1. Đề Tài : Tìm Hiểu Thị Trường
Chứng Khoán Phi Tập Trung
(OTC) Tại Việt Nam
GV: Thầy Đỗ Hà Vinh
2. BỐ CỤC
I. Khái niệm và đặc điểm của thị trường OTC.
II. Những cách thức giao dịch trên thị trường OTC.
III. Những dạng rủi ro thường gặp phải khi mua bán trên thị
trường OTC.
IV. Một vài nét về thị trường OTC ở Việt Nam hiện nay
3. LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay chúng ta có thể nói thị trường chứng khoán là phong
vũ biểu của nền kinh tế mỗi nước. Tình hình sôi động của thị
trường chứng khoán ở Việt Nam, thời gian qua đã phản ánh
hiện tượng kinh tế tốt lành.Cùng với sự đi lên của thị trường
chứng khoán niêm yết, thị trường giao dịch cổ phiếu phi tập
trung - OTC cũng phát triển rất nhanh. Ở bài viết này tôi xin nêu
“ Khái quát về những đặc điểm chung của thị trường OTC cùng
với một vài nét về thị trường OTC ở Việt Nam hiện nay. ”
4. Danh Sách Nhóm
Hùynh Mỹ Tiên 14084771
Huỳnh Mỹ Trinh 14067691
Nguyễn Thị Ngân Bình 14073251
Nguyễn Thị Bích Tuyến 14100081
Pham Minh Chiến 14082751
Nguyễn Quốc Huy 14088691
Đỗ Văn Duy 14041391
Võ Thành Đạt 14068371
5. I. Khái niệm và đặc điểm của thị trường OTC
1. Khái niệm
Thị trường OTC viết tắt theo cụm từ tiếng Anh là
“Over the Counter”, để chỉ việc giao dịch cổ
phiếu ngoài sàn giao dịch chứng khoán, hay còn
gọi là thị trường giao dịch cổ phiếu phi tập trung.
Có thể hiểu thị trường OTC là không có trung
tâm giao dịch tập trung, đó là mạng lưới các nhà
môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với
nhau và với các nhà đầu tư, các hoạt động giao
dịch của thị trường OTC được diễn ra tại các
quầy (sàn giao dịch) của các ngân hàng và công
ty chứng khoán.
6. Song hiện nay đang có những quan điểm và nhận thức khác nhau về vấn đề này,
vậy thực chất của nó ra sao?
Thứ nhất, chưa thể gọi thị trường OTC là thị trường chứng khoán tự do,
bởi vì các cổ phiếu được giao dịch chưa đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước về
chứng khoán và thị trường chứng khoán, chưa bị điều chỉnh bởi pháp luật về giao
dịch chứng khoán. Do đó chỉ có thể gọi là thị trường giao dịch cổ phiếu mà thôi.
Thứ hai là, không thể gọi thị trường OTC là thị
trường tự do. Giao dịch cổ phiếu trên thị trường OTC tuy
không chịu sự quản lý Nhà nước về thị trường chứng
khoán và pháp luật chuyên ngành về chứng khoán,
nhưng chịu sự quản lý Nhà nước về chuyên ngành kinh
doanh, điều chỉnh pháp luật về giao dịch dân sự và hình
sự, pháp luật chuyên ngành kinh doanh, Luật Doanh
nghiệp, đặc biệt là các quy định về hội đồng quản trị và
ban kiểm soát công ty cổ phần, quy định về cổ phần; các
quy định về cổ phiếu, vốn điều lệ, kiểm toán và các quy
định khác có liên quan..
7. 2.1. Hình thức tổ chức thị trường: là thị trường phi tập trung, không có địa điểm giao
dịch tập trung giữa bên mua và bên bán như đối với thị trường sở giao dịch, thị trường này tồn
tại ở nhiều địa điểm, tại bất cứ nơi nào có thể thương lượng giá giữa người bán và người mua.
2.2. Là thị trường được tổ chức chặt chẽ, sử dụng kỹ thuật cao thông qua mạng máy
tính điện tử diện rộng, tiện lợi cho việc giao dịch, thông tin và quản lý thị trường.
2.3. Cơ chế xác lập giá là thương lượng giữa bên mua và bên bán, khác với cơ chế đấu
giá tập trung như thị trường sở giao dịch. Tuy nhiên, cơ chế báo giá tập trung qua mạng máy
tính điện tử và có cơ chế cạnh tranh công khai giữa các nhà kinh doanh chứng khoán nên giá
được hình thành không chênh lệch nhiều so với cơ chế đấu giá.
2.4. Chứng khoán giao dịch trên thị trường chủ yếu là của các công ty vừa và nhỏ.
Tiêu chí để chứng khoán được giao dịch trên thị trường này thường chỉ cần đảm bảo tính
thanh khoản tối thiểu và đảm bảo công ty hoạt động nghiêm túc, không lừa đảo.
