Library

1. Номын сангийн фондонд тулгамдаж буй
асуудал, тэдгээрийг шийдвэрлэх арга зам
C.LS301
Ж. Рая

2. Оршил
Үндсэн хэсэг
Дүгнэлт
Ном зүй

3. Оршил
Хүн төрлөхтөн үүсэн бий болсон цагаас эхлэн мэдээ мэдээллийг төрөл бүрийн
арга хэрэгслийн тусламжтайгаар дамжуулан хойч үедээ дамжуулан ирсэн
түүхтэй. Тэрхүү мэдээ мэдээлэл нь олширохын хирээр нь түүнийг хадгалдаг
газар шаардлгатай болсон нь номын санг болон номын фонд үүсэн хөгжих
нөхцлийг бүрдүүлсэн юм.
Нийгмийн өөрчлөлт шинэчлэлийн өнөө үед гүйцэтгэх үүрэг ач холбогдол улам
өсөн нэмэгдэж байгаа боловч хэрэгжүүлэх бодит боломж доогуур харагдах
боловч нэг үеээ бодвол номын сангийн фондын хөгжил нь харцангуй сайн хөгжиж
байна.
Гэвч зарим номын сангууд зориулалтын байргүй, багтаамж бага, суудлын тоо
хангалтгүй, төсөв хүрэлцэхгүй зарим нь байртай ч шаардлага хангахгүй
байртай тул үйлчилгээ явуулахад хүндрэлтэй байна.

4. Үндсэн хэсэг
Номын сан гэдэг бол тухай нийгмийн баялаг соёлтой нийгмийг бүтээж байдаг
нэгэн том биеэ даасан байгууламж юм. Энэ бүгдийг нэгтгэн бүтээж суурь,
үндэс тулгуур нь номын сангийн фонд юм.
Номын сангийн фонд дотор мэдээлэл үзүүлэн материалууд хадгалагдаж
уншигчдын хэрэгцээг хангаж байдаг. Тухайн номын санд хадгалагдаж байгаа
мэдээллийн нөөцийг уг номын сангийн фонд гэнэ.
Номын сангийн гол оршин тогтнох үндэс нь фонд юм.

5. Фондын бүрдүүлэлт
Номын фондын бүрдүүлэлтийг хийхдээ хичээлийн жилийн эхэнд багш,
оюутануудаас ном, сонин сэтгүүлийн судалгаа авч, үүнд үндэслэн фондын
бүрдүүлэлтийн төлөвлөгөөг гаргаж фондоо бүрдүүлдэг байна.
Их, дээд сургуулиудын хувьд оюутаны төлбөрийн 1,5%-тай тэнцэх
төсвийг номын фондын бүрдүүлэлтэнд зориулж үүнээс төвлөрсөн номын
фондын бүрдүүлэлтэнд байгаа мэргэжлийн ном сурах бичгийн хангамжинд
суудалгаа хийж цөөн хувьтай байгаа цаашид авах шаардлагатай эрэлт
ихтэй ном сурах бичгийн жагсаалтыг сургуулийн багш нарын саналыг
үндэслэн фонд бүрдүүлэх төлөвлөгөөнд тусгаж ажиллаж байна.

6. Мөн сүүлийн жилүүдэд зохиогчийн эрх шийдэгдсэн электрон номоор фондоо
бүрдүүлж байна.
Их, дээд сургууль болон хотын ЕБС-уудын фондын баяжилт нийгмийн
хөгжлөө дагаад сайжирч байгаа боловч орон нутгийн ялангуяа зарим
сум, аймгийн төвийн ЕБС-уудын төсөв мөнгөний хүрэлцээгүйгээс
ном бүрдүүлэлтийн ажио дайвар үйлчилгээ явуулсанаас номын сангийн
үндсэн үүрэг алдагдаж байна.

