Egia jakinda bakarrik jarri ahal izango ditugu abian justizia eta konponketa neurriak, eta, horretarako, biktimek ez ezik, gizarte osoak ere badu eskubidea. 10 Uztaila 2011 Berria

1. Zuzendaria:
MartxeloOtamendi
Zuzendariordea:
EnekoitzTelleria
Edizioarduraduna:
AndoniAlvarez
Argitaratzailea:
EuskalEditoreaSM
Publizitatea:Bidera
publizitatea
Legegordailua:
SS-0662/03
Batzordeparekidea:
0712I84059
Egoitzanagusia:
MartinUgaldekulturparkea.
GudarienEtorbidea,z/g.
20140Andoain.
Telefonoa:
(0034)943-304030
Faxa:(0034)943-300943
Webgunea:
www.berria.info
Postaelektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@bidera.eu
Harpidetzasaila:
(0034) 943-304345
Date:10/07/2011
Exemplaire:2.497
Editeur:EuskalEditoreas.l.
Directeurdepublication:
MartxeloOtamendi
Comissionparitaire:
0712I84059
DelegationLabourd:
Lisses3,64100-Baiona.
Tel.:(0033)559256220.
Fax:(0033)559254303.
E-mail:lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba:BizentaMogel,6.
Postakodea:01008
Gasteiz.Telefonoa:
945-150452. Erredakzioko
faxa:945-148307.
Postaelektronikoa:
araba@berria.info.
Bizkaia:Uribitartekalea,18,
3.C.Postakodea:48001
Bilbo.Telefonoa:
94-4352600. Erredakzioko
faxa:94-4234975.
Postaelektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi:Lisses,3.Posta
kodea:64100Baiona.
Telefonoa:559-256220.
Faxa:559-254303.
Postaelektronikoa:
lapurdi@berria.info.
Nafarroa:IratxekoMonaste-
rioa,45,13.Postakodea:
31011Iruñea.Telefonoa:
948-366622.
Publizitatea:948-366623.
Postaelektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
Erregistro aldaketa
A
ldaketakezdirabeti
errazak,etagizakia
ohitura-izakidenez,
nahiagoizatendu
jorratutakobideei
jarraitu,egoerabestebatizanda
ere.Askotan,inertziahutsagatik
gertatzendahori,edobestelakoiri-
tziaduelako,aldaketarekinadosez
egoteagatik;edointeresmaltzu-
rrengatik;edo;kasubatzuetan,ar-
duragabekeriagatik;edo,azkenik,
jarraibideezagatikizandaiteke,
besterikgabe:alegia,inorezdela-
kogogoratuaginduakbetetzenzi-
tuenariaginduhoriekindarrean
egoteariutzidiotelajakinarazten.
Horiekhorrela,agertokiaereal-
datzendabatzuetan;ingurua,ar-
nastendenairea,bainagizakiak
berdin-berdinjarraitzendu,pro-
gramazioberarekin,eta,hortaz,ez
duberejokaeraaldatzen;horrek
errealitatetikkanpouztendu,gai-
nera.Besteherrialdeetakoespe-
rientziakezdirabetihemengoego-
erarekinalderatzekomodukoak,
noski,bainabete-beteansaihestu
beharrekoarenadierazlegarbiak
eskaindiezazkigukete:inertziak
edoarduragabekeriakgiza-eskubi-
deakerrespetatzearenaldeko
agertokibatsaboteatzea.
1989.urtekoabuztuan,Ostiral
Santukoakordioasinatuondoren,
BenetakoIRAk,behin-behineko
IRArenzatiketatiksortutakoak,
bonba-autobatleherrarazizuen
Omagh-en,eta29lagunhilziren
(bikiakesperozituenemakume
batbarne),eta220zauritu.Hegoa-
frikan,indarkeriapolitikooroko-
rraktentsioajarrizuennegoziake-
tetan.AfrikakoKongresuNazio-
nalarenetaInkhataAlderdiNazio-
nalarenartekoliskarreieskuinzu-
riarenelementuenindarkeriabatu
zitzaien.AfrikanerWeerstandsbe-
wegung-ekin(AWB)lotutakoeuro-
parzuribatekChrisHanihilzuen,
garaihartanNelsonMandelaren
ondorengozena,etagertakari
harkkaoserabatekoansartuzuen
iaherrialdea.AmnistiaInternacio-
nal-ekjasotakodatuenarabera,
1994.urtean2.683lagunhilziren,
gutxienez,indarkeriapolitikoaren
ondorioz,etahildakohorienguz-
tienherenakapirilaren27anizan-
dakoapartheidikgabekolehenen-
gohauteskundeenondorenhilzi-
ren.Arrazoipolitikoetadelitu
arruntengatikatxilotutakoeiegin-
dakotortureiburuzkotxostenuga-
riereizanzirenurtehartan,eta
Gobernukoagenteakzeudenbatik
batsalaketahorietaninplikatuta.
