1.
Zuzendaria:
MartxeloOtamendi
Zuzendariordea:
IñakiPetxarroman
Edizioarduraduna:
AndoniAlvarez
Argitaratzailea:
EuskalEditoreaSM
Publizitatea:Bidera
publizitatea
Legegordailua:
SS-0662/03
Batzordeparekidea:
0712I84059
Egoitzanagusia:
MartinUgaldekulturparkea.
GudarienEtorbidea,z/g.
20140Andoain.
Telefonoa:
(0034)943-304030
Faxa:(0034)943-300943
Webgunea:
www.berria.info
Postaelektronikoa:
berria@berria.info
Publizitatea:
publi@bidera.eu
Harpidetzasaila:
(0034) 943-304345
Date:23/06/2012
Exemplaire:2.793
Editeur:EuskalEditoreas.l.
Directeurdepublication:
MartxeloOtamendi
Comissionparitaire:
0712I84059
DelegationLabourd:
Lisses3,64100-Baiona.
Tel.:(0033)559256220.
Fax:(0033)559254303.
E-mail:lapurdi@berria.info
ORDEZKARITZAK
Araba:BizentaMogel,6.
Postakodea:01008
Gasteiz.Telefonoa:
945-150452. Erredakzioko
faxa:945-148307.
Postaelektronikoa:
araba@berria.info.
Bizkaia:Uribitartekalea,18,
3.C.Postakodea:48001
Bilbo.Telefonoa:
94-4352600. Erredakzioko
faxa:94-4234975.
Postaelektronikoa:
bizkaia@berria.info.
Lapurdi:Lisses,3.Posta
kodea:64100Baiona.
Telefonoa:559-256220.
Faxa:559-254303.
Postaelektronikoa:
lapurdi@berria.info.
Nafarroa:IratxekoMonaste-
rioa,45,13.Postakodea:
31011Iruñea.Telefonoa:
948-366622.
Publizitatea:948-366623.
Postaelektronikoa:
nafarroa@berria.info.
berria
Biktimak: egia,
justizia eta barkamena
G
obernuKontseiluak
onartudu1960tik
1978rabitartean
EuskalAutonomia
ErkidegoanPolizia-
rengehiegikerienbiktimaizanzire-
nakaitortzekoetabarkatzekode-
kretua.
Funtzionario publikoen aldetik
giza eskubideen urraketa larriak
pairatu zituzten biktimak aitortzea
proposatzen du dekretuak, eta
horiek aitortzeaz arduratuko den
Ebaluazio Batzordea sortzea. Argi-
tuzek nazioarteko zuzenbidea ain-
tzat hartuta baloratzen ditu beti
horrelako neurriak. 2005eko aben-
duaren 16an, giza eskubideen urra-
keta pairatu duten biktimek helegi-
teak jartzeko eta ordaina jasotzeko
duten eskubideari buruzko oina-
rrizko printzipio eta jarraibide
batzuk onartu zituen Nazio Batuen
Batzorde Nagusiak. Printzipio
horien arabera, oinarrizko eta uka
ezineko eskubideak dira egia jaki-
tea, justizia egitea eta jasandako
kalteen araberako ordaina jaso-
tzea. Legearen aurrean denok ber-
dinak izatea da beste printzipio
unibertsal bat: nolako urraketa,
halako eskubidea.
Gobernuak aurkeztutako Dekre-
tuak badu beste bertute bat ere:
eskubideak urratu dizkieten hain-
bat eta hainbat pertsonaren aitor-
tza egitea, azkenean. Aitortza
horrek erabatekoa, egiazkoa eta
sinesgarria izan behar du, ordea,
eta benetako aitortza eta barkame-
na egiteko nahiari erantzun behar
dio. Zauriak ixteko izan behar du
aitortzak, eta ez ez-egite edo diskri-
minazioagatik laido bihurtzeko.
Argituzeniritziz,gabeziakditu
dekretuak,etaegundagoenbezala
idatzita,minimizatuegitenditu
hainbateskubide,edobiktimak
diskriminatu,etaonartezinadaho-
ri.
Adibidez,guztizegokiadadekre-
tuakkasuakebaluatzekobatzorde
batsortzea,bainakezkagarriada
batzordehorrekezedukitzeaho-
rrelakoedozeinbatzordekbehar
duenindependentzia,etaGizaEs-
kubideenZuzendaritzakoburua
izateahorrengidari.Nazioartean
onartutakoohituradabatzordeho-
riekbabespolitikozabalaedukitze-
azgaineranahikoindependentzia
ereedukitzea,eurenlanaeragin-
kortasunezetazilegitasunezbete-
tzeko,jokopolitikotikkanpo.Eba-
luazioBatzordehorrekgaihorre-
tanaditudirenpertsonakbehardi-
tubatezere,etaIstanbulekoProto-
koloabezalakotresnak,
tortura-kasuenikerketasinesga-
rriaizangobada.
