12 Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04
•
0 likes•252 views
12 Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04
![„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Paweł Pierzchalski
Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007](https://image.slidesharecdn.com/technik-210209131111/85/12-Kontrolowanie-procesow-drukowania-311-28-Z3-04-1-320.jpg)
![„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
dr inŜ. Henryk Godlewski
dr inŜ. Marek Kryczka
Opracowanie redakcyjne:
mgr ElŜbieta Gonciarz
Konsultacja:
dr inŜ. BoŜena Zając
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[28].Z3.04,
„Kontrolowanie procesów drukowania”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik poligraf.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007]()
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to 12 Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04
Similar to 12 Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04 (20)
12 Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04
- 1. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Paweł Pierzchalski Kontrolowanie procesów drukowania 311[28].Z3.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007
- 2. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 1 Recenzenci: dr inŜ. Henryk Godlewski dr inŜ. Marek Kryczka Opracowanie redakcyjne: mgr ElŜbieta Gonciarz Konsultacja: dr inŜ. BoŜena Zając Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[28].Z3.04, „Kontrolowanie procesów drukowania”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik poligraf. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
- 3. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 2 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7 4.1. Parametry drukowania i kryteria jakości w poligrafii 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 14 4.1.3. Ćwiczenia 14 4.1.4. Sprawdzian postępów 15 4.2. Utrudnienia w procesie drukowania techniką fleksograficzną 16 4.2.1. Materiał nauczania 16 4.2.2. Pytania sprawdzające 18 4.2.3. Ćwiczenia 19 4.2.4. Sprawdzian postępów 20 4.3. Utrudnienia w procesie drukowania techniką offsetową 21 4.3.1. Materiał nauczania 21 4.3.2. Pytania sprawdzające 25 4.3.3. Ćwiczenia 25 4.3.4. Sprawdzian postępów 27 4.4. Utrudnienia w procesie drukowania techniką rotograwiurową 28 4.4.1. Materiał nauczania 28 4.4.2. Pytania sprawdzające 29 4.4.3. Ćwiczenia 30 4.4.4. Sprawdzian postępów 32 5. Sprawdzian osiągnięć 33 6. Literatura 38
- 4. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 3 1. WPROWADZENIE Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności z zakresu szeroko pojętej kontroli prawidłowości procesów drukowania w podstawowych technikach druku. Wiadomości i umiejętności z tej dziedziny zostały określone w programie jednostki modułowej 311[28].Z3.04 Kontrolowanie procesów drukowania. Jest to jednostka modułowa zawarta w module Procesy drukowania (schemat układu jednostek modułowych przedstawiony jest na stronie 4 tego poradnika). Tak jak kaŜda jednostka modułowa, równieŜ i ta ma ściśle określone cele kształcenia, materiał nauczania oraz wskazania metodyczne do realizacji programu. W poradniku znajdziesz: − wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane, abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, − cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, − materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia załoŜonych celów kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej, − zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, − ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne, − sprawdzian postępów, − sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki modułowej, − literaturę uzupełniającą. Treść programu jednostki modułowej zawiera podstawowe zagadnienia związane z parametrami procesu drukowania i podstawowymi kryteriami jakościowymi spotykanymi w poligrafii, a takŜe zagadnienia związane z typowymi dla podstawowych technik drukowania utrudnieniami w druku oraz sposoby ich przezwycięŜania. Jednostka modułowa Kontrolowanie procesów drukowania została podzielona na cztery rozdziały. Najwięcej miejsca zajmują zagadnienia dotyczące: – parametrów drukowania, – kryteriów jakościowych w poligrafii, – utrudnień w procesie drukowania, – przezwycięŜania typowych dla danej techniki drukowania utrudnień w procesie drukowania. Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń odpowiedz na pytania sprawdzające, które są zamieszczone w kaŜdym rozdziale, po materiale nauczania. Udzielone odpowiedzi pozwolą Ci sprawdzić czy jesteś dobrze przygotowany do wykonywania zadań. Po zakończeniu realizacji programu tej jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi Twoje wiadomości i umiejętności za pomocą testu pisemnego. Abyś miał moŜliwość dokonania ewaluacji swoich działań rozwiąŜ przykładowy test sumujący zamieszczony na końcu poniŜszego poradnika.
- 5. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 4 Schemat układu jednostek modułowych 311[28].Z3.02 Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi 311[28].Z3 Procesy drukowania 311[28].Z3.01 Przygotowanie form oraz drukowanie technikami wypukłymi 311[28].Z3.03 Przygotowanie form oraz drukowanie technikami wklęsłymi 311[28].Z3.04 Kontrolowanie procesów drukowania
- 6. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 5 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − posługiwać się terminologią poligraficzną, − charakteryzować podstawowe działy poligrafii, − określać podstawowe szeregi i formaty wyrobów poligraficznych, − posługiwać się podstawowymi miarami poligraficznymi, − charakteryzować papiery drukowe, papiery tzw. nowej generacji, papiery syntetyczne, − klasyfikować oraz określić skład farb drukowych, − określać mechanizmy utrwalania farb, − określać drukowe i uŜytkowe właściwości farb, − klasyfikować i formy drukowe podstawowych technik drukowania, − charakteryzować formy drukowe podstawowych technik drukowania, − klasyfikować maszyny drukujące wszystkich technik drukowania, − charakteryzować maszyny drukujące wszystkich technik drukowania, − charakteryzować procesy drukowania technikami wypukłymi, płaskimi i wklęsłymi, − współpracować w grupie, − formułować wnioski, − oceniać swoje umiejętności, − uczestniczyć w dyskusji, − prezentować siebie i grupę w której pracujesz, − przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
- 7. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 6 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić typowe błędy powstające podczas drukowania techniką fleksograficzną oraz sposoby ich unikania, − dokonać jakościowej oceny formy fleksograficznej, − dobrać parametry drukowania techniką fleksograficzną, − dokonać oceny jakościowej odbitek wykonanych techniką fleksograficzną, − określić czynniki wpływające na jakość wykonania formy offsetowej z płyty presensybilizowanej, − dobrać parametry drukowania techniką offsetową, − określić przyczyny i sposoby eliminowania trudności i problemów występujących w procesie drukowania techniką offsetową, − scharakteryzować typowe błędy powstające podczas drukowania techniką rotograwiurową i tamponową oraz określić sposoby ich eliminacji, − dobrać parametry drukowania techniką rotograwiurową i tamponową, − ocenić jakość wykonanych odbitek za pomocą przyrządów kontrolno-pomiarowych, − dokonać korekty barwy uzyskanych odbitek na podstawie barwnych odbitek próbnych.
- 8. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 7 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Parametry drukowania i kryteria jakości w poligrafii 4.1.1. Materiał nauczania Jakość w załoŜeniu ma charakter głównie materialny. Określa ją jakość materiałów i urządzeń, zastosowanych w produkcji. Przy kaŜdym połączeniu materiałów i urządzeń moŜna poprzez optymalizację warunków osiągnąć pewną maksymalną, optymalną dla danych warunków jakość. Opierając się na tym moŜna z klientem ustalić parametry jakościowe produktu. Ich osiągnięcie nie moŜe być jednak kwestią przypadku, ale musi zostać z góry zapewnione. Skoro na jakość wyrobów poligraficznych wpływa w większym lub mniejszym stopniu jakość odbitek, bardzo istotne jest posiadanie systemu do sterowania, zapewnienia i kontroli jakości samego drukowania. W związku z pojęciem jakość druku często uŜywane są zamiennie pojęcia: − jakość druku, kiedy przedmiotem oceny jest produkt finalny, tj. wyrób poligraficzny (ksiąŜka), − jakość druku, kiedy przedmiotem oceny jest odbitka lub jakość realizacji operacji drukowania. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z jakością realizacji wszystkich etapów procesu produkcji. Istotne są parametry, na które wpływ mają etapy poprzedzające produkcję (jakość rękopisu, jakość oryginałów pod względem technicznym i estetycznym, jakość projektu graficznego i typograficznego, harmonia między zawartością, przeznaczeniem i zastosowanymi materiałami). Problem polega na tym, Ŝe braki pochodzące z części przedprodukcyjnych mogą wyraźnie wpłynąć na jakość wizualną i funkcjonalność produktu. W drugim przypadku oceniana jest jakość realizacji operacji drukowania, tj. jakość pracy drukarza (drukarni). Celem systemu kontroli jakości drukowania jest przede wszystkim ułatwienie drukarzowi spełnienia kryteriów, które stawiane są odbitkom. Odbitka jest materiałem do oceny wszystkich poprzednich operacji, od skanowania oryginału po sporządzenie formy drukowej oraz samo drukowanie. Na jakość odbitek wpływa nie tylko samo drukowanie, ale i poprzedzające ten proces operacje. Są to: technologia opracowania oryginałów (technika, urządzenia, materiały, metody i warunki), technologia wykonywania form drukowych (typ płyty, kopiorama, metodyka, materiały i warunki). Dlatego naleŜy stworzyć zintegrowany system kierowania, zapewniania i kontroli jakości, odnoszący się do całego procesu produkcji i do wszystkich jego etapów. Jednak jeśli w produkcji wyrobu poligraficznego uczestniczy większa liczba kooperujących dostawców, mogą pojawić się problemy. Podstawowe kryteria jakości drukowania (odbitek), paski kontrolne Odbitka drukarska jako element finalnego produktu poligraficznego jest widziana przez uŜytkownika, a zatem teŜ oceniana wizualnie. UŜytkownik z reguły nie jest specjalistą w dziedzinie poligrafii, a przy tym nie ma moŜliwości zestawienia efektów drukowania z oryginałami. Dla przeciętnego uŜytkownika wizualne parametry jakości druku, szczególnie ilustracji barwnej, moŜna ująć w następujące punkty, nie porządkując ich według hierarchii waŜności: − nasycenie, głębokość tonów, czystość – jaskrawość barw i gradacja – kontrastowość, − bogactwo wartości tonalnych, płynność przejść pomiędzy nimi bez zakłócających skoków, plastyczność całej tonalności,
