2.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Barbara Górka
Przygotowanie reklamy do publikacji
342[01].Z2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Krystyna Kielan
mgr Teresa DŜugaj
Opracowanie redakcyjne:
mgr Barbara Górka
Konsultacja:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[01]Z2.05,
„Przygotowanie reklamy do publikacji”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik organizacji reklamy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Podstawowa wiedza i umiejętności dotyczące zapisu filmowego i dźwięku 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Kamera jako narzędzie pracy 13
4.3. Filmowanie, kompozycja obrazu, film w reklamie 24
4.4. Dźwięk w reklamie 35
4.5. Nagrywanie i przetwarzanie dźwięku 38
4.6. Obróbka analogowego filmu wideo 45
4.7. Cyfrowy zapis obrazu i dźwięku 50
4.8. Komputerowa obróbka filmu 55

3
4.9. Komputerowa obróbka dźwięku 60
4.10.Dobór nośników reklamy 66
4.11.Trendy w reklamie 71
5. Sprawdzian osiągnięć 74
6. Literatura 79

4
1. WPROWADZENIE
Poradnik dla ucznia obejmuje tematykę dotyczącą procesu przygotowania reklamy do
publikacji za pomocą technicznych środków realizacji filmu i dźwięku. Zadaniem poradnika
jest kształtowanie umiejętności posługiwania się sprzętem audio i wideo oraz wykonywania
zadań związanych z produkcją dźwiękową i filmową. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na
odpowiednią organizację stanowiska pracy, posługiwanie się kamerą, umiejętność
kadrowania, zastosowanie kompozycji, stylizacji, oświetlenia w filmie.
W wyniku realizowanych treści poradnika będziesz przygotowany do zapisu określonych
treści z zastosowaniem magnetofonu i kamery wideo oraz do obróbki materiałów
z wykorzystaniem sprzętu technicznego i technik komputerowych. Wiedzę dotycząca
produkcji filmu i zapisu dźwięku powinieneś aktualizować na bieŜąco.
Poradnik ten zawiera:
1. wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej;
2. cele kształcenia tej jednostki modułowej;
3. materiał nauczania umoŜliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji. Obejmuje on równieŜ ćwiczenia, które zawierają:
− wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− sprawdzian teoretyczny.
4. przykłady ćwiczeń oraz zestawy pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy
i umiejętności z zakresu całej jednostki. Prawidłowe wykonanie ćwiczeń jest dowodem
osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej.
Wykonując sprawdziany postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, Ŝe opanowałeś materiał albo nie.
JeŜeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po zrealizowaniu
materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpoŜarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

5
Schemat układu jednostek modułowych
342[01].Z2.01
Podejmowanie działalności
gospodarczej
342[01].Z2.02
Planowanie i organizacja pracy
342[01].Z2
Organizacja działalności reklamowej
342[01].Z2.04
Opracowanie reklamy
342[01].Z2.05
Przygotowanie reklamy do publikacji
342[01].Z2.06
Przygotowanie kampanii reklamowej
342[01].Z2.03
Kształtowanie postaw odbiorców
reklamy

6
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
– wykorzystać urządzenia i sprzęt techniczny,
– stosować rysunek, zasady kompozycji, kolorystyki i liternictwa w pracach projektowych,
– opracować projekt graficzny reklamy wizualnej,
– projektować wydawnicze środki reklamowe,
– projektować znaki firmowe i towarowe z zastosowaniem tradycyjnych
i komputerowych technik wykonania,
– stosować róŜne techniki i technologie stosowane w reklamie,
– projektować kompozycję stoisk wystawienniczych i wystaw sklepowych
– opracować komputerowo projekty stoisk targowych i wystaw sklepowych
w aksonometrii i perspektywie zbieŜnej,
– stosować sprzęt, materiały i techniki fotograficzne,
– stosować programy do obróbki zdjęć,
– stosować kadrowanie, kompozycję, stylizację, perspektywę fotograficzną, oświetlenie do
konstruowania przekazu reklamowego,
– ocenić wartość techniczną zdjęć przeznaczonych do reprodukcji,
– dobrać maszyny i urządzenia drukarskie,
– dobrać technikę druku do określonej publikacji reklamowej,
– wykorzystać edytor tekstu do opracowania ogłoszeń reklamowych,
– przygotować publikacje reklamowe do druku z zastosowaniem technik komputerowych,
– dobrać rodzaj oraz ocenić jakość nośnika reklamy,
– wykorzystać techniki uszlachetniania druku i obrazu,
– ocenić jakość publikacji i emisji na podstawie próbek,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

7
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− zastosować podstawową terminologię dotyczącą filmu i dźwięku,
− zastosować techniki dźwiękowe, filmowe, wideo,
− zastosować programy do obróbki filmu wideo i dźwięku,
− posługiwać się kadrowaniem, kompozycją, stylizacją, perspektywą fotograficzną
i oświetleniem do opracowania przekazu reklamowego,
− dobierać maszyny oraz urządzenia filmowe i dźwiękowe do realizacji zadań,
− zastosować techniki montaŜu filmu i dźwięku,
− oceniać wartość techniczną filmów i nagrań przeznaczonych do reprodukcji,
− dobierać technikę rejestracji filmowej i dźwiękowej do określonej publikacji reklamowej,
− dobierać oraz ocenić rodzaj i jakość nośnika reklamy,
− zastosować techniki uszlachetniania dźwięku i obrazu,
− posługiwać się urządzeniami i sprzętem technicznym,
− opracowywać róŜne formy reklamy radiowej,
− zorganizować produkcję dźwiękowych nagrań reklamowych,
− zrealizować scenariusz filmu reklamowego,
− przygotować produkcję filmu reklamowego,
− oceniać jakość emisji na podstawie próbek,
− pozyskać i wykorzystać informacje dotyczące technicznych i technologicznych trendów
w reklamie,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej oraz
ochrony środowiska.

8
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Podstawowa wiedza i umiejętności dotyczące zapisu
filmowego i dźwięku
4.1.1 Materiał nauczania
Film to utwór audiowizualny, dowolnej długości złoŜony z serii następujących po sobie
obrazów wywołujących wraŜenie ruchu, wyraŜający określone treści, utrwalony na
jakimkolwiek nośniku umoŜliwiającym wielokrotne odtwarzanie. Pierwsze filmy
wyświetlano w kinach, współcześnie równieŜ w telewizji i za pomocą innych urządzeń takich
jak magnetowidy, odtwarzacz DVD i komputery. Z początkiem lat 80. XX wieku pojawił się
sprzęt wideo umoŜliwiający nagrywanie udźwiękowionych filmów, które mogły być
następnie odtwarzane w magnetowidzie. Wraz z rozwojem kamer wideo powstawały coraz
nowsze formaty zapisu i odtwarzania, zapewniające coraz wyŜszą jakość przy wciąŜ
zmniejszających się gabarytach kamery.
Podstawowy nośnik, na którym kręcony i wyświetlany jest film to światłoczuła taśma
celuloidowa. Taśma filmowa to celuloidowy, perforowany, światłoczuły nośnik filmu,
negatyw lub kopia pokazowa pozytywowa – najczęściej o szerokości 35 mm, ale takŜe 16, 8
i 70 mm. Najpopularniejsze z firm produkujące materiały filmowe: Kodak, Fujifilm, Agfa. Na
taśmie film jest zapisany w postaci pojedynczych klatek – kadrów, przesuwających się
w projektorze kinowym z prędkością 24 klatki na sekundę lub 25 (Europa) w epoce kina
niemego było to 16 klatek na sek. Oprócz obrazu z boku kadru znajduje się ścieŜka
dźwiękowa. Perforacja słuŜy do przesuwu taśmy w projektorze i kamerze.
Współcześnie coraz rzadziej są stosowane inne szerokości taśmy – 70, 16, 8 mm i Super
16 i Super 8 mm. Zwłaszcza dla potrzeb telewizji filmy realizuje się takŜe na nośnikach
magnetycznych (Beta SP) i cyfrowych (Beta cyfrowa, Divicam, High Definition).
W ciągu ponad stu lat istnienia kinematografii wymyślono wiele formatów zapisu obrazu
na taśmie filmowej. Format standardowy stanowi klatka w proporcjach 1,37:1. W latach 60.
i 70. popularny był format panoramiczny CinemaScope z proporcjami obrazu – 2,35:1.
Obecnie w kinach powszechnie stosuje się tzw. kasetę z proporcjami obrazu – 1,85:1 lub
1,66:1. Taśma 70 mm znalazła zastosowanie przy wyświetlaniu obrazów trójwymiarowych
w systemie IMAX. Ekran ma tu proporcje 1:1,43 a kadr jest ustawiony na taśmie poziomo
a nie pionowo jak na taśmie 35 mm. W najpowszechniejszym standardzie kinowym (taśma
35mm), jedna sekunda filmu mieści się na 40 cm taśmy, co dla 120 minutowego daje
całkowitą długość tamy filmowej około 2880 metrów.
Stosunek szerokości obrazu do jego wysokości nosi nazwę proporcji (ang. aspect ratio).
Obraz wyświetlany na monitorze komputera i obraz telewizyjny mają proporcje 4:3 (inaczej
1,33:1). DTV oraz klatki na taśmach filmowych charakteryzują się proporcjami 16:9 (1,78:1
lub 1,85:1).
Pomysł kamery i wyświetlania obrazu zrodził się pod koniec dziewiętnastego wieku.
Pierwsze urządzenie do przechwytywania obrazów ruchomych zostało opatentowane w 1923
roku przez Vladimira Kosmę Zworykina i nosiło nazwę ikonoskopu. Cztery lata później Philo
Taylor Fransworth przesłał obraz składający się z 60 linii (do tego celu wykorzystał pomysł
z dzieciństwa, gdy miał zaledwie 16 lat). Urządzenie Franswortha umoŜliwiło
przeprowadzenie pierwszej transmisji zawodów sportowych z Olimpiady w Berlinie w 1936
roku. Większość telewizorów działa na podobnej zasadzie, jaka miała zastosowanie w latach

9
30. działo elektronowe wysyłając wiązkę elektronów kreśli poziome linie na kineskopie
i w ten sposób tworzy obraz.
Pierwsze urządzenie do rejestracji audiowizualnej powstało w latach 50. w AMPEX
Corporation. Zasada jego działania oparta była na opracowanych juŜ w roku 1899
właściwościach magnetycznych materiału. Urządzenie oficjalnie zostało zaprezentowane
w oku 1956 i właśnie ten rok uznawany jest za narodziny rejestracji audiowizualnej.
Pierwszy naprawdę praktyczny system wideo powstał w roku 1956. System ten zwany
kwadrupleksowym, bądź quadem, rozwiązywał problem ogromnych ilości zuŜywanej taśmy.
Zapis odbywał się nie, wzdłuŜ, ale w poprzek taśmy, przy niewielkich prędkościach jej
przesuwu. W latach osiemdziesiątych pojawiły się obecnie obowiązujące standardy zapisu
obrazów na taśmie magnetycznej. Szerokość taśmy magnetowidowej wynosi 12,65 mm i jest
ona umieszczona w kasecie. Zapis odbywa się za pomocą układu głowic wirujących, które
dają prędkość przesuwu taśmy magnetycznej od 9,05 do 1,12 cm/s. Taśma opasuje bęben
z łowicą lub głowicami i następuje zapis, który zazwyczaj jest poprzeczny (czasami ukośny).
W 1975 roku wprowadzono przez firmę Sony pierwszy magnetowid przeznaczonego dla
masowego odbiorcy o nazwie Betamax. JuŜ w rok później firma JVC zaprezentowała
konkurencyjny format zapisu wideo, czyli VHS. Mimo, Ŝe magnetowidy Betamax oferowały
lepszą jakość obrazu niŜ sprzęt VHS przez błędną politykę marketingową firmy to właśnie
VHS zdominował rynek konsumencki. Formaty Beta i VHS oparte są na analogowej
technologii rejestracji (podobnie jak w magnetofonie kasetowym). Słowo analog
(analogowy), czyli podobny, ale nie identyczny i dlatego teŜ rejestracja analogowa jest
reprezentacją podobną do oryginału.
Technologia analogowa polega na przekształceniu sygnału źródłowego na prąd
o zmiennym napięciu, a analogowe urządzenie rejestrujące wykorzystując informacje
o wartości napięcia przekształca sygnał na impulsy magnetyczne o zmiennym natęŜeniu
przenoszone na nośnik magnetyczny. Jakość nagrania zaleŜy od wielu czynników, ale
największą słabością technologii analogowej jest brak stabilności tzn. przy kaŜdym
kopiowaniu nagrania z taśmy oryginalnej, mamy do czynienia z niedokładnym odtworzeniem
przebiegu zmian napięcia, co z kolei prowadzi do coraz większego obniŜenia jakości.
Zadaniem kamery wideo jest zbieranie z otoczenia informacji wizyjnych i dźwiękowych
oraz przetworzenie ich na dane celem zapisu na taśmie magnetycznej bądź innym nośniku
danych. NiezaleŜnie od rodzaju nośnika zapisany materiał zawiera ciąg nieruchomych
obrazów zwanych klatkami (ang. frames), które odtwarzane w odpowiedniej sekwencji
i z odpowiednią prędkością wywołując wraŜenie ruchu. Szybkość odtwarzania, czyli fps
(frames per second – klatki na sekundę) jest róŜna dla róŜnych standardów zapisu. Standardy
wideo określają jakość transmitowanego obrazu. W chwili obecnej na świecie stosowane są
trzy podstawowe standardy analogowego zapisu wideo i przekazu telewizyjnego. W Europie
i krajach azjatyckich dominuje PAL, o szybkości odtwarzania 25 fps i rozdzielczości
pionowej 625 linii, natomiast Japonia i USA wykorzystuje NTSC – 29,97 fps, 525 linii.
W pozostałej części świata w tym w Rosji, Francji w krajach azjatyckich, Afryce
i Środkowym Wschodzie wykorzystywany jest SECAM – równieŜ 25 fps, 625 linii.
Wszystkie wymienione standardy prawdopodobnie zostaną w najbliŜszej przyszłości
zastąpione standardami cyfrowymi. Celem ich wprowadzenia jest znaczna poprawa jakość
odbieranego sygnału.
Formaty wideo:
− VHS (Video Home System, 240 lini, pasmo do 3.2 MHz),
− dźwięk 70-8000 Hz, S/N 40 dB, VHS Hi Fi – pełne pasmo, S/N 80 dB,
− S-VHS (Super VHS, 400 lini, pasmo do 7 MHz, „ulepszona”wersja VHS),
− Hi-8 – zbliŜony jakością do VIS,
− Betacam SP – profesjonalny format zapisu analogowego,

