫شي‬ ‫وساتل‬
‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫خام‬ ‫پاک‬ ‫او‬ ‫اوبه‬ ‫پاکي‬ :‫ټکي‬ ‫پنځم‬
‫معلومات‬ ‫عمومي‬
.‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫اوبه‬ ‫پاکي‬
‫ید‬‫ی‬‫یای‬‫ی‬‫ب‬ ‫یواد‬‫ی‬‫م‬ ‫یام‬‫ی‬‫خ‬ ‫یرره‬‫ی‬‫ض‬ ‫یي‬‫ی‬‫ب‬ ‫او‬ ‫یاک‬‫ی‬‫پ‬
.‫کړایشي‬ ‫انتخاب‬
‫میواد‬ ‫خیام‬ ‫شوي‬ ‫پروسس‬ ‫وشي‬ ‫کوشش‬
.‫شي‬ ‫استفاده‬
‫خیوړل‬ ‫خیام‬ ‫چیې‬ ‫میییوي‬ ‫ییا‬ ‫سیابیه‬ ‫هغه‬
.‫شي‬ ‫پریمنځل‬ ‫پاک‬ ‫باید‬ ‫کیږي‬
.‫نشي‬ ‫استفاده‬ ‫هیڅکله‬ ‫باید‬ ‫وي‬ ‫تیرشوي‬ ‫یي‬ ‫تاریخ‬ ‫چې‬ ‫خواړه‬ ‫هغه‬
‫دي؟‬ ‫کومي‬ ‫اوبه‬ ‫پاکي‬
‫ځانه‬ ‫له‬ ‫مکروبونه‬ ‫او‬ ‫پرازیټونه‬ ‫توګه‬ ‫بیساره‬ ‫په‬ ‫اوبه‬ ‫ناپاکي‬ ‫ویالو‬ ‫او‬ ‫سندونو‬ ‫د‬
‫د‬ .‫وګرځي‬ ‫سبب‬ (‫خوني‬ ‫او‬ ‫)ساده‬ ‫ناستي‬ ‫نس‬ ‫د‬ ‫کوالیشي‬ ‫چې‬ ،‫لري‬ ‫سره‬
.‫نوي‬ ‫صحي‬ ‫او‬ ‫سالمي‬ ‫اوبه‬ ‫ویالو‬ ‫او‬ ‫سیندونو‬
‫بیروني‬ ‫چې‬ ‫وي‬ ‫صحي‬ ‫وخت‬ ‫ترهغه‬ ‫کي‬ ‫لوښو‬ ‫پاکو‬ ‫په‬ ‫ټولول‬ ‫اوبو‬ ‫د‬ ‫دبارانونو‬
.‫نشي‬ ‫کي‬ ‫تماس‬ ‫په‬ ‫ورسره‬ ‫نورحیوانات‬ ‫او‬ ‫مرغان‬ ‫لکه‬ ‫حیوانات‬
:‫کیدایشي‬ ‫استفاده‬ ‫لپاره‬ ‫فعالیتونو‬ ‫الندینو‬ ‫د‬ ‫اوبه‬ ‫پاکي‬
.‫لپاره‬ ‫منیځلو‬ ‫د‬ ‫میوو‬ ‫او‬ ‫سابو‬ ‫د‬
.‫لپاره‬ ‫داچولو‬ ‫کي‬ ‫خواړو‬ ‫په‬
.‫لپاره‬ ‫څښلو‬
.‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫کنګل‬ ‫د‬
.‫لپاره‬ ‫مینځلو‬ ‫د‬ ‫لوښو‬
.‫لپاره‬ ‫مینځلو‬ ‫د‬ ‫السونو‬ ‫د‬
‫کړو‬ ‫انتخاب‬ ‫مواد‬ ‫خام‬ ‫سالم‬ ‫څنګه‬
:‫باید‬ ‫اخلو‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫چې‬ ‫کله‬
.‫کړو‬ ‫انتخاب‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫پاک‬ ‫او‬ ‫سالم‬
.‫نشي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫وي‬ ‫شوي‬ ‫ګنده‬ ‫یا‬ ‫خراب‬ ‫چې‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫هغه‬
.‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫وي‬ ‫شوي‬ ‫پروسس‬ ‫سم‬ ‫چې‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫هغه‬
‫هغه‬ ‫ګه‬ ‫تو‬ ‫خاصه‬ ‫په‬ ،‫شي‬ ‫پریمنځل‬ ‫اوبو‬ ‫پاکو‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫مواد‬ ‫خام‬ ‫ټول‬
.‫کیږي‬ ‫خوړل‬ ‫خام‬ ‫چې‬ ‫مواد‬
.‫نشي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫وي‬ ‫شوي‬ ‫تیر‬ ‫یي‬ ‫تاریخ‬ ‫چې‬ ‫توکي‬ ‫خوراکي‬ ‫هغه‬
.‫شي‬ ‫وغورځول‬ ‫لري‬ ‫باید‬ ‫بوتل‬ ‫شوي‬ ‫مات‬ ‫توکو‬ ‫دخوراکي‬
.‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫باید‬ ‫وي‬ ‫شوي‬ ‫ساتل‬ ‫سم‬ ‫چې‬ ‫خواړه‬ ‫شوي‬ ‫تیار‬ ‫هغه‬
‫غذایی‬ ‫امنی‬ ‫نا‬ ‫و‬ ‫فقر‬ ‫از‬ ‫رفت‬ ‫بیرون‬ ‫راه‬ ‫پایدار‬ ‫زراعتی‬ ‫انکشاف‬:‫جلد‬1:‫شماره‬2:‫صفحه‬11 01‫جنوری‬5102
©ADFJ.5102.Vol.0,Issue5