- 9. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 8 − wyrazistość szczegółów w całym zakresie tonalnym, w światłach i cieniach, ostrość przekazu, w szczególności klisz kreskowych, detali ilustracji, − brak błędów w obrazie, takich jak ziarno, plamy, szczególnie na płaszczyznach jednolitych pod względem barw i tonów, − naturalne czy oczekiwane przekazanie barw ogólnie znanych obiektów świata rzeczywistego. Na maszynie drukującej nie ma jednak elementów sterujących, umoŜliwiających ustawienie jakości wizualnej. Dlatego naleŜy je przetransformować na parametry, dające się regulować przez ustawienie maszyny drukującej, głównie poprzez: regulację podawania ilości farby, ustawienia nacisku, prowadzenia arkusza, doboru dodatku do farb i roztworu zwilŜającego. Istotne parametry to: pasowanie, murzenie i dublowanie, gęstość optyczna, przyrost pokrycia rastrowego. Dodatkowe znaczenie mają takie parametry, jak balans szarości i przyjmowanie farby przez farbę. MoŜna wymieniać teŜ inne parametry jako kryteria, ale wszystkie kolejne są uwarunkowane właściwie przez juŜ wymienione. KaŜdy z wymienionych parametrów moŜna kontrolować w róŜny sposób. Dziś teŜ podstawą jest wizualna, subiektywna kontrola poprzez bezpośrednią ocenę odbitek przez drukarza, zarówno na całej płaszczyźnie, jak i na wybranych fragmentach obrazu, które najszybciej reagują na zmiany czy teŜ sygnalizują błędy w drukowaniu. Metoda ta jest szczególnie efektywna, jeśli drukarz ma do dyspozycji odpowiednią odbitkę próbną. Zazwyczaj jednak preferowane są specjalne elementy kontrolne umieszczane poza płaszczyzną obrazu. Oznacza to pewną stratę papieru (naleŜy uŜyć papieru większego formatu). Pasowanie definiowane jest jako stopień dokładności pokrywania się obrazów z kolejnych form drukowych (drukowanych kolorów). Przy złym pasowaniu pogarsza się przekaz szczegółów motywów wielobarwnych, pogarsza się ostrość krawędzi lub szczegóły te zanikają. Przyczynami niedokładności pasowania mogą być zły montaŜ, źle skopiowane płyty, źle wyregulowana maszyna i zmiany wymiarów (montaŜu, form, a przede wszystkim papieru). Pasowanie w technice offsetowej moŜna uwaŜać za akceptowalne, jeśli wzajemne przesunięcie obrazów cząstkowych wynosi poniŜej ½ stałej rastra. W aktualnej normie ISO przyjęte są juŜ inne wartości: np. dla arkuszowych maszyn średnioformatowych, przy gramaturze papieru powyŜej 65 g/m² dopuszczalne odchylenie wynosi do 80 µm, dla pozostałych warunków do 120 µm, dla maszyn zwojowych przy zadrukowywaniu papieru gazetowego w technologii cold-set dopuszczalne odchylenie wynosi 0,3–0,15 mm. Kontrola przeprowadzana jest wizualnie za pomocą lupy przez ocenę pokrywania się obrazów liniowych róŜnego kształtu (znaków pasowania) o zdefiniowanej grubości linii (0,05–0,25 mm). W celu dokładnego ustalenia złego pasowania drogą wizualną istnieją kontrolne podziałki noniuszowe, umoŜliwiające określenie wartości błędów pasowania w mikrometrach. Drugą moŜliwością jest określenie wartości przesunięć za pomocą układu kamery i monitora lub czujników CCD wraz z odpowiednimi elementami kontrolnymi na arkuszu. W nowoczesnych, zautomatyzowanych maszynach drukujących odczytane przez urządzenia wartości błędów pasowania są korygowane automatycznie poprzez sterowanie maszyną. Murzenie i dublowanie Murzenie przejawia się zorientowanym w jednym kierunku powiększeniem rozmiaru drukowanych elementów. ObniŜa ono ostrość rysunku, zwiększa nasycenie zabarwienia (wzrost wartości tonalnej). Przyczyną jest poślizg powierzchni, pomiędzy którymi następuje przenoszenie farby, tj. między powierzchniami formy drukowej i obciągu offsetowego albo obciągu i cylindra dociskowego w następstwie niewłaściwego nacisku i przesunięcia się formy, obciągu i papieru. Murzenie z reguły ukierunkowane jest w kierunku drukowania
- 10. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 9 (obwodowo), moŜe następować teŜ w innych kierunkach. Dublowanie przejawia się obecno- ścią lekko przesuniętego obrazu drukowanego elementu, o mniejszej intensywności zabarwienia. Przyczyną moŜe być odbicie się farby z poprzedniego zespołu drukującego na obciągu w kolejnym zespole drukującym w miejscu lekko przesuniętym w stosunku do właściwego i jej przekazywanie na następne odbitki. Wpływ na jakość jest tu taki sam jak w przypadku murzenia. Do kontroli wykorzystuje się pola kontrolne w formie grup równo- ległych do siebie linii. Są one ustawione pod róŜnymi kątami w stosunku do kierunku przesuwania się arkusza w maszynie (0, 45, 90 i 135°). Ocena jest z reguły wizualna, rzadziej densytometryczna. Gęstość optyczna pól pełnych ZaleŜność gęstości optycznej pól pełnych od grubości warstwy farby drukarskiej jest nie- liniowa. Szybkość wzrostu gęstości optycznej uzaleŜniona jest szczególnie od gładkości papieru. Od pewnej grubości warstwy farby dalszy wzrost gęstości optycznej pól pełnych stopniowo maleje. Kontrola obejmuje równomierność gęstości optycznej pól pełnych na całej szerokości arkusza (w kierunku prostopadłym do kierunku drukowania) i prawidłowość wartości średniej czy teŜ jej zgodność z wartością zalecaną. Niska gęstość optyczna wizualnie przejawia się małą intensywnością druku, zawęŜeniem zakresu tonalnego i zanikiem szczegółów, spadkiem ostrości krawędzi i nierównomiernością reprodukcji (eliminacja punktów rastrowych, szeryfów pisma itd.) w jasnych częściach rysunku. Nadmierne podawanie farby (zbyt duŜa gęstość optyczna) wprawdzie pozornie podnosi ogólny kontrast druku przez zwiększenie nasycenia pełnych powierzchni, lecz jednocześnie powoduje nadmierny przyrost wielkości punktów rastrowych, co wpływa na zanik szczegółów w cieniach i utratę ostrości krawędzi. Kontrola przeprowadzana jest przez mierzenie gęstości optycznej pól pełnych testu kontrolnego dla kaŜdej farby. JeŜeli ocenia się regulację strefową podawania farby, rozmieszczenie pól kontrolnych na szerokości arkusza powinno być takie, aby na kaŜdą strefę kałamarza przypadało jedno pole kontrolne. Zmierzone wartości porównuje się z wartościami zalecanymi. Przy drukowaniu farbami o barwach specjalnych (Pantone) zastosowanie densytometrii nie jest dostateczne. Zmierzone wartości mogą być praktycznie jednakowe, ale wizualnie barwa jest inna. Wynika to z charakterystyki stosowanych w densytometrach filtrów barwnych dostosowanych do barw podstawowych CMYK. Dlatego dla barw specjalnych zaleca się stosowanie spektrofotometrii (spektralnej densytometrii). Mierzoną wartością jest wówczas róŜnica barwy określona parametrem ∆E, definiowanym jako róŜnica między wartością mierzoną, a wartością docelową. Przyrost wartości tonalnej (współczynnika pokrycia rastrowego, dot gain) podczas drukowania związany jest z deformacją punktów rastrowych i definiowany jest jako róŜnica między wartością zmierzoną na odbitce, a wartością na diapozytywie lub negatywie (na pasku kontrolnym). Niekorzystny jest zarówno niski, jak i zbyt wysoki przyrost wartości tonalnej. Podczas przygotowania materiałów do uzyskania formy kopiowej naleŜy zawsze uwzględnić przyrost wielkości punktów, a przez to pokrycia rastrowego. Przyrost punktu rastrowego określa się dla kaŜdego koloru odrębnie. Parametr ten uwaŜany jest za najwaŜniejszą wielkość, tak jak gęstość optyczna pola pełnego. MoŜna wyodrębnić dwa rodzaje przyrostu punktu rastrowego: geometryczny i optyczny. Ten pierwszy spowodowany jest przez procesy związane z przenoszeniem farby (poślizg, murzenie, wsiąkanie farby). Jego wartość jest wyŜsza przy papierach niepowlekanych, poniewaŜ dla osiągnięcia odpowiedniego krycia na papier naleŜy przenieść więcej farby, co oznacza większe roztłaczanie farby w strefie forma drukowa/obciąg offsetowy. Poza tym
- 11. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 10 farba łatwiej wsiąka w papier niepowlekany, zarówno w głąb, jak i na boki, powodując powiększanie się punktów rastrowych i mniejszą ich ostrość oraz gładkość krawędzi. Rys. 1. Zasada optycznego przyrostu wartości tonalnej [15, s. 220]. Optyczny przyrost punktu rastrowego spowodowany jest dodatkowym pochłanianiem światła przez punkty, w następstwie czego powierzchnia rastrowa wydaje się ciemniejsza. Wartość tego przyrostu uzaleŜniona jest głównie od papieru, w mniejszym stopniu od farby drukarskiej. Oba rodzaje przyrostów mają wpływ zarówno na obserwację wizualną, jak i pomiary densytometryczne. Wartość przyrostu nie jest identyczna w całym zakresie tonalnym. Przy pokryciu powierzchni 5 i 95% przyrost wielkości punktów rastrowych, a co za tym idzie rastrowej wartości tonalnej, jest bardzo mały. Największy przyrost jest w zakresie od 40 do 75% i osiąga wartość 10–28% w zaleŜności od maszyny i papieru. Wzrasta wraz z liniaturą rastra. Przyjmowanie farby (ink trapping) jest wielkością, która charakteryzuje zmianę przenoszenia farby (z reguły spadek) przy drukowaniu drugiego koloru na pierwszym, w stosunku do drukowania drugiego koloru na papierze. Trapping farby wyraŜony jest w procentach. ObniŜone przyjmowanie przejawia się zmianą uzyskanej barwy i ogólnie zawęŜeniem reprodukowanego zakresu barw. Kontrola balansu szarości oznacza kontrolę neutralności barwy uzyskanej z farb podstawowych (niebieskozielona, purpura, Ŝółta), z reguły ekwiwalentnej dla 25, 50 i 75% pokrycia rastrowego farby czarnej. Oceny dokonuje się( z reguły wizualnie, porównując pole kontrolne balansu szarości uzyskane z barw triadowych z polem kontrolnym uzyskanym tylko z farby czarnej. Przez uporządkowane połączenie na całej szerokości arkusza róŜnych elementów kontrolnych dla kolejnych farb uzyskamy tzw. pasek kontrolny. Elementem pasków kontrolnych bywają teŜ pola do kontroli kopiowania (wykonywania formy drukowej) i kontroli pasowania. Celem stosowania pasków kontrolnych i pomiarów densytometrycznych jest zobiektywizowanie kontroli jakości odbitki i jakości ustawienia warunków drukowania oraz ich przestrzeganie podczas drukowania całego nakładu. Wymaga to wielu pomiarów na jednym arkuszu. Przy tym operacja ta musi się regularnie powtarzać np. po kaŜdych 500 arkuszach. Korzystne jest powierzenie tej czynności maszynie – urządzeniu pomiarowemu wyposaŜonemu w automatycznie pracujący i przesuwający się nad odbitką densytometr, które umieszczone jest poza maszyną lub bezpośrednio w maszynie. Zmierzone wartości zapisywane są w pamięci i opracowywane. Opracowane wyniki pokazywane są na monitorze lub drukowane. Z danych w pamięci moŜna sporządzić statystyczną ocenę zmian wybranego parametru dla całego nakładu i sporządzić na ten temat protokół. Na podstawie wyników