10
− Digital Betacam – „cyfrowa” wersja standardu Betacam,
− DVCAM, DVCPRO (cyfrowy zapis ze stałą kompresją 5:1),
− miniDV,
− Digital8.
Formaty plików wideo:
− AVI – systemowy format zapisu obrazu wideo wraz z dźwiękiem w środowisku MS
Windows,
− MOV – systemowy format wideo środowiska komputerów Apple (format
QuickTime),
− MPEG – pliki wideo skomprymowane metodą MPEG-1 lub MPEG-2,
− RealVideo – format dedykowany do przesyłania obrazu wideo w sieci Internet,
− VOB – pliki DVD, obraz + dźwięk dookolny.
Wprowadzenie cyfrowej technologii wideo (DV) pozwoliło zmniejszyć rozmiary kamer,
poprawiło jakość rejestrowanego materiału oraz umoŜliwiło domową edycję obrazu.
Kamery znajdujące się obecnie na rynku to w przewaŜającej części urządzenia cyfrowe. Na
10 kamery będących na sklepowej półce tylko 2 to kamery analogowe. Nowy cyfrowy format
wideo w kamerach amatorskich został wprowadzony na rynek przez firmy Panasonic i Sony
w roku 1997. Powszechnie znany jako DV (ang. Digital Video – wideo cyfrowe) albo
MiniDV. Zaletą cyfrowego zapisu danych jest to, Ŝe mogą być dokładnie odczytane,
w przeciwieństwie do analogowych sygnałów, które moŜna odtwarzać jedynie
w przybliŜeniu. Przy nagrywaniu kolejnych kopii nośnika analogowego jakość danych będzie
się wciąŜ pogarszać, natomiast dane cyfrowe pozostaną zawsze takie same.
Integralność formatu to nie jedyna zaleta najnowszych cyfrowych formatów wideo.
Dzięki nim kamery filmowe mogą być jeszcze mniejsze niŜ w przypadku kamer 8 mm czy
Hi-8mm. Kaseta z taśmą MiniDV, uŜywana w nowoczesnych kamerach wideo, pozwala na
miniaturyzację sprzętu. Interfejs FireWire wbudowany we wszystkie najnowsze kamery,
umoŜliwia podłączenie do dowolnego komputera lub innej kamery, równieŜ wyposaŜonych
w takie złącze. Pozwala to na szybkie przesyłanie danych do komputera w celu ich
późniejszej edycji.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest film?
2. Jaki rodzaj zapisu stosuje się na taśmie filmowej?
3. Jakie znasz formaty zapisu obrazu?
4. Jakie znasz stosowane szerokości taśmy filmowej?
5. Kiedy powstały pierwsze prototypy kamery?
6. Jakie znasz formaty zapisu wideo?
7. Jakie znasz formaty plików wideo?
8. Jaki rodzaj kasety wykorzystuje kamera cyfrowa?
9. Jakie są zalety cyfrowego zapisu danych?
10. Kiedy wprowadzono cyfrowy format wideo?

11
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj prezentację dotycząca historii powstania filmu reklamowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z literaturą rozdziału i materiałem nauczania,
2) wyszukać w literaturze lub Internecie materiały do prezentacji,
3) przygotować materiały do prezentacji,
4) wykonać prezentację,
5) zaprezentować efekty swojej pracy.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− plansze poglądowe, foliogramy.
− przeźrocza.
− materiały źródłowe,
− techniczne środki kształcenia: komputer z dostępem do Internetu, wideo, rzutnik,
projektor,
− literatura rozdziału.
Ćwiczenie 2
Przygotuj krzyŜówkę wykorzystując terminologię związaną z filmem i dźwiękiem.
2) przygotować hasła do krzyŜówki,
3) przygotować szkielet krzyŜówki,
4) przygotować pytania do krzyŜówki,
5) przygotować krzyŜówkę w edytorze tekstu,
6) wydrukować krzyŜówkę,
− materiał nauczania,
− techniczne środki kształcenia: stanowisko komputerowe wyposaŜone w edytor tekstu
i dostęp do Internetu, drukarka,
Ćwiczenie 3
Przeanalizuj rozwój technologii wideo i dźwięku i podaj jak zmieniały się formaty zapisu
obrazu i dźwięku. Podaj czynniki, które wpływały na proces zmian

12
2) zapoznać się z historią powstania i rozwoju technologii wideo i dźwięku,
3) wypisać etapy zmian,
4) wypisać czynniki, które wpłynęły na zachodzące zmiany,
− plansze poglądowe, foliogramy,
− prezentacje komputerowe,
− techniczne środki kształcenia: stanowisko komputerowe, wideo, rzutnik, projektor,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zaprezentować historie powstania filmu reklamowego?
2) posługiwać się terminologia dotycząca filmu i dźwięku?
3) podać czynniki, które miały wpływ na rozwój technologii
wideo i dźwięku?
4) zdefiniować film?
5) określić szerokość taśmy filmowej?
6) wymienić formaty zapisu wideo?
7) rozpoznać formaty plików wideo?
8) dobrać kasetę do kamery cyfrowej?
9) wykorzystać wiedzę w praktyce?
10) zaprezentować na forum zespołu wykonaną pracę?

13
4.2. Kamera jako narzędzie pracy
4.2.1. Materiał nauczania
Kamera to przenośne urządzanie do rejestracji obrazów, sekwencji obrazów oraz
dźwięku. W dobie informacji cyfrowej coraz częściej są stosowane kamery cyfrowe, zdolne
do przechwytywania obrazu bez uŜycia tradycyjnej taśmy filmowej. Jest urządzeniem
przeznaczonym do nagrania obrazu na taśmie magnetycznej lub na nośniku cyfrowym.
Kamery dzieli się na cyfrowe i analogowe ze względu na sposób zapisu i wykorzystywane
nośniki. Innym kryterium podziału jest zastosowanie np. kamery filmowe, telewizyjne,
wideo, internetowe lub telewizji przemysłowej.
MoŜna przeprowadzić wiele róŜnych podziałów kamer filmowych. Jednym z nich jest
podział pod względem szerokości uŜywanej taśmy filmowej. WyróŜnia się tu następujące
rodzaje kamer:
− 8 mm – zwyczajne, rozmiar klatki: 5 mm x 3,8 mm, super osiem, rozmiar klatki:
4,22 mm x 5,69 mm;
− 16 mm – zwyczajne, rozmiar klatki: 7,49 mm x 10,26 mm, super szesnaście, rozmiar
klatki: 7,49 mm x 12,40 mm;
− 35 mm – rozmiar klatki: 18,67 mm x 24,89 mm;
− 65 lub 70 mm – rozmiar klatki: 23,01 mm x 52,63 mm.
Ósemki są kamerami amatorskimi, na uŜytek domowy i rodzinny, ale nie tylko. Są na
świecie telewizje pracujące częściowo na formacie super osiem. Doskonały i lekki sprzęt,
niskie koszty materiałów.
Szesnastki to prawie cała produkcja dla telewizji, pracują na nich takŜe zaawansowani
amatorzy; na formacie super szesnaście realizuje się w niektórych krajach równieŜ filmy do
rozpowszechniania kinowego.
Trzydziestkipiątki to profesjonalna produkcja z przeznaczeniem dla kin. Na takich
kamerach i taśmie realizuje się, przy uŜyciu specjalnej optyki, równieŜ filmy tzw.
panoramiczne, gdzie na ekranie mamy obraz o stosunku boków 1:2.
Siedemdziesiątki to równieŜ format profesjonalny, uŜywany juŜ dzisiaj bardzo rzadko,
ale jednak istniejący. Realizuje się w tym formacie widowiska filmowe przeznaczone do
projekcji na największych ekranach. Obraz jest panoramiczny o stosunku boków 1:2. Obecnie
filmy profesjonalne kręci się w tempie 24 klatek na sekundę, co wystarcza by dać dobre
złudzenie ciągłości ruchu. Filmy amatorskie kręci się zaś w tempie 18 klatek na sekundę, co
pozwala na znaczne zaoszczędzenie taśmy.
Inną róŜnicą pomiędzy filmami profesjonalnymi i amatorskimi jest szerokość taśmy
filmowej. Standardem wśród profesjonalistów jest taśma 35-milimetrowa, taka sama jak film
uŜywany w aparatach małoobrazkowych. Amatorzy zwykle kręcą na taśmie 8 mm bądź 16
mm. Istnieje równieŜ taśma o szerokości 65 mm, wykorzystuje się ją głównie przy produkcji
filmów panoramicznych. Obraz nagrany na taśmie 65 mm po dograniu dźwięku jest
przenoszony ostatecznie na taśmę 70 mm, której uŜywa się do projekcji.
Przykłady innych podziałów kamer:
− dźwiękowe i nieme,
− reporterskie (lekkie) i atelierowe (cięŜkie),
− zwyczajne i do zdjęć specjalnych (ultraszybkie, szybkie, poklatkowe, bipakowe),
− reflex i z celownikiem bocznym,
− jedno- i dwupłaszczyznowe (czy taśma od początku do końca znajduje się w jednej
czy w dwu płaszczyznach).

14
Najbardziej skomplikowana jest kamera filmowa, która podobnie jak najprostszy aparat
fotograficzny musi zawierać w sobie trzy podstawowe elementy. Musi mieć: obiektyw, który
stworzy obraz, ciemnię optyczną i wyznaczone miejsce, w którym znajdzie się materiał
światłoczuły. Kamera, w odróŜnieniu od aparatu, musi mieć jeszcze zmechanizowany system
przesuwu taśmy.
Większość kamer filmowych to lustrzanki jedno-obiektywowe. Patrząc w lupę wizjera
widzimy obraz przez obiektyw filmujący. MoŜliwe to jest dzięki zastosowaniu ruchomego
lustra, pracującego synchronicznie z migawką i mechanizmem przesuwu taśmy.
W momencie, gdy migawka zasłania okienko filmowe i następuje przesuw taśmy, lustro
odbija promienie na matówkę wizjera.
Rys. 1. Schemat układu optycznego wizjera w kamerze lustrzanej [26]
Przesuw taśmy odbywa się najczęściej z prędkością 24 lub 25 klatek na sekundę, co
oznacza, Ŝe taką ilość obrazów daje nam w ciągu sekundy zwierciadło na matówkę. Istnieją
kamery, w których następuje podział wiązki – za pomocą nieruchomego zwierciadła
półprzepuszczalnego – na część idącą do okienka filmowego i część padającą na matówkę.
Nie ma wówczas migotania obrazu i ściemnienia w momencie ruszenia kamery, jednak obraz
na matówce w ogóle jest dość ciemny. Kamery starszych typów miały system celowania za
pomocą wizjera bocznego. Nastawienie ostrości odbywało się na oko na skali obiektywu. Nie
moŜna uŜywać w takich kamerach obiektywu o zmiennej ogniskowej, chyba, Ŝe ma on swój
własny wizjer.
Transport taśmy w kamerze jest czynnością, która jest związana w sposób nierozerwalny
z naświetleniem jej w okienku filmowym. W momencie naświetlania taśma powinna być
nieruchoma. Przy częstotliwości klatek 25 na l sekundę czas naświetlania wynosi 1/50 s (lub
krócej – przy mniejszym niŜ 180° kącie otwarcia sektora migawki). W kanale filmowym
taśma stoi nieruchomo przez 1/50 s, a następnie w takim samym czasie jest przesuwana
o jedną klatkę do przodu. W czasie statyki okienko filmowe jest odsłonięte, migawka otwarta
i następuje naświetlenie. Po tym następuje zamknięcie migawki, przesuw filmu w kanale
o jedną klatkę do przodu, ponowne otwarcie migawki i cały cykl powtarza się na nowo. Tak
więc w samym kanale ruch taśmy odbywa się w sposób skokowy.
Poza kanałem taśma przesuwa się ruchem ciągłym. Dlatego bardzo waŜną rolę odgrywają
tzw. pętle, odcinki taśmy pomiędzy głównym bębnem transportującym a kanałem filmowym.
Dzięki nim moŜliwa jest zamiana ruchu ciągłego na skokowy. Kamery filmowe wyposaŜone
są w napęd elektryczny lub spręŜynowy. Silniki mają moŜliwość zmiany obrotów, a tym
samym częstotliwości przesuwu klatek. Silniki elektryczne nowoczesnych kamer sterowane
są często kwarcem zapewniając idealnie stabilną pracę kamery.
Równie waŜne jest konstruowanie kamer pod kątem uproszczenia do maksimum procesu
wymiany taśmy naświetlonej na czystą. Taśmę wkłada się do kasety juŜ w fabryce, lub teŜ
samodzielnie przed wykonywaniem zdjęć w przypadku kamer profesjonalnych. Kaseta taka
powinna mieć w sobie część układu transportu taśmy kamery: bęben główny wraz z układem
rolek i ramkę dociskową, przy czym pętle są równieŜ w kasecie. W kamerze pozostaje