«Barkamena»eta«kalte-ordai-
na»nahasteakerekezkatzengaitu,
etadekretuakalte-ordainezbaino
ezarduratzeakerebai,egiajakite-
koeskubideerabakigarriagara-
tzeaahaztuta,horrelakokasu
gehienetanezbaitahalakorik
egon,justiziaegitekoateaizan
arren.
Estatuakhainbathamarkada-
tanezkutatu etaukatudituen
ekintzakargitaraateratzekoinola-
koikerketa-mekanismoaktiborik
ezproposatzeakerekezka-iturri
dugu,eraberean.Izanere,trabaho-
riekdirelamedio,ezinezkoaizango
daegiajakitea,EuskoJaurlaritzak
ezbadudatuakbilatzeareneta
ekintzakargitzearenaldekojarre-
raaktiboahartzen.
Argituzekosoontzatjotzendu
lehenengoidazketetatikpixkana-
kaDekretuanaldaketakeginiza-
na;besteakbeste,garaiaridagokio-
nez1968tik1960raatzeratzea(dena
dela,gehiagoatzeratubeharkoli-
tzateke,gerrazibileraino),edo
«erakundeenahanztura»aipatzea
edoaitortzea,gizaeskubideen
urraketahorienburuizanbaita.
Dekretuakjasotakoindarkeriapo-
litikoarendefinizioaosomurriztai-
leaetakritikagarriada,ordea,lesio
iraunkorrakeskatzenbaititugu-
txienez,bestelakohainbateta
hainbateskubide-urraketabazter
utzita;torturakbatezere,aurreko
zirriborroetanaipatzenbaziren
ere.EtaArgituzenkezkakareago-
tzendituhorrek,halaber;izanere,
1978koKonstituzioarenondorengo
aldiajorratzerakoan, litekeenada
bigarrendekretuakbeharbezala
ezaitortzeaaldihorretakotortu-
rak,erregimentotalitariobatenpe-
anemanezizanagatik.Ezindira
desberdintasunakezarriurraketa
horiek—torturak,kasuhonetan—
egindituenerregimenpolitikoa-
renarabera;Estatuakgizaeskubi-
deeninguruannazioartekozuzen-
bidearenesparruanonartutakobe-
tebeharrakbakarrikdira garran-
tzitsuak,eskubide-urraketahoriek
jasandituztenbiktimeneskubide-
akezartzekoorduan.
NekezdatorbatGizaEskubide-
ennazioartekodoktrinarekinDe-
kretuakproposatzenduenbezala
kalte-ordainbatzukezartzeaEsta-
tukosegurtasunindarrenbikti-
mentzat,etabestebatzukterroris-
moarenbiktimentzakodekretuak
aplikatukozaizkienantzekoesku-
bide-urraketajasandutenbikti-
mentzat.Hauda,segunetaurrake-
tahorinorkegin,kalte-ordainba-
tzuetarakoedobestebatzuetarako
eskubideaedukitzea.Etadiskrimi-
natuegitendu,eraberean,baliae-
zintasunaeragindutenlesioiraun-
korrenbiktimenkalte-ordainakez-
beharetagaixotasunprofesionale-
tarakoerabilitakobaremoaren
araberakoakizateaproposatzen
duenean.Ezindaezbeharretarako
baremoaerabilitorturabezalako
delitubatenordainaezartzeko,de-
finiziozdolozkoadena,etabatga-
tozirizpidehorretanAmnistiaIn-
ternazionalabezalakoerakundee-
kin.Garaiberekobestebiktimaba-
tzueiaitortzenzaizkienhainbat
etahainbateskubideereezdituai-
tortzen,bestedekretubatzuekba-
bestutakoak,laguntzapsikologi-
koaetapsikiatrikoa,premiazko
osasunlaguntzaetasistemaoroko-
rrarenosagarridenosasunlagun-
tza,kaltematerialenondoriozko
kalte-ordainak,babesofizialeko
etxeakeskuratzekolehentasuna,
edoikasketetarakolaguntzakedo
enplegupublikorakolehentasuna
baitute.«Bidegabekosufrimen-
dua»mugatzendu,gainera, froga
daitezkeenkaltefisikoekedukiko
baitutekalte-ordaineskubidea,su-
frimendupsikologiabazterutzita.