2.Một số đặc điểm của thị trường OTC
8. II. Những cách thức giao dịch trên thị trường OTC.
Hiện nay tại Việt Nam chưa có một thị trường OTC đúng nghĩa
và đủ tiêu chuẩn như trên thế giới cả, tuy nhiên các giao dịch diễn ra
trên thị trường “OTC Việt Nam” vẫn rất sôi động, thậm chí có phần
nóng hơn nhiều so với sàn giao dịch chứng khoán.
Sau đây là các cách thức giao dịch chuyển nhượng cổ phiếu
chưa niêm yết trên thị trường OTC Việt Nam từ trước đến nay.
1. Sử dụng dịch vụ môi giới của các công ty chứng khoán
Môi giới là một trong bốn nghiệp vụ kinh doanh mà công ty chứng
khoán được pháp luật cho phép thực hiện. Họ thực hiện việc nhận lệnh
của nhà đầu tư, thỏa thuận để tìm nguồn cung hoặc cầu phù hợp và
thực hiện việc chuyển quyền sở hữu chứng khoán cho khách hàng
(thông qua dịch vụ lưu ký và thanh toán bù trừ của trung tâm giao dịch
chứng khoán).
Thông qua dịch vụ môi giới của công ty chứng khoán là hình thức giao
dịch an toàn và quyền lợi của nhà đầu tư được pháp luật bảo vệ chặt
chẽ.
9. 2. Qua những lời chào bán hoặc mua trên mạng và người quen.
Hình thức này khá phổ biến hiện nay và đặc biệt
được ưa chuộng bởi những nhà đầu tư trẻ, công chức nhà
nước, nhân viên của các công ty. Rất nhiều trang web chuyên
về chứng khoán và một số tờ báo điện tử đều đăng tin rao vặt,
mua bán chứng khoán OTC như các trang của chính các
công ty chứng khoán, như: ANS, ABCS, BVSC,... Website
cho phép người đăng nhập đưa ra các lệnh mua và bán, sau
đó thống kê để đưa ra những lệnh phù hợp để khách hàng
lựa chọn. Hình thức giao dịch ở đây chủ yếu là trao tay.
10. 3. Qua những broker hành nghề tự do.
Broker trên trung tâm chứng khoán chính thức được đào
tạo kỹ càng và có chứng chỉ hành nghề do Ủy ban Chứng
khoán Nhà nước cấp. Các broker đang hoạt động hiện nay
đều là những tay nghiệp dư có nghề nghiệp khác nhau.
Sắc sảo và nhanh nhạy nhất là những nhân viên làm việc
trong các tổ chức tài chính
Thông thường người môi
giới cổ phiếu trên thị trường
OTC hưởng chênh lệch giá.
Hoạt động của những người
môi giới tự do này cũng dựa
trên nguyên tắc khớp lệnh
giữa người mua và người
bán.
11. 4. Giao dịch thông qua chính công ty phát hành chứng khoán các bên đang
mua/bán.
Nơi làm thủ tục chuyển nhượng cổ phiếu của doanh nghiệp đang hình thành xu
hướng là mua chứng khoán của tổ chức nào thì nhờ chính những người ở tổ chức đó môi
giới. Họ có nhiều mối hàng, phát giá khá hợp lý và có trách nhiệm hơn trong việc đảm
bảo tính hợp pháp, hợp lệ chứng khoán. Vì vậy, đôi khi có những loại chứng khoán đang
rất "nóng" trên thị trường mà lại không thấy giao dịch trên chợ mạng như cổ phiếu của
VPBank, Habubank trong thời gian qua.
12. III. Những dạng rủi ro thường gặp phải khi mua bán trên thị
trường OTC.
1. Tranh chấp hay thiệt hại về quyền mua cổ phiếu mới tăng vốn.
Một trong những kỳ vọng lớn nhất về lợi ích của
người mua cổ phiếu là quyền mua cổ phiếu phát hành
tăng vốn. Đây là một khoản thu nhập, một khoản lợi lớn
của người sở hữu cổ phiếu. Nhiều loại cổ phiếu giá giao
dịch trên thị trường OTC cao gấp 8 lần đến 10 lần, thậm
chí 12 - 14 lần mệnh giá gốc.
13. 2. Tranh chấp hay thiệt hại về cổ tức.
Cổ tức của công ty được chia cho cổ đông dựa trên số lượng cổ
phần cổ đông đang nắm giữ. Rủi ro là ở chỗ, khi mua cổ phiếu, người
được chuyển nhượng không nắm bắt được thông tin, không thỏa thuận rõ
ràng trong hợp đồng chuyển nhượng. Do đó người mua mặc dù nắm giữ
cổ phiếu đúng tên mình rồi, nhưng không nhận được cổ tức.
14. 3. Rủi ro trong mua bán cổ phiếu chưa được chuyển nhượng.
Có cổ phiếu theo quy định nội bộ công ty sau 1 năm mới được chuyển nhượng, nhưng
nhiều nhà đầu tư không nắm được thông tin, mua loại cổ phiếu đó.
