Παρουσίαση της ενότητας Ομηρική εποχή (1100 - 750 π.Χ) της Ιστορίας Α΄ Λυκείου

1. Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Από το 1100 ως το 323 π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ελληνική ιστορία ξεκινά μετά την κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου,
περίπου το 1100 π.Χ.
11ος-9ος αι. π.Χ.  μεταβατικό στάδιο αναστατώσεων
• Τα ελληνικά φύλα μετά από συνεχείς μετακινήσεις απέκτησαν τις μόνιμες εγκαταστάσεις
τους στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
• Ο τόπος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική τους ανάπτυξη και την πολιτική τους
οργάνωση.
▫ το γεωγραφικό ελλαδικό ανάγλυφο εμπόδισε την ένωση
▫ η θάλασσα αποτέλεσε πηγή ζωής και παράγοντα ευνοϊκό για την εξάπλωση των
Ελλήνων
▫ άνοιξε νέους ορίζοντες, οδήγησε τους Έλληνες σε άλλες περιοχές εγκατάστασης,
άλλοτε μόνιμης και άλλοτε πρόσκαιρης.
• Οργανώνονται σε πόλεις-κράτη και έρχονται σε επαφές με άλλους λαούς
• Δημιουργείται ο ελληνικός πολιτισμός, το «ελληνικό θαύμα», όπως ονομάστηκε.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
2

3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ηιστορικήπορείατουελληνικούκόσμου
(οκτώαιώνεςαπότηνκαταστροφήτουμυκηναϊκούπολιτισμού1100
π.Χ.μέχρικαιτοθάνατοτουΜ.Αλεξάνδρου(323π.Χ.)
ομηρική εποχή
(1100-750 π.Χ.)
αρχαϊκή εποχή (750-
480 π.Χ.)
κλασική εποχή (480-
323 π.Χ.)
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
3

4. ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
1100-750 π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
4
Ο Όμηρος, ρωμαϊκό αντίγραφο.
(Γλυπτοθήκη Μονάχου)

5. ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησε
μια περίοδος αναστατώσεων που κρατά τρεις αιώνες περίπου.
Χαρακτηριστικά της μεταβατικής περιόδου
1. συνεχείς μετακινήσεις των ελληνικών φύλων
2. διαμόρφωση προϋποθέσεων ανασυγκρότησης των Ελλήνων μετά τη μόνιμη
εγκατάστασή τους
ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
• η αρχαιολογική έρευνα
• τα ομηρικά έπη (κύρια πηγή πληροφόρησης)
Ομηρική εποχή ή ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι ονομάζεται η περίοδος
από το 1100 π.Χ. έως το 750 π.Χ. όπου παρατηρούνται μετακινήσεις των ελληνικών
φύλων και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ανασυγκρότησης και οργάνωσής τους μετά τη
μόνιμη εγκατάστασή τους που έθεσαν τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.
Οι όροι ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι αποδίδονταν παλαιότερα για την εποχή από τους
μελετητές επειδή οι γνώσεις γι’ αυτήν ήταν περιορισμένες και θεωρούνταν εποχή παρακμής.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
5

6. 11ος – 9ος αιώνας
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
6

7. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
7
Προς ποιες κατευθύνσεις κινούνται οι πληθυσμοί; Γιατί
μετακινούνται;

8. ΑΙΤΙΑ ΠΑΡΑΚΜΗΣ
ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ
Μετά την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησε
1. Η γενικότερη αναστάτωση που επικρατεί την εποχή αυτή
2. Η οικονομική εξασθένιση των Μυκηναίων λόγω της υποχώρησης του εμπορίου
3. Οι εσωτερικές διενέξεις και συγκρούσεις ανάμεσα στα μυκηναϊκά κέντρα
4. Η κάθοδος των Δωριέων και η απουσία αντίστασης από τους αυτόχθονες κατοίκους
Στα τέλη του 12ου αιώνα παρατηρείται:
• αραίωση του πληθυσμού
• απουσία κοινωνικής και πολιτικής
συγκρότησης
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
8
Συνέπειες
 Ο μυκηναϊκός κόσμος καταρρέει.
 Ακολουθούν ανακατατάξεις των ελληνικών πληθυσμών μέσα στον ελλαδικό χώρο.
 Δημιουργείται ένα μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Μικρά Ασία.

9. • Οι Θεσσαλοί
μετακινήθηκαν
από τη
Θεσπρωτία στην
περιοχή που από
τότε φέρει το
όνομά τους.
• Οι Βοιωτοί
(παλαιότεροι
κάτοικοι της
περιοχής)
μετακινήθηκαν
νότια στο χώρο
γύρω από τη
Θήβα.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
9
Πληροφορίες από τους
ιστορικούς του 5ου αι. π.Χ.,
Ηρόδοτο και Θουκυδίδη
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

10. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
10
• Η κάθοδος των Δωριέων είχε
μεγαλύτερο αντίκτυπο και
ευρύτερες πληθυσμιακές
ανακατατάξεις.
• Πληθυσμοί διεισδύουν από
τη βορειοδυτική Ελλάδα
σταδιακά και κατά κύματα.
Εγκαθίστανται
• στην περιοχή της Πίνδου
• στη Φθιώτιδα
• στην περιοχή νότια του
Ολύμπου και της Όσσας
• Ομάδες Δωριέων από την
Πίνδο μετακινήθηκαν στην
Δωρίδα (πήρε το όνομα της
από αυτούς) και στη
συνέχεια μετακινήθηκαν
νότια προς την
Πελοπόννησο. Μια από τις
πιο ισχυρές ομάδες
εγκαταστάθηκε στη Λακωνία.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

11. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ
ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ
• Η είσοδος των Δωριέων στην Πελοπόννησο είχε χαρακτήρα στρατιωτικής
επιχείρησης με στόχο την υποταγή των αχαϊκών-μυκηναϊκών πληθυσμών.
 Οι Δωριείς ερμήνευσαν την είσοδο και την κυριαρχία τους στην Πελοπόννησο με το
μύθο της επανόδου των Ηρακλειδών δηλαδή των απογόνων του Ηρακλή που
επέστρεψαν στην αρχαία τους κοιτίδα.
 Νεότερες επιστημονικές μελέτες απορρίπτουν την είσοδο των Δωριέων από τη
βορειοδυτική Ελλάδα και υποστηρίζουν ότι οι Δωριείς ήταν ένα ελληνικό ποιμενικό φύλο
που κατοικούσε σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας και το οποίο με τη διάλυση του
μυκηναϊκού κόσμου βρήκε την ευκαιρία να κατέβει σε περιοχές πεδινές και να τις
καταλάβει.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
11

12. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΟΥ ΤΩΝ
ΔΩΡΙΕΩΝ
1. Η δημιουργία δημογραφικού προβλήματος
2. Αλυσιδωτές μετακινήσεις ελληνικών
πληθυσμών
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
12

13. μέσα 11ου – 9ος αιώνας π.Χ.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
13

14. Ορισμός
Πρώτος ελληνικός αποικισμός ονομάζεται η
μετανάστευση ελληνικών φύλων από τα μέσα του
11ου αι. μέχρι και τον 9ο αι. π.Χ. στις δυτικές
ακτές της Μ. Ασίας, με γέφυρα τα νησιά του
Αιγαίου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
14

15. ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
15
Αιολείς
Ίωνες
Δωριείς

16. Αιολείς
• Ελληνικά φύλα που μιλούσαν την
αιολική διάλεκτο, μετακινήθηκαν από
τη Θεσσαλία, προς το
βορειοανατολικό Αιγαίο και
εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που
ονομάστηκε Αιολίς
▫ στα νησιά Τένεδο και Λέσβο
▫ στα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
16

17. Ίωνες
• Οι Ίωνες από τη βορειοανατολική Πελοπόννησο, την
Αττική, την Εύβοια συμπαρασύροντας και πολλά άλλα
φύλα όπως Δρύοπες, Μολοσσούς, Αρκάδες, Φωκείς,
Μάγνητες κ.α., με γέφυρα τις Κυκλάδες,
μετακινήθηκαν
▫ προς τη Σάμο
▫ τη Χίο
▫ τις απέναντι ακτές της Μ. Ασίας, όπου ίδρυσαν 12
νέες πόλεις
• Ίδρυσαν 12 νέες πόλεις που στη συνέχεια
συγκρότησαν θρησκευτική ένωση, το Πανιώνιο, με
κέντρο το ιερό του Ποσειδώνα, στο ακρωτήριο της
Μυκάλης.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
17
Η εξάπλωση των Ιώνων έγινε προοδευτικά σε βάρος άλλων φύλων, με αποτέλεσμα
ολόκληρη η δυτική ακτή της Μ. Ασίας να γίνει γνωστή με το όνομα Ιωνία.

18. Δωριείς
• Οι Δωριείς δεν μετακινήθηκαν ως προσφυγικές
ομάδες, πιεζόμενες από άλλα φύλα. Πρόκειται για τις
πρώτες δωρικές ομάδες που γνώρισαν την θάλασσα.
Αποχώρησαν από τη Λακωνία, την Επίδαυρο, την
Τροιζήνα και εγκαταστάθηκαν
▫ στη Μήλο
▫ στη Θήρα
▫ στην Κρήτη
▫ στη Ρόδο
▫ στην Κω
▫ στις νοτιοδυτικές ακτές της Μ. Ασίας
• Οι πόλεις: Ιαλυσός, Κάμιρος και Λίνδος της Ρόδου, η
πόλη της Κω καθώς και η Κνίδος και η Αλικαρνασσός
στη Μ. Ασία συγκρότησαν θρησκευτική ένωση,
γνωστή ως δωρική εξάπολη, με κέντρο το ιερό του
Απόλλωνα, στο Τριόπιο ακρωτήριο της Κνίδου.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
18

19. Τα ελληνικά φύλα της Ιωνίας
• Όλα τα ελληνικά μεταναστευτικά φύλα γρήγορα
απέκτησαν μόνιμες εγκαταστάσεις στις νέες
περιοχές και προοδευτικά επεκτάθηκαν στην
ενδοχώρα.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις αναμείχθηκαν
μεταξύ τους αλλά και με τους γηγενείς
πληθυσμούς.
ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
19