1. ‘‘CHRONISCHE PIJN EN
PIJNEDUCATIE, WAT IS DE ROL VAN
DE MANUEEL THERAPEUT?’’
Prof. Dr. C. Paul van Wilgen
Fysiotherapeut, Gezondheidspsycholoog, Epidemioloog
3. AGENDA
• De Belgische pijn in de kuip
• Sensitisatie en de pijnmatrix
• Bent u ‘het varken’ of ‘de haas’?
• Pijn en perceptie, van patiënt en behandelaar!
• Pijneducatie
23. Chronische pijn (sensitisatie)
• 1. Bio-psycho-sociaal model
• Percepties!!
• 2. Richten op zelfmanagement
• Omgaan met de onderhoudende factoren
• Normaal bewegen binnen de mogelijkheden
• 3. Gedachte en gedragsverandering
25. Patiënt met chronische rugpijn:
Sensitisatie
• 14 maanden toenemende pijnklachten
• Uitstraling naar beide benen en schouders
• Toenemend qua intensiteit, locatie
• Niet goed aanwijsbaar, wisselend van aard
• Slaap en concentratie problemen
• Inactief en fors disuse
• MRI, neuroloog; geen anatomische afwijkingen
• Vraag: wat is de oorzaak, er moet toch iets mis zijn?
26. Patiënt met chronische rugpijn
Percepties t.a.v. bewegen
Prochaska en DiClemente
Stages of change
P: ‘bewegen is, ondanks
pijn, goed’
P: ‘stress is bij mij een
belangrijke oorzaak van
de pijn’
P: ‘mijn pijn is het gevolg van een
geïrriteerde zenuw tussen L4 en L5
bewegen is schadelijk’.
P: ‘met deze pijn is het zaak de rug
goed stabiel te houden, buikspieren
aangespannen!’
29. Diagnostiek
• Zeer medisch-somatisch georiënteerd
• Percepties over oorzaken worden nauwelijks specifiek
uitgevraagd
• Consequenties mn ten aanzien van bewegen
• Verwachtingen worden niet uitgevraagd
• Weinig interactie (doorvragen) veelal vraag-antwoord
• Ingaan op emoties?
• Niet ‘patient-centered’ maar ‘PT-centered’
31. Ziektepercepties uitvragen: oorzaak
• Wat denkt u dat de oorzaak van uw klacht is????
• Als u deze pijn voelt wat zou dan de oorzaak kunnen zijn?
• Wat gebeurt er in uw rug als u voorover buigt?
• Als u deze pijn voelt wat gaat er dan mis in uw rug?
• U zegt dat uw wervel verdraait hoe ziet u dat voor zich?
• Wat is artrose?
37. Pijneducatie
• Stap 1: geen lichamelijke afwijkingen (geruststelling)
• Stap 2: zeggen wat het wel is (pijn is niet direct
beïnvloedbaar, verloop is onzeker)
• Stap 3: sensitisatie en gevolgenmodel koppelen
• Stap 4: inzichtgeven in eigen gedrag en denken
(overeenstemming en motivatie)
46. Ontstaan van pijn
Het lichaam beschikt over een
sterk intern pijncontrolesysteem
= 60x sterker dan eender welk
medicament
vb: afzwakken + versterken pijn
48. Ontkrachten van percepties
• Uitleggen waarom bepaalde percepties niet kloppen
• Mijn bekken staat scheef
• Mijn rugspieren zijn te kort
• Mijn buikspieren zijn instabiel
• Als ik draai schuiven mijn wervels over elkaar heen
• Ik heb beenlengteverschil
• Mijn zithouding is niet goed
• Ik heb slijtage
49.
50.
51. Behandeling bij (chronische) pijn
Diagnostiek stap1 de probleeminventarisatie
stap 2 de probleemanalyse
Pijn-Educatiefase, stap 3 het geven van pijn-educatie
stap 4 het kiezen van de op te
bouwen activiteiten
stap 5 het vaststellen van het
startniveau
stap 6 de opbouw tot het einddoel
bepalen
Behandel- en
generalisatiefase
(graded
activity/exposure)
stap 7 het uitvoeren van het
opgestelde behandelplan en
opbouwschema in de
thuissituatie!
stap 8 Bespreken van terugval
52. Transdisciplinair model
1 + 1 + 1 = 4
Psycholoog
Arts
Fysiotherapeut
Patiënt met
chronische
pijn
Wetenschappers
Partners
Specialisten
Wat doen we niet
53. Transdisciplinair model (Transcare model)
• Patiënt centraal
• Discipline overstijgende kennis (scholing) en werkwijze
(over de beroepsgrenzen heen)
• Hulpverleners werken vanuit dezelfde visie!
• Kliniek en wetenschap nauw samenwerken in onderzoek
en implementatie
• Resultaat is meer dan het geheel der delen
-Choi BCK, Pak AWP. Multidisciplinarity, interdisciplinarity and transdisciplinarity in health research, services,
education and policy: 1. Definitions, objectives, and evidence of effectiveness. Clin Invest Med 2006;29:351-64.
-Ruddy G, Rhee K-S. Transdisciplinary Teams in Primary Care for the Underserved:
A Literature Review. Journal of Health Care for the Poor and Underserved, 2005; 16: 248-256
54. Transdisciplinair model (Transcare model)
• Iedereen zegt hetzelfde tegen de patiënt (en zijn naasten)
• Iedereen weet wat de ander doet
• Patiënten krijgen dezelfde boodschap
• Pijneducatie essentiële stap in behandelproces
55. Embedded researcher
• Onderzoek naar pijneducatie
in transdisciplinaire setting!
• Specifieke factoren
‘deze uitleg had ik jaren eerder moet hebben’
‘ik snap nu waarom ik pijn heb en dat de pijn geen
waarschuwingssignaal is’
• A-specifieke factoren
‘ik vond het zeer fijn dat er tijd voor me genomen werd en dat ik
mijn verhaal kon doen’
‘ik merkte de goede afstemming tussen de behandelaars dat
geeft vertrouwen’