Và trong thời hạn 1 năm chưa làm được thủ tục chuyển nhượng, thì các quyền lợi về
quyền mua thêm cổ phiếu tăng vốn, chia cổ tức..., vẫn thuộc về người đứng tên sở hữu cổ
phiếu, còn người đã bỏ tiền ra mua, đang nắm giữ cổ phiếu thì bị chiếm đoạt mất quyền
lợi.
15. 4. Rủi ro trong mua bán cổ phiếu ở thời điểm phát hành.
Loại cổ phiếu này trong giới mua bán trên thị
trường OTC còn gọi là cổ phiếu cũ và cổ phiếu mới,
tức là thời điểm phát hành, kèm theo đó là quyền lợi
mà nhà đầu tư có được: cổ tức, cổ phiếu thưởng,
quyền mua cổ phiếu.
5. Rủi ro trong mua bán cổ phiếu khi biến động giá.
Thông thường để chắc ăn và "nắm đằng
chuôi", người bán luôn yêu cầu người mua cổ phiếu
phải đặt cọc tiền một tỷ lệ nào đó.
Ngược lại, khi giá lên, người bán có xu hướng đánh
tháo và dễ dàng đánh tháo, còn số tiền đã đặt cọc
không phải lúc nào và trường hợp nào cũng lấy lại
ngay được.
16. 6. Rủi ro trong giao dịch nhận chuyển nhượng quyền mua
Trong các đợt phát hành thêm
cổ phiếu mới để tăng vốn, cổ đông hiện
hữu, cổ đông chiến lược, hay cán bộ
nhân viên công ty được quyền mua cổ
phiếu.
Khi đó, nhiều người do không huy động
được tiền hoặc vì nhiều lý do khác, bán
quyền mua cổ phiếu của mình. Giá bán
quyền mua thường thấp hơn giá thị
trường OTC thời điểm đó. Nhà đầu tư
mới thấy giá thấp, hấp dẫn thường chấp
nhận mua.
17. IV. Một vài nét về thị trường OTC ở Việt Nam hiện nay.
NĐT trên thị trường OTC dường như bị ảnh hưởng nặng nề hơn cả trong thời
gian vừa qua, song hành với sự ảm đạm của thị trường niêm yết.
Trong vòng 6 tháng, cổ phiếu trên thị trường này rơi vào tình trạng gần như không có
giao dịch, ngoại trừ một số cổ phiếu ngành ngân hàng, tài chính, bất động sản. Nguyên
nhân chính là do thiếu sự hỗ trợ thông tin từ phía doanh nghiệp.
Đến hiện tại - Lợi thế của thị
trường OTC chính là việc có thể mua
bán trao tay ngay trong ngày (chưa
cần sang tên), nhưng việc này có phát
huy tác dụng không khi thị trường
“có ai mua đâu mà bán”? Chỉ trong
khoảng thời gian ngắn, giá nhiều cổ
phiếu đã rơi về mức gần mệnh giá,
gây thiệt hại rất lớn cho NĐT.
18. Và tương lai - Hiện tại, Quy chế Tổ chức và quản lý GDCK công ty đại chúng
chưa niêm yết đã được UBCK trình lên Bộ Tài chính. Quyết định cuối cùng chưa được
công bố, nhưng tựu trung, 2 vấn đề nêu ở trên có thể bị thay đổi, đó là biên độ dao động
giá và quyền mua bán trong ngày.
Điều mà nhà đầu tư quan tâm là họ được lợi hoặc gặp những hạn chế gì
khitheo“khuônkhổ”này?
Đó là sự hạn chế tính rủi ro vốn rất cao trong các giao dịch trên thị trường OTC
hiện nay.
Đặc biệt, điểm mà nhiều nhà đầu tư mong chờ nhất là tính thanh khoản của
chứng khoán chưa niêm yết. Thị trường đã từng chứng minh sự “sa lầy” của nhiều nhà
đầu tư trên thị trường OTC trong bối cảnh sụt giảm.
Cân nhắc lại, có thể thấy lợi ích mà việc tổ chức và quản lý giao dịch chứng khoán
chưa niêm yết mang lại nhiều hơn những gì mà nhà đầu tư có thể “mất” đi. Nhưng hiện
vẫn còn nhiều việc phải làm và có thể phải chờ.
Về lâu dài, một số ý tưởng đề cập đến việc xây dựng cho thị trường này một chỉ số
(index), với vai trò là một thước đo, đánh giá thị trường và để hỗ trợ nhà đầu tư nắm bắt
xu hướng.
19. OTC vẫn luôn đồng thời là thị trường của những tin đồn cũng như là thị trường
của niềm tin với những tiềm năng rất lớn.
“Tiềm năng OTC” là điều không thể phủ nhận khi Việt Nam hiện mới có 193
doanh nghiệp niêm yết, trong khi chúng ta có ít nhất 200.000 doanh nghiệp vừa
và nhỏ đã và đang cổ phần hóa.
Có thể nói thị trường OTC là một tất yếu, là một phần không thể tách rời khỏi một
nền kinh tế đang trong giai đoạn chuyển đổi như Việt Nam hiện nay.
Kết Luận
