In recent decades, the need for increased food production has resulted in the expansion of intensified agriculture practices characterized by high consumption of inputs, thereby reducing agricultural sustainability. The agricultural sector's contribution to the world's energy consumption, ecological footprint, and greenhouse gas emissions has grown substantially. Emissions of greenhouse gases have negative ecological effects, including climate change, global warming, and diminished sustainable development. In this sector, energy analysis and greenhouse gas emissions in ecosystems are the most common methods for assessing sustainability. This study was conducted to evaluate the sustainability of canola agroecosystems by analyzing energy consumption, carbon footprint, and greenhouse gas emissions.

1. Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 21, No. 2, Summer 2023, p. 159-171
Evaluating the Sustainability of Canola Agroecosystems Using Energy Analysis,
Carbon Footprint, and Greenhouse Gases
H. R. Shahhoseini1
, S. Lotfi2
, H. Kazemi 3*
, B. Kamkar4
Received: 29-04-2022
Revised: 10-10-2022
Accepted: 19-11-2022
How to cite this article:
Shahhoseini, H. R., Lotfi, S., Kazemi, H., & Kamkar, B. (2023). Evaluating the
Sustainability of Canola Agroecosystems Using Energy Analysis, Carbon Footprint, and
Greenhouse Gases. Iranian Journal of Field Crops Research, 21(2), 159-171. (in Persian
with English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.76465.1168
Introduction
In recent decades, the need for increased food production has resulted in the expansion of intensified
agriculture practices characterized by high consumption of inputs, thereby reducing agricultural sustainability.
The agricultural sector's contribution to the world's energy consumption, ecological footprint, and greenhouse
gas emissions has grown substantially. Emissions of greenhouse gases have negative ecological effects,
including climate change, global warming, and diminished sustainable development. In this sector, energy
analysis and greenhouse gas emissions in ecosystems are the most common methods for assessing sustainability.
This study was conducted to evaluate the sustainability of canola agroecosystems by analyzing energy
consumption, carbon footprint, and greenhouse gas emissions.
Methods and Materials
The study was conducted using a questionnaire in Kalaleh County, in Golestan province, and gathering
information from Golestan Agricultural Jihad Organization, during 2018-2019. The number of samples was
determined by the Cochran formula. Accordingly, 50 farms were selected for canola cultivation. The
questionnaire's reliability was determined to be 0.81. To calculate the energy indices, carbon footprint, and
greenhouse gas emissions, after determining the most important inputs and output, first, their amounts were
determined in each of the 50 farms and then their average was calculated. The energy equivalent of each input
and output was calculated by multiplying its raw value by the corresponding energy conversion factor. The
carbon footprint of the canola system was calculated as the amount of land required to absorb the environmental
pollution caused by input and resource consumption. Carbon uptake in canola agroecosystems served as the
basis for evaluating the carbon footprint and consequently the sustainability of this study. Also, the amount of
greenhouse gases produced was determined by multiplying the raw values of the consumed inputs by their
emission coefficient.
Results and Discussion
In canola agroecosystems, the total energy input was calculated to be 13,200 MJ ha-1
, the total energy output
was 63,400 MJ ha-1
, the energy use efficiency was 4.8, and the energy productivity was 0.17 kg MJ-1
. In addition,
the ecological footprint and global warming potential were 0.99 gha and 779.03 CO2e ha−1
, respectively. In
canola production, fossil fuel and nitrogen fertilizer inputs contributed the most to ecological footprint and
global warming potential respectively. Reducing the number of machines entering the farm through the
application of conservation tillage methods and the modernization of machines can be effective in reducing the
1- PhD graduated of Agroecology, Department of Agronomy, University of Zabol, Zabol, Iran
2- M.Sc. Graduated of Agrotechnology, Department of Agronomy, Gorgan University of Agricultural Sciences and
Natural Resources, Gorgan, Iran
3- Associated Professor, Department of Agronomy, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources,
Gorgan, Iran
4- Professor, Department of Agroecothenology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
(*- Corresponding Author Email: hkazemi@gau.ac.ir)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.76465.1168

2. 061
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
consumption of this input. Due to the non-renewability of this input, reducing its consumption is effective in
reducing both economic costs and environmental pollution. Consuming as much livestock manure (cattle) as
possible and implementing crop rotations with legumes such as soybeans that can grow well in this area is
effective in supplying soil nitrogen and reducing the need for chemical fertilizers.
Conclusion
Analysis of energy indices, such as energy efficiency and net energy, revealed that energy loss in the canola
farming ecosystem is low and that the system's sustainability is adequate. Evaluation of carbon footprint revealed
that the value of this index for canola production in the county of Kalaleh was less than the ecological capacity
of each hectare of land used for canola production, indicating the environmental sustainability of canola
production in the county of Kalaleh. In general, canola agroecosystems in the county of Kalaleh were sustainable
based on terms of all three indices: net energy, carbon footprint, and global warming potential. Due to the large
proportion of two inputs, fossil fuel, and nitrogen fertilizer, in these indices and their significant impact on
production sustainability, consumption management of these inputs and training and justification of farmers are
recommended to increase production sustainability.
Keywords: Carbon efficiency, Ecological capacity, Fossil fuel, Global warming potential, Nitrogen fertilizer

3. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
060
‫نشریه‬
‫پ‬
‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫ژوهشهای‬
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
‫پژوهشی‬ ‫مقاله‬
‫جلد‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
‫ص‬ ،
272
-
251
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
(Brassica napus L.)
‫و‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫تحلیل‬ ‫پایه‬ ‫بر‬
‫گلخانه‬ ‫گازهای‬
‫ای‬
‫حسینی‬ ‫شاه‬ ‫حمیدرضا‬
2
‫لطفی‬ ‫سمانه‬ ،
1
‫کاظمی‬ ‫حسین‬ ،
3
*
‫کامکار‬ ‫بهنام‬ ،
4
:‫دریافت‬ ‫تاریخ‬
90
/
90
/
1091
:‫پذیرش‬ ‫تاریخ‬
02
/
92
/
1091
‫چکیده‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
‫تحل‬ ‫اساس‬ ‫بر‬
‫ی‬
‫ل‬
‫انرژ‬
‫ی‬
،
‫ردپا‬
‫ی‬
‫کربن‬
‫گازهاا‬ ‫انتشار‬ ‫و‬
‫ی‬
‫گلخانا‬
‫ای‬
‫در‬
‫در‬ ، ‫کلها‬ ‫شهرساتا‬
، ‫گلستا‬ ‫استا‬
‫در‬
‫سال‬
‫زراعی‬
02
-
1901
‫ب‬
‫جمع‬ ‫و‬ ‫کلزاکارا‬ ‫با‬ ‫چهره‬ ‫ب‬ ‫چهره‬ ‫مصاحب‬ ‫و‬ ‫پرسشنام‬ ‫وسیل‬
‫کشااورزی‬ ‫جهااد‬ ‫ساازما‬ ‫از‬ ‫اطلعاا‬ ‫آوری‬
.‫گردید