15
chwytak i współpracująca z nim migawka. Kasetę wkłada się do kamery i tylko w jednym
punkcie napęd z silnika kamery musi być przeniesiony do kasety.
Rys. 2. Chwytak, wykres pracy chwytaka i schemat transportu taśmy w kamerze filmowej [26]
Współczesne kamery wyposaŜone są w układ do pomiaru światła przez obiektyw. Polem
pomiarowym moŜe być cały kadr, moŜe być teŜ tylko punkt w środku. W kamerach
amatorskich światłomierz często steruje automatycznie przysłonę na obiektywie. NaleŜy
zaprogramować tylko czułość filmu, reszta jest wykonana automatycznie. Taka automatyka
niesie ze sobą jednak wiele niebezpieczeństw. Na przykład, jeśli za postacią pierwszoplanową
będzie się zmieniała jasność tła, zmieniać się będzie takŜe przysłona obiektywu, a tym samym
ekspozycja. Pierwszoplanowa postać będzie w jednym przypadku ciemniejsza, innym razem
jaśniejsza.
Światłomierz, który jest wbudowany w kamery profesjonalne moŜe być bardzo cennym
narzędziem pomocniczym. Jego odczyt widoczny jest w wizjerze kamery w postaci
wychylającej się strzałki bądź wędrującego punktu. Odchylenie od pozycji środkowej oznacza
zbyt duŜą albo zbyt małą ilość światła. Operator własnoręcznie przesuwa pierścień przysłony
zwiększając lub zmniejszając otwór względem obiektywu. MoŜna w ten sposób kaŜdorazowo
nastawiać przysłonę przed ujęciem albo korygować ją, gdy wykonuje się zdjęcia w trudnych
reporterskich warunkach.
Czuły na światło fotoelement mierzy część wiązki przechodzącej przez układ optyczny
wizjera. Po prostu w układ ten wstawione jest lustro odbijające nieznaczną część wiązki
w kierunku fotoelementu, a przepuszczające pozostałą część do okularu wizjera. Ten odbity
procent jest tak bardzo niewielki, Ŝe nie wpływa w sposób znaczący na jasność obrazu w lupie.
Kamery starszego typu, wyposaŜone są w światłomierz niedokonujący pomiaru światła
przez obiektyw zdjęciowy. Fotoelement znajduje się na frontowej części kamery i jego pole
pomiarów jest stałe, niezaleŜne od obiektywu (w takim systemie kryje się wiele moŜliwości
popełnienia błędu).
Wiele kamer, zarówno amatorskich, jak i profesjonalnych, przystosowanych jest do zapisu
dźwięku. Wymaga to uŜycia taśm filmowych z oblewem magnetycznym. Są to niemal
wyłącznie materiały odwracalne. Materiał światłoczuły jest perforowany po jednej stronie, a po
drugiej ma naniesioną ścieŜkę magnetyczną. Kamera filmowa powinna być wyposaŜona
dodatkowo w układ do zapisu dźwięku, wzbogacona jakby o część magnetofonu – część
najistotniejszą – głowice magnetyczną, gdyŜ przesuw taśmy dokonuje się i tak w procesie
zdjęciowym. Na głowicy materiał światłoczuły przesuwa się oczywiście ruchem jednostajnym.
Oprócz tego w kamerze powinien być niezbędna do normalnego funkcjonowania tej głowicy
elektronika oraz osprzęt dodatkowy w postaci mikrofonów i kabli.

16
Rys. 3. Budowa kamery filmowej [26]
Współczesna kamera filmowa wyposaŜona jest w obiektyw typu zoom. Charakteryzuje się
on tym, Ŝe moŜna w stosunkowo szerokim przedziale zmieniać długość jego ogniskowej,
zmieniając tym samym kąt widzenia. Kamera filmowa zawiera wiele elementów
mechanicznych, umoŜliwiających wykonywanie sekwencji zdjęć, czyli klatek na sekundę.
Chwytak na przemian łapie i puszcza otwory perforacji taśmy filmowej, dzięki czemu przesuwa
się z właściwą prędkością, zatrzymując się przy ekspozycji kaŜdej klatki. Z mechanizmem
chwytakowym zsynchronizowana jest migawka obrotowa, odcinająca dostęp do światła w tych
momentach, w których przesuwa film. Kiedy okienko kadrowe jest przysłonięte, lustrzana
powierzchnia migawki odbija obraz, kierując go przez pryzmat do wizjera.
W typowej kamerze telewizyjnej światło jest rozdzielane na trzy barwy podstawowe:
zieloną, czerwoną oraz niebieską, które formują oddzielne obrazy w trzech lampach
formujących. Sygnały elektryczne odpowiadające trzem kolorom (chrominacja) są
uzupełniane informacją o jasności (luminacja) i przesyłane do odbiornika, gdzie obraz jest
rekonstruowany.
Światło, które jest odbite od przedmiotów, w które wycelowano kamerę telewizyjną,
zostaje zogniskowane przez obiektyw. Lustro dichroiczne rozdziela je na trzy osobne obrazy
w trzech podstawowych barwach – niebieskiej, zielonej i czerwonej. KaŜda wiązka barwnego
światła zostaje następnie skierowana do jednej z trzech identycznych lamp analizujących
(widikonowych). W ten sposób trzy układy ciemnych i jasnych obszarów w kaŜdym z brazów
w barwie podstawowej zostają przekształcone w trzy róŜne sygnały elektryczne. Czarno-biały
sygnał luminancji (jaskrawości) powstaje w jednostce sumującej informację z trzech
sygnałów koloru. Jednocześnie koder kolorów wytwarza pojedynczy sygnał chrominancji,
który określa odcień i nasycenie kaŜdej z barw podstawowych. Sygnały luminancji
i chrominancji łączą się w złoŜony sygnał wizyjny. Przed nadaniem dodaje się jeszcze sygnał
foniczny (dźwiękowy) oraz sygnał synchronizujący, który sprawia, Ŝe w systemie odbiorczym
wiązki elektronów będą miały taki sam układ jak w systemie nadawczym.

17
Rys. 4. Kamera telewizyjna [26]
Przedstawiona na rys.4 kamera TV ma zamontowany z przodu wyświetlacz tekstu.
Urządzenie to wyświetla tekst na szklanym ekranie, poprzez który kamera filmuje. Lektor
moŜe odczytać tekst patrząc bezpośrednio w obiektyw.
Kamery wideo nagrywają obraz i dźwięk na standardowej kasecie magnetowidowej lub
na kasecie zminiaturyzowanej. Odtwarzanie odbywa się w dowolnym magnetowidzie BETA
lub BETAMAX.
Rys. 5. Budowa kamery wideo [26]
Światło wpada do kamery przez obiektyw, następnie załamuje on promienie świetlne tak,
by detektor z płytki krzemowej, tzw. przetwornik CCD (Charge Coupled Device) zmieniał
obraz na sygnał elektryczny. Zastąpił on lampy analizujące w sprzęcie amatorskim, gdyŜ nie
ulega uszkodzeniu pod wpływem bardzo silnego światła.
Ze względu na trudność bezpośredniego zapisu sygnałów wizyjnych na nośniku
magnetycznym w naturalnym paśmie częstotliwości (od kilkudziesięciu herców do kilku
megaherców), stosuje się sygnał nośny zmodulowany sygnałem wizyjnym. Do
najwaŜniejszych cech kamery wideo naleŜą wolny przesuw taśmy, wbudowany mikrofon
i zmienna automatyczna długość ogniskowej.
Kreskówki są filmowane z uŜyciem kamery poklatkowej. Montuje się ją na pionowej
kolumnie i kieruje ku dołowi, by mogła robić zdjęcia rysunków umieszczonych płasko na
stole. Rysunki wykonane są na przezroczystej folii. Zwykle na osobnych foliach umieszczone

18
są tło, pierwszy plan oraz postacie, a do sfotografowania klatki składa się je w całość. KaŜdą
klatkę fotografuje się, po czym zmienia się folie, tak by w efekcie uzyskać wraŜenie ruchu.
Ruch kamery w górę i w dół zmienia perspektywę. Do zdjęć uŜywa się zmodyfikowanej
kamery filmowej, gdyŜ zapis odbywa się wolniej ze względu na poklatkowanie i podawanie
kolejnych slajdów.
Rys. 6. Kamera poklatkowa do filmowania kreskówek
[http://kamery.czechu.info/index.php?id=wstep]
RóŜnica jakości między filmem zarejestrowanym sprzętem cyfrowym i analogowym jest
bardzo wyraźna. Kiedy oglądamy materiał nakręcony kamerą VHS, dostrzega się chociaŜby
to, Ŝe obraz jest mniej ostry w porównaniu z emitowanym przez stacje telewizyjne. Wynika to
głównie z mniejszej rozdzielczości kamer VHS. W standardzie tym moŜna zapisać obraz
w rozdzielczości 200–300 linii (Super-VHS oferuje około 400 linii). Cyfrowy zapis DV
w zaleŜności od modelu kamery moŜe zarejestrować obraz w rozdzielczości przekraczającej
500 linii, co zbliŜa go do standardów telewizyjnych. RóŜnica jakości występuje równieŜ
z innego powodu. Obraz zarejestrowany kamerą wideo najczęściej kopiuje się na inny nośnik,
który jest następnie wprowadzany i odczytywany w magnetowidzie. Gdy mamy do czynienia
z formatem cyfrowym, nie musimy się martwić o utratę jakości podczas przegrywania.
Wykonanie analogowej kopii VHS zawsze pociągnie za sobą stratę i tak słabszej jakości
zarówno obrazu, jak i dźwięku.
Dla wielu filmowców amatorów bardzo istotna jest wielkość kamery, uŜywanej głównie
podczas weekendów i urlopu. Urządzenia DV na ogół są mniejsze i lŜejsze od kamer VHS.
Najmniejsze mieszczą się zarówno w dłoni, jak i kieszeni marynarki. Modele takie oferują
wszyscy najwięksi producenci tego rodzaju sprzętu (moŜna tu wymienić Canon MV3, Sony
DCR-PC5 czy JVC GR-DVX10). Korzystają z niego równieŜ dziennikarze w miejscach,
gdzie filmowanie jest zabronione.
Najnowsze kamery cyfrowe stosują zapis na krąŜkach DVD-ROM. Dobra kamera
cyfrowa musi posiadać trzy oddzielne przetworniki CCD i dobry obiektyw. DuŜe znaczenie
mają moŜliwości obiektywu, spośród waŜna jest krotność zoomu oraz optyczny, a nie

