Presentatie gegeven op de studiedag '(Mega)trends en ruimtelijk onderzoek' op 1 oktober in Gent – zie http://www.ruimtevlaanderen.be/studiedag2015

1. Energietransitie en
ruimte
Van Noordt Anneloes & Willems Els

2. Ecosyteem
Diensten
Energie
Klimaat

3. Sessie energie en ruimte
Presentatie energie en ruimte (35 minuten)
Els Willems
4 Discussiegroepen (1 uur)
Visievorming Vlaanderen en de energie transitie
Bouwen / verbouwen / slopen
Planning van (hernieuwbare) energieproductie &
infrastructuur
Vergunning van (hernieuwbare) energieproductie &
infrastructuur

4. Energietransitie
VISIE 2050: zeven transitieprioriteiten
7. Zorgen voor een energietransitie
Koolstofarme samenleving
Daling uitstoot broeikasgassen in EU met 80-95% t.o.v.
1990 door:
daling energieverbruik
massaal gebruik van hernieuwbare energiebronnen
Energieverbruik in de transportsector beperkt door:
in te spelen op de vraag naar gemotoriseerd verkeer
alternatieve, hernieuwbare en minder milieubelastende
brandstoffen en aandrijfsystemen.

5. Energietransitie
Gebouwenpatrimonium:
Gebouwen energiezuiniger
Nieuwe gebouwen en wijken: energieneutraal of zelfs
energieproducerend
Vlaanderen moet minder afhankelijk worden van de
invoer van energie (90% wordt ingevoerd)
Zoveel mogelijk lokaal
Zoveel mogelijk hernieuwbaar (windenergie, zonne-
energie, geothermie, golfslag- en getijdenenergie, …)
Productie van energie collectief aanpakken & inzetten op
warmtenetten
Robuust, slim, flexibel en betrouwbaar energiesysteem

6. Energietransitie

7. Energietransitie
= ruimtelijke opgave

8. Ruimtelijk beleid
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Groenboek (2012) Witboek (2016) BRV (2016)

9. Onderzoek
2 soorten onderzoek:
Ontwerpend onderzoek – Labo Ruimte
Energielandschappen (2015) – Possad
Diepe geothermie (eind 2015?) – 51N4E
Toegepast onderzoek
KTA Energielandschappen (on hold)
Fast Lane (eind 2016?)
Rol van RO in energietransitie (moet nog starten)

10. Ontwerpend onderzoek
Open samenwerkingsverband
Team Vlaams Bouwmeester
Ruimte Vlaanderen
Principes
Allianties / Coalities
Beleidsvoorbereidende thema’s met ruimtelijke impact
Vrije denk- en onderzoeksruimte – out of the box
Experiment - Vlaanderen (+ Brussel) als laboratorium
Ontwerpend onderzoek
Lange termijn - speculatieve ruimtelijke scenario’s
Cultuuromslag in ruimtelijk beleid
Van sectorale ruimteclaims naar koppelingen

11. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

12. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

13. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

14. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

15. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign
+
=

16. wind zon
biomassa diepe geothermie

17. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

18. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign
Case Roeselare

19. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

20. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

21. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

22. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

23. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

24. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

25. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

26. Energielandschappen
Possad, UGent, 3E, Resourcedesign

27. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

28. bron: Energielandschappen (Posad, Ugent,, 3E, Resourcedesign)

29. Atelier diepe geothermie
51N4E

30. De Kempen als onderdeel van een groter potentiegebied voor diepe geothermie, beelden: 51n4e

31. Potentie voor geothermie vs. Limburg / De Kempen als perifere regio in Vlaanderen? , beelden: 51n4e

32. Beelden: 51n4e
3 wo/ha
100 m warmtenet / ha
Ca. 33.000 € / wo
37 wo/ha
400 m warmtenet / ha
Ca. 11.000 € / wo
84 wo/ha
600 m warmtenet / ha
Ca. 7.000 € / wo

33. Beeld: VITO

34. Geothermiedorp Larderello Italië + netwerkstructuur kolenspoor, beeld 51n4e

35. T.OP Limburg
Territoriaal Ontwikkelingsprogramma
(ruimtelijke pijler van SALK)
Re-mine strategie met 3 sporen:
1. POORT Limburg – innovatief
ondernemingsklimaat
2. PARK Limburg – vrijetijdseconomie
3. STAD Limburg – gezonde verstedelijking
Bron: Ruimte Vlaanderen

36. Korte termijn actie
Energielandschappen – Ruimte Vlaanderen
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
Groenboek (2012): 4 KTA’s
Achterliggend idee: decentralisatie deels tegengaan
Zijn er locaties te vinden waar er op een beperkte
plaats toch veel energie kan geproduceerd worden op
basis van hernieuwbare energiebronnen?
Voordeel voor infrastructuur
Potentiebepaling: “VITO-tool”
Locaties voor windturbines (on hold Fast Lane)

37. Realisatie van een ‘Fast Lane’ voor
windenergie - VEA, LNE, RV
Conceptnota VR 20 maart 2015
Ministers voor Energie & Omgeving
Doelstellingen:
Informatie als ondersteuning in het latere debat inzake
hernieuwbare energie: onderzoek naar ruimtelijke
impact van verschillende ambitieniveaus voor
windenergie – link KTA energielandschappen
Versnelling op locaties waar windturbines mogelijk zijn
2 werkgroepen: planningswerkgroep en juridische
werkgroep
Operationeel kernteam (VEA, LNE, RV)
2 beperkte werkgroepen
Overlegforum + klankbordgroep

38. Rol van RO in energietransitie
Ruimte Vlaanderen, LNE, VEA
Bestek uitgeschreven
Doel:
op verschillende schaalniveaus (wijk, regio en gewest) de
mogelijkheden van ruimtelijke ordening in beeld te brengen:
1. om de energievraag (met focus op de sectoren
transport en gebouwen) te verminderen
2. om de energie-efficiënte te verhogen
3. om de ruimtelijke inpassing van (collectieve)
hernieuwbare energiebronnen en de noodzakelijke
netinfrastructuur te bevorderen.
Good practices + instrumentarium (praktisch gericht)
Actief - Passief

39. 4 discussiegroepen
Visievorming Vlaanderen en de energie-transitie
Bouwen / verbouwen / slopen
Planning van (hernieuwbare) energie productie /
infrastructuur
Vergunning van (hernieuwbare) energie productie /
infrastructuur

40. 4 discussiegroepen
Waar werk je en op welke manier ben je nu bezig
met energie?
Welke rol vindt jij dat Ruimte Vlaanderen moet
opnemen rond energie?
Welke vragen heb je naar Ruimte Vlaanderen rond
energie?
Welke knelpunten ervaren jullie rond ruimtelijke
ordening en energie?
Welke kennis ontbreekt er nog?

41. Bedankt
els.willems@rwo.vlaanderen.be
anneloes.vannoordt@rwo.vlaanderen.be