- 12. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 11 moŜe następować równieŜ automatyczna regulacja maszyny drukującej w celu poprawy parametrów drukowania. Nowszy wariant pracuje ze spektrofotometrem. UmoŜliwia to lepszą ocenę błędów poprzez ustalenie odchylenia barw we współrzędnych kolorymetrycznych. System kontroli drukowania sam w sobie nie jest rozwiązaniem kompletnym. Kompleksowym rozwiązaniem jest zastosowanie CMS (Color Management System) – systemu sterowania reprodukcją barw. Jednym z jego elementów jest wytworzenie profilu drukowania. Profil ten obejmuje etapy sporządzenia formy drukowej i drukowania. Dostarcza kompletnych danych o relacji między wartościami tonalnymi kopiowanych oryginałów i efektem na odbitce dla konkretnej technologii przygotowania form drukowych i warunków drukowania (maszyna, papier, farba i ustawienie warunków drukowania). Koniecznym warunkiem jest stałe stosowanie systemu kontroli drukowania, poniewaŜ naleŜy zapewnić realizację drukowania w takich samych warunkach, w jakich uzyskano profil drukowania. Elementem standaryzacji procesu produkcji jest teŜ standaryzacja właściwości materiałów, maszyn i urządzeń. Podstawowe parametry jakościowe form drukowych Podstawowym zagadnieniem w technologii wykonywania form drukowych jest ich jakość, gdyŜ wpływa ona w istotny sposób na jakość uzyskanej odbitki drukowej. Podstawowymi wskaźnikami jakościowymi form drukowych są: − wytrzymałość drukowa, − jakość odwzorowania oryginału, − zdolność przenoszenia farby drukowej. Wytrzymałością drukową formy nazywa się liczbę odbitek drukowych, jakie moŜna otrzymać z danej formy, utrzymując Ŝądaną jakość. Podczas drukowania z danej formy, jakość uzyskanych druków zmienia się. Po wykonaniu pewnej liczby odbitek jakość druków pogarsza się do tego stopnia, Ŝe drukowanie trzeba przerwać. Liczba ta określa wytrzymałość drukową formy, która, jak z tego wynika, w bardzo duŜym stopniu zaleŜy od przyjętego poziomu jakości druków. JeŜeli Ŝąda się bardzo dobrej jakości druku, wówczas moŜna wykonać z danej formy mniej odbitek, niŜ wtedy, gdy oczekuje się gorszej jakości. Wytrzymałość drukowa zaleŜy równieŜ od rodzaju zadrukowywanego podłoŜa, jakości papieru, farb, rodzaju maszyny drukującej itp.. Podawana więc wytrzymałość drukowa jest wartością orientacyjną. W pewnych przypadkach liczba odbitek, otrzymanych z danej formy drukowej moŜe być znacznie mniejsza, w innych zaś znacznie większa od podanej. Mimo to wartość wytrzymałości drukowej jest bardzo istotnym wskaźnikiem, informującym o jakości formy drukowej. Bardzo waŜnym parametrem jakościowym formy drukowej jest wierność odtwarzania oryginału. Ideałem byłoby, aby druk miał taki sam wygląd jak oryginał, a więc by był z nim zgodny. Jednak nigdy nie otrzymuje się takiej idealnej reprodukcji. Odbitki wykazują zawsze pewne róŜnice w stosunku do oryginału, ze względu na zmiany barwy i kontrastu. Dla druków kolorowych róŜnice te mogą polegać na uzyskaniu zmian kolorów, odcienia itp.. Dla druków czarno-białych zaś zmiany te mogą dotyczyć gęstości optycznej nadruku i ewentualnie odcienia czerni. W drukach jednotonalnych zmiany mogą dotyczyć wielkości powierzchni drukujących. WaŜnym czynnikiem jest równieŜ rozdzielczość formy drukowej, decydująca o moŜliwości rozróŜniania na odbitce drobnych szczegółów obrazu. Równie istotną sprawą jest zmiana dokładności wymiarów odbitki w stosunku do oryginału. Stabilność wymiarowa dotyczy całości lub części druku. Ujemne zmiany stabilności wymiarowej są powszechnie nazywane skurczem. Jak sama nazwa wskazuje, skurcz jest to zmniejszenie wymiarów druku względem oryginału. Czasem występuje zwiększenie wymiarów, tzw. rozciągnięcie, poprawnie określane jako dodatnia stabilność wymiarowa. Zjawiska stabilności wymiarowej
- 13. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 12 nie tylko dotyczą stanu końcowego i początkowego, tzn. druku i oryginału, ale równieŜ stanów pośrednich. MoŜna więc mówić takŜe o stabilności wymiarowej formy drukowej, powstającej w czasie jej wykonywania. W przypadku powstania błędów w formie drukowej, polegających na tworzeniu powierzchni drukującej, której nie powinno być, lub jej braku tam, gdzie powinna być, istnieje konieczność przeprowadzenia korekty. Zlikwidowanie niepotrzebnej powierzchni nazywa się korektą minusową, wytworzenie zaś nowej nosi nazwę korekty plusowej. Zdolność przenoszenia farby drukowej przez formę drukową zaleŜy od powierzchni i ukształtowania formy drukowej oraz jakości farby. Farba musi być tak dobrana, aby umoŜliwiała uzyskanie najlepszej jakości druku. Jeśli jakość farby jest odpowiednia, to jej przeniesienie będzie zaleŜało od jakości formy drukowej. W procesie drukowania farba jest w dowolny sposób nakładana na formę drukową, z której następnie jest przenoszona na podłoŜe zadrukowywane. PoŜądane jest, aby farba została nałoŜona na formę cienką warstwą, o optymalnej grubości, natomiast podczas przenoszenia na zadrukowywane podłoŜe powinna całkowicie przejść z formy na podłoŜe. Znaczy to, Ŝe na formie nie powinna pozostać farba. W praktyce jest to niemoŜliwe, lecz dąŜy się, by na formie pozostała jak najmniejsza warstwa farby. Jeśli bowiem pozostająca warstwa farby, będzie gruba a nakładana jest stale taka sama jej ilość, to na zadrukowane podłoŜe „przejdzie” zbyt mało farby. Wówczas na druku powierzchnie zamiast czarnych będą szare, co znacznie pogorszy jakość wykonanego druku. Wtedy w celu poprawy jakości, o ile jest to moŜliwe, drukarz będzie zwiększał grubość warstwy farby na formie, aby uzyskać wraŜenie czerni na druku. Farba jednak ma tendencję do rozlewania się, co powoduje zwiększanie się powierzchni zadrukowanych, a to oznacza pogorszenie jakości odwzorowania oryginału na druku, a tym samym ogólnej jakości druku. W technikach drukowania wypukłego i płaskiego zdolność przenoszenia farby przez formę drukową zaleŜy prawie wyłącznie od jakości materiału, z którego wykonano tę formę i gładkości elementów drukujących formy. W technikach drukowania wklęsłego zdolność przenoszenia farby zaleŜy w mniejszym stopniu od materiału, z którego wykonano formę drukową, w duŜym stopniu zaś od kształtu i wielkości kałamarzyków (elementów drukujących), w których farba znajduje się na formie. Pomiary densytometryczne Densytometria jest tradycyjną metodą pomiaru, oceniania i charakteryzacji barwnych powierzchni na poszczególnych etapach produkcji poligraficznej i jest wykorzystywana do jakościowej oceny form kopiowych na filmach, odbitek próbnych i kontrolnych, odbitek drukarskich oraz do oceny jakości wykonania offsetowych form drukowych. Densytometry, przyrządy do pomiaru gęstości optycznej barwy, naleŜą do standardowego wyposaŜenia drukarń, a densytometria odgrywa waŜną rolę przy kierowaniu i kontroli całego procesu drukowania. Ich uŜyteczność ogranicza się jednak zwykle do pomiarów pól kontrolnych barw triadowych CMYK czy pomiaru filmów. Nie jest moŜliwa przy ich uŜyciu ocena róŜnicy barwy czy określenie współrzędnych barwy. Densytometria jest metodą fotometryczną – ocenia ilość światła, które odbiło się od danej powierzchni (densytometria refleksyjna, odbiciowa) lub zostało przez nią przepuszczone (transmisyjna). Wynik pomiaru podawany jest w skali logarytmicznej w formie gęstości optycznej. Do pomiaru warstw farb w procesie drukowania CMYK słuŜą densytometry wyposaŜone w zestawy filtrów. Warstwy kolejnych farb triadowych mierzy się poprzez filtry, których barwa jest dopełniająca, tj. farby niebieskozielonej przez filtr czerwony, farby purpurowej przez filtr zielony, a farby Ŝółtej przez filtr niebieski. Warstwę czarnej farby mierzy się przez filtr tzw. wizualny (oliwkowy), który odpowiada ogólnej czułości oka ludzkiego.
- 14. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 13 Rys. 2. Zasada pomiaru densytometrycznego:a) densytometria transmisyjna, b) densytometria refleksyjna (w świetle odbitym) [15, s. 65]. Rys. 3. Stosunki pomiędzy wielkościami optycznymi przy przejściu i odbiciu światła [15, s. 65]. Nowoczesne densytometry konstruowane są tak, Ŝe światło odbite od warstwy farby przechodzi równolegle przez wszystkie cztery filtry, a urządzenie podaje jednocześnie cztery wartości gęstości optycznej. Czułość systemu pomiarowego densytometru dla poszczególnych barw określają rozkład widmowy źródła światła oraz zaleŜność widmowa przepuszczalności filtrów densytometru. Obecnie istnieje wiele definicji i norm dla widmowej czułości barwowej densytometrów. Urządzenia o róŜnej czułości widmowej nie dają jednak porównywalnych wyników. Norma ISO 5–3 z roku 1995 wymienia kilka standardów widmowej czułości barwowej densytometrów. Dla pomiarów densytometrycznych w poligrafii zalecana jest czułość widmowa definiowana przez Status E (dla druków wykonywanych w Europie). Obok
- 15. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 14 densytometrów o takiej czułości szerokopasmowej (szerokość pasma około 75 nm) niektóre obecne urządzenia pomiarowe charakteryzują się czułością wąskopasmową (szerokość pasma około 20 nm), definiowaną przez Status L. Takie przyrządy umoŜliwiają dokładniejszy pomiar wartości gęstości optycznych farb triadowych; ich wykorzystanie dla farb innych niŜ drukarskie moŜe jednak prowadzić do uzyskiwania błędnych wyników. 4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak określa się pojęcie jakości w przemyśle poligraficznym? 2. Jakie znasz kryteria jakości drukowania? 3. Czym charakteryzuje się parametr pasowania kolorów i jak się go kontroluje? 4. Jakie czynniki mają wpływ na powstanie murzenia i dublowania? 5. Jak mierzy się gęstość optyczną pól pełnych? 6. Czym charakteryzuje się przyrost wartości tonalnej podczas drukowania? 7. Czym charakteryzuje się parametr przyjmowania farby? 8. Jakie znaczenie ma kontrola balansu szarości na odbitkach? 9. Jakie znasz parametry jakościowe form drukowych i czym się one charakteryzują? 10. Na czym polega kontrola densytometryczna odbitek? 11. Jakie znasz rodzaje densytometrów? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Na podstawie przykładowych arkuszy drukarskich, dokonaj wizualnej identyfikacji ewentualnych błędów powstałych w procesie drukowania i określ przyczyny ich powstania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne arkusze drukarskie okiem nieuzbrojonym i przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować i nazwać zauwaŜone błędy na odbitkach, 3) określić przyczyny powstania zauwaŜonych błędów. WyposaŜenie stanowiska pracy: – arkusze drukarskie wykonane róŜnymi technikami drukowania, róŜnorodne z punktu widzenia jakościowego, – lupa, – poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2 Spośród dostępnych arkuszy drukarskich wskaŜ te, na których występuje niewłaściwe spasowanie kolorów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne arkusze drukarskie, 2) zlokalizować na ich elementy kontrolne pasowania kolorów, 3) przy uŜyciu lupy określić poprawność pasowania poszczególnych kolorów na odbitkach,
- 16. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 15 4) dokonać selekcji arkuszy drukarskich i wskazać te, na których pasowanie kolorów jest niewłaściwe. WyposaŜenie stanowiska pracy: − wielobarwne arkusze drukarskie wykonane róŜnymi technikami drukowania, róŜnorodne pod kątem poprawności pasowania kolorów, − lupa, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 3 Dokonaj pomiaru gęstości optycznej przy pomocy densytometru refleksyjnego określonych powierzchni pomiarowych na odbitce drukarskiej i porównaj uzyskany wynik z gęstością optyczną odpowiadających im powierzchni na odbitce wzorcowej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) umiejscowić odbitkę drukarską na białym podłoŜu i skierować pole pomiarowe densytometru na obszar niezadrukowany odbitki drukarskiej, 2) dokonać zerowania densytometru, 3) wybrać charakterystyczne pola pomiarowe na odbitce drukarskiej, 4) wykonać pomiar gęstości optycznej wybranych pól pomiarowych, 5) zapisać uzyskane wyniki, 6) wykonać pomiary gęstości optycznej określonych pól pomiarowych na odbitce wzorcowej, 7) porównać uzyskane wyniki pomiarów. WyposaŜenie stanowiska pracy: – odbitka drukarska, – odbitka wzorcowa w postaci Cromalinu, Ozasolu, Match printu lub inna, odpowiadająca odbitce drukarskiej, – densytometr refleksyjny, – plansza ze schematem densytometru refleksyjnego, – poradnik dla ucznia. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) scharakteryzować podstawowe kryteria jakości drukowania? 2) wyjaśnić pojęcie kontroli jakości druku? 3) scharakteryzować podstawowe parametry jakościowe form drukowych? 4) scharakteryzować wytrzymałość drukową formy? 5) scharakteryzować wierność odtwarzania oryginału formy drukowej? 6) scharakteryzować zdolność przenoszenia farby drukowej przez formę? 7) sklasyfikować densytometry? 8) scharakteryzować proces pomiaru densytometrycznego? 9) wyjaśnić pojecie gęstości optycznej? 10) scharakteryzować parametr przyrostu wartości tonalnej podczas drukowania?