19
elektroniczny, stabilizator obrazu. WaŜne są teŜ moŜliwości obwodów automatyki, zwłaszcza
w nietypowych warunkach, na przykład przy duŜych kontrastach świetlnych (jasne punkty na
ciemnym tle). Jakość dźwięku nie zaleŜy tylko od rozdzielczości przetwornika cyfrowego, ale
teŜ od moŜliwości samego mikrofonu, wzmacniacza oraz wpływu szumów mechanizmu
kamery na mikrofon. Dawny filmowiec potrzebował sporo drogiego sprzętu, konsol,
mikserów, monitorów, magnetowidów itp. Dzisiejszy filmowiec dysponuje kamerą cyfrową
dostosowaną do swoich potrzeb, komputerem z odpowiednim oprogramowaniem oraz
(ewentualnie) magnetowidem DVCR i telewizorem (monitorem).
Kamery cyfrowe, podobnie jak aparaty fotograficzne i skanery oparte są na matrycy CCD
(z ang. Charge-Coupled Device – układ ze sprzęŜeniem ładunkowym). Sensor optyczny
złoŜony właśnie z elementów CCD odczytuje natęŜenie światła padającego na pojedynczy
jego element, a specjalny układ odczytuje rzędami wartości natęŜenia prądu wyzwalanego
w poszczególnych elementach CCD. Otrzymane w ten sposób analogowe dane zostają
wzmocnione i poddane konwersji do postaci cyfrowej, a często nawet dodatkowo
kompresowane. W ten sposób uzyskiwana jest informacja o jasności danego obrazu. Barwa
poszczególnych punktów obrazu ustalana jest na podstawie analizy podstawowych kolorów
składowych: czerwonego, zielonego i niebieskiego według standardu RGB. KaŜdemu z nich
przypisany zostaje jeden z kolorów a odczyt końcowy uzyskuje się dzięki interpolacji odczytu
sąsiadujących ze sobą detektorów.
Podstawowym elementem kamery jest obiektyw. W kamerach wideo stosuje się
wyłącznie obiektywy zmiennoogniskowe, czyli tak zwane zoomy. Na obiektywie znajdziemy
następujące oznaczenia:
− krotność zoomu – współczynnik przed "x" określa jak bardzo moŜna przybliŜyć obraz.
Im liczba jest większa, tym bardziej moŜna przybliŜyć filmowaną scenę;
− zakres ogniskowych – określa właściwie to samo, co "krotność zoomu". Pierwsze liczby
mówią o tym, jak szeroko moŜna objąć filmowaną scenę, drugie – jak duŜe da się zrobić
zbliŜenie. Pamiętajmy, Ŝe jest to teŜ uzaleŜnione od wielkości matrycy CCD;
− światło najniŜsza wartość obiektywu – w ten sposób określa się największy otwór
przysłony, czyli to, jak duŜo światła obiektyw moŜe wpuścić do wnętrza kamery;
− średnica gwintu przeznaczonego na filtr – podobnie jak w aparatach fotograficznych
moŜesz uŜywać filtrów korekcyjnych (np. UV) lub tworzących róŜnego rodzaju efekty
(m.in. "gwiazd" z punktów świetlnych – takich jak latarnie, świeczki). MoŜna równieŜ
dokręcić "konwertery" – nakładki na obiektyw powodujące rozszerzenie kadru (wide-
converter) lub jego przybliŜenie (tele-converter).
Kolejny waŜny element kamery to mikrofon. Najczęściej stosuje się nie jeden, a dwa
mikrofony, by rejestrować dźwięk stereo. Kamera zawiera równieŜ pokrywy gniazd
transmisyjnych:
− gniazdo S-Video – umoŜliwia transmisję analogowego sygnału, np. do magnetowidu lub
analogowej kamery wideo;
− gniazdo DV – słuŜy do transmisji danych w postaci cyfrowej – do komputera, innej
kamery cyfrowej lub cyfrowego magnetowidu. Jeśli gniazdo ma oznaczenie "i", moŜliwa
jest takŜe transmisja sygnału do kamery. W kamerach występują takŜe gniazda: AV,
słuŜące np. do wyświetlania nagrania na ekranie telewizora, oraz USB, które najczęściej
wykorzystuje się do pobierania zdjęć cyfrowych do komputera lub transmisji
internetowej.
Charakterystyczny element kamer cyfrowych to odchylany panel LCD. Na nim moŜna
obserwować rejestrowany obraz. Często mamy moŜliwość ustawienia jasności wyświetlanego
na nim obrazu. Przyciski obsługi funkcji menu i magnetowidu to kolejny element kamery –
zich pomocą moŜna uŜywać efektów specjalnych oraz sterować odtwarzaniem
zarejestrowanego filmu

20
W gnieździe karty pamięci umieszczamy kartę pamięci, na której są zapisywane cyfrowe
fotografie i krótkie klipy,
Akumulator kamery na ogół umieszcza się na zewnątrz, a nie jak w aparatach – w środku
korpusu. Kamera posiada wbudowany mały wyświetlacz LCD. MoŜna go uŜywać do
podglądania filmowanej sceny, jest to jednak niewygodne i męczy wzrok. Gdy filmujemy w
ciemnym pomieszczeniu, moŜna wspomagać się dodatkowym źródłem światła i dlatego
potrzebny w kamerze jest uchwyt do montowania dodatkowego oświetlenia.
Przyciski funkcyjne, czyli start/stop oraz kamera i magnetowid, od nich zaczynamy
i kończymy nim filmowanie oraz decydujemy, czy nagrać film czy go obejrzeć. Kolejnymi
elementami kamery są kieszeń kasety Mini DV, wbudowany głośnik, przycisk zoom, spust
migawki i przełącznik wyboru nośnika. Nagrania cyfrowe wykonywane kamera cyfrową mają
tę zaletę, Ŝe nie niszczą się w miarę upływu czasu. Tak, więc gdy w przypadku kamery
analogowej nagrania tracą stopniowo na jakości tak w przypadku kamery cyfrowej nagrania
pozostają takie same niezaleŜnie od tego ile razy są oglądane.
Większość kamer posiada wyjście DV lub DV Out, które pozwala ustawić połączenie
pomiędzy kamerą a komputerem. Występuje w większości kamer, daje moŜliwość obróbki
filmu na komputerze za pomocą odpowiedniego oprogramowania lub kopiowania nagrania na
płyty CD. Wejście DV lub DV In jest mniej powszechne wśród kamer, pozwala przesłać
zmontowane nagranie z komputera przez kamerę do kasety Mini-DV.
WyposaŜenie kamery w wejście analogowe pozwala przekształcić kamerę w nagrywarkę.
MoŜna wówczas nagrywać sekwencje wideo pochodzące nawet z kamery VHS lub kamery
cyfrowej na kasetę Mini-Dv. Ta opcja jest idealna dla wszystkich tych osób, które posiadają
starsze nagrania. W rzeczywistości numeryzacja nagrań analogowych powoduje, Ŝe te
nagrania nie ulegają zniszczeniu w miarę upływu czasu. Istnieje równieŜ moŜliwość
przesłania tych danych do komputera i później nagrania płyty DVD.
Wyjście S-Video, pozwala na połączenia kamery z telewizorem, a wejście Mikrofon
umoŜliwia połączenie dodatkowego mikrofonu do kamery by zarejestrowany dźwięk był
dobrej jakości. Ta opcja jest waŜna w przypadku kręcenia sceny, w której dźwięk jest istotny.
Na rynku istnieją dwa główne typy kamer: poziome i pionowe. Pierwsza z nich pozioma
jest długa, co umoŜliwia jej stabilność podczas trzymania. Kamera pionowa jest mniejsza
i bardziej kompaktowa; jej rozmiar nie wykracza ponad rozmiar dłoni. Jest zalecana na długie
podróŜe gdzie moŜesz ją trzymać w kieszeni lub w poręcznej torebce. Miniaturyzacja tego
typu aparatu wpływa negatywnie na stabilizację a jej koszt jest raczej wygórowany.
Kamery są wyposaŜone w ustawienia automatyczne. Jest to bardzo praktyczne i daje
pewność otrzymania dobrego efektu. Niemniej, by samemu regulować ustawienia naleŜy
sprawdzić czy istnieje w aparacie manualna obsługa głównych funkcji, takich jak: kontrola
ekspozycji, balans bieli itp.
Praca z kamerą składa się z elementów opartych na działaniach mechanicznych oraz
z czynników estetycznych. Planując nakręcenie filmu operator powinien przewidzieć
i zaplanować zgodnie ze swoim programem realizacyjnym, jaki niezbędny sprzęt, poza
kamerą, naleŜy zabrać na plan zdjęciowy. Nadmiar sprzętu nie jest mankamentem,
mankamentem jest jego niedostatek, dlatego planując potrzebny sprzęt naleŜy wykonać listę
wyposaŜenia, w której moim zdaniem powinno się uwzględnić:
− zestaw dodatkowych obiektywów,
− zestaw wyposaŜenia oświetleniowego,
− zestaw przedłuŜaczy,
− do nagrywania dźwięku mikrofony, kasety,
− zestaw statywów kamerowych,
− materiały pomocnicze(taśmy, narzędzia.),

21
− kamera z wyposaŜeniem bezpośrednim w tym kasety, mikrofony kamerowe, oświetlacze
kamerowe filtry pomocnicze, akumulatory, uchwyty statywowe, zestaw kabli
łączeniowych oraz materiały pomocnicze.
Jeśli nie znamy kamery, koniecznie musimy wykonać próbne zdjęcia sprawdzające
funkcjonowanie regulacji balansu bieli, ostrości rysowania obiektywów, funkcjonowanie
regulacji przesłony, moŜliwości kadrowania ujęć i prawidłowości przewijania taśmy na
kamerze.
W historii filmu istniało kilka momentów przełomowych. Pierwszym z waŜniejszych
było wprowadzenie dźwięku, później koloru, róŜnych formatów ekranów (np. ekran
panoramiczny – cinemascope), filmów trójwymiarowych, dźwięku stereofonicznego (Dolby).
Jednym z ostatnich przełomów było pojawienie się technologii cyfrowej zarówno przy
efektach inscenizacyjnych jak i przy rejestracji obrazu (High Definition). Dotyczy to
szczególnie filmu animowanego, gdzie coraz powszechniejsza jest animacja 3D imitująca
przestrzeń trójwymiarową.
1. Jakim rodzajem urządzenia jest kamera?
2. Jaki jest podział kamer pod względem szerokości uŜywanej taśmy filmowej?
3. Jaka jest zasadnicza róŜnica pomiędzy kamerami profesjonalnymi a amatorskimi?
4. Jakie elementy budowy zawiera kamera filmowa?
5. W jaki sposób odbywa się przesuw taśmy w kamerze?
6. Jakie elementy budowy kamery umoŜliwiają szybką wymianę taśmy?
7. W jaki sposób odbywa się pomiar światła przez obiektyw?
8. Jakie są funkcje zoomu w kamerze?
9. Jakie są najwaŜniejsze cechy kamery wideo?
10. Jakie są elementy budowy kamery cyfrowej?
11. Jakie informacje są zapisane na obiektywie kamery cyfrowej?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj prezentację dotyczącą budowy i zasady pracy z kamerą analogową.
2) wyszukać w literaturze lub Internecie materiały do prezentacji,
3) przygotować materiały do prezentacji,
4) wykonać prezentację,
− plansze poglądowe, foliogramy,
− przeźrocza,

22
− techniczne środki kształcenia: komputer z dostępem do Internetu, wideo, rzutnik,
projektor,
Ćwiczenie 2
Wykorzystując funkcje kamery analogowej nagraj krótki film.
1) zapoznać się z materiałem zawartym w rozdziale,
2) zapoznać się z zasadą pracy kamery analogowej,
3) nagrać krótki film,
4) przedstawić nakręcony film.
− materiały dotyczące budowy i zasady pracy kamery analogowej,
− kamera analogowa,
− magnetowid i ekran,
− literatura z rozdziału.
Ćwiczenie 3
Przygotuj instrukcję obsługi kamery cyfrowej i nagraj krótki film z uŜyciem kamery
cyfrowej.
2) zapoznać się z budowa kamery cyfrowej,
3) zapoznać się z funkcjami kamery cyfrowej,
4) sformułować i zredagować instrukcję obsługi kamery cyfrowej,
5) zapisać instrukcję w dowolnym edytorze tekstu,
6) wydrukować instrukcję,
7) przekazać instrukcję koledze lub koleŜance z innej grupy,
8) zapoznać się z instrukcją obsługi kamery cyfrowej otrzymaną od kolegów z innej grupy,
9) nagrać film kamerą cyfrową,
– plansze poglądowe, foliogramy,
– przeźrocza,
– kamera cyfrowa,
– materiał dotyczący budowy kamery cyfrowej,
– techniczne środki kształcenia: komputer, wideo, rzutnik, projektor.
– literatura rozdziału.

23
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić elementy budowy kamery analogowej?
2) wymienić elementy budowy kamery cyfrowej?
3) omówić zasadę działania kamery analogowej?
4) omówić zasadę działania kamery cyfrowej?
5) nakręcić film kamera analogową?
6) nakręcić film kamera cyfrową?
7) wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce?

