Roque preséntanos ao chasco (Saxicola rubicola). Un paseriforme da familia Muscicapidae propio de Europa e das áreas mediterráneas de África e Asia. Atópase en matos de breixos e toxeiras, e en sebes e arbustos na beira de prados e leiras. En Galiza é sedentário e común.

1. O chasco

2. Veu a saber Roque que andivo o chasco amolado
e, como é coñecido del, achegouse a visitalo.
Contoulle que estivo de “aquel” porque deron en estudalo
e mudáronlle a familia, os parentes e achegados.

3. Disque, din o seu facer e os estudos, que estaba mal clasificado,
e o ADN, que o que antes era un... agora son varios!

4. Antes era da familia dos tordos e dos merlos (Turdidae)
e agora é da dos papamoscas, co paporrubio e os pedreiros (Muscicapidae).

5. Tamén lle mudaron o nome, non o de diario,
senon o que sae nos libros, o que é o mesmo en todos lados...
e fixeron dunha especie cinco, separarando de entre si a uns cantos,
a outros mudáronos de xénero… e aínda non remataron os cambios.

6. O chasco é un paxaro con mala sona
porque segundo contan... cando Xesús e
a súa familia fuxían cara a Exipto, os
perseguidores, como non daban con
eles, preguntábanlle a cantos atopaban
polo camiño se os viran... e entre todos
tamén lle preguntaron aos paxaros.
Preguntáronlle ao pimpín, e respondeu -
pim pín, pim pín, por aquí non os vin...- e
seguiron buscando.
Logo atoparon ao chasco e á pregunta
respondeu -chas chas, chas chas, por aí
ben vas...-
E aínda que el insiste que o que dixo foi
-chas chas, chas chas, por aí mal vas...-
para despistalos, a polémica quedou
servida e a mala sona cangada... e desde
aquela ata hoxe
Ao chasco non lle gostan as mudas nin que anden a falar del
porque xa o fan, e abondo, e case nunca é por ben.

7. E despois do visto e do oído, por dar unha volta e botar unha ollada
Roque acordou ir velos, para coñecer á nova bandada.

8. chasco
tarabilla
pitxartxar
bitchac
cartaxo
stonechat
tarier
schwartzkehlchen
saltimpalo

9. Chasco.
Antes (Saxicola torquatus) e desde o
2009 (Saxicola rubicola). Paseriforme da
familia Muscicapidae propio de Europa e
das áreas mediterráneas de África e Asia.
Atópase en matos de breixos e toxeiras, e
en sebes e arbustos na beira de prados e
leiras.
En Galiza é sedentário e común.
Acéptanse dúas subespecies:
S. r. rubicola, da área mediterránea (do sur e do leste de
Europa, norte de África e Asia -de Turquía ao Cáucaso-);
S. r. hibernans, das áreas costeiras atlánticas (illas
Británicas, oeste de Francia e Portugal).
Son moi similares e difíciles de diferenciar.

10. Os machos e as femias presentan
un marcado dimorfismo
Macho arriba e abaixo a femia
Femia á esquerda e macho á dereita

11. Mide de 11 a 13 cm e
pesa entre 13 e 17 g.

12. Aliméntase de insectos
(adultos e eirugas) e arañas.

13. O chasco marca o seu territorio cantando
desde un pousadoiro elevado e facendo
voos entre os puntos sobresaíntes do
mesmo. Tamén ten voces de advertencia,
a máis coñecida e o “chac chac” ou “chas
chas” do que lle ven o nome.

14. Cría cedo “Pola Pascua, xa ten carne tenra a chasca”. A
femia fai o niño no chan, debaixo dunha mouta de mato, e
nel pon de 3 a 5 ovos que logo choca uns 15 días. As crías
nacen pouco desenvolvidas, mais logo medran.
Son alimentadas polo pai e pola nai e deixan o niño aos 15
días de naceren.
Adoita ter dúas roladas, aínda que se unha niñada se
estraga pode facer unha terceira posta.
Niño de chasco
con ovos
Chasco
alimentando
ás crías
Niño con crías case emplumadas

15. Chasco novo uns días
despois de deixar o niño.

16. Os chascos son doados de ver porque
fan notar a súa presenza pousando nas
partes altas da vexetación e dando
voces de aviso.