Zorionez,bestelakoadahemen-
goegoera.Besteakbeste,indarke-
riaezdelakohainbortitza.Aldake-
takgertatubadiraere,erregistroa
aldatzenezdutenengandikkosta
ahalakostababestubeharreko
prozesubatenhasierangaude,or-
dea.Batzuentzat,aldaketaezda
hasiereegin;bestebatzuentzat,
berriz,amaitutadagoia.Dena
dela,begibistakoadagiza-eskubi-
deakerrespetatukodituenagerto-
kirairistekobertarantzmugitube-
hardugula,etaegoeraaldatzerik
nahiezdutenenezustekoetatik
blindatubehardugula.
Faseberrihonetan,gizaeskubi-
deeningurukokontuaskodugu
konpontzeko,oraindik.ETAk
behinbetikoirtenbeharduagerto-
kihonetatik,su-etenanazioartean
egiaztatuta,etzibainohobebihar
bertanetorribeharduenbehinbe-
tikoarma-uztealortzekolehen
urratsgisa.Egiaagerianuzteko
etasozializatzekoprozesubaten
zaingaude,oraindik.Estatukri-
menak,ETArenak,tortura,meha-
txuaketaabarbildubeharkoditu;
etakrimenhorienegilezuzenakez
ezik,baitakrimenhoriekagindu
zituztenarduradunhierarkikoak
ere.Herrihonetan,jendeakezdu
bizkartzainekinjoanbehartalde
sozialedopolitikojakinbatekoa
izateagatik,etaElorriokozinego-
tziedogazte-mugimendukoaizan,
ezduinorkzertanbeldurrikeduki
bereoinarrizkoeskubideakurra
diezazkioten.
Horrekinbatera,legeabetetzeaz
arduratuzirenfuntzionarioenga-
naerezabaldubehardagertaerak
argitzekoariketahori.Historiaren
bidebazterreangeratutakobikti-
meiaurrezaurrebegiratzekoor-
duada;uneegokiaomenezzelako,
komeniezzelakoedohaienkasuak
besteenakbezalakoakezomenzi-
relakoberenminaetasufrimen-
duaaitortuezzaienei.Ezinditugu
ahaztu,eztaere,«nahasketabaten-
gatik»,zerbitzuzkanpoedukitako
liskarrengatikedomanifestazio
etamobilizazioaskotarikoengatik
errepideetakokontroletanhiledo
zauritutakoak.Etaargiketahoriek
egiteko,NazioBatuekonartutako
nazioartekozuzenbideaerabilibe-
harda,LegeaBetearazibehardu-
tenFuntzionarioentzakoJarraibi-
deenKodeaedoLegeaBetearazi
behardutenFuntzionarioenIndar-
keriarenetaArmenErabilerari
buruzkoOinarrizkoPrintzipioak,
besteakbeste.
Egiafaltada,halaber,atenta-
tuen,bahiketen,torturen,meha-
txuen,sexu-erasoenetataldepara-
polizialek,ultrek,«kontrolikgabe-
koek»etabestekmanifestazioetan
egindakoesku-sartzeeninguruan.
Argitueginbehardiragertakari
horiekguztiak,baietaegiteedoez-
egiteengatikoerantzukizunakere.
Martxoaren30a,izendatuberrida
egiajakitekoeskubideaaitortzeko
nazioartekoeguna,ElSalvadorren
hildakoRomeromonsinorearen
erailketarenurteurrenarena,eta
behar-beharrezkoadaaitortzahori
hemenereegitea.
Espetxeenmunduanereegiafal-
tada.EtaNazioBatuenarauekin
aztertubehardagurekartzeletako
egoera:EdozeinAtxiloketaedo
KartzelatzepeandaudenPertso-
nakBabestekoPrintzipioekineta
AtxilotuakArtatzekoOinarrizko
PrintzipioetaGutxienekoAraue-
kin.GerraZibileanetaFrankismo
garaiangertatutakoakereezindi-
tuguutziegiaosoajakitekoahale-
ginorokorhonetatikkanpo.