24
4.3. Filmowanie, kompozycja obrazu, film w reklamie
Realizując film musimy z góry zaplanować kamerowe ujęcia zdjęciowe i miejsca
montaŜowe filmu. Po wykonaniu zdjęć juŜ na miejscu w studiu będziemy musieli
wyeliminować z materiału zdjęciowego róŜnego rodzaju zakłócenia tematyczne i techniczne
oraz opracować interesującą i dopasowaną do treści zdjęć ilustrację muzyczną. O jakości
i profesjonalnym poziomie wykonawczym decyduje przede wszystkim sprzęt, czyli
profesjonalna kamera o duŜej rozdzielczości obrazu oraz odpowiedni sprzęt do montaŜu.
WaŜny jest sztywny, wielofunkcyjny statyw z głowicą olejową. Profesjonalne kadry filmowe
nie mogą podskakiwać, a panoramy zdjęciowe nie mogą być wykonywane szarpanym
ruchem. Następnym znaczącym elementem wyposaŜenia jest sprzęt oświetleniowy i tego
zagadnienia nie naleŜy rozumieć w kategoriach jednego źródła światła umocowanego na
kamerze. Złe oświetlenie to nieostry i ziarnisty obraz, a jakość wykonywanych zdjęć zawsze
jest cenzurką dla operatora kamery. Stosowanie kilku źródeł światła ma, więc swoje
konkretne uzasadnienie.
W przypadku korzystania z najazdów transfokatora (zooma) zdjęcia takie naleŜy
koniecznie wykonywać kamerą umieszczoną na statywie, poniewaŜ przy duŜych
translokacjach, równolegle z powiększeniem obrazu na ekranie, zwiększa się efekt kołysania
kamerą. Kamera jest wyposaŜona w szereg urządzeń sterujących parametry i funkcje kamery.
Tylko dzięki dokładnemu poznaniu i praktycznemu przećwiczeniu obsługi poszczególnych
urządzeń moŜemy właściwie wykorzystać bogate moŜliwości optyczno-elektroniczne. Nie
naleŜy przy tym obawiać się operowania i testowania sprzętu.
Przed rozpoczęciem zdjęć naleŜy koniecznie zdecydować, co będzie tematem filmu
i zaplanować punkty ustawienia kamery, a biorąc kamerę do ręki musimy przede wszystkim
wypracować sobie wygodny uchwyt i ułoŜenie w dłoni umoŜliwiające łatwe operowanie
przyciskiem startu i przyciskami sterowania transfokatora. ChociaŜ wykonywanie zdjęć
filmowych z "ręki" jest wygodniejsze i zwiększa operatywność, to jednak realizację zdjęć ze
statywu zwiększa ich jakość.
Do stabilnego prowadzenia ruchów wideokamery jest stosowany szereg róŜnych typów
i rodzajów statywów. Oprócz typowych statywów trójnoŜnych mocowanych równieŜ na
kółkach duŜą popularnością wśród operatorów cieszy się praktyczny składany statyw
jednonoŜny. Statyw taki jest tani i lekki a po złoŜeniu zajmuje bardzo mało miejsca,
a z powodzeniem moŜna go zastosować w róŜnych okolicznościach zdjęciowych,
zapewniając zadawalającą stabilność pionową w prowadzeniu kamery. Mamy statywy
stacjonarne (studyjne), mobilne (reporterskie), statywy wykorzystujące podparcie na podłoŜu
oraz na ciele operatora. Statyw zawsze jest elementem ułatwiającym pracę operatora kamery.
Aby uzyskać profesjonalne efekty przy realizacji zapisu dźwięku, trzeba przede wszystkim
mieć profesjonalny sprzęt. Rejestracja dźwięku, oprócz odpowiedniej instalacji w miejscu
nagrania i kierunkowego usytuowania mikrofonów wymaga takŜe ustalenia średniego
poziomu zapisu sygnałów, który często jak zapewne wiecie musi być kompromisem proporcji
sygnałów głównego źródła dźwięków w stosunku do np. szumu ulicznego.
Nowoczesny obiektyw kamery umoŜliwia rejestrację obrazów oświetlonych światłem
o natęŜeniu zaledwie 4 lx (zdjęcia przy palącej się świecy). Ogromne moŜliwości stwarzają
układy do zdjęć makro (zdjęcia z odległości 1 cm). Operowanie obrazem znacznie wzbogaca
wbudowany układ transfokatora (zoom), umoŜliwiający najazdy i zbliŜenia 10, 12, a nawet
15-krotne. Wymienione moŜliwości optyczne moŜna dodatkowo wzbogacić stosując nasadki
szerokokątne rozszerzające kąt widzenia, lub nasadki tele umoŜliwiające jeszcze dodatkowe
zbliŜenie filmowanego obiektu 5 a nawet 10-krotne. JeŜeli dodamy do tego filtry korekcyjne,

25
nasadki trikowe oraz automatyczne sterowanie transfokatora, ostrości i korekcji barwy to
moŜna stwierdzić, Ŝe optyka pracuje za operatora kamery.
To, co rejestruje kamera to nie aktorzy, rekwizyty i ruch, tylko światło. Tym róŜni się od
oka, dlatego nie będzie przesadą stwierdzenie, Ŝe im więcej światła, tym więcej zobaczy
kamera. Oświetlenie, bowiem stanowi kluczową kwestię ujęcia. Przede wszystkim naleŜy
zwrócić uwagę na to, aby światło moŜliwie jasno świeciło na to, co filmujemy – przetworniki
CCD przy mniejszym oświetleniu tracą nasycenie barw i stabilność obrazu (pojawia się szum
i wyraźne ziarno). Najlepiej porównać nagranie z pleneru w zimie lub środku lata z nagraniem
jesienią w budynku, bez dodatkowych lamp.
NaleŜy unikać filmowania pod światło lub na jasnym tle. Mechanizmy automatycznej
ekspozycji kierują się sumaryczną jasnością całego obrazu. Dlatego ciemny przedmiot na
jasnym tle wyjdzie prawie zawsze za ciemno. Źle wygląda teŜ – zwłaszcza na starszych
kamerach – moment, gdy coś jasnego wchodzi w kadr – reszta momentalnie ciemnieje i nie
widać juŜ nic tylko np. okno. Sprawę rozwiązuje ręczne ustawienie ekspozycji – dostępne
w niektórych kamerach (zwróć uwagę przy zakupie).
Często warto ręcznie ustawić ostrość. Niektórzy radzą wręcz za kaŜdym razem. Zawsze
warto jednak ręcznie ustawić ostrość zwłaszcza w złych warunkach.
Wszelkie działania, jakie podejmujemy podczas oświetlania planu filmowego powinny
być analizowane na podstawie otaczającej nas rzeczywistości. Przyroda ze swoją
cyklicznością dnia i nocy, ostrym słońcem i pochmurnym niebem ukształtowała w nas
uniwersalny kod odbioru otaczającej nas rzeczywistości – taką, jaką postrzegamy ją wszyscy.
Aby obraz mógł zostać zarejestrowany przez naszą kamerę musi być wystarczająca ilość
światła. Jednak to, w jaki sposób tego dokonamy jest juŜ działaniem noszącym znamiona
działań artystycznych. W nowoczesnych kamerach producenci podają dolną granicę
w okolicach 0,5 do 2 luxów (jednostka natęŜenia oświetlenia) jednak, aby jakość obrazu była
na akceptowalnym poziomie (poprawne oddanie barw) potrzeba nam o wiele, wiele więcej
światła. Niektóre firmy poszły krok dalej i sprzedają kamery o wymagalnym minimalnym
natęŜeniu światła 0 lux (działające na zasadzie noktowizora).
Stosowanie dodatkowego oświetlenia nie będzie nas dotyczyć, kiedy plener ma miejsce
w ciągu dnia. Doświetlanie planów filmowych w ciągu dnia wymaga zastosowania bardzo
kosztownych i silnych źródeł światła, blend (specjalna folia słuŜąca do odbijania światła).
Zazwyczaj filmujemy dopóki jest jasno.
Źródłem światła w zamkniętych pomieszczeniach są zazwyczaj okna, tworzące bardzo
duŜe kontrasty w porównaniu do ilości światła panującego w środku. JeŜeli obiektyw kamery
skierujemy w stronę okna przysłona zostanie otwarta i w efekcie uzyskamy białą plamę
zamiast niego. Oczywiście w pokoju nie będą widoczne Ŝadne szczegóły. Najlepsze
ustawienie jest wówczas kiedy, okno znajduje sie za naszymi plecami (uwaga na cień!). JeŜeli
sytuacja nam na to pozwala dobrze jest zastosować górne światło rozproszone.
W wnętrzu dominuje światło rozmieszczone punktowo (lampki, kinkiety itp.)
Najsilniejsze światło pada zazwyczaj z centralnego miejsca sufitu. JeŜeli zwiększenie mocy
Ŝarówek w tych punkach nie przyniesie rezultatów trzeba dodatkowo zastosować słabe
światło rozproszone.
Najłatwiej filmować jest w dzień. Nie wolno pokazywać nieba, ręcznie zmniejszyć
wartość przysłony, o co najmniej dwie-trzy jednostki. Dobrze jest dodatkowo zastosować filtr
szary. JeŜeli doświetlmy plan sztucznym światłem (najlepiej konturowym) moŜe to przynieść
ciekawe rezultaty. Oczywiście łatwiej efekt nocy w terenie jest uzyskać przy pochmurnym
niebie jesienią niŜ o godzinie 13:00 w słoneczny lipcowy dzień. Dobrze jest wprowadzić
źródło światła (ognisko, latarka, reklama sklepowa), które raz pokazane będzie pretekstem do
oświetlania następnych ujęć filmu.

26
W nomenklaturze filmowej poszczególne rodzaje światła w zaleŜności od tego, jaką mają
moc, kierunek oraz rolę do spełnienia moŜemy podzielić na cztery grupy:
− rysujące – jest zasadniczym światłem oświetlającym scenę. Jego zadaniem jest nadać
filmowanym obiektom trójwymiarowości. Najczęściej źródło światła umieszczone jest od
przodu, rzadziej z boku, na wysokości większej niŜ ustawiona jest kamera;
− wypełniające jest zazwyczaj umieszczone na kamerze. Jego zadaniem jest oświetlić te
części postaci, które nie są oświetlone światłem rysującym. Ogólnie mówiąc nadaje
lepszą kontrastowość;
− kontrowe oświetla filmowany obiekt od tyłu w celu odcięcia go od tła, zwiększając tym
samym subiektywne wraŜenie ostrości;
− efektowe słuŜy do uzyskania wszelkiego rodzaju efektów na osobach, ścianach, oknach
np.: światło wpadające przez opuszczone Ŝaluzje.
W trakcie zdjęć zazwyczaj okazuje się, Ŝe uzyskanie zaplanowanego oświetlenia jest
trudne. Najczęściej występują problemy z balansem bieli, duŜą ilością cieni, jakie rzucają
postacie ludzkie, gdy zastosujemy większą ilość świateł. Jedyna dobra rada to wypróbowanie
kilku ustawień świateł i wybrać to najlepsze. Lepiej jest uŜyć oświetlenia o duŜej mocy
dającego światło rozproszone (najlepiej odbite od sufitu) z lekkim światłem wypełniającym,
niŜ bezpośrednio skierowane, lecz o mniejszej mocy. RóŜnice w kontrastach mogą być
kolosalne.
Przed naciśnięciem przycisku nagrywania naleŜy ustalić plan. Wyraz ten ma dwa
znaczenia: miejsce gdzie się filmuje oraz określenie wielkości kadru. NaleŜy pamiętać, Ŝe
określenie plan musimy odnieść w relacji do człowieka lub grupy ludzi. Podział planów
przedstawiony jest w dalszej części materiału.
NajwaŜniejsze to unikanie kręcenia (i montowania) następujących po sobie kilku ujęć
w tym samym planie. Zawodowcy mówią wtedy, Ŝe ujęcia zrobiono "plan w plan".
Powszechnie uwaŜane jest to za błąd. Dla wzmocnienia wyrazu najlepszym jest
przechodzenie z jednego planu w drugi z przeskokiem o jeden np.: ze zbliŜenia na średni
z totalu na amerykański. Ponadto pamiętajmy, iŜ zazwyczaj rozpoczynającym ujęciem
w większości przypadków jest plan jak najbardziej ogólny (total), który dokładnie informuje
widza o miejscu akcji.
PoniewaŜ plan filmowy jest duŜym wydarzeniem wymagającym współpracy wielu
ludzi, naleŜy się do niego bardzo rzetelnie przygotować. W fazie przedprodukcyjnej, (czyli
przygotowawczej) i w trakcie zdjęć kaŜdy powinien mieć wyznaczoną rolę.
Scenariusz stanowi materiał literacki będący podstawą realizacji przedstawienia
teatralnego. Zawiera szkic fabuły, charakterystykę postaci, opis miejsc, dialogi oraz uwagi
odautorskie i reŜyserskie. MoŜe być przeróbką istniejącego dzieła literackiego (scenariusz
adaptowany) lub stanowić oryginalną twórczość autora (scenariusz oryginalny). Na podstawie
scenariusza opracowywany jest scenopis.
Scenopis to opracowywany na podstawie scenariusza techniczny plan realizacji filmu,
sztuki teatralnej bądź serialu telewizyjnego, zawierający szczegółowy opis kolejnych scen,
scenografii, ujęć kamery. Przy realizacji filmu jest podstawą konkretnych działań reŜysera,
operatora i scenografa.
Scenarzysta to osoba pisząca scenariusz do sztuki teatralnej, filmu, audycji radiowej,
programu tv itp.
ReŜyser to osoba realizująca własną artystyczną koncepcję filmu, sztuki teatralnej,
audycji radiowej, programu telewizyjnego oraz inspirująca wykonawców. Koordynuje
działania wszystkich członków ekipy i odpowiada za ostateczny kształt filmu. ReŜyser musi
dbać, aby myśl autora była podana jasno i logicznie.
Operator filmowy to tak naprawdę dwie osoby: operator obrazu i operator kamery.
Operator obrazu jest szefem zespołu operatorskiego obsługującego kamerę, pozostały sprzęt