18. as especies

19. Saxicola caprata (chasco pío). Habita en espazos abertos
(praderías, cultivos e matos) de Asia central, a área
Indomalaia e parte do sur de Asia; e estendeuse a
mediados do século XX a Nova Guiné.​
Mide uns 13 cm.
Recoñécense numerosas subespecies:
S. c. caprata, das illas de Luzón e Mindoro das Filipinas
S. c. rossorum, do nordeste do Irán, sur e centro de Kazastán, sur de
Afganistán e Beluchistán
S. c. bicolor, do sueste do Irán, Afganistán, Paquistán, e do norte da India.
S. c. burmanicus, do leste da India, Nianmar, e o sur da China ata
Tailandia.
S. c. nilgiriensis, da cordilleira dos Ghats do Oeste e das montañas de
Nilgiri, da India.
S. c. atratus, de Sri Lanka
S. c. randi, das illas (Panai, Negros, Cebu, Bohol, Siquijor, Leite e
Mindanao) do centro das Filipinas
S. c. fruticola, do leste de Xava, Flores e Alor.
S. c. francki, das illas Sumba.
S. c. pyrrhonotus, de Timor, Wetar, Kisar, Savu e Roti.
S. c. albonotatus, de parte de Sulawesi e Salaier.
S. c. cognatus, da illa Babar
S. c. belensis, do centro e do oeste de Nova Guiné.
S. c. aethiops, de Nova Guiné e do arquipélago das Bismarck.
S. c. wahgiensis, do centroleste e leste de Nova Guiné.
macho
femia

20. Saxicola dacotiae (chasco das Canarias).
É endémico da illa de Fuerteventura, nas
illas Canarias, onde habita zonas secas e
pedreiros. Está en perigo pola destrución
do hábitat. Crese que quedan entre
1300 e 1700 adultos.
macho
femia

21. Saxicola ferreus (chasco gris). Atópase en
bosques, matos e herbeiros das zonas tropicais e
subtropicais do sueste de Asia entre os Himalaias
e a China.
macho

22. Saxicola gutturalis (chasco de Timor). So se atopa nos
bosques e matos tropicais das illas de Timor, Roti e Semau.
macho

23. Saxicola insignis (chasco de Hodgson).
Cría nas praderías alpinas e subalpinas
das montañas de Mongolia e áreas
próximas, e pasa o inverno nas praderías
húmidas e xunqueiras aos pés dos
Himalaias.
No 2001, so había entre 3.500 e 15.000
exemplares.
macho

24. Saxicola jerdoni (chasco de Jerdon).
Atópase nas montañas do surleste de
Asia. Desde o leste do Himalaia ata Laos e
o Vietnam.
macho

25. Saxicola leucurus (chasco de rabo branco).
Atópase en herbeiros húmidos e zonas
pantanosas das chairas ao pé das
montañas do subcontinente indio.
Presenta variacións na cor da plumaxe
entre o norte e o sur da área de
distribución.
macho
femia

26. Saxicola macrorhynchus (chasco de Stoliczka).
Atópase nas zonas áridas e semidesertos de area
do noroeste da India, en Paquistán e en
Afganistán​. Está ameazado por destrución do
hábitat.
macho

27. Saxicola maurus (chasco asiático ou chasco siberiano).
Cría en matos e pasteiros duros abertos de gran parte de
Asia temperada, desde o sur do paralelo 70º, en Siberia,
ata o sur dos Himalaias, chegando polo oeste ao Caspio e
ao leste de Turquía, e pasa o inverno desde o sur do Xapón
a Tailandia.
Recoñécense varias subespecies:
S. m. maurus, a norteña,
e as do sur, con áreas brancas máis grandes na plumaxe,
S. m. variegatus, do oeste do mar Caspio,
S. m. armenicus, do leste de Turquía ata Irán,
S. m. indicus, do Himalaia
S. m. przewalskii (chasco do Turquestán), do suroeste da China.
macho

28. Saxicola rubetra (chasco de rabo pinto ou chasco norteño).
Cría en pasteiros e herbeiros non cultivados de Europa e do
noroeste de Asia e pasa o inverno en África.
En Galiza é visitante pouco común nos pasos e no verán.
macho

