1. МОНГОЛЫН НОМЫН САНГИЙН
ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ТУЛГАМДАЖ БУЙ
АСУУДАЛ ШИЙДВЭРЛЭХ АРГА ЗАМ
БЭЛТГЭСЭН:230 Б.ЭРДЭНЭЦАЦРАЛТ

2. 
Оршил
 Монголын номын сангийн фондын өнөөгийн байдал,
тулгамдаж буй асуудал тэдгээрийг шийдвэрлэх арга зам
сэдвийг бие даалт хийхээр сонгон авч , монголд ямар
номын сан ямар байдалтай өргөжин тэлж байгааг харуулан
мөн фондод юу дутагдаж байгаа талаар товч болон
тодорхой илгэж харуулахыг хичээсэн . Мөн энэ сэдэв дээр
тулгуурлан СУИС-ийн соёлын боловсролын сургуулийн
номын сангийн орчин нөхцөл, фондод байгаа номын
талаар өргөжин баяжиж байгаа талаар зэрэг маш олон
талаар хөндөн дэлгэрүүлж , үр дүнгийн бичих болно.
(Үүнд монголын номын сангийн фондын хөгжил ,
бүрдүүлэлтийг тодорхойлж товч илтгэн харуулна. )
сэдэвийг оюутнууддаа дэлгэрүүлэн тайлбарлаж бусаддаа
түгээхэд энэ бие даалтын зорилго оршино.

3. Номын фонд бүрдүүлэлт
 Номын фондын бүрдүүлэлтийг хийхдээ
хичээлийн жилийн эхэнд Багш оюутнуудаас
ном сонин сэтгүүлийн судалгаа авсны
үндсэн дээр фондын үрдүүлэлтийг
төлөвлөгөөг гаргаж фондоо бүрдүүлдэг. .
Фонд бүрдүүлэх журмын оюутны төлбөрийн
1.5%"тай тэнцэх төсвийг номын сангийн
фонд бүрдүүлэлтэнд зориулж үүнээс .
төвлөрсөн номын сангийн фондонд байгаа
мэргэжлийн ном сурах бичгийн хангамжид
судалгаа хийж цөөн хувьтай байдаг
цаашид авах шаардлагатай эрэлт хэрэгцээ
ихтэй ном сурах бичгийн жагсаалтыг
сургуулийн багш нарын саналыг үндэслэн
фонд бүрдүүлэх төлөвлөгөөнд тусгаж
ажиллаж байна. (мөн зохиогчийн эрх
шийдэгдсэн электрон номоор фондоо
бүрдүүлж байна..

4. Фондын бүтэц
 Фондын бүтэц 2000 гаруй номтой нийт
номын ,52.9 хувь нь монгол, 15.5 хувь нь
орос ,27.9 хувь нь англи,3.7 хувь нь
солонгос япон хэл дээрх ном сурах бичиг
эзэлж байна. Сүүлийн 1- жил их дээд
сургуулийн номын сангийн тоо өсөж улсын
хэмжээнд нийт номын сангийн фондын
баяжилт багассан ба ялангуяа төсөв
мөнгөний хүрэлцээгүйгээс ном бүрдүүлэлт
бүрэн бус дайвар үйлчилгээ явуулсанаас
номын сангийн үндсэн үүрэг алдагдаж их
дээд сургуулийн номын сангийн фонд
баяжилт муу сандал хүрэлцээгүй учираас
нийтийн номын сангийн ачаалал ихэссээр
байна.

5. Жишээ болгон СУИС-ЫН Соёлын боловсролын
сургуулийн номын сангийн фонд болон тулгамдаж
буй асуудлыг тодорхойлоход
1.Орчин нөхцөл нь гэвэл уншлагын танхим жижиг
багтаамжгүй сандал ширээ хүрэлцээ муутай .
 Оюутнууд нь танхимдаа маш их харилцан чимээ шуугаан
их гаргадаг .
 Фондын баяжилт муу бөгөөд уншигчдад хэрэгцээтэй
ном цөөн хувиар эсвэл огт байдаггүй-.
 Мөн фондын ном нь маш их урагдаж хуучирсан хуудас
дутуу . гэх мэт тулгамдаж байгаа үүнийг шийдвэрлэх
хүн бол тухайн номын сангйин эрхлэгч болон захирал,
номын санч, фондоч, хариуцна.

6. Номын сангийн фондын өмнө тулгамдаж буй асуудлыг
шийдвэрлэх арга зам гэвэл
 1.Номын сангийн фондыг хэрхэн яаж баяжуулах
талаар бодож олох.
 2.Төсөв мөнгөний талаар Боловсролын яаманд
сургалтын алба болон цаашлаад санхүүг хариуцсан
мэрэгжилтэнгүүдтэй харилцаж шийддэг.
 3. Танхимыг томосгох
сандал ширээ хүрэлээтэй
их болгох талаар сургалтын албандаа өргөдөл
гарган хандаж сургалтын албан цаашлан хариуцсан
хүмүүстэй харилцаж энэ асуудлыг шийдвэрлэж
өгдөг.
 4.Оюутнуудын чимээ шуугаан хүмүүжлийг номын
санч өөрөө хариуцаж уулзалт ярилцлага хийж өгч
уншигчиддаа татах ажил зохион байгуулах бүр
болохгүй бол үгэнд орохгүй тохиолдолд уншигчийн
эрхийг хасаж болно

7.  5.Уншигчид ном хэвлэлийг үрэгдүүлж алга
болгох тохиолдолд торгож тухайн номыг
хоёр нуглан төлүүлж алга болсон номыг
худалдаж авч фондондоо эргүүлэн авч
фондоо баяжуулна.
 6.Номын фонд маш олон янзаар ном орж
ирж баяждаг. Үүнд ном ард иргэдийн бэлэг
хандивын янзаар орж ирдэг тэр нь номын
санд үнэ төлбөргүй орж ирдэг. Үүнийг нэг
боловч фондонд өчүүхэн ч гэсэн баяжилт
болгож өгөх:
 гэх мэтээр тулгамдаж буй асуудлыг
шийдвэрлэх маш олон арга байна

8. 
Дүгнэлт
 Энэхүү бие даалтыг хийснээр монголын номын сангуудын
фондод ямар ямар асуудал тулгарч байна.Үүнд фонд
бүрдүүлэлтэнд, баяжуулалтанд маш их анхаарал тавьж ажиллах
ном санчид тус байгуулагын захирал зэрэг холбогдох хүмүүс нь
онцгой анхаарал тавьж уншигчдын эрэлт хэрэгцээтэй номоор
фондоо баяжуулж цаг тухайд нь олгох
 .Мөн номын сангийн орчин дээр анхаарлаа хандуулж номын
сангаа өргөжүүлж ширээ сандлыг хангалттай байрлуулж
уншигчдад тав тухтай орчинг бий болгож бусдадаа саад
болгохгүйгээр чимээгүй орчинг бий болгож өгөх зэрэг олон
янзын тулгамдаж буй асуудлыг тухай бүрд шийдвэрлэх гэсэн
арга замын талаар мэдэж авлаа.