27
zdjęciowy i oświetleniowy. Ustala z reŜyserem i scenografem kompozycję plastyczną kadru,
rodzaje stosowanych planów filmowych, kąty ujęć kamery i jej ruchy. Główne zadanie
operatora obrazu to oświetlenie planu zdjęciowego zgodnie z ogólną koncepcją plastyczną
filmu i wymaganiami taśmy filmowej i uŜywanych w kamerze obiektywów.
Operator kamery nazywany teŜ w Ŝargonie filmowym "szwenkierem" jest
odpowiedzialny za kadrowanie obrazu, obsługuje kamerę podczas zdjęć. Jest pierwszym
asystentem operatora obrazu.
Scenograf – osoba zajmująca się plastyczną oprawą filmu, sztuki teatralnej, widowiska
operowego, baletowego lub telewizyjnego.
Scenografia realizuje koncepcję przekazywania myśli środkami pozawerbalnymi, określa
wzajemną relację znaków między obrazem a tekstem. Brak scenografii równieŜ moŜe być
scenografią.
MontaŜ filmowy – techniczna operacja filmowa polegająca na połączeniu, co najmniej
dwóch kadrów (a dokładniej dwóch oddzielnych ujęć), przy którym ostatni kadr ujęcia
poprzedzającego zostaje sklejony z pierwszym kadrem kolejnego ujęcia. MontaŜem
filmowym zajmuje się specjalista zwany montaŜystą. Dobrze zrobiony montaŜ moŜe wpłynąć
na oddziaływanie emocjonalne widza nawet przy słabych jakościowo zdjęciach, czy reŜyserii.
Scenariusz to rozpisana na sceny historia, której kaŜda scena stanowi jedność miejsca
i akcji. Powinien spełnić dwie funkcje:
− być podstawowym dokumentem dla produkcji. Ze scenariusza wynika, bowiem długość
filmu, obsada, ilość lokalizacji (miejsca kręcenia filmu), ilość dni zdjęciowych,
zapotrzebowania scenograficzne i kostiumowe, lista rekwizytów;
− posiadać odpowiedni układ: ciekawy początek, rozwinięcie, które obejmuje wszystkie
wątki i dostarcza niezbędnych informacji do rozegrania równie ciekawej puenty.
NaleŜy pamiętać, Ŝe scenariusz zawiera opis faktów. Jest jedynym przewodnikiem, dzięki
któremu powstanie film. NaleŜy go napisać tak, aby sceny logicznie po sobie następowały.
Jest to prawdziwa praca literacka, spójna i logiczna. Przede wszystkim musi dać się dobrze
czytać.
Elementy scenariusza:
− nagłówki scen – informacje gdzie i kiedy rozgrywa się dana scena. Piszemy je
drukowanymi literami;
− wskazówki sceniczne – następują po nagłówkach i określają akcje, miejsce i nastrój.
Mają sprawić, by czytający „zobaczył” film;
− postacie – imiona bohaterów piszemy drukowanymi literami;
− kwestie aktorskie;
− wskazówki aktorskie – to zwięzłe instrukcje dla aktora, umieszczone w nawiasach,
między nazwą postaci a dialogiem;
− praca kamery – wskazówki dla kamery i reŜysera, jak trzeba pracować z tekstem;
− cięcie, przejście – wskazówka ta oznacza, Ŝe film zmienia miejsce albo czas akcji.
Umieszczamy ją na końcu sceny lub sekwencji;
− w przypadku scenariusza filmu dokumentalnego najbardziej rozwiniętą częścią będą
wskazówki sceniczne. W filmie dokumentalnym lub reportaŜu dialogi zastępowane
są streszczeniem wywiadów z naszym bohaterem.
Kolejnym etapem tworzenia filmu jest wybranie formy. Podstawowymi formami
kinematograficznymi czy telewizyjnymi są:
− wejście prezentera,
− wywiad,
− reportaŜ z narracją prowadzoną techniką voice-over,
− sceny wyreŜyserowane.

28
Wejście prezentera jest najprostszą formą, w której jedna osoba mówi do kamery.
NiezaleŜnie od tego, jak ciekawa będzie to osoba i co będzie miała nam do przekazania i jak
atrakcyjne będzie miejsce jej występu, pamiętajmy o tym, Ŝe naleŜy dbać o komfort widza,
czyli przestrzegać kilku zasad:
− dźwięk w filmie musi być technicznie czytelny. Odnosi się to nie tylko do kwestii
poziomu dźwięku, zwrócenia uwagi na otaczający szum i moŜliwość zakłóceń, ale i
do techniki aktorskiej: dykcja, intonacja, płynność mowy. NaleŜy pamiętać, Ŝe jeśli
dźwięk nagrywany na planie jest nieudany, to cały wasz wysiłek, który włoŜycie
w komponowanie ciekawego kadru, redagowanie błyskotliwych tekstów, dbanie
o światło i scenografię będzie zbędny. Dlatego zalecane jest nagrywanie dźwięku
osobno i zgranie go później z obrazem. Wyjątkiem będą oczywiście wywiady. Do
nagrywania dźwięku profesjonaliści stosują mikrofony kierunkowe zawieszone na
tyczce nad akcją. Na parametry nagrywanego dźwięku zazwyczaj mamy bardzo
niewielki wpływ, jednak – zwłaszcza w plenerze – często łatwo przegapić wiejący
w mikrofon wiatr, poza którym niewiele będzie słychać. Dźwięk dograć moŜemy
potem, w postsynchronie. Do tego celu wykorzystuje się DDClip. MoŜna w nim na
16 ścieŜkach podkładać wavy z dokładnością do próbki, nagrywać w realtime
podczas odtwarzania filmu, ustalać obwiednie głośności i efekty. Daje to dobre
efekty.
− obraz – tu kluczowym zagadnieniem jest tu kontakt, jaki nawiązuje prezenter
z widzem: twarz oświetlona, oczy widoczne, kierunek spojrzenia na kamerę.
Podobnie jak w przypadku dźwięku liczy się tu komfort odbioru filmu przez widza.
− kaŜdy ruch kamery np. przejazd, czyli podąŜanie za prezenterem powinien być
płynny
i umotywowany. Jeśli mamy dłuŜsze kwestie do nagrania, moŜecie urozmaicić obraz
rozdzielając wypowiedzi na kilka ujęć, zmieniając wielkości planu np. zacznijcie
w planie amerykańskim, dalszą część kręćcie w zbliŜeniu, zaś konkluzję z powrotem
w planie amerykańskim.
Do wywiadu naleŜy być dobrze przygotowanym. NaleŜy wiedzieć, jakie pytania będą
zadawane i jakie odpowiedzi uzyskamy. Przygotować naleŜy osobę, z którą odbywać się
będzie rozmowa, na wcześniej ustawionym planie. Oswoić ją naleŜy z kamerą i otoczeniem,
dbając o jej komfort psychiczny i fizyczny (np. dobre światło, wygodne krzesło, spokojna
atmosfera). Naturalność sytuacji oddaje kierunek spojrzenia rozmówcy, który patrzy nie
w kamerę, bo nie z nią przecieŜ rozmawia, ale na prowadzącego wywiad, który siedzi obok
kamery. Rozmówca powinien swoim wyglądem lub otoczeniem, w którym się znajduje,
informować widza, kim jest np. profesor w swoim gabinecie przy biurku z otwartą ksiąŜką.
ReportaŜ z voice over to forma, na którą składa się obraz oraz dźwięk zwany voice over.
Obraz jest tu opisem dokumentalnym miejsca lub wydarzenia. NaleŜy zadbać, aby, kręcić
materiały tak, by jednym ujęciem przedstawić kontekst i by ujęcia następowały po sobie
logicznie np. pierwsze ujęcie – droga, tablica z nazwą miejscowości, następne ujęcie – dwór,
w którym mieszkał wasz bohater. Aby obraz był kompletny, nie moŜna zapomnieć o ujęciach
tzw. detalu, który urozmaica film dając moŜliwość ciekawszego montaŜu. Jeśli film odwołuje
się do przeszłości, warto korzystać z materiałów archiwalnych, a takŜe z rekwizytów np.
zdjęcie bohatera z dzieciństwa czy stare pióro, którym pisał bohater. Ujecie filmowe powinno
trwać kilku sekund. Voice over (off): jest to głos lektora, który prowadzi narrację zza kadru.
Aby reportaŜ był zrozumiały obraz i voice over muszą być ze sobą w miarę synchroniczne.
Terminologia stosowana w scenografii jest następująca:
Kadr – najmniejszy element filmu, tak mały, Ŝe nie widzimy na nim upływu czasu.

29
1) Ujęcie filmowe -najmniejsza dynamiczna część filmu składająca się z kadrów w ruchu,
w której odczuwamy upływ czasu. Jest to fragment filmu pomiędzy włączeniem kamery
a jej wyłączeniem.
2) Scena – ciąg kilku powiązanych tematycznie ujęć określa się mianem sceny. Owo
powiązanie dotyczy akcji, przestrzeni i czasu. Jeśli w którymś z kolejnych ujęć zmienimy
akcję, przeniesiemy ją w inne miejsce lub czas, wówczas następuje zmiana sceny. Sceny
o wspólnej tematyce następujące po sobie określa się mianem sekwencji.
3) Kompozycja kadru. Aby właściwie skadrować ujęcie, najlepiej podzielcie je w myśli na
trzy części w pionie i poziomie, a najwaŜniejszy z filmowanych obiektów umieśćcie w
przecięciu się linii, dzielących hipotecznie kadr. W ten sposób powinniście uzyskać
poprawną kompozycję ujęcia.
4) Plan filmowy to sposób, w jaki prezentowane są w kadrze podstawowe elementy ujęcia,
przy czym mogą to być zarówno osoby, jak i przedmioty czy róŜnorodne obiekty
naturalne.
W tradycyjnej kinematografii plan filmowy ma podwójne znaczenie. Mówi się o nim
w kontekście miejsca, gdzie filmowane są ujęcia, a więc gdzie znajduje się ekipa
filmowa, aktorzy, kamery, reflektory. Natomiast drugie znaczenie planu filmowego to
rodzaj miary odległości kamery od bohatera. W zaleŜności od tego, jaką część kadru
zajmuje bohater, mówimy o róŜnych "planach". Znajomość tych planów jest o tyle
istotna, Ŝe ułatwi odpowiednio skomponować kadr, zaś później pozwoli płynnie połączyć
poszczególne ujęcia. WyróŜniamy następujące ujęcia filmowe (plany filmowe):
− plany dalekie:
plan generalny ma za zadanie umiejscowić akcję. Pokazuje okolicę z duŜej
odległości, rozróŜnienie szczegółów jest trudne lub wręcz niemoŜliwe. Ten typ
planu pojawia się często na początku lub końcu filmu, a takŜe w chwilach, gdy
akcja przenosi się z jednego miejsca do drugiego;
plan ogólny – dostrzegamy juŜ poszczególne elementy, jesteśmy w stanie śledzić
akcję oraz jej otoczenie. Plan ten pozwala na wykonywanie przelotów kamerą.
Przykładem planu ogólnego w przypadku amatorskiego filmowania wideo mogą
być wszelkiego rodzaju panoramy;
plan pełny, na którym wyraźnie widzimy postać bohatera. Nie wypełnia ona
całego kadru, jest jednak na tyle istotna, Ŝe koncentrujemy się juŜ głównie na
niej, a przy tym wciąŜ jeszcze widzimy najbliŜsze otoczenie. Plan pełny często
pojawia się we wszelkiego rodzaju relacjach i sprawozdaniach i chyba dominuje
w materiałach wideo filmowanych przez amatorów.
− plany średnie:
plan amerykański – postaci są na nim ucięte mniej więcej na wysokości kolan, co
powodowało, Ŝe przez długi czas plan ten uchodził za przykład niewłaściwej
pracy operatora kamery. Okazuje się jednak, Ŝe jest to plan bardzo "naturalny",
odpowiada naszemu postrzeganiu drugiej osoby w czasie rozmowy. Plan
amerykański często pojawia się w scenach dialogowych, gdyŜ wzrasta na nim
rola postaci, a scenografia przestaje mieć istotniejsze znaczenie;
plan średni to kolejne przybliŜenie kamery: teraz w kadrze mieszczą się dwie
osoby, ale moŜemy je pokazać jedynie od pasa w górę. Plan średni, podobnie jak
amerykański, słuŜy głównie do dialogów. Warto zauwaŜyć, Ŝe plan średni jest
tym, na którym istotną rolę odgrywa mimika;
plany bliskie: koncentrują się juŜ wyłącznie na twarzy: w półzbliŜeniu widzimy
ją wraz z ramionami, na zbliŜeniu wypełnia cały kadr, zaś w duŜym zbliŜeniu
broda i czoło są przycięte przez krawędzie kadru. Z uwagi na swą naturę, planów