29. Saxicola sibilla (chasco malgache).
É endémico da illa de Madagascar.
Recoñécense tres subespecies
Saxicola sibilla ankaratrae, do centro de
Madagascar e a costa oeste
Saxicola sibilla tsaratananae, do macizo de
Tsaratanana, no norte de Madagascar
Saxicola sibilla sibilla, do resto da illa
macho
femia

30. Saxicola stejnegeri (chasco de Stejneger). Do leste de Asia.
Cría desde o leste de Siberia e Mongolia oriental ata Corea
e o Xapón, e pasa o inverno no sur da China e Indochina.
macho

31. Saxicola tectes (chasco da illa Reunión ou tec-tec).
É endémico da illa Reunión, onde ocupa claros
forestais e espazos abertos a partir dos 300 m de
altitude. Hai machos coas cores típicas e machos da
mesma cor que as femias. Mide entre 12 e 13 cm.
macho

32. Saxicola torquatus (chasco africano), de África, ao sur do
Sahara, e do suroeste da península arábiga.
Subespecies:
S. t. torquatus, do leste de Sudáfrica.
S. t. clanceyi, do oeste de Sudáfrica.
S. t. stonei, do centro do sur de África, desde o norte Sudáfrica ata o norte da
República Democrática do Congo e o suroeste de Tanzania.
S. t. oreobates, das grandes alturas do Drakensberg e outras montañas de Lesoto e
das súas inmediacións en Sudáfrica.
S. t. promiscuus, do oeste de Mozambique, o leste de Zambia e Tanzania central.
S. t. altivagus, do este de Zimbabue, Mozambique, Malaui.
S. t. axillaris, de Kenia, Uganda, noroeste de Tanzania, Ruanda, Burundi, e do leste
da República Democrática do Congo
S. t. salax, do oeste do Gabón, Congo, República Democrática do Congo e do norte
de Angola.
S. t adamauae, do Camerún.
S. t pallidigula, das partes máis altas do monte Camerún, no Camerún. A
subespecie máIs grande.
S. t moptanus, do oeste do Sahel -desde o norte do Senegal ata Níxer,
irregularmente dispersa. A subespecie máis pequena.
S. t nebularum, do oeste de África tropical desde Serra Leona ao leste de Costa do
Marfil.
S. t jebelmarrae, de Darfur, Sudán.
S. t felix, do suroeste de Arabia Saudita e do oeste do Iemen.
S. t voeltzkowi, da illa gran Comora.
S. t albofasciatus (chasco de Etiopía), das terras altas de Etiopía. Considerado por
moitos una especie distinta.
macho
femia

33. S. t. clanceny (macho)
S. t. oreobates (femia)
S. t. salax (macho)
S. t. axillaris (macho)
S. t. salax (femia)
S. t. promiscuus (macho)
Exemplares de
algunhas
subespecies do
chasco africano

34. Exemplares da subespecie
S. t. albofasciatus
macho
femia

35. Especies que antes estaban cos chascos pero que agora están incluídas noutros xéneros:
Saxicola bifasciatus, hoxe Campicoloides bifasciatus
(chasco sudafricano). Habita en pasteiros secos de
Lesoto, Sudáfrica e Suazilandia.
Saxicola splendens, hoxe Malurus splendens. Atópase en
bosques e matos arbustivos, de zonas áridas e semiáridas, do
centro e do sur de Australia. Mide uns 14 cm. Os machos teñen
unha plumaxe espectacular durante a época de cría.
Recoñécense catro subespecies:
M. s. splendens (forma nominal), do centro e do sur de Australia occidental.
M. s. melanotus, das zonas de eucaliptos do interior do surleste de Australia.
M. s. musgravei, das zonas arboradas de Acacia aneura e eucaliptos da depresión
do lago Eyre en Australia central.
M. s. emmottorum, do suroeste de Queensland.
macho
femia Femia
Macho en época de cría

36. E despois deste repaso,
Roque vai tomar un descanso.
As imaxes son collidas da “rede”.
Agradézolle aos autores poder usalas e agardo que desculpen o uso que fixen delas. Mon Daporta 2020