Wat beweegt er in de voedselketen? Hoe rammelen niches aan de poorten van het regime? In de 5-daagse masterclass voedseltransitie werk ik, Sandra van Kampen, met vele vernieuwende wetenschappers en ondernemers samen en krijgen deelnemers inzicht in het verloop van transities. En handvatten om zelf aan de slag te gaan.

1. Beweging in de keten!
30 juni 2015
Sandra van Kampen

2. Voedseltransitie
• Een radicale verandering naar een totaal andere
manier van consumeren en produceren
• Dus niet: alle schakels in de keten in stand laten
en beetje verduurzamen
• Wel: nieuwe ketens ontwerpen
• Minder dierlijk, meer plantaardig, gezond/vers
eten, minder bewerkt voedsel, geen verspilling
• Productie in regionale landbouwkringlopen

3. Huidige situatie
• Na oorlog ingezet op schaalvergroting/ efficiency
• Nadelen worden nu zichtbaar
• Veel traditionele landbouwsectoren/tuinders
hebben het moeilijk
• Overproductie op bepaalde gewassen drukt prijs
• Landbouwgrond is duur, starten bijna onmogelijk
• Innoveren lastig zonder meerprijs (Varken v M)

4. Huidige situatie
• 65.000 boeren
• Paar boeren-brancheorganisaties LTO, ZLTO, vakbonden
• Vier inkopers van supermarkten
• Paar grote verwerkers (VION, FrieslandCampina) in vlees
& zuivel
• Alliantie verduurzaming voedsel & topsectoren stevig in
zadel bij politiek en rijk
• Tienduizenden vaak kleine vernieuwers proberen
systeem te veranderen van buitenaf

5. Huidige situatie
• Grootschalige verandering in Nederland is
vraagstuk van macht
• Hoe komt druk op bestaande systeem tot
stand?
• Hoe alle ontwikkelingen binnen regime
interpreteren?
• Toch: als het ergens kan is het in Nederland!

6. Voedselbeweging – zelf telen

7. Voedselbeweging - coöperaties

8. Voedselbeweging – kratten en boxen

9. Voedselbeweging – succesvolle startups

10. Voedselbeweging – succesvolle startups

11. Voedselbeweging – nieuwe winkelconcepten

12. Voedselbeweging – voedselvisies & manifesten

13. Voedselbeweging – festivals & fun
• http://www.youthfoodmovement.nl/

14. Voedselbeweging – bloggers nemen het over

15. Voedselbeweging – koplopers doen zaken

16. Voedselbeweging – vernieuwend regime

17. Voedselbeweging – vernieuwend regime

18. Voedselbeweging – aparte coalities

19. Voedselbeweging – aparte coalities

20. Het regime reageert
• Charme offensief op gezond en duurzaam
• If you can’t beat them, join them (Coca Cola sponsort JOGG
en Olympische Spelen)
• Rechtzaken tegen kleine koplopers (Pluimveehouders tegen
Vegetarische Slager, Voedingscentrum tegen blogger)
• Serieuze verduurzamingsprogramma’s (Unilever, Albert
Heijn)
• Maar ook…McDonalds wil meer vestigingen in NL
• Sinds verdwijnen melkquoto uitbreiding melkveehouderij

21. Het regime reageert

22. Het regime reageert
• https://www.youtube.com/watch?v=gtrtSPR2gKY

23. Het regime reageert

24. Het regime reageert
• Unilever

25. Het regime reageert
•

26. Het regime reageert
• Mcdonalds

27. Kantelpunt?
• Niemand weet hoe groot beweging nu is
• Veel ‘bloedgroepen’ – alles draait om vertrouwen
• Het gaat een beetje alle kanten op
• Aparte allianties tussen niches en regimes –
actievoerders van weleer kiezen dialoog
• Druk op bestaande ketens wordt groter
(McDonalds, Coca Cola, AH, Unilever)
• Toch is hun positie in BV Nederland nog sterk
(Alliantie Verduurzaming Voedsel, Topsectoren)