30
tych uŜywa się głównie do podkreślenia emocji wyraŜanych przez postać,
mimika gra tu ogromną rolę, zaś scenografia jest praktycznie nieistotna.
Dla porządku wspomnijmy o dwóch najbardziej "mikroskopowych" planach: detalu
i makro. W pierwszym kadr wypełnia oko, w drugim – źrenicę. ZauwaŜmy przy tym, Ŝe oba te
plany niosą niewielki ładunek emocjonalny.
Przyjęty tu podział jest tylko umowny. W literaturze fachowej moŜna znaleźć niekiedy
trochę inne określenia poszczególnych planów.
Filmując osoby, naleŜy kadrować je w taki sposób, aby przed nimi znajdowała się
większa część kadru. Powinniście teŜ zachować niewielki margines wokół całej postaci, tak,
aby nie obcinać fragmentu głowy czy stóp.
Kamera posiada funkcję automatycznego wyostrzania obrazu. Jest ona zespolona
z funkcją zoom. NaleŜy pamiętać, aby jej nie naduŜywać gdyŜ zbyt gwałtowne najazdy
i odjazdy obrazu prowadzą do tzw. pompowania obrazu. Utrudnia to oglądanie filmu.
Filmowanie elementów, znajdujących się w ruchu, jest czynnością jedną
z najtrudniejszych do prawidłowego wykonania. Nie naleŜy prowadzić kamery za szybko za
przemieszczającymi się obiektami. Powinny one być widoczne od chwili pojawienia się w
kadrze, aŜ do jego opuszczenia. JeŜeli ruch jest wolniejszy, moŜna podąŜać ujęciem za
głównym obiektem, zachowując od niego stały dystans.
Mówiąc o montaŜu, posługujemy się przedstawionymi wcześniej terminami: kadr, ujęcie,
scena, sekwencja. Terminy te słuŜą do określenia fragmentów filmu o róŜnej długości, mniej
lub bardziej powiązanych ze sobą tematyką lub kompozycją.
Film składa się z szeregu ujęć. Cięcia pomiędzy nimi powinny być dokonane w taki
sposób, aby były niezauwaŜalne dla widza. Powinny być naturalne, zgodne z naszymi
oczekiwaniami, umoŜliwiające percepcję zdarzenia i zachowujące poczucie ciągłości akcji.
KaŜde ujęcie ma swoją oś. Jest nią na przykład kierunek ruchu kamery lub sfilmowanego
samochodu, jezdnia lub wręcz niewidoczna linia łącząca dwóch rozmówców. Dokonując
cięcia, naleŜy pamiętać o tym, aby nie przekraczać osi ujęcia, gdyŜ taki zabieg wywołuje
u widza dezorientację w przestrzeni filmu. Gdy pokazujemy dwie osoby prowadzące dialog,
przedstawiamy ich twarze w taki sposób, aby te same osoby znajdowały się zawsze po tych
samych stronach kadru.
Sąsiadujące ze sobą ujęcia nie powinny być do siebie zbytnio podobne. Jeśli są – na
przykład pokazujemy to samo miejsce z niezbyt róŜniącego się punktu widzenia – odbieramy
takie cięcie jako przeskok obrazu. Starajmy się łączyć ujęcia o wyraźnie róŜnej kompozycji
kadru, w miarę moŜliwości nie naleŜące do tego samego planu. Warto na przykład
w kolejnym ujęciu skorzystać z innego planu filmowego. Na przykład dobrze skleją się plany
amerykański i pełny lub amerykański i średni. Równocześnie naleŜy unikać łączenia planów
zbyt odległych. Taki duŜy przeskok w ramach jednej sceny najprawdopodobniej spowoduje
u widza chwilową dezorientację, zwłaszcza przy przeskoku z planu np. średniego na ogólny.
Sprowadza się do zadbania o zachowanie ciągłości przyczynowo-skutkowej opowieści.
Zarówno w skali całego filmu, jak i nawet pojedynczego ujęcia. Skutek nie powinien
poprzedzać przyczyny – chyba, Ŝe jest to efekt zamierzony, przewidziany w scenariuszu
i uŜyty w celu wywołania określonego wraŜenia.
Sygnały montaŜowe są specyficzną formą wykorzystania zasady kontynuacji. Polegają
one na tym, aby pod koniec jednego ujęcia dać widzowi wyraźny sygnał, który przygotowuje
go na cięcie. Hałas u drzwi i obrót głowy bohatera znajdującego się w pokoju w naturalny
sposób uprzedzają nas, Ŝe za chwilę zobaczymy, kogoś dobijającego się do drzwi.
Montując, naleŜy pamiętać o dźwięku. Odgrywa on niebagatelną rolę, gdyŜ zwykle cięcia
w warstwie dźwiękowej nie pokrywają się z cięciami obrazu, zatem podkład dźwiękowy
dodatkowo zespala film. Wystarczy wyobrazić sobie, opisaną wyŜej scenę, gdy widzimy
bohatera w pomieszczeniu, gdzie rozlega się dzwonek do drzwi. Bohater obraca głowę,

31
następuje cięcie, po czym widzimy, jak dzwoniąca osoba puszcza przycisk dzwonka, a ten
wreszcie cichnie. W obrazie nastąpiło cięcie, lecz jednolity podkład dźwiękowy świetnie je
zamaskował.
MontaŜowe programy komputerowe dają moŜliwość dodawania przeróŜnych efektów do
montowanego filmu. Dzięki czemu obraz staje się ciekawszy, bardziej magiczny, czym
przyciąga uwagę widza. Efekty naleŜy uŜywać z rozwagą i wyczuciem. Efekt musi być uŜyty
w bardzo konkretnym celu. W przypadku filmu dokumentalnego najlepiej w ogóle z nich
zrezygnować. Forma filmu wynika z treści i nie moŜe nie jej przytłaczać.
Wśród zleceń, jakie otrzymują wideofilmowcy są często filmy reklamowe. Film
reklamowy podzielony jest na cztery części, z których kaŜda ma do odegrania inną rolę.
Zgodnie z formuła AIDA (attention, interst, desire action) pierwsza ma przyciągnąć widza,
druga wzbudzić jego zainteresowanie, trzecia wzniecić poŜądanie, a czwarta nakłonić do
działania, czyli zakupu. W niej zazwyczaj umieszcza się propozycje udziału w konkursach
i uzyskania duŜej nagrody za niewielkie pieniądze.
Przykład podziału na części 30-sekundowego spotu jest następujący:
1) 0 – A – (5sekund) – przyciągnięcie uwagi;
2) 10 – I – (10 sekund) – udramatyzowanie/prezentacja;
3) 20 – D – (10 sekund) – przesłanie./ wskazanie korzyści;
4) 30 – A – (5 sekund) – slogan/źródło informacji.
Wyniki badań społeczeństwa polskiego wskazują, Ŝe odbiorcy najbardziej cenią filmy
rodzajowe, które przedstawiają określoną scenkę rodzajową oraz piosenki reklamowe. Film
reklamowy powinien posiadać ciekawą akcję. NaleŜy unikać demonstrowania elementów
zbyt skomplikowanych. Pojedyncze ujęcie nie powinno być krótsze niŜ 3 sekundy i dłuŜsze
niŜ 6 sekund, co oznacza, Ŝe 30-sekundowa reklama nie powinna zawierać więcej niŜ 10 scen.
NaleŜy unikać nierównego tempa filmu, wywołanego włączeniem scen zbyt krótkich. Sam
obraz powinien sprzedać towar, poniewaŜ widz ogląda telewizję, a nie wsłuchuje się w tekst.
Dokładne rozpoznanie odbiorcy kopii filmu jest niezbędne. Znając potrzeby klientów
moŜna wyeksponować w filmie te korzyści z produktu, które są szczególnie istotne dla
klientów. Do pomocy przy realizacji filmu zaprosić warto handlowców pracujących w firmie
zamawiającego. Jeśli oferta firmy jest skierowana do kilku skrajnie róŜnych grup odbiorców
(róŜnych segmentów rynku), zaproponować naleŜy zleceniodawcy wykonanie kilku wersji
filmu. Im treść filmu jest bardziej dopasowana do potrzeb nabywcy, tym film jest bardziej
skuteczny. Przede wszystkim naleŜy wiedzieć, w jakim celu będzie realizowany. Celami
marketingowymi mogą być np. uświadomienie klientowi o istnieniu produktu, przedstawienie
parametrów technicznych reklamowanych produktów, namówienie klienta do zakupu.
Przykład: jeśli film kierujemy do osób prywatnych i reklamujemy markowe, znane dachówki
nie mówimy o jej procesie produkcji lecz o tym, Ŝe nabywca dachówki będzie mieć lepszy
dach niŜ jego sąsiad. Czasami film musi przeprowadzić potencjalnego nabywcę przez
wszystkie postawy reakcji. Zwróć naleŜy uwagę na filmy telesklepów emitowane w telewizji.
Na początku klient nic nie wie o produkcie, na końcu namawia się go do zakupu, czyli akcji.
Najlepiej skupić się na produkcie lub ofercie firmy w następującej kolejności:
Produkt – parametry techniczne, wygląd, opakowanie, gwarancja, usługi serwisowe
zawarte w cenie, za dopłatą, opcje rozbudowy produktu
Cena – cena netto lub z VATem, moŜliwości rat, leasingu, kiedy moŜe ulec zmianie.
O cenie zwykle mówi się na końcu, aby klient nie miał uprzedzeń zanim pozna produkt
z filmu. Jeśli cena ulega zmianom to lepiej nie podawać jej w filmie.
Dystrybucja – gdzie moŜna kupić produkt, sieć dealerów, czas oczekiwania na realizację
zamówienia, sposób transportu, kto pokrywa koszty i ryzyko transportu.
Promocja – gdzie moŜna uzyskać dodatkowe informacje (ulotki, strona www, referencje,
czyli kto jest klientem firmy, historia firmy).

32
NaleŜy jednak pamiętać, aby mieć umiar w wymienianiu cech produktów. Klientów
interesują korzyści a nie cechy produktu. NaleŜy zwróć uwagę, jakie logo ma firma klienta.
Jakich kolorów uŜywa w ulotkach, w wystroju wnętrz firmy. NaleŜy zastosować identyczne
elementy w filmie, poniewaŜ pozwalają one klientom łatwo rozpoznać firmę wśród
konkurencyjnych. Przed oddaniem do kopiarni film powinien być pokazany nie tylko
zleceniodawcym, ale równieŜ osobom trzecim, najlepiej potencjalnym klientom
zleceniodawcy. Film nie moŜe być tylko efektowny i podobać się zleceniodawcy, ale musi
być przede wszystkim skutecznym narzędziem promocji.
1. Jakich zasad naleŜy przestrzegać przy przygotowaniu filmu?
2. Jaka jest rola statywu w procesie nakręcania filmu?
3. Jak jest funkcja dobrego oświetlenia na planie filmowym?
4. Jakie znasz źródła światła na planie?
5. Jakie są zasady przygotowania dobrego scenariusza?
6. Jakie są elementy scenariusza?
7. Jakie znasz formy kinematograficzne?
8. Jaka jest róŜnica pomiędzy kadrem a ujęciem filmowym?
9. Jakie znasz rodzaje planów filmowych?
10. Jakie są zasady filmowania elementów dynamicznych?
11. Jaki znasz przykładowy podział sekwencji spotu reklamowego?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj scenariusz filmu dotyczącego Ŝycia twojej szkoły.
1) przeczytać polecenie zawarte w ćwiczeniu,
2) zapoznać się z treścią materiału nauczania,
3) przygotować układ scenariusza,
4) przygotować sceny w scenariuszu,
5) wypisać elementy scenariusza,
6) napisać scenariusz,
− karta ćwiczenia,
− przykładowe scenariusze,
− techniczne środki kształcenia: stanowisko komputerowe, wideo, rzutnik, projektor,

33
Ćwiczenie 2
Przygotuj materiał filmowy dotyczący twojej szkoły.
3) przygotować scenariusz do kręconego materiału,
4) przygotować oświetlenie pleneru,
5) nakręcić materiał,
− kamera,
− zestaw oświetleniowy,
− techniczne środki kształcenia: komputer, wideo, rzutnik, projektor,
Ćwiczenie 3
Zrealizuj film dotyczący wybranej atrakcji turystycznej twojego regionu, wykorzystując
obiekty statyczne i dynamiczne, uwzględniając róŜne pory dnia.
3) przygotować scenariusz do kręconego materiału,
4) przygotować oświetlenie plenerów,
5) nakręcić materiał,
− kamera,
− zestaw oświetleniowy,
− techniczne środki kształcenia: komputer, wideo, rzutnik, projektor,

34
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) napisać scenariusz?
2) nakręcić film według scenariusza?
3) właściwie dopasować oświetlenie do sytuacji na planie?
4) dobrać ujęcia filmowe?
5) filmować w róŜnych porach dnia i roku?
6) filmować elementy statyczne?
7) filmować elementy dynamiczne?
8) przygotować film na zadany temat?

