Ekonomika preduzeća 4

1. EKONOMIKA PREDUZEĆA
Nastavnik: dr. sc. Jasmin Halebić
E-mail: jasmin.halebic@ef.unze.ba
Kabinet: 16
Konsultacije po rasporedu
Konsultacije putem e-maila: 7/24

2. Pojam i predmet izučavanja
• Ekonomika preduzeća – engl. Business economics
ili Economics of the Firm
• EP izučava ekonomiju preduzeća
• Predmet izučavanja EP- cjelina procesa poslovanja
preduzeća ili stvaranja vrijednosti.
• EP proučava način korištenja ljudskih resursa i i
tehnologije za transformisanje ulaganja u
rezultate.
• EP poklanja posebnu pažnju profitu
• EP proučava k-ke užeg i šireg okruženja
2
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

3. Pojam i predmet izučavanja
• Efektivnost – uspješnost u sticanju i korištenju raspoloživih
resursa (energija, materijal, finansije, radna snaga) radi
ostvarenja postavljenih ciljeva preduzeća. (Raditi prave
stvari)
• Efikasnost – količnik = output / input. Stepen uspješnosti
transformacije inputa u outpute. (raditi prave stvari na
pravi način)
• Ograničenost resursa nameće pitanje efektivnosti i
efikasnosti. Gdje je ograničenost manje izražena pitanje
efektivnosti i efikasnosti je manje važno.
• Alternativna upotreba resursa
3
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

4. Mjesto EP u sistemu poslovne ekonomije
• Poslovna ekonomija- skup disciplina ekonomske
nauke koja izučavaju poslovanje preduzeća u cilju
definisanja upravljačkih pravila koja u primjeni
dovodi do efikasnog ostvarivanja ciljeva
preduzeća
• Pregled disciplina poslovne ekonomije
-opšte discipline
-funkcionalna područja
-pomoćna područja
-posebna područja
4
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

5. Ekonomika preduzeća - EF UNZE 5

6. Ekonomika preduzeća - EF UNZE 6

7. Odnos EP i drugih naučnih disciplina
• EP i politička ekonomija (uvod u ekonomiju)
- Uvod u ekonomiju izučava opšte zakone
reprodukcije (proizvodnja, razmjena, raspodjela i
potrošnja), a EP te zakone primjenjuje u
rješavanju konkretnih problema u poslovanju
preduzeća
• EP i organizacija preduzeća
- Dugo vremena su proučavane zajedno. Obje
discipline su usmjerene na ostvarivanje
optimalnih rezultata preduzeća ali iz specifičnih
uglova.
7
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

8. Odnos EP i drugih naučnih disciplina
• EP i računovodstvo
- EP izučava ulaganja, rezultate ulaganja, odnos
ulaganja i rezultata a računovodstvo ove pojave
kvantitativno iskazuje. Bez računovodstvenih
podataka analiza EP nije moguća
• EP i statistika, matematika
- statistika koristi svoje specifične (univerzalne)
metode, primjenjive i u drugim naukama dok EP
ima svoje posebne metode.
- EP koristi matematičke funkcije, grafikone i druge
matematičke instrumente.
8
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

9. Odnos EP i drugih naučnih disciplina
• EP i ekologija
- životna sredina je okvir u kojem postoje i
posluju preduzeća. Njene ekonomske funkcije:
a) Obezbjeđuje određena dobra i usluge za potrošnju
b)Obezbjeđuje resurse za p-dnju
c) Prima ostatke proizvodnje i potrošnje
d)Daje lokaciju za preduzeća
9
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

10. Odnos EP i drugih naučnih disciplina
• Srodne discipline povezane sa životnom sredinom
su:
a) ekonomija prirodnih resursa (izučava prirodno
okruženje kao izvor inputa, faktora proizvodnje)
b) ekološka ekonomija (izučava tokove outputa iz
ekonomskog sistema u prirodno okruženje i
uticaje na kvalitet životne sredine).
Održivi razvoj omogućava zadovoljavanje potreba u
sadašnjosti na način kojim se ne ugrožava
zadovoljavanje potreba budućih generacija.
10
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

