3. Ao comezo
Concepción Arenal naceu o 31 de xaneiro de 1820 en Ferrol,
aínda que a súa familia estaba fortemente vinculada a Vigo.
Foi a filla de Ánxel do Arenal e de María Concepción Ponte.
Concepción quedou orfa de pai aos nove anos xa que este
caeu enfermo e morreu en 1829. A ideoloxía liberal do seu pai
fixo que a súa filla seguise os seus pasos. Despois da morte
deste, trasladouse a Cantabria xunto coa súa nai e súas dúas
irmás, Luisa e Antonia, e un ano despois morreu a súa irmá Luisa.
En 1834 coa axuda do segundo conde de Vigo, parente seu, trasladáronse a Madrid
onde estudou nunha escola para “señoritas”.
Concepción Arenal volveuse unha lectora incansable, as súas ansias de ensanchar
os limes do seu coñecemento e a aspiración de ter estudos incúlcanselle desde moi
pequena, algo que choca totalmente cos plans tradicionalistas e restrinxidos que
tiña a súa nai para as súas fillas. Cando a nai falece, ao pouco de cumprir
Concepción 20 anos, libera a Concepción de calquera atadura e convértea en dona
única do seu propio destino.
4. A súa historia na Universidade
Desde sempre o seu desexo foi ser avogada. Aos 21 anos, para poder ingresar na
Facultade de Dereito da Universidade Central de Madrid tivo que disfrazarse de
home, cortou o pelo, vestiu diferente, con capa e sombreiro de copa.
Ao descubrirse a súa identidade interviu o director. Despois dun exame foi
autorizada a asistir as clases cousa que fixo dende o 1842 ata o1845.
A condición era estar acompañada por un familiar. Dona Concepción presentábase
na porta do claustro, onde era recollida por un bedel que a trasladaba a un cuarto no
que se mantiña soa ata que o profesor da materia que ía a impartirse a recollía para
as clases. Sentada nun lugar diferente do dos seus aparentes compañeiros, seguía
as explicacións ata que a clase concluía e, de novo, era recollida polo profesor, que
a depositaba no dito cuarto ata a clase seguinte.
5. Ao terminar a súa carreira
Ao rematar a súa carreira, colaborou en diversos xornais, con artigos de
contido social. Tamén traballou con institucións de beneficencia, ao tempo
que publicaba obras sobre a atención aos máis desfavorecidos. Os presos e a
vida nos cárceres foron a súa principal preocupación. En 1863,
converteríase na primeira muller en ser nomeada Visitadora de Cárceres de
Mulleres.
Preocupada polo benestar dos obreiros na I Revolución Industrial, coas
masas que chegaban do campo para malvivir, fundou en 1872 a Construtora
Benéfica, unha sociedade dedicada a levantar casas baratas para obreiros.
O seu feminismo, avanzado para o seu tempo, hoxe sería considerado
extremadamente conservador. Pero estaba dando pasos decisivos,
militando nun catolicismo social que lle fixo recibir críticas de todos os
sectores. Sobre todo, da propia Igrexa.
6. Literatura
Escribiu diversos libros, a maioría deles son ensaios do feminismo,
aproximadamente 45.
Ademais de ensaios feministas e os dereitos da muller que tanto pasaban
por alto nesa época, tamén optou por escribir algunhas composicións
poéticas, e tres obras de teatro.
Algúns libros:
● A muller do provir
● A muller da súa casa
● A educación da muller
● O visitador do preso
● A cuestión social
Ela non era escritora de fantasía ou acción, os seus libros describen o seu
traballo, todo o que ela defendía, por iso os libros desta muller non son tan
coñecidos como outros.
7. A súa achega ao feminismo
Concepción Arenal é unha das pioneiras do feminismo en España. A súa primeira
obra sobre os dereitos da muller “A muller do provir” (1869) na que critica as teorías
que defendían a inferioridade das mulleres baseada nas razóns biolóxicas.
A súa posición é a de defender o acceso das mulleres a todos os niveis educativos
aínda que non en todos os oficios, xa que consideraba que non estaban
capacitadas para exercer a autoridade. Tampouco era partidaria inicialmente da súa
participación política ante o risco de sufrir algún tipo de represalia e deixar
abandonados fogar e familia aínda que máis tarde escribe:
É un erro grave e dos máis prexudiciais, inculcarlle á muller que a súa misión única
é a de muller e nai [...]. O primeiro que necesita a muller é afirmar a súa
personalidade, independentemente do seu estado, e persuadirse de que, solteira,
casada o viúva, ten dereitos que cumprir, dereitos que reclamar, dignidade que non
depende de ninguén, un traballo que realizar e a idea de que é cousa seria, grave, a
vida e que si se toma como un xogo, ela será indefectiblemente un xoguete.
8. Ao final
Tras a morte do seu marido, en 1855, mudouse a Potes (Santander) cos seus fillos. Máis
tarde tras a morte da súa nora, en 1875, trasladase de Madrid a Gijón co seu fillo
Fernando, onde redacta a súa obra xurídica máis importante sobre o dereito
internacional.
Debido a un cambio de destino do seu fillo Fernando, trasladou a súa residencia a Vigo, a
partir de 1890. Alí recibiu a noticia da defensa da súa candidatura para cubrir a vacante
existente na Real Academia realizada por Emilia Pardo Bazán.
No mes de xaneiro de 1893, o seu estado de saúde empeora ata finalmente morrer o 4 de
febreiro.
9. Monumentos
Hai unha chea de monumentos de esta muller por todo o país, xa que foi
unha muller moi importante na súa época.
● A Coruña
● Ferrol
● Ourense
● Madrid
10. Curiosidades
Esta muller era extremadamente reservada, case nunca falaba
de si mesma porque cría que era a única forma de ser
respectada como intelectual. Ela só desexaba que se
conservasen as súas ideas e mandou destruír parte das súas
obras, sen que ningún rastro persoal danara a súa liña de
pensamento.
Concepción Arenal encargouse toda a súa vida de que
desaparecesen todos os papeis que puidesen dicir algo sobre
a súa vida privada. O importante era transmitir as súas ideas
ás xeracións posteriores. Incluso, actualmente existen moi
poucas fotografías ou retratos dela.
Destapou un labor profesional e social formidable. Este humanismo fixo que
chegase a exercer como inspectora de prisións, cronista de guerra, editora,
publicista, poeta, defensora da educación, dos dereitos dos nenos e mulleres nun
incipiente e revolucionario feminismo. Sempre tivo interese polos marxinados, xa
que ela entendía a caridade como un deber social.
11. Conclusión
Concepción Arenal foi unha muller revolucionaria que cambiou a forma de
ver de moitas persoas, tanto homes como mulleres. Defendeu o poder das
mulleres todo o que puido, e aínda despois de ser criticada, ela seguía alí
defendendo os seus principios.
É unha imaxe que debemos seguir, todo un exemplo para as novas
xeracións, xa que sen este empuxe que Concepción deu ao feminismo,
probablemente as cousas non serían coma agora.