Horrezgainera,pertsonakdufro-
garenkarga,etanekezfrogatuko
ditutorturak,adibidez,berega-
raianikertuezbaziren,Estatuaren
etaJustiziarentrabenondorioz.
Argituzekbadakiezdelaerraza
gaihorietanaurreraegitea,baina
egindaiteke:gizaeskubideenurra-
ketalatzakpairatudituztenbeste
gizartebatzuekbideairekietazau-
riakixtekopolitikakezarridituzte.
Horregatik,dekretuhoneksuposa-
tzenduenlan-oinarriaeginbeha-
rrekohurrengourratsetanareago-
tzeraanimatunahidituguEusko
Jaurlaritzaetaalderdipolitikoak,
gizaeskubideeningurukonazioar-
tekozuzenbidearenparametroak
ardatzhartuta.Dekretuhorrekez
duamaieraizanbehar,besteurrats
batbaizik,urratstxikiabadaere.
Egindaiteke.Biktimakaitortze-
ko,duintasunaitzultzekoetazau-
riakixtekobideaizanbehardude-
kretuak,bainabermeakedukibe-
harditubidehorrek,benetan
eraginkorraizateanahibadugu.
AndresKrakenberger,
JonLandaeta
SabinoOrmazabal
Argituz
Mutuak
E
szenanazaltzendenfiguranteada
konpartsa,sartu-irtenaegitendue-
na,estrabat.Azalduegitenda,desager-
tuegitenda,ezduhitzikegiten.Ezdu
inorkkontuanhartzen.Betelanaegiteko
dago,ezdaukaahotsik.Mutuada.Elite
ekonomikoetapolitikoenibilerakera-
kustendizkiotetelebistan,egunka-
rietan,aldizkarietan,baitainter-
netensartuetapostabegiratzera
sartzendeneanere.Iritziaeska-
tzendiotelauurteanbehin,za-
tozfestara,beharrezkoa
zara,ezinbestekoa,eta
jendeakbozkaematendu.
Poztuegitendiraelitepo-
litikoak,normaleanbaita
eliteekonomikoakere.DemokraziaBe-
rriakirabazizuenGrezian,AlderdiSozia-
listakirabazizuenFrantzian,AlderdiPo-
pularrakEspainian.Bainaaginduelite
ekonomikoekagintzendute,Europan,
munduan.Inorksinistenduoraindik
erakundeetan?
Inorkezdusinistenerakundeetan,
inorkezdusinistenalderdipolitikoen
ahalmenetan;berdinduegitendirahar-
tara:denakberdinakdira.Etahau-
teskundekanpainakdatozgero,
besteedozeinsalgairenpublizi-
tatekanpainenhainantzeko.
Jendeaaspertuegitendapoliti-
koenkalakamerkeaentzu-
ten.Etapoztuegitendira
elitepolitikoak,etanor-
malean,baitaeliteekono-
mikoakere.
Ezduguahotsik.
Jira
XabierGantzarain
Zelai galdua
N
eskato izateak bazterreko egiten
ninduela jabetu nintzen 7-8 urtere-
kin.Izan ere,ordura arte jolas zutena
albora utzi,eta jokatzeari ekin zioten
gure gelako mutikoek,futbol partida
«serioak» antolatzeari,eta,nonbait,
arauen barruan zegoen gu kanpora-
tzea.Batetik,neska izate hutsaga-
tik «txarrak» ginen —nahiz eta
ordu arte gure gelako futbolaririk
onena neskato bat izan—,eure-
kin jokatzeko «ezgauza».Bes-
tetik,jolastokiaren antola-
keta berri bat ezarri zuten:
jolas nahas-mahasaren
ordez,futbola,bihurtu
zuten zelaiaren erdigune
—eta,ondorioz,mutilak—.Txokora,
berriz,brile,goma,soka,kromo,dantza
eta losangelesdecharlie-ka jolasten
ginenok; hau da,neskak eta futbola
gogoko ez zuten mutil bakan batzuk —
gogorra haiena,beti susmopean—.Ez
genuen irakasle eta gurasoen babesik
izan,ume kontu normalak ziren.Hala
ere,haserre,eserialdia egin genuen
jolastokiaren erdian,eta geure egin
genuen zelaia,harik eta mutilek baloi-
kadaka eraso ziguten arte.Eutsi
genion pixka bat,baina ez ginen
martiritarako jaio.Zelaia galdu
genuen.
Gaur,ñañoa bada ere,
zatitxo bat berreskuratu-
ko dut,Euskal Herriko
selekzioak Anoetan
jokatuko duen partidari
esker.
Bira
IdurreEskisabel
Harian›Iritzia
4 berria 2012koekainaren23a,larunbata