- 17. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 16 4.2. Utrudnienia w procesie drukowania techniką fleksograficzną 4.2.1. Materiał nauczania Utrudnień w procesie drukowania jest wiele. Powstają one na skutek niedostosowania farby do warunków narzuconych przez maszynę drukującą i zadrukowywane podłoŜe. Mogą równieŜ mieć swą przyczynę w niesprawnym funkcjonowaniu elementów maszyny przenoszących farbę z kałamarza na podłoŜe. Ich budowa i sposób działania są w kaŜdej technice drukowania odmienne i dla niej charakterystyczne. W drukowaniu fleksograficznym zespół farbowy maszyn drukujących składa się z walców i kałamarza, a formy drukowe są umocowywane na cylindrach formowych. Drukowanie w nowoczesnych maszynach moŜe odbywać się z prędkością ponad 300 m/min. Przy tak szybkim drukowaniu szybkie równieŜ musi być wysychanie farby. Dotyczy to zwłaszcza przypadku, gdy wstęga zostaje ponownie zwijana w zwój. Farba niecałkowicie jeszcze wyschnięta powoduje albo brudzenie strony nie zadrukowanej, albo sklejanie się wstęgi w zwoju. Zbyt powolne wysychanie farby moŜna rozpoznać po: – brudzeniu strony nie zadrukowanej, – pojawieniu się nieregularnie rozmieszczonych, przypadkowych zmian barwy farb nałoŜonych na siebie, – zbyt głębokim wsiąkaniu farby, – przechodzeniu na formę farby uprzednio nałoŜonej. Objawy takie występują w przypadkach: – zbyt wolno ulatniającego się rozpuszczalnika, – zbyt duŜej lepkości farby, – niesprawnego działania układu suszącego. MoŜna je usunąć przez dodanie do farby łatwo lotnego rozpuszczalnika lub usprawnienie suszenia. Sklejanie się zadrukowanej wstęgi moŜe występować na krótszych lub dłuŜszych jej odcinkach; moŜe równieŜ doprowadzić do całkowitego jej zlepiania się, uniemoŜliwiającego rozwinięcie zwoju. Sklejanie się bywa równieŜ nazywane blockingiem. Sklejanie się folii zadrukowywanej jest powodowane: – nadmiarem plastyfikatora w farbie, – obecnością w farbie Ŝywicy bardzo wolno oddającej rozpuszczalnik albo trudno lotnego rozpuszczalnika, – zbyt niską temperaturą suszenia, – migracją plastyfikatora z folii do farby, – niewystarczającym ochłodzeniem wstęgi przed ponownym jej nawinięciem, – zbyt ciasnym nawinięciem zwoju. W przypadku sklejania się wstęgi bywa stosowane: – podwyŜszenie temperatury suszenia i zintensyfikowanie przepływu powietrza, – dodanie łatwo lotnego rozpuszczalnika, – dokładniejsze ochłodzenie zadrukowanej folii i luźne jej nawijanie. Przesuszenie druków wskutek suszenia w zbyt wysokiej temperaturze zmniejsza elastyczność zaschniętej farby i wywołuje kruchość niektórych folii. Farba wtedy odpryskuje na skutek utraty części zbyt łatwo lotnego plastyfikatora, natomiast folia w wyniku nadmiernego wysuszenia staje się łamliwa. Zbyt szybkie wysychanie farby – farby fleksograficzne utrwalają się głównie dzięki ulatnianiu się rozpuszczalników o duŜej lotności. MoŜe się jednak zdarzyć, Ŝe w pewnych warunkach drukowania lotność ta będzie zbyt duŜa. Wystąpi wówczas zasychanie lub
- 18. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 17 znaczny wzrost lepkości farby na formie drukowej. Następuje wtedy przyklejanie się do cylindra formowego folii, zwłaszcza zaś papieru. Przeciwdziałać temu moŜna, dodając do farby trudno lotnego rozpuszczalnika. Nie tylko nadmierna lotność rozpuszczalników powoduje zasychanie farby na walcach i formie. Pojawia się ono równieŜ w przypadkach, w których: – pokrywa kałamarza farbowego jest nieszczelna lub nie zamknięta, – temperatura w otoczeniu maszyny jest zbyt wysoka albo występuje wokół niej silny ruch powietrza. Ulatnianie się rozpuszczalnika zarówno z farby wypełniającej kałamarz, jak i pokrywającej walce, występuje zawsze, wobec czego zachodzi konieczność uzupełniania jego ubytku. Flokulacja lub sedymentacja pigmentów występuje w wyniku dodania do farby rozpuszczalnika w ilości przekraczającej ubytek spowodowany odparowaniem. Stany te objawiają się powstawaniem zawiesiny (najczęściej w postaci kłaczków), osadu lub rozwarstwieniem farby. Zbyt szybkie dodawanie rozpuszczalnika moŜe równieŜ doprowadzić do zniszczenia jednorodnej struktury farby. Farby, w której doszło do flokulacji lub sedymentacji pigmentu, najczęściej nie moŜna juŜ uratować. Nieraz pomaga zwiększenie jej lepkości i energiczne mieszanie. Pochłanianie wilgoci atmosferycznej Do najczęściej stosowanych rozpuszczalników farb fleksograficznych naleŜy skaŜony alkohol etylowy. Jest to ciecz higroskopijna. Przy duŜej zawartości pary wodnej w powietrzu wchłania on aŜ tyle wilgoci, Ŝe dalsze drukowanie staje się niemoŜliwe. W pierwszej fazie zmian zachodzących na skutek absorbowania wilgoci pojawiają się w farbie kłaczki, a następnie osad Ŝywicy. Chcąc zapobiec temu utrudnieniu, występującemu zwłaszcza latem przy atmosferze wilgotnej, najwłaściwiej jest stosować farby sporządzone na spirytusie bezwodnym. RównieŜ takim spirytusem (a nie 95%) naleŜy uzupełniać ilość odparowaną z kałamarza. Opóźnia się w ten sposób rozpoczęcie wytrącania Ŝywicy o czas niezbędny do zaabsorbowania owych prawie 5% wilgoci. Pewien dodatek octanów etylu lub butylu wprowadzony do farby uodpornia ją na działanie wilgoci. Środkiem w pełni zapobiegającym temu utrudnieniu jest klimatyzowanie pomieszczenia. „Krwawienie” jest utrudnieniem charakterystycznym dla fleksografii. Występuje ono, gdy: – w drukowaniu wielokolorowym nakładane na siebie farby, przenikając się między warstwami, tworzą plamy o zmiennym zabarwieniu, wielkości i kształcie, – wokół punktów i wzdłuŜ linii powstaje barwny wyciek, – farba przebija na drugą stronę podłoŜa. Zjawiska te są powodowane przez: – pigment nieodporny na występujące w farbie rozpuszczalniki lub plastyfikator, albo na plastyfikator zawarty w podłoŜu, – nadmiar plastyfikatora w farbie, – za wolne ulatnianie się rozpuszczalnika, jeŜeli jest on zbyt trudno lotny albo suszenie nie dość intensywne, – podłoŜe zbyt porowate. „Krwawienie” moŜna zmniejszyć, przyspieszając suszenie lub dodając do farby łatwo lotnego rozpuszczalnika. Piórkowanie jest typową wadą druków wykonanych w technice fleksograficznej. Występuje ono wtedy, gdy brzegi linii i płaszczyzn są postrzępione i ukazują się wzdłuŜ nich małe, poszarpane plamki, przypominające pióra. Przyczyną piórkowania jest zbyt silne
- 19. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 18 dociśnięcie walca nadającego do formy drukowej albo nadmierna jego twardość. UŜycie farby o mniejszej lejności moŜe zapobiec piórkowaniu. Tworzenie się otoczek wokół miejsc pokrytych farbą następuje w wyniku zbyt silnego nacisku formy drukowej na podłoŜe albo kiedy jest ona zbyt twarda lub została spęczniona agresywnym rozpuszczalnikiem. Otoczki są zwykle wąskie, ostro zarysowane, słabo zabarwione. Pienienie się farby w kałamarzu jest kłopotliwym utrudnieniem, zdarzającym się w procesie drukowania fleksograficznego i rotograwiurowego. Do tworzenia się piany dochodzi, jeŜeli: – walce obracają się zbyt szybko, – napięcie powierzchniowe farby jest za wysokie, – występuje defekt układu pompującego. Dodanie do farby nieco środka przeciwdziałającego pienieniu najczęściej je zmniejsza. MoŜe to być odpowiednio dobrany olej silikonowy, glikol butylowy lub terpentyna. Przesiewanie charakteryzuje się powstawaniem na zadrukowanych płaszczyznach wielu regularnie rozmieszczonych nie zadrukowanych punktów lub drobnych plamek. Powstają one na skutek zasychania farby na walcu grawerowanym (rastrowanym). Wadę tę moŜna usunąć przez: – dodanie trudno lotnego rozpuszczalnika, – dodanie do farby środka zwilŜającego, – szczelne zamknięcie pokrywy kałamarza, – nieznaczne zwiększenie nacisku formy. Punkty i plamy róŜnej wielkości nie pokryte farbą, rozrzucone nieregularnie pojawiają się w przypadku niedostatecznego zwilŜania podłoŜa, na skutek jego zabrudzenia, a zwłaszcza zatłuszczenia. Mały dodatek glikolu butylowego poprawia nieraz nałoŜenie farby. Tworzenie się smug – smugi w postaci miejsc nie zadrukowanych lub słabo pokrytych farbą, mające kształt wydłuŜony, przebiegające równolegle do osi walców tworzą się, jeŜeli: – forma drukowa ma odgniecenia poosiowe, – cylinder formowy został nieprawidłowo ustawiony, – walce są za słabo dociśnięte, – walec grawerowany (rastrowy) jest zabity. Cętkowanie w drukowaniu fleksograficznym jest powodowane: – zbyt niską lepkością farby, – nierównościami na powierzchni formy lub nadmierną jej twardością, – słabym dociśnięciem walców, – niewystarczającym zwilŜaniem formy przez farbę. Zabijanie formy wywołuje: – farba źle utarta, – zbyt silny nacisk wałka na formę lub formy drukowej na podłoŜe, – farba przepigmentowana lub tiksotropowa, – zbyt obfite nadawanie farby, – forma za płytka lub za twarda. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Czym charakteryzuje się zbyt powolne wysychanie farby w drukowaniu fleksograficznym? 2. Jakie znasz sposoby uniknięcia zbyt powolnego wysychania farby we fleksografii? 3. Czym charakteryzuje się zbyt szybkie wysychanie farby w drukowaniu fleksograficznym?
