Reaksionet bërthamore

1. REAKSIONET BËRTHAMORE

2. Ekzistojnë disa reaksione te të cilat ndryshon
përbërja e berthamës së atomit.Reaksionet e
tilla quhen reaksionet bërthamore.Me
studimin e tyre merret fizika bërthamore dhe
kimia bërthamore

3. RADIOAKTIVITETI NATYROR
Në vitin 1835 Rentgen zbuloi rrezet
X të cilat janë të ngjashmme me
rrezet e dritës

4. Dukuri të ngjashme rrezatimi në xehe
të uranit ka vërejtur edhe shkenctari
Bekerel

5. Bashkshortet Marie dhe Pjer
Kyri të motivuar nga këto
hulumtime I zbuluan elementet
polonium dhe radium

6. Në vitin 1899 Ruterford dhe Vilar kanë
konstatuar se rrezatimi radioaktiv
përbëhet prej grimcave α, β,Y

7. Rrezet α
Përbëjnë elektricitet pozitiv.Ato janë
berthama të atomeve të heliumit.

8. Rrezet β
Përmbajnë elektricitet negativ.Këto
grimca janë tufë elektronesh që
levizin shpejtë

9. Rrezet Y
Nuk devijojnë rrugën e levizjes në
fushën magnetike.Këto rreze janë
valë magnetike

11. Vargu I zberthimit të uranit fillon me izotopin e
uranit ndërsa përfundon me izotopin e plumbit
Radioaktiviteti natyror zhvillohet ne
tri vargje të zhvendosjes.
Vargu I zberthimit te aktiniumit fillon me izotopin e
uranit dhe perfundon me izotopin e plumbit
Vargu I zberthimit te toriumit fillon me
izotopin e toriumit dhe perfundon me izotopin e
plumbit

12. Dukuria e radioaktivitetit natyror paraqitet
kryesisht te elementet me numër te madh
atomik.Numri I madh I ngarkesave pozitive
e bën bërthamën jostabile.

13. Shpejtësia e zbërthimit
radioaktiv
është karakteristike për secilin izotop
radioaktiv.Njëra ndër madhësitë
karakteristike të rreaztimit është koha e
gjysëmzbërthimit e cila paraqet kohën
gjatë të cilës një numër I caktuar
elektronesh zvogëlohet përgjysëm
Kjo kohë shenohet me t1/2

15. Radioaktiviteit natyror
Shëndrrimin e parë artificial e ka bërë
Rutherford në vitin 1919 duke e
rreaztuar azotin me rrezatim radioakiv
që emiton radiumi

16. aFisioni
Në vitin 1939 kimistët gjerman Oto Han dhe
Friz Shtrasman me neutrone I kanë
bombarduar tretësirat e kriprave te
uranit.Ata kanë vërejtur se është formuar
bariumi

17. Fisioni është proces
nuklear në të cilin
berthama ndahet në dy
berthama më të vogla.

18. Fusioni
Fusioni është proces bërthamor në të cilin dy
berthama më të lehta kombinohen me qrast
formohen një berthamë më e rëndë.
Shembulli I fusionit është reaksioni midis dy
izotopeve të ndryshme të hidrogjenit me qellim të
përfitimit te izotopit te heliumit

19. Reaktorët bërthamorë
Reaktorët bërthamorë janë
stabilimente në të cilat zhvillohen
reaksionet berthamore.
Për herë të parë reaktori nuklear
është konstruktuar para 50 vjetëve.
Reaktorët bërthamorë zhvillohen në
mënyrë të kontrolluar.

20. Pjesë përbërëse të reaktorit janë: lënda e
djegshme bërthamore,moderatori,shufrat e
lëndës së djegshme radioaktive,shufrat
kontrolluese,sistemi për ftohje dhe sistemi
mbrojtës

21. Reaktorët bërthamorë mund të jenë homogjenë
dhe heterogjenë.
Reaktorët homogjenë lëndën e djegshme e kanë
në formë të të tretësirës,ndërsa ata heterogjen në
formë të shufrave të posaqme

22. Rrezatimi radioaktiv përdoret për
perfitimin e energjisë elektrike në
centrale berthamore.Zbatim të
veqantë ka gjetur edhe ne shkencat e
mjeksisë.

23. Fakte

24. Tsar Bomba , arma më e fuqishme
bërthamore që ka shpërthyer ndonjëherë
, ishte aq e fuqishëm se krijoi goditje
sizmike që ishin të matshme edhe në
kalimin e tyre të tretë rreth Tokës

25. Liqeni Chagan në Kazakistan është krijuar
duke përdorur një armë bërthamore dhe
rrezatimi ka kalbur deri në atë pikën sa
njerëzit nuk mund të notojnë në të

26. Në vitin 1961 ,
Forcat Ajrore të
SHBA-së hudhen
aksidentalisht dy
bomba bërthamore
në Karolinën e
Veriut , secili me
më shumë se 250
herë fuqinë
shkatërruese si të
bombës Hiroshima
, por asnjëri prej
tyre nuk shpërtheu
.

27. Në vitin 1962 , Forcat Ajrore të SHBA-
së shpërthyen një bombë hidrogjeni
në hapësirë ​​me ngjyrë të gjelbër dhe
blu , e cila mund të shihej për qindra
milje .

28. Qeveria e SHBA-së ende paguan për
kompensim mjekësore për ata që u
kthyen në Bikini Atoll pas testimit të
tyre të armëve atomike atje

29. Punuan: Martina Shtufi & Dhurata
Komani