Gertaerahorieningurukoegia
jakindabakarrikjarriahalizango
dituguabianjustiziaetakonpon-
ketaneurriak,eta,horretarako,
biktimekezezik,gizarteosoakere
badueskubidea,orohar.Horixeda
zauriakixtekomoduegokietaera-
gingarribakarra.Etaardurazeta
ekimenahartuzbakarriklortuko
dugu,garbiutzitanorberarensi-
nesmenak,jarraibideofizialikeza
edoarduragabekeriaezdirelaino-
lazereaitzakiagizarteakzilegi
duennahihoriukatzeko:alegia,gi-
zarteaosatzendutenpertsonaguz-
tiekgiza-eskubideguztiakeduki-
tzea.
Artikuluhauhonakohauekere
sinatudute: XabierUrmenetak,
BerthaGaztelumendik,EllaClar-
kek,PedroLarraiak,FernandoAr-
mendarizek,IñakiLekuonaketa
BenitoMorentinek;denekGiza
EskubideenAldekoArgituzelkar-
tearenizeneansinatudutearti-
kuluhau.
AndresKrakenberger
JonM.Landa
SabinoOrmazabal
Argituz
Egia jakinda bakarrik
jarri ahal izango
ditugu abian justizia
eta konponketa
neurriak,eta,
horretarako,biktimek
ez ezik,gizarte osoak
ere badu eskubidea
Zintzoa
E
urentzatetaeurenlagunentzatkon-
tratuak,laguntzak,lanpostuakeska-
tuetalortzendituztenenaldean,dirupu-
blikoaknahieranbanatzendituztenus-
telenaldean,irribarrea,gezurra,lausen-
gua,koipeaetazurikeriaegunerokoogia
dutenenaldean,barkatukodidazuhon-
dartzarakoetaiganderakogaipoto-
loegiabaldinbada,bainaesanegin
beharnuen:horienguztienaldean,
CyrilMacqgizonzintzoada.
Espainiakoerregeabotatzen
saiatuomenzen,halaesan
dupoliziak,halaesandute
gaizkilearenerretratuaida-
tzidutenkazetariek:er-
tzainbathilzuenkoman-
dokoazen,gernikarra,orainCambridgen
bizizen,informatikaenpresabateanegi-
tenzuenlan,herrikosquashtaldeanze-
bilen,klubeanidazkarilanakegitenzi-
tuen,sasoibeteanzegoen,bihaurrenai-
tazen,isila,zintzoa.CyrilMacqgizonzin-
tzoada.
BainabaitaEnekoGogeaskoetxeaere.
CambridgeSquashClubekolehenda-
kariSteveCaseyharrituarenhitzakjaso
dituzte,etakidearenmozorroaken-
tzensaiatzeko:«Betiirudituzait
osogizonzintzoa.Bizitzanormala
egitenzuen.Atseginazen,etadis-
kretua.Klubeanharritutagaude,
etaatsekabetuta».
Ezdagomozorrorik:Cyril
MacqetaEneko
Gogeaskoetxeagizon
batetaberadira.
Zintzoa.
Jira
XabierGantzarain
Harizkideak
U
ztailaren14ean,militarmusikarik
gabe,ibiltzekoaukeraluzatzendi-
guteAHTlineaxedearenaurkaborroka-
tzenduenUrdazubi-Bidasoaelkarteki-
deek.Bibilgunefinkatudituzte,goizeko
bederatziaketaerditanabiatzeko:bata
PausukoHerrikoEtxeanetabestea
Ziburu-Azkainekozamabidean.Biak
UrrunakoIbildoxenjuntatukodira,
zikirobatenkarietara.Arratsaldean
lesrailsdeladéraisonliburuaaur-
keztukoda.
Oinezkoekhalazberaien
begizikustenahalkodute
balizkoburdinbideberriak
zitzikatukoduenpaisaia
naturala.Ardietaahuntz
hazkuntzadaramanXalbatBaitaeta
Ezpeleteniabaserriaurratukoditubere-
ziki.Ezpeleteniakoharitzzaharraketa
egurrarenkudeantzairaunkorraaipatu-
kodizkigute,madarikatzehutsadelako
horrelakoeremuaksuntsitzeaaurrera-
penarenhegalpean.Gizarteneolibera-
lakjendearruntakpartidaditu,bainaez
bakarrik,zuhaitzakereetsaidituelako.
Antolatzaileeklabanakekartzeaeska-
tzendutebaietaizenakematea
nivellebidasoa@gmail.comgu-
nean.
Ezpeleteniakobakean
behinIsturitzekoharpeetanes-
kaintzekoOctavioPazenPiedra
deSolpoemaerrepikatu
genuenJeanPhilippeeta
Corinnekin.Zerpizudute
sarraskiindustrialenal-
deanoroitzapenek?
Bira
ItxaroBorda
Harian›Iritzia
4 berria 2011kouztailaren10a,igandea