- 20. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 19 4. Jak uniknąć zbyt szybkiego wysychania farby we fleksografii? 5. Na czym polega flokulacja i sedymentacja pigmentów w farbie fleksograficznej? 6. Jaki wpływ na farby fleksograficzne z rozpuszczalnikiem w postaci alkoholu etylowego ma wilgoć zawarta w powietrzu atmosferycznym? 7. Na czym polega zjawisko krwawienia w drukowaniu fleksograficznym? 8. Czym charakteryzuje się zjawisko piórkowania w drukowaniu fleksograficznym? 9. W jaki sposób moŜna zapobiegać zjawisku pienienia się farby w kałamarzu? 10. Czym charakteryzuje się zjawisko przesiewania w drukowaniu fleksograficznym? 11. Jakie czynniki maja wpływ na powstanie cętkowania w drukowaniu fleksograficznym? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką fleksograficzną wskaŜ te, na których występuje zjawisko piórkowania. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje piórkowanie, 3) określić przyczyny powstawania piórkowania, 4) wskazać sposoby zapobiegania zjawisku piórkowania. WyposaŜenie stanowiska pracy: – przykładowe odbitki drukarskie wykonane techniką fleksograficzną prawidłowe jakościowo i z występującym na nich zjawiskiem piórkowania, – lupa, – poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką fleksograficzną wskaŜ te, na których występuje zjawisko przesiewania. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje przesiewanie, 3) określić przyczyny powstawania przesiewania, 4) wskazać sposoby zapobiegania zjawisku przesiewania. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką fleksograficzną właściwe jakościowo oraz z występującym na nich zjawiskiem przesiewania, − lupa, − poradnik dla ucznia.
- 21. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 20 Ćwiczenie 3 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką fleksograficzną wskaŜ te, na których występuje zjawisko krwawienia. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje krwawienie, 3) określić przyczyny powstawania krwawienia, 4) wskazać sposoby zapobiegania zjawisku krwawienia. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką fleksograficzną właściwe jakościowo oraz z występującym na nich zjawiskiem krwawienia, − lupa, − poradnik dla ucznia. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) określić charakterystyczne dla fleksografii utrudnienia w procesie drukowania? 2) scharakteryzować zjawisko zbyt powolnego i zbyt szybkiego wysychania farby w drukowaniu fleksograficznym? 3) scharakteryzować zjawiska flokulacji i sedymentacji pigmentów w farbie fleksograficznej? 4) określić wpływ wilgoci atmosferycznej na farby fleksograficzne? 5) scharakteryzować zjawisko krwawienia we fleksografii? 6) scharakteryzować zjawisko piórkowania w drukowaniu fleksograficznym? 7) wyjaśnić tworzenie się otoczek w procesie drukowania techniką fleksograficzną? 8) scharakteryzować zjawisko przesiewania w drukowaniu fleksograficznym? 9) określić przyczyny tworzenia się punktów i plam oraz smug podczas drukowania fleksograficznego? 10) wyjaśnić zjawisko zabijania formy we fleksografii?
- 22. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 21 4.3. Utrudnienia w procesie drukowania techniką offsetową 4.3.1. Materiał nauczania W technice drukowania offsetowego forma drukowa jest na przemian zwilŜana wodą i pokrywana farbą. Powoduje to, Ŝe na maszynach offsetowych, występują dodatkowo utrudnienia wynikające z obecności płynu zwilŜającego. Offsetowa forma drukowa charakteryzuje się specyficznymi cechami, z których wynikają określone skutki, a mianowicie: pewne partie jej powierzchni, w wyniku specjalnego przygotowania, łatwo pokrywają się farbą, a trudno wodą, pozostałe zaś przeciwnie, chętnie zwilŜają się wodą lub nie przyjmują farby. Miejsca przyjmujące farbę drukują, zaś partie powierzchni płyty zwilŜane wodą przenoszą na papier jedynie drobne ilości wilgoci, nie pozostawiając na nim jakichkolwiek barwnych śladów. Zdarza się jednak, Ŝe na miejscach płyty zwilŜalnych wodą zaczyna się pojawiać farba. Przechodzi ona następnie na papier zabarwiając miejsca, które powinny pozostać czyste. Bywa równieŜ i odwrotnie: partie drukujące płyty pokrywają się farbą coraz słabiej, przez co rysunek stopniowo traci na intensywności lub nawet miejscami całkowicie zanika. Barwienie, nazywane równieŜ brudzeniem albo tonowaniem zmywalnym, objawia się jako barwny nalot na powierzchniach nie drukujących formy drukowej, z których przechodzi na podłoŜe drukowe, powodując dość równomiernie rozmieszczone zabarwienie (zabrudzenie) miejsc nie zadrukowanych. Nalot barwny moŜna zmyć z formy drukowej gąbką zwilŜoną wodą. Stąd pochodzi określenie tonowanie zmywalne, w odróŜnieniu od tonowania właściwego (nazywanego teŜ tłuszczowym), którego nie da się usunąć wspomnianym sposobem. Barwienie i tonowanie (tłuszczowe) naleŜy wyraźnie rozgraniczyć, gdyŜ są to utrudnienia powstające w zupełnie innych okolicznościach i wymagające stosowania odmiennych środków zaradczych. RóŜne są równieŜ ich fizykochemiczne uwarunkowania, poniewaŜ barwienie występuje wówczas, gdy miejsca nie drukujące formy zachowują swój hydrofilowy charakter, natomiast do tonowania dochodzi wówczas, kiedy staną się one hydrofobowe. Wynika z tego, Ŝe: – w celu usunięcia barwienia wystarczy farbę je powodującą zastąpić inną, nie mającą tej wady, – tonowania nie moŜna zlikwidować wymieniając farbę będącą w kałamarzu na inną, moŜna tego dokonać wyłącznie przez ponowną hydrofilizację miejsc tonujących płyty. Barwienie jest wywoływane przez: – wymywanie pigmentów z farby, – emulgowanie farby. Wymywanie pigmentów z farby przez roztwór zwilŜający powoduje jego zabarwienie, a następnie brudzenie podłoŜa drukowego w miejscach nie zadrukowywanych. Wymyciu (wypłukaniu) ulegają przede wszystkim pigmenty, których powierzchnia ma charakter hydrofilowy. NaleŜy do nich np. błękit milori, stosowany do podbarwiania niektórych farb czarnych. Zdarza się więc, Ŝe zabarwiają one na niebiesko płyn zwilŜający i wywołują zabrudzenia podłoŜa drukowego. Intensywne nawilŜanie formy drukowej sprzyja wymywaniu pigmentu z farby. Zawiesina wypłukanego pigmentu w płynie zwilŜającym moŜe się równieŜ utworzyć w przypadku stosowania farb niedawno wyprodukowanych, „niedojrzałych”. W farbach bardzo świeŜych tylko część powierzchni ziarenek pigmentu jest pokryta spoiwem, pozostałe jej fragmenty mogą więc zostać zwilŜone wodą. Pigment przechodzi wówczas do płynu zwilŜającego i zabarwia go, co powoduje tworzenie barwnego nalotu na całej powierzchni nie
- 23. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 22 zadrukowywanej. W ten sposób zachowują się często farby czarne, wymagające długiego dojrzewania. Wymywaniu pigmentów moŜna przeciwdziałać przez: – stosowanie farb wyprodukowanych co najmniej przed 6–8 tygodniami, – unikanie intensywnego nawilŜania. Emulgowanie farby z płynem zwilŜającym jest zazwyczaj wynikiem nadmiernego obniŜenia jej lepkości. Za niska lepkość farby moŜe być błędem fabrycznym albo wynikiem zbytniego skrócenia, np. podczas przygotowywania jej do drukowania. Zdarza się to zwłaszcza w przypadku farby przeznaczonej do drukowania płaszczyzn, do której dodano za duŜo oleju drukarskiego lub słabego pokostu. Emulgowanie farby ułatwiają związki powierzchniowo czynne. Mogą się one dostać do płynu zwilŜającego z farby, lecz przede wszystkim z papieru, zwłaszcza kredowanego. ObniŜając napięcie powierzchniowe wody powodują powstawanie drobnych kropelek farby, które tworząc w płynie zwilŜającym trwałą zawiesinę zabarwiają go i brudzą wałki wodne. Zabarwiony w ten sposób roztwór zwilŜający przechodzi na formę i podłoŜe drukowe, powodując pojawienie się barwnego nalotu na całej jego powierzchni nie zadrukowywanej. Zmycie formy drukowej i obciągu cylindra pośredniego wilgotną gąbką usuwa barwienie. Po krótkim czasie pojawia się ono jednak ponownie. Emulgowaniu farby zapobiega się przez: – stosowanie farby o dość wysokiej lepkości, – utrzymywanie pH roztworu zwilŜającego na odpowiednim poziomie (dla większości farb 4,8<pH< 5,5) – niezbyt intensywne nawilŜanie formy drukowej, – częstą wymianę płynu zwilŜającego (w celu usunięcia rozpuszczonych w nim związków powierzchniowo czynnych). W przypadku kiedy emulgowanie juŜ wystąpiło, naleŜy do farby dodać mocnego pokostu i zmniejszyć nawilŜanie. Tonowanie objawia się równieŜ pokrywaniem farbą miejsc nie drukujących formy drukowej; przetarcie jej zwilŜoną gąbką nie usuwa z tych miejsc farby. Po przeniesieniu na podłoŜe drukowe tworzy ona plamy lub smugi na powierzchniach nie zadrukowanych albo wywołuje pogrubienie rysunku. Tworzenie się plam o róŜnych kształtach i wielkości, nieregularnie rozrzuconych dość daleko jedna od drugiej, moŜe być powodowane licznymi przyczynami. NaleŜą do nich: – Niestarannie przygotowana forma drukowa na skutek niecałkowitego usunięcia z niej resztek emulsji pozostałych z poprzedniego uŜycia formy, nieprawidłowego przeprowadzenia hydrofilizacji, nieodpowiedniego zagumowania. Tonowanie spowodowane wadliwie przygotowaną formę moŜna usunąć, przemywając miejsca tonujące rozcieńczoną wodą amoniakalną (w celu zmycia resztek emulsji), następnie wodą i roztworem gumy arabskiej. – Uszkodzona forma drukowa przez starcie jej warstwy wierzchniej, hydrofilizowanej, farbą źle utartą lub zanieczyszczoną pyłem z papieru albo zbyt silnie dociśniętymi walcami nadającymi lub wodnymi. Szczególnie szybko warstwę hydrofilową ścierają walce nadające, walce wodne lub obciąg gumowy cylindra pośredniego pokryte zaschniętą farbą. Podobnie zachowują się stwardniałe albo mające zgrubienia lub spęcznienia walce nadające. W miejscach formy drukowej, z których została starta warstwa uczulona na wodę, adsorbują się związki powierzchniowo czynne (pochodzące z płynu nawilŜającego) lub wolne kwasy tłuszczowe (z farby) powodując, Ŝe stają się one hydrofobowe. Po uzyskaniu zdolności zwilŜania się farbą przyjmują ją z walców nadających i przenoszą na nie zadrukowywane miejsca podłoŜa drukowego.