11. CILJEVI IZUČAVANJA EP
• Osnovni cilj izučavanja EP je stjecanje i širenje
znanja o svim aspektima poslovanja
• Osnovni cilj se dijeli na dva pod-cilja:
a) teorijski: Razumijevanje i objašnjenje suštine
preduzeća, zakonitosti njegovog poslovanja,
odnosa sa okruženjem
b) praktični: Stjecanje znanja i vještina za uspješno
upravljanje preduzećem
• Poseban aspekt izučavanja EP je rješavanje
poslovnih problema u preduzeću (preduzeća u BiH)
11
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

12. CILJEVI IZUČAVANJA EP
• EP kao normativna disciplina: kako preduzeće treba
da funkcioniše da bi ostvarilo željene ciljeve
• EP kao pozitivna disciplina: upotrebljivi alati za
uspješno upravljanje preduzećem
• Dilema: da li je za uspješno poslovanje dovoljno
imitirati (oponašati) druga preduzeća.
• Inovativnost
12
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

13. Metode izučavanja EP
• EP prilikom izučavanja nema preciznost prirodnih /
tehničkih nauka. Izučavanja su bazirana uglavnom na
mikroekonomskim alatima, tj. djelovanju unutrašnjih
faktora na poslovanje.
• Najčešći metod je induktivna analiza (od pojedinačnog
ka opštem), od detalja ka opštim zaključcima, vezama,
pravilnostima. Cilj je uočiti i ekonomsku uzročno-
posljedičnu zavisnost (kauzalitet).
• Podatke za EP obezbjeđuje knjigovodstvo
• Istraživački postupci su racionalistički (bazirani na
razumu) i empirijski (iskustveni)
13
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

14. Metode izučavanja EP
• Racionalističke (razumske) metode izučavanja
a) Analiza c) Dedukcija
b) Indukcija d) Komparacija
• Empirijske (iskustvene) metode
a) Posmatranje (opservacija)
b) Intervju
c) Upitnik (questionnaire)
-otvorena i zatvorena pitanja
d) Anketa
• Ostali izvori za empirijska istraživanja: statistički podaci,
računovodstvene informacije, poslovni izvještaji, monografije.
14
Ekonomika preduzeća - EF UNZE

15. Metode izučavanja EP_ cont.
• Analiza- raščlanjivanje cjeline na dijelove sa
ciljem boljeg upoznavanja cjeline i njenih
elemenata (faze poslovanja preduzeća)
• Indukcija- logičko zaključivanje, od pojedinačnih
činjenica ka otkrivanju međusobnih općih
povezanosti
• Dedukcija- zaključivanje od općeg ka
pojedinačnom.
• Komparacija- postupak poređenja posmatranih
pojava u vremenskom toku sa ciljem procjene
unapređenja stanja posmatrane pojave.
Ekonomika preduzeća - EF UNZE 15

16. Metode izučavanja EP
• Posmatranje- sistematsko praćenje i evidentiranje
određene pojave u preduzeću ili na tržištu.
• Intervju- usmeni razgovor ispitivača sa ispitanikom sa
cilje dobijana odgovora na postavljeno pitanje.
Osnovna k-ka je neposredna komunikacije dvije
strane. Ciljevi intervjua su uvijek unaprijed određeni.
Intervju se ne koristi za prikupljanje općih podataka.
• Upitnik- instrument pismenog ispitivanja. Uz male
troškove se može ispitati veća populacija. Otvoreni i
zatvoreni.
Ekonomika preduzeća - EF UNZE 16

17. Metode izučavanja EP
• Anketa- kombinacija metoda usmenog i
pismenog ispitivanja većeg broja osoba. Ciljna
grupa mogu biti potrošači, zaposlenici.
• Ostali izvori podataka- statistički podaci,
poslovni izvještaji, računovodstvene
informacije.
Ekonomika preduzeća - EF UNZE 17

18. Hvala.
Ekonomika preduzeća - EF UNZE 18