35
4.4. Dźwięk w reklamie
Obraz jest skuteczną formą przekazu, ale dopiero w połączeniu z dobrze dopasowanym
podkładem dźwiękowym moŜe stać się kompletnym produktem medialnym. Dźwięk
w reklamie słuŜy przede wszystkim do zwiększenia sugestywności towarzyszącego mu
obrazu. MoŜe intensyfikować, a nawet modyfikować sposób, w jaki odbieramy obraz. MoŜe
teŜ wnosić do danej reklamy coś nowego lub zwyczajnie przekazywać jakieś konkretne
informacje. Bez względu jednak na zawartość ścieŜki dźwiękowej, wymaga ona
odpowiedniego przygotowania. Najpierw naleŜy stworzyć właściwy podkład, a potem poddać
go profesjonalnej obróbce, dzięki której końcowe brzmienie będzie czyste, wyraźne, moŜliwie
silne, ale zarazem przyjemne dla słuchacza. Ten proces (fachowo zwany realizacją dźwięku)
stanowi bardzo waŜny etap produkcji nie tylko w branŜy muzycznej. Wszelkie dostępne
narzędzia słuŜące uzyskaniu doskonałego brzmienia stosuje się równieŜ przy produkcji
filmów i reklam. Za pomocą zaawansowanych narzędzi moŜna stworzyć dowolne efekty oraz
doprowadzić ich techniczne brzmienie do perfekcji.
MoŜna równieŜ odrestaurować stare nagrania (usunąć szumy, poprawić jakość), poddać
obróbce produkcje typowo muzyczne (mastering z przeznaczeniem na CD/DVD) lub
poprawić brzmienie gotowych juŜ nagrań (remastering).
W przekazach reklamowych moŜna wykorzystać róŜnorodne formy dźwiękowe:
− przekaz muzyczny stanowiący tło całego przekazu, niezwiązany z samą treścią przekazu
(sama linia melodyczna);
− podkład, który jest bezpośrednio związany z treścią przekazu (motyw muzyczny
wspierający ilustracje, np. odgłos silnika w reklamie samochodu czy szum morza
w przypadku reklamy kręconej w nadmorskiej scenerii);
− efekty dźwiękowe, których zadaniem jest wywołanie napięcia i emocji (np. nagłe trzaski,
szumy, odgłosy uderzeń sugerujące jakieś nieoczekiwane zdarzenie);
− wykorzystanie linii melodycznych do zaprezentowania sloganu reklamowego;
− przedstawienie treści reklamy w formie piosenki.
Przygotowując na potrzeby reklamy podkład muzyczny moŜna wykorzystać gotowe
utwory, włącznie z największymi przebojami (po uzyskaniu zgody osób lub instytucji, które
posiadają prawa do ich wykorzystywania) lub komponować własne linie melodyczne.
W większości reklam muzyka pełni jedynie rolę uzupełniającą tworząc tło
wypowiadanych tekstów. W przypadku kiedy motyw muzyczny jest melodyjny i rytmiczny,
a przy tym występuje w często emitowanym przekazie reklamowym, to moŜe przyczynić się
do sukcesów całej kampanii reklamowej. Przykładem dobrze znanym jest motyw muzyczny
„Przebojowe warzywa Bonduelle”. Slogan ten naleŜy do bardzo często zapamiętywanych,
a sprzyja temu właśnie motyw muzyczny.
Do zalet wykorzystania w reklamie motywów muzycznych naleŜą:
− większa skuteczność perswazji muzycznej (jest mniej natarczywa);
− sprzyjanie zapamiętywaniu treści reklamowych i sloganów – zapamiętuje się przede
wszystkim muzykę, a słowa trafiają do pamięci automatycznie;
− pobudzanie wyobraźni i wzmacnianie oddziaływania przekazu wywołane towarzyszącą
mu muzyką (np. odgłosy ptaków, hałas uliczny);
− przenoszenie pozytywnych emocji na produkt;
− posługiwanie się motywami muzycznymi z przeszłości, np. odwoływanie się do muzyki
z młodości odbiorcy, z którą kojarzą się przyjemne wspomnienia;

36
− łatwość dotarcia do określonej grupy docelowej dzięki zastosowaniu znanych motywów
muzycznych z filmów lub piosenek zespołów np. młodzieŜowych;
− moŜliwość pokazania pozytywnych skutków uŜycia produktu poprzez dramatyczną
muzykę przed i spokojną po jego uŜyciu.
Dźwięk jest charakterystyczny nie tylko dla reklamy radiowej lub telewizyjnej. Często
występuje równieŜ w reklamach internetowych. Wykonawcy reklam internetowych bardzo
często narzucają ograniczenia techniczne dotyczące dźwięku np. reklama moŜe zawierać
dźwięk w wyjątkowych sytuacjach i wg poniŜszych warunków:
− dźwięk nie moŜe być nadawany stale (w pętli);
− dźwięk moŜe trwać maksymalnie 2,5 sekund;
− dopuszczalne jest powtórzenie emisji dźwięku po kliknięciu w reklamę lub akcji
"rollOver";
− dźwięk mogą zawierać tylko reklamy typu,
− banner standard / skyscraper / billboard,
− rozwijane – banner standard /skyscraper / billboard,
− scrollowane – banner standard / skyscraper / billboard /,
− tylko jedna reklama na stronie moŜe zawierać dźwięk.
1. Jakie jest zastosowanie dźwięku w reklamie?
2. Jakie formy dźwiękowe moŜna zastosować w reklamie?
3. Jakie są zalety wykorzystania w reklamie motywów muzycznych?
4. Jak przebiega proces realizacji dźwięku?
5. Jakim zbiegom moŜna poddać dźwięk?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeanalizuj filmy reklamowe i reklamy radiowe i wypisz efekty specjalne zastosowane
w tych reklamach. Oceń dobór dźwięku do treści wybranej reklamy.
1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) wybrać interesujący cię reklamy,
3) zapoznać się z wybranymi reklamami,
4) odszukać i wypisać efekty specjalne,
5) ocenić dobór dźwięku do treści reklamy,
6) przedstawić wynik ćwiczenia.
− stanowisko komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem,
− techniczne środki kształcenia: wideo, rzutnik, projektor.

37
Ćwiczenie 2
Przeanalizuj dźwięk w reklamach internetowych i podaj przykłady tych reklam, w
których twoim zdaniem niewłaściwie dobrano dźwięk do charakteru reklamy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) wybrać interesujący cię reklamy,
3) zapoznać się z wybranymi reklamami,
4) odszukać i wypisać efekty specjalne,
5) ocenić dobór dźwięku do treści reklamy,
6) przedstawić wynik ćwiczenia.
− stanowisko komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem,
− techniczne środki kształcenia: wideo, rzutnik, projektor,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobrać dźwięk do treści reklamy?
2) określić zastosowanie dźwięku w reklamie?
3) wymienić zalety wykorzystania w reklamie motywów muzycznych?
4) odszukać i wskazać efekty specjalne wykorzystane w dźwięku?
5) ocenić wartość doboru dźwięku do reklamy?

38
4.5. Nagrywanie i przetwarzanie dźwięku
Kamera wideo rejestruje obraz i dźwięk synchronicznie wykorzystując do tego mikrofon
wbudowany w korpus kamery. Rozwiązanie to ma tą wadę, Ŝe mikrofon zamontowany
w kamerze przekazuje wszystkie odgłosy niepoŜądane jak odgłos pracy silników kamery,
stuki w obudowę, przypadkowe dźwięki i odgłosy w pobliŜu kamery. Zewnętrznego
mikrofonu uŜywamy takŜe podczas realizacji zdjęć w plenerze często przy silnym wietrze,
który sprawia wiele kłopotów. W lepszych kamerach stosuje się filtry tłumiące i obcinające
wybrane fragmenty pasma akustycznego. Ponadto mikrofony takie wyposaŜone są w osłonę
wykonaną z pianki (rzadziej z futra) eliminującą uderzania powietrza.
W przekazie reklamowym słaba jakość dźwięku jest czynnikiem dyskwalifikującym
dzieło. Dlatego teŜ zawodowcy rejestrują dźwięk niezaleŜnie od obrazu. Nad całością czuwa
zaś osoba za to odpowiedzialna – dźwiękowiec.
W technice wideo wykorzystuje się spośród wielu rodzajów mikrofonów zazwyczaj dwa:
pojemnościowe i dynamiczne. Mikrofony pojemnościowe działają na zasadzie zmian
pojemności kondensatora, którego jedna z okładzin jest jednocześnie membraną. Mikrofony
takie wymagają zasilania stałym napięciem (najczęściej baterią R6) lub pobierają prąd
z wbudowanego w korpus zasilacza. Odznaczają się bardzo dobrymi właściwościami
w przetwarzaniu energii akustycznej w elektryczną. Bardzo wiernie rejestrują dźwięk
szczególnie w górnych granicach pasma. Do wad zaliczyć naleŜy podatność na
przesterowanie silnym sygnałem np.: podczas koncertów, wesel, szczególnie, gdy impreza
odbywa się w niewielkim pomieszczeniu i duŜym natęŜeniu dźwięku. Najmniejsze mikrofony
pojemnościowe tzw. klipsy mają niewielkie wymiary ok. 1 cm i moŜna je wykorzystać, np.:
podczas filmowania wywiadów.
Rys. 7. Mikrofon pojemnościowy [27]
Mikrofony dynamiczne zbudowane są z nieruchomego magnesu, w którego polu znajduje
się ruchoma cewka z przymocowaną do niej membraną. Małe ruchy cewki wytwarzają mały
prąd, duŜe ruchy wywołane silniejszym sygnałem indukują większy prąd. W odróŜnieniu od
mikrofonów pojemnościowych charakteryzują się lepszą jakością przenoszenia dźwięków
o małej częstotliwości. PoniewaŜ mają równieŜ mniejszą czułość rejestrują lepiej dźwięki
o duŜym natęŜeniu np.: szum wiatru, głośna muzyka itp.

39
Rys. 8. Mikrofon dynamiczny [27]
Wybierając mikrofon musimy brać pod uwagę równieŜ jego kierunkowość. Przyjmując to
kryterium wyróŜniamy:
− mikrofony o charakterystyce dookólnej (omni-directional) odbierają dźwięki
w promieniu 360° a więc z całego otoczenia;
− mikrofony o charakterystyce kierunkowej (directional) odbierają dźwięk w promieniu
180°;
− mikrofony o charakterystyce kątowej tzw. zoomy (karioidal) odbierają dźwięk z jednego
kierunku o bardzo zawęŜonym kącie (nawet kilku stopni).
Rys. 9. Mikrofon kierunkowy [27]
Mikrofony kierunkowe uŜywa się do eliminacji dźwięków pochodzących z innego
kierunku niŜ jest skierowany mikrofon. W przypadku stosowania mikrofonów o bardzo
wąskim kącie mogą pojawić się nawet kłopoty z jego poprawnym skierowaniem.
UmoŜliwiają za to rejestrację mówiących osób nawet z odległości kilkunastu metrów. Bardzo
często spotyka się mikrofony o zmiennej charakterystyce kierunkowej. MoŜemy przełączyć
mikrofon w tryb pracy kierunkowej lub kątowej.
Filmując obraz zawsze kontrolujemy w wizjerze obraz. To samo powinniśmy robić
z dźwiękiem. Małe douszne słuchawki nie nadają się do tego. Najlepsze dla naszych
zastosowań są dobrze wytłumione o budowie zamkniętej. Będziemy mogli wypróbować
najlepsze ustawienie poziomu dźwięku i dobór najodpowiedniejszego mikrofonu. JeŜeli
zarejestrowany dźwięk ma niski poziom istnieje jeszcze szansa jego korekcji, ale jeŜeli
nagramy przesterowany sygnał niczym tego nie skorygujemy.
Dźwięki otaczające nas (np. głos ludzki, muzyka, odgłosy natury) są sygnałami
analogowymi (ciągłymi) w swojej naturze. Konieczna jest, zatem digitalizacja, tj. ich
konwersja do postaci cyfrowej. Dopiero wtedy moŜliwe jest ich dalsze cyfrowe przetwarzanie
np. cyfrowa filtracja.
Cyfrowe przetwarzanie dźwięku to dziedzina cyfrowego przetwarzania sygnałów
zajmująca się przetwarzaniem sygnałów akustycznych w postaci cyfrowej. Obejmuje
w szczególności korekcję, czyli zastosowanie filtrów, normalizację sygnału, operowanie
pogłosem itp.

2.05

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to 2.05

Similar to 2.05 (20)

2.05