- 24. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 23 – Nieprawidłowe prowadzenie procesu drukowania, a zwłaszcza zbytnie obniŜenie lepkości farby przez dodanie nadmiernej ilości słabego pokostu lub oleju drukarskiego, nadmierne osłabienie kleistości farby pastą skracającą (farba brudzi walce wodne), zbyt grube nakładanie farby, utrzymywanie zbyt niskiej kwasowości płynu zwilŜającego (pH większe niŜ 6), zbyt słabe nawilŜanie formy drukowej, drukowanie z zatłuszczonymi walcami wodnymi. Powstawanie barwnych smug w miejscach nie zadrukowywanych jest wywoływane: − ścieraniem warstwy hydrofilowej formy drukowej przez źle ustawione „bijące” lub zbyt silnie dociśnięte walce farbowe nadające, − niedostatecznym nawilŜaniem formy drukowej na skutek niewłaściwego ustawienia („bicia”) walców wodnych lub nierównego obszycia albo uszkodzenia ich obciągów. Pogrubianie rysunku, określane równieŜ jako zatłuszczanie płyty, objawia się poszerzeniem znaków i linii. Jednocześnie ich kontury stają się postrzępione, zaś punkty przyjmują kształt nieregularnych plam. Bezpośrednim powodem tego rodzaju tonowania jest nadmierne obniŜenie lepkości farby. Farba bardzo krótka w niedostatecznym stopniu przechodzi z miejsc drukujących na podłoŜe drukowe, gromadząc się na nich warstwą coraz grubszą. W chwili utworzenia się warstwy zbyt grubej następuje jej rozgniatanie poza kontury znaków, kresek lub punktów. Miejsca formy drukowej w ten sposób zabrudzone (zatłuszczone) farbą nie są juŜ nawilŜane, tracą więc swój hydrofilowy charakter i stają się drukującymi. W wyniku czego rysunek zostaje poszerzony, a jego brzegi poszarpane. Pogrubianie rysunku bywa równieŜ spowodowane stosowaniem farby niedostatecznie utartej lub zanieczyszczonej pyłem z papieru albo zbyt obfitym jej nakładaniem. MoŜe ono zachodzić takŜe w przypadku spęczniania obciągu offsetowego w miejscach drukujących, jednak dopiero po dłuŜszym czasie drukowania, jeśli farba zawiera duŜo suszki albo rozpuszczalniki lub inne składniki łatwo wnikające w ten obciąg i zachowujące się w stosunku do niego agresywnie. Pogrubienie rysunku moŜe wywołać równieŜ płyn zwilŜający o zbyt małej kwasowości oraz farby zawierające spoiwo o zbyt wysokiej liczbie kwasowej. Zanikanie rysunku jest to stopniowe zmniejszanie się intensywności barwy odbitek aŜ do całkowitego jej zaniku. Obserwowane bywa najczęściej w jasnych półtonach reprodukcji rastrowanych, a więc w miejscach, w których punkty są małe. Zanikanie rysunku moŜe wystąpić, jeŜeli: − kwasowość roztworu zwilŜającego jest za wysoka (pH poniŜej 4,5), − liczba kwasowa spoiwa farby za niska (mniejsza niŜ 678); dodanie do kałamarza kilku kropel kwasów tłuszczowych (np. oleiny) wystarczająco podwyŜsza liczbę kwasową farby, − nawilŜanie formy drukowej jest bardzo intensywne, − kopia jest nieprawidłowo wykonana, − nacisk między cylindrami pośrednim i dociskowym jest zbyt słaby. Inne rodzaje utrudnień Oprócz specyficznych utrudnień występujących w drukowaniu techniką offsetową, w technice tej występują takŜe utrudnienia analogiczne do spotykanych w technice typograficznej. Zmienione warunki drukowania wywołują jednak pojawienie się pewnych odmienności. Na przykład nieobracanie się farby w kałamarzu bywa powodowane dodatkowo – intensywnym nawilŜaniem: nadmiar płynu zwilŜającego przedostaje się na walce farbowe, zaś z nich do kałamarza powodując, po wymieszaniu z jego zawartością wzbogacenie farby w wodę. Utworzona mieszanina ma znacznie niŜszą lepkość i gorzej obraca się w kałamarzu.
- 25. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 24 Zbyt obfite podawanie wody moŜe więc wpłynąć niekorzystnie na zachowanie się farby w kałamarzu. Zbieranie się farby na formie drukowej i obciągu cylindra pośredniego sprawia, Ŝe płaszczyzny na odbitce są pokryte nierówno, ich brzegi oraz linie stają się postrzępione, zaś drobne miejsca niedrukujące na formie wypełnia farba. Wszystko to następuje, jeśli: − pigment jest zbyt twardy, niedostatecznie rozdrobniony lub trudno zwilŜalny spoiwem, − spoiwo ma zbyt niską lepkość lub farba jest przepigmentowana. Zbieraniu się farby moŜna przeciwdziałać dodając do niej nieco mocnego lub średniego pokostu, dobrze zwilŜającego pigment. Pigmenty gruboziarniste, o twardej teksturze, ścierają płytę. PowaŜne jej uszkodzenie moŜe nastąpić juŜ po wykonaniu kilku setek odbitek. Zanikanie farby na rozcierających walcach metalowych występuje natomiast po kilku godzinach drukowania. Powodem bywa albo nadmierne nawilŜanie, zwłaszcza roztworem o duŜej kwasowości, albo zbyt mała hydrofobowość farby, a więc duŜa łatwość mieszania się jej z wodą, umoŜliwiająca przenikanie płynu przez warstwę farby, do powierzchni walców. Pokrywanie ich farbą moŜna nasilić przez: − dodanie mocnego pokostu, − przetarcie walców pumeksem, a następnie rozcieńczonym roztworem kwasu azotowego. Do ponownego rozprowadzenia farby na walcach wolno przystąpić dopiero po całkowitym ich wyschnięciu. Obecność zanieczyszczeń w farbie uzewnętrznia się częściej i wyraźniej w drukowaniu offsetowym niŜ w drukowaniu typograficznym. Pył, luźne włókna i strzępki papieru oraz kawałki koŜucha z farby z łatwością przyklejają się do gumy, powodując powstawanie słoneczek. Nazwą tą określa się ciemne punkty okolone jasną otoczką. ObniŜają one jakość druków, a w przypadkach liczniejszego występowania całkowicie go dyskwalifikują. Do tworzenia się słoneczek dochodzi w przypadkach: − kruszenia się i odpryskiwania warstwy powlekającej papierów kredowanych, − obecności pyłu i włókien oderwanych przy cięciu papieru, − zanieczyszczenia farby. Jako środki łagodzące to utrudnienie, a nieraz zapobiegające mu, zaleca się: − odpylenie papieru i przetarcie brzegów wodą, − pokrycie papieru (laminowanie) jasnym i nie ciemniejącym pokostem, nieco rozcieńczonym rozpuszczalnikiem uŜywanym do farb szybko się utrwalających, − nawilŜenie powierzchni arkuszy (laminowanie wodą), − w przypadku pracy na maszynie dwukolorowej drukowanie najpierw farbą jasną – co moŜe być traktowane jako „laminowanie”. Farbą ciemniejszą, na której słoneczka są bardziej widoczne, naleŜy drukować jako drugą. Złe przyjmowanie farby przez poprzednio nałoŜoną występuje zarówno w technice drukowania offsetowego, jak i typograficznego. Objawia się ono w dwojaki sposób: – Farba druga nie nakłada się cienką, równomierną warstwą, lecz "pełza" zbiegając się w kropelki lub tworzy błyszczące plamy, obok których są widoczne miejsca bardziej matowe i jaśniejsze. Objawy takie wskazują, Ŝe farba druga nie w pełni zwilŜa farbę pierwszą, na skutek jej zbyt twardego zaschnięcia („zeszklenia się”). Własność tę mają np. farby zawierające znaczne ilości olejów lub Ŝywic schnących. W czasie ich utrwalania się powstaje nieco gliceryny. Rozprzestrzenia się ona następnie cieniutką warstwą na powierzchni zaschniętej farby i jako ciecz silnie hydrofilowa utrudnia zwilŜenie jej następną „tłustą” farbą. Za daleko posunięte wyschnięcie farby pierwszej i obecność gliceryny utrudniają więc poprawne nałoŜenie następnych. Środkiem
- 26. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 25 zapobiegającym jest przystąpienie do drukowania juŜ wtedy, gdy pierwszy nadruk nie jest jeszcze zupełnie wyschnięty. Nieraz bywa praktykowane przetarcie wilgotną szmatką druku źle przyjmującego farbę w celu usunięcia z niego warstewki gliceryny. W przypadkach, w których wiadomo, Ŝe farba drukowana jako pierwsza zasycha szybko, tworząc błonkę twardą i szklistą, dobrze jest dodać do niej nieco oleju rycynowego. Ułatwi on przyjmowanie farby następnej. Ten rodzaj niepełnego zwilŜania powierzchni druku jest charakterystyczny dla farb zawierających zbyt duŜo suszki (zwłaszcza kobaltowej), twarde Ŝywice lub nadmiar spoiwa. – Farba druga właściwie pokrywa juŜ utrwaloną pierwszą warstwę farby. Wygląd całości jest zadowalający bezpośrednio po zakończeniu drukowania. Jednak po wyschnięciu warstwy drugiej okazuje się, Ŝe związanie jej z warstwą pierwszą jest niewystarczające, nadruk łatwo się ściera i maŜe. Przypadek taki zachodzi, jeŜeli pierwsza farba zawiera zbyt duŜo nieschnących substancji mazistych, jak woski, tłuszcze, wazelina lub oleje mineralne o duŜej lepkości. Do farby drukowanej jako pierwsza wolno zatem dodać tylko drobne ilości pasty skracającej zapobiegającej zrywaniu, pyleniu lub innym utrudnieniom. Warstwy farb kolejno cienko nakładanych wiąŜą się z sobą lepiej niŜ warstwy nałoŜone grubo. Farby bogate w pigment przyjmują następną farbę łatwiej niŜ farby rozrzedzone pokostem. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są najczęściej spotykane utrudnienia podczas drukowania techniką offsetową? 2. Czym charakteryzuje się zjawisko barwienia podczas drukowania offsetowego? 3. Jakie są przyczyny wymywania pigmentów z farby podczas drukowania offsetowego? 4. Czym charakteryzuje się zjawisko emulgowania farby? 5. Jakie znasz sposoby uniknięcia emulgowania farby? 6. Czym charakteryzuje się tonowanie w drukowaniu offsetowym? 7. Jakie znasz przyczyny tworzenia się plam podczas drukowania offsetowego? 8. Czym spowodowane jest zjawisko pogrubiania rysunku w drukowaniu offsetowym? 9. Jakie są przyczyny zanikania rysunku podczas drukowania techniką offsetową? 10. Co powoduje powstawanie tzw. słoneczek w procesie drukowania offsetowego? 11. Czym charakteryzuje się zjawisko złego przyjmowania farby w technice offsetowej i jakie są jego konsekwencje? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Dysponując formami offsetowymi i odpowiadającymi im odbitkami drukarskimi na których występuje zabarwienie w miejscach niedrukujących formy, określ w których przypadkach jest to spowodowane zjawiskiem barwienia, a w których zjawiskiem tonowania. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dobrać parami offsetowe formy drukowe i odpowiadające im odbitki drukarskie, 2) zlokalizować miejsca na odbitkach drukarskich, w których występuje zabarwienie, 3) zbadać formy drukowe w miejscach zabarwienia odbitek drukarskich przy pomocy lupy, 4) określić jakość form drukowych w miejscach zabarwień odbitek drukarskich,
- 27. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 26 5) określić w których przypadkach zabarwienie odbitek jest spowodowane barwieniem, a w których tonowaniem. WyposaŜenie stanowiska pracy: – offsetowe formy drukowe i odpowiadające im odbitki drukarskie, na których występuje zabarwienie powierzchni niedrukujących formy drukowej, spowodowane barwieniem oraz tonowaniem, – lupa, – poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką offsetową wskaŜ te, na których występuje zjawisko pogrubiania rysunku. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje pogrubianie rysunku, 3) określić przyczyny powstawania zjawiska pogrubiania rysunku, 4) wskazać sposoby zapobiegania pogrubianiu rysunku. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką offsetową właściwe jakościowo oraz z występującym na nich zjawiskiem pogrubiania rysunku, − lupa, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 3 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką offsetową wskaŜ te, na których występują słoneczka. Określ przyczyny ich powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie, 2) zidentyfikować odbitki na których występują słoneczka, 3) określić przyczyny powstawania słoneczek, 4) wskazać sposoby zapobiegania powstawaniu słoneczek. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką offsetową właściwe jakościowo oraz z występującym na nich słoneczkami, − poradnik dla ucznia.