7. Фондын хамгаалалт
Номын фондын бүрдүүлэлтийн аюулгүй байдлыг хангахад чиглэгдсэн
зохион байгуулалтын идэвхтэй эрэл хайгуул техникийн болон бусад арга
хэмжээнүүд бүгд хамаарна.
Хамгаалалт нь фондын бүхий л үе шат болох баримтуудын номын сан
хүлээж авах, уншигчдад ашиглуулах, солилцох явцад хэрэгжиж байна.
Фондоо хир зэрэг түвшинд хадгалах вэ? гэдэг нь хадгалж буй материалын
чанар байдал, хир эргэлтэнд гардаг зэргээс хамаарна.

8. Фондын хадгалалт
Фондын хадгалалт гэдэг нь тухайн баримтыг номын санд орсон цагаас
эхлэн хадгалалт ба ашиглалтын бүхий л цаг хугацаанд байнга үргэлжлэгч
нэгдсэн тасралтгүй явагдах үйл явц юм.
Хадгалалт стандартапд ариун цэвэр, эрүүл ахуй, дулаан чийгшил ба
гэрлийн байх ёстой хэмжээг хамарсан байна.

9. 1) Номын фондын өрөө стандарт буй баригдсан хуучины жижиг байр
2) Фондоо буруу байрлуулснаас болж биологийг болон экологийн хор хөнөөл
учирах
3) Фондын сан хөмрөг номын тоо ширхэг цөөн
4) Гэрлийн буруу сонголтоос болж фондонд байгаа ном, сэтгүүлүүд гандах
5) Уншигч номын хуудсаа дахин унших нөхцөлгүй болгох
6) Уншигчийн номооо унших нөхцөлийг хангаж чадахгүй хуудас нь дутуу
эсвэл гэх мэт
Номын сангийн фондонд тулгамдаж буй асуудал

10. Шийдвэрлэх арга зам
 Дээрхи асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд номын сангын дээд албан
тушаалтанууд аймаг сумдын ИТХ эсвэл засаг дарга, яаманд хүсэлт явуулж
тухайн номын сангийн фондын сан хөмрөгт хэрэгтэй цуврал ном, сэтгүүл,
боть зэргийн тоо ширхэгийн тоог нэмэгдүүлэх
 Номын сангийн ажиллагсдын ихэнх нь мэргэжлийн буй болхоор ажилчидаа
мэргэшүүлэх
 Номын сангийн фондын хадгалалтын байраар хангах
 Дэлхийн улс орнууд хуучиг ном суудраа сэргээн засварлах лабораториудтай
байдаг байна. Манай улсад тийм лаборатори санал дэвшүүлэх
 Ном сэлбэн засах тоног төхөөрөмж ховор хуучирч муудсан, үүнийг сайжруулах
арга зам хайх
 Номын сангийн оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэх
 Орчин үеийн техник хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжөөр хангах

11. Дүгнэлт
Энэхүү бие даалтыг хийх явцдаа номын сан ба номын сангийн фондод
асуудлуудыг мэдэж цаашид уг асуудлаа яаж шийдвэрлэх вэ? Гэсэн санал
дэвшүүлэв. үүнд:
 Номын сан, ном зүйн мэргэжилтэнг зүй ёсоор хөндөж нарийн мэргэжил олгох
 Хөдөө орон нутагт байгаа /ялангуяа сумдуудад/ биечлэн очиж, номын сангийн
төрөл чанарыг харгалзан арга зүйн зөвөлгөөг тогтмол зохион байгуулах
 Хөдөө орон нутгийн номын сангуудын фондын баяжилт, техник тоног
төхөөрөмж номын сангийн барилга байгууламж, уншигчдын хэрэгцээг
хангахад учир дутагдалтай байгаад анхаарах
 Хөдөө орон нутагт ном, хэвлэл түгээх системийг бий болгох төсөл
боловсруулан хэрэгжүүлэх
 Хөдөө орон нутгийн номын сангийн үйлчилгээг автоматжуулах

12. Ном зүй
1. Т. Энхтунгалаг “Номын сангийн үйл ажиллагааны
үндэс” УБ., 2005 он
2. www.google.mn
3. http://www.slideshare.net/oyuka_230/copy-28827302
4. http://www.slideshare.net/tseegiineemi/ss-28727033