- 28. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 27 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymienić najczęściej spotykane utrudnienia w procesie drukowania techniką offsetową? 2) scharakteryzować zjawisko barwienia w technice offsetowej? 3) scharakteryzować wymywanie pigmentów z farby w technice offsetowej? 4) wyjaśnić proces emulgowania farby? 5) wyjaśnić na czym polega tonowanie w technice offsetowej? 6) wyjaśnić przyczyny tworzenia się plam o róŜnych kształtach podczas drukowania techniką offsetową? 7) wymienić czynniki powodujące zanikanie rysunku w drukowaniu offsetowym? 8) scharakteryzować zjawisko pogrubiania rysunku w drukowaniu offsetowym? 9) scharakteryzować zjawisko tworzenia się słoneczek w drukowaniu offsetowym? 10) scharakteryzować zjawisko złego przyjmowania farby w technice offsetowej i określić jego konsekwencje?
- 29. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 28 4.4. Utrudnienia w procesie drukowania techniką rotograwiurową 4.4.1. Materiał nauczania W maszynach wklęsłodrukowych elementy współdziałające w przenoszeniu farby na podłoŜe drukowe są nieliczne. NaleŜą do nich: kałamarz, cylinder formowy, rakiel (nóŜ zgarniający) i cylinder dociskowy. Kałamarz jest nieco inaczej zbudowany niŜ w maszynach pozostałych technik drukowania, gdyŜ stanowi tylko zbiornik farby bez moŜliwości regulowania jej pobierania i bez duktora. Cylinder formowy, częściowo zanurzony w farbie, pobiera ją w wykonane na jego powierzchni kałamarzyki farbowe i przenosi na zadrukowywane podłoŜe. Nadmiar jej, po zebraniu go przez rakiel, spływa z cylindra do kałamarza. W maszynach nowoczesnych, z centralnym podawaniem farby, jest ona natryskiwana na obracający się cylinder formowy lub nadawana za pośrednictwem walca z powierzchnią szczotkową. Jej nadmiar po przesączeniu jest przepompowywany z powrotem do zbiornika centralnego. Obciągnięty gumą cylinder dociskowy (tzw. preser) zapewnia docisk zadrukowywanego podłoŜa do cylindra formowego. Szybko obracający się, częściowo zanurzony w farbie, cylinder formowy moŜe powodować jej pienienie się. Pienienie się farby w kałamarzu jest utrudnieniem dość często występującym na maszynach wklęsłodrukowych. W przypadkach, w których staje się ono intensywne, piana pokrywa oczyszczoną juŜ działaniem rakla powierzchnię cylindra formowego, z którego jest przenoszona na podłoŜe drukowe w postaci nieregularnych plam. O zapobieganiu tworzeniu się piany wspomniano przy omawianiu farb fleksograficznych. Zadanie rakla polega na usuwaniu farby z nie drukujących elementów powierzchni cylindra formowego. Usuwanie jest połączone z tarciem, a to z kolei powoduje ścieranie metalu z powierzchni obracającego się cylindra. W wyniku tego zmniejsza się stopniowo głębokość trawienia i maleje ilość pobieranej farby. W końcowej części nakładu odbitki opuszczające maszynę stają się coraz bledsze, aŜ do zaniknięcia punktu w światłach. Proces ten przebiega wolno i jest techniczną koniecznością. Ścieranie cylindra formowego jest więc naturalnym skutkiem pracy rakla. Farby zawierające twardy lub niedostatecznie rozdrobniony pigment pod naciskiem rakla przyspieszają ścieranie powierzchni cylindra, nie nadają się zatem do drukowania. Zbyt silnie „zeszlifowany” cylinder formowy staje się nieuŜyteczny i musi być zastąpiony nowym. Powstawanie rys na cylindrze formowym jest wywoływane twardymi cząstkami róŜnego pochodzenia, zanieczyszczającymi farbę. Dostają się one między rakiel a cylinder, powodując powstawanie na jego powierzchni rys, które na podłoŜu drukowym tworzą („drukują”) linie proste. Podobne objawy mogą pochodzić równieŜ od skaleczonego rakla. Flokulacja i sedymentacja pigmentów pojawiają się, podobnie jak w przypadku farb fleksograficznych, na skutek nieprawidłowego ich rozcieńczania. Bywa ono konieczne w celu uzupełnienia ubytku rozpuszczalnika, ulatniającego się z kałamarza farbowego i z powierzchni cylindra formowego. Dolewanie rozpuszczalnika do farby powinno odbywać się powoli, z przerwami i przy ciągłym mieszaniu. Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje, Ŝe w farbie tworzą się kłaczki, grudki lub osad. Rozcieńczanie farby w kałamarzu naleŜy przeprowadzać tylko podczas biegu maszyny. Zbyt szybkie zasychanie farby na cylindrze formowym powoduje, Ŝe podłoŜe drukowe przykleja się do jego powierzchni. Jednocześnie zbyt lepka farba pozostaje w kałamarzykach farbowych.
- 30. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 29 Objawy takie występują, jeŜeli: – farba zawiera zbyt lotny rozpuszczalnik, – kałamarz został źle zakryty, – maszyna pracuje za wolno, – temperatura w hali maszyn jest za wysoka albo przepływ powietrza zbyt intensywny, – rakiel niedokładnie zbiera nadmiar farby. Zbyt wolne wysychanie farby na podłoŜu drukowym prowadzi, przy ponownym nawijaniu wstęgi, do zabrudzenia jej strony nie zadrukowanej, miejscowego sklejenia lub nawet do całkowitego jej zlepienia się (tzw. blocking). Tego rodzaju utrudnienia, podobnie jak w drukowaniu fleksograficznym, są powodowane przez: – zbyt wolne ulatnianie się rozpuszczalnika, – nadmiernie wysoką lepkość farby albo grube jej nakładanie, – niezadowalające funkcjonowanie układu suszenia, zwłaszcza nie dość intensywną cyrkulację ciepłego powietrza. Zapychanie kałamarzyków farbowych, zwane zabijaniem formy, jest to gromadzenie się w nich zgęstniałej lub zanieczyszczonej farby. Występuje, jeŜeli: – rozpuszczalnik jest zbyt lotny, – farba zawiera zanieczyszczęnia lub niewystarczająco rozdrobniony pigment, – farba niedostatecznie zwilŜa podłoŜe drukowe i jest przez nie tylko w małym stopniu przejmowana, – rakiel pozostawia zbyt duŜo farby na cylindrze, – w otoczeniu cylindra formowego panuje silny przepływ powietrza. Zadymienie jest to słabo zabarwiony nalot, pojawiający się zazwyczaj na całej zadrukowywanej powierzchni, gdy: – cylinder formowy jest chropowaty, – podkładki niewłaściwie umieszczone w obciągu, – rakiel pracuje wadliwie, – farba wysycha zbyt wolno. W tym ostatnim przypadku naleŜy: – korzystać z rozcieńczalnika o większej lotności, – stosować słaby nawiew powietrza wzdłuŜ rakla. Wylewanie się farby z kałamarzyków, powodujące zniekształcenia linii brzegowych, jest powodowane: – oddziaływaniem elektryczności statycznej, nagromadzonej na zadrukowywanym podłoŜu, – nieprawidłowym wykonaniem formy drukowej, – zbyt niską lepkością farby dla danej prędkości obwodowej cylindra formowego. 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie utrudnienia w drukowaniu są charakterystyczne dla techniki rotograwiurowej? 2. Czym charakteryzuje się zjawisko pienienia się farby? 3. Jakie czynniki maja wpływ na ścieranie się cylindra formowego w rotograwiurze? 4. Jakie są przyczyny powstawania rys na cylindrze formowym w technice rotograwiurowej? 5. Jakie są konsekwencje powstania rys na rotograwiurowym cylindrze formowym? 6. Jakie są przyczyny powstawania zjawisk flokulacji i sedymentacji pigmentów?
- 31. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 30 7. Jakie są przyczyny zbyt szybkiego zasychania farby na cylindrze formowym w rotograwiurze? 8. Jakie są przyczyny zbyt wolnego wysychania farby na podłoŜu drukowym? 9. Co powoduje zapychanie się kałamarzyków farbowych formy rotograwiurowej? 10. Czym charakteryzuje się zjawisko zadymienia w drukowaniu rotograwiurowym? 11. Jakie są przyczyny wylewania się farby z kałamarzyków formy rotograwiurowej? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, na których występuje zjawisko zadymienia. Określ przyczyny jego powstania i sposoby uniknięcia tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje zadymienie, 3) określić przyczyny powstawania zjawiska zadymienia, 4) wskazać sposoby zapobiegania zadymieniu na odbitkach. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową właściwe jakościowo oraz z występującym na nich zjawiskiem zadymienia, − lupa, − poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 2 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, które wykonane były przy uŜyciu cylindra formowego zawierającego rysy. Określ przyczyny i konsekwencje powstawania rys na cylindrze formowym w technice rotograwiurowej. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki wykonane przy uŜyciu cylindra formowego zawierającego rysy, 3) określić przyczyny i konsekwencje powstawania rys na cylindrze formowym w technice rotograwiurowej. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową przy uŜyciu cylindra formowego właściwej jakości oraz zawierającego rysy, − lupa, − poradnik dla ucznia.
- 32. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 31 Ćwiczenie 3 Zidentyfikuj odbitki wykonane techniką rotograwiurową, na podstawie przykładowych tekstowo-ilustracyjnych odbitek drukarskich. Uzasadnij wybór i przedstaw charakterystyczne cechy odbitek wykonanych techniką rotograwiurową. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć przykładowe odbitki wykonane róŜnymi technikami druku, przy uŜyciu lupy, 2) zidentyfikować odbitki wykonane techniką rotograwiurową, 3) uzasadnić wybór odbitek na podstawie cech charakterystycznych drukowania rotograwiurowego, 4) przedstawić wnioski dotyczące dokonanego wyboru i cech charakterystycznych odbitek rotograwiurowych. WyposaŜenie stanowiska pracy: – tekstowo-ilustracyjne odbitki drukarskie wykonane róŜnymi technikami druku, – lupa, – poradnik dla ucznia. Ćwiczenie 4 Spośród odbitek drukarskich wykonanych techniką rotograwiurową wskaŜ te, na których występuje zjawisko wylewania się farby z kałamarzyków. Określ przyczyny powstawania tego zjawiska. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) dokładnie obejrzeć dostępne odbitki drukarskie przy pomocy lupy, 2) zidentyfikować odbitki na których występuje zjawisko wylewania się farby z kałamarzyków, 3) określić przyczyny powstawania zjawiska wylewania się farby z kałamarzyków. WyposaŜenie stanowiska pracy: − odbitki drukarskie wykonane techniką rotograwiurową właściwe jakościowo oraz z występującym na nich zjawiskiem wylewania się farby z kałamarzyków, − lupa, − poradnik dla ucznia.
- 33. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 32 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymienić podstawowe utrudnienia spotykane w drukowaniu techniką rotograwiurową? 2) scharakteryzować zjawisko pienienia się farby? 3) określić czynniki powodujące ścieranie się cylindra formowego w rotograwiurze? 4) określić przyczyny powstawania rys na cylindrze formowym w rotograwiurze? 5) scharakteryzować zjawisko flokulacji i sedymentacji pigmentów w farbie rotograwiurowej 6) wymienić czynniki mające wpływ na zbyt szybkie zasychanie farby na cylindrze formowym podczas drukowania rotograwiurowego? 7) wymienić czynniki mające wpływ na zbyt wolne wysychanie farby na podłoŜu drukowym podczas drukowania rotograwiurowego? 8) określić czynniki powodujące zapychanie kałamarzyków farbowych formy rotograwiurowej? 9) omówić na czym polega zadymienie zadrukowywanej powierzchni podczas drukowania techniką rotograwiurową ? 10) wymienić czynniki mające wpływ na wylewanie się farby z kałamarzyków formy rotograwiurowej
- 34. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 33 5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min. 9. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj aŜ nauczyciel odbierze od Ciebie pracę. Powodzenia! Materiały dla ucznia: – instrukcja, – zestaw zadań testowych, – karta odpowiedzi.
- 35. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 34 ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Pasowanie kolorów jest definiowane jako a) zgodność kolorów odbitki drukarskiej z odbitką wzorcową. b) stopień dokładności pokrycie się obrazów z kolejnych form drukowych. c) zgodność gęstości optycznej odbitki drukarskiej z odbitką wzorową. d) zgodność pokrycia punktów rastrowych odbitki drukarskiej. 2. Murzenie na odbitkach drukarskich przejawia się a) powstawaniem plam na odbitkach drukarskich. b) zmniejszeniem ostrości rysunku spowodowanym złym pasowaniem kolorów. c) zorientowanym w jednym kierunku powiększeniem rozmiaru elementów w druku. d) powstawaniem słoneczek na odbitkach drukarskich. 3. Przyczyną dublowania na odbitkach jest a) odbicie się farby na obciągu w miejscu lekko przesuniętym do właściwego. b) niewłaściwy obciąg na cylindrze pośrednim. c) zbyt duŜy nacisk cylindra dociskowego. d) zbyt duŜa ilość farby przekazywanej przez zespół farbowy. 4. ZaleŜność gęstości optycznej pól pełnych od grubości warstwy farby drukarskiej jest a) liniowa. b) stała. c) liniowa lub stała. d) nieliniowa. 5. Przyrost wartości tonalnej podczas drukowania związany jest a) ze zbyt małą ilością farby przekazywanej na formę drukową. b) ze zbyt małą ilością farby przekazywanej na podłoŜe drukowe. c) z deformacją punktów rastrowych. d) ze zbyt małą ilością farby w kałamarzu farbowym. 6. Podstawowe parametry jakościowe form drukowych to a) wytrzymałość drukowa, jakość odwzorowania oryginału, zdolność przenoszenia farby drukowej. b) wytrzymałość drukowa, wytrzymałość mechaniczna, jakość odwzorowania obrazu. c) jakość odwzorowania oryginału, zdolność przyjmowania farby, wytrzymałość. d) jakość przenoszenia oryginału, wytrzymałość mechaniczna, zdolność przyjmowania farby drukarskiej. 7. Densytometry dzielimy na a) mechaniczne i fotograficzne. b) refleksyjne i elektrofotograficzne. c) transmisyjne i mechaniczne. d) refleksyjne i transmisyjne. 8. Zbyt powolne wysychanie farby w technice fleksograficznej moŜna rozpoznać m.in. po a) zbyt płytkim wsiąkaniu farby. b) brudzeniu strony zadrukowywanej podłoŜa drukowego. c) przechodzeniu na formę farby uprzednio nałoŜonej. d) tonowaniu odbitek.
- 36. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 35 9. Flokulacja lub sedymentacja pigmentów występuje w wyniku a) dodania do farby zbyt duŜej ilości rozpuszczalnika. b) dodania do farby zbyt małej ilości rozpuszczalnika. c) dodania do farby zbyt duŜej ilości pigmentu. d) odparowania rozpuszczalnika z farby. 10. Krwawienie we fleksografii występuje, gdy a) w farbie powstają kłaczki i osad. b) farba ma zbyt duŜą gęstość. c) wokół punktów i wzdłuŜ linii powstaje barwny wyciek. d) farba jest zbyt rzadka. 11. Pienienie się farby w kałamarzu moŜe wystąpić na skutek a) zbyt niskiego napięcia powierzchniowego farby. b) zbyt szybko obracających się walców w kałamarzu. c) zbyt wolno obracających się walców w kałamarzu. d) zbyt rzadkiej farby. 12. Barwienie w drukowaniu offsetowym objawia się jako a) barwny nalot na powierzchniach nie drukujących formy drukowej. b) obecność barwnych plam o regularnych kształtach na odbitkach. c) tonowanie (tłuszczowe) odbitek. d) obecność regularnych smug na odbitkach. 13. Emulgowanie farby z płynem zwilŜającym jest zazwyczaj wynikiem nadmiernego a) zmniejszenia jej gęstości. b) zwiększenia jej lepkości. c) obniŜenia jej lepkości. d) zwiększenia jej gęstości. 14. Zanikanie rysunku w drukowaniu offsetowym moŜe wystąpić między innymi w wyniku a) zbyt gęstego roztworu zwilŜającego. b) zbyt słabego roztarcia farby. c) zbyt małego nawilŜania formy drukowej. d) zbyt intensywnego nawilŜania formy drukowej. 15. Słoneczka na odbitkach offsetowych to a) jasne plamy. b) ciemne punkty okolone jasną otoczką. c) ciemne smugi. d) ciemne smugi z jasnym obramowaniem. 16. Zabijanie formy rotograwiurowej to a) rysowanie jej powierzchni przez niewłaściwie pracujący rakiel. b) niewłaściwe wytrawienie formy. c) dostarczanie do niej zbyt małej ilości farby. d) zapychanie kałamarzyków farbowych przez zgęstniałą lub zanieczyszczoną farbę.
- 37. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 36 17. Ścieranie się cylindra formowego w rotograwiurze jest wynikiem a) nieprawidłowego trawienia cylindra. b) pracy rakla. c) oddziaływania rozpuszczalników z farby na cylinder formowy. d) zbyt małej głębokości kałamarzyków formy rotograwiurowej. 18. Pasowanie kolorów odbitki drukarskiej dla techniki offsetowej jest akceptowalne jeŜeli wzajemne przesuniecie obrazów cząstkowych wynosi a) poniŜej ½ stałej rastra. b) 0,5 mm. c) ⅔ stałej rastra. d) 0,75 mm. 19. Murzenie na odbitkach drukarskich spowodowane jest a) rozciągnięciem się podłoŜa drukowego. b) poślizgiem powierzchni między którymi następuje przenoszenie farby. c) złym pasowaniem kolorów. d) niewłaściwą farbą drukarską. 20. Dublowanie na odbitkach drukarskich przejawia się a) złym pasowaniem kolorów. b) zbyt małą intensywnością barw. c) obecnością lekko przesuniętego obrazu o mniejszej intensywności zabarwienia. d) zabijaniem punktów rastrowych.
- 38. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 37 KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Kontrolowanie procesów drukowania Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania Odpowiedź Punkty 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem:
- 39. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 38 6. LITERATURA 1. Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 2. Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001 3. Czichon H., Czichon M.: Technologia form offsetowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002 4. Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 5. Druździel M., Fijałkowski T.: Maszyny i urządzenia typograficzne. WSiP, Warszawa 1978 6. Gruin I.: Materiały polimerowe. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003 7. Gruszczyński Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1990 8. Haftmann H.: Podstawy techniki pomiarowej dla poligrafów. Wydawnictwa Naukowo- Techniczne, Warszawa 1983 9. Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP, Warszawa 2001 10. Jakucewicz S., Czichon M., Czichon H.: Materiałoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa PW, Warszawa 1992 11. Jakucewicz S.: Materiałoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa PW, Warszawa 1993 12. Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 13. Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia – Maszyny drukujące. WSiP, Warszawa 1979 14. Poligrafia ogólna. WSiP, Warszawa 1982 15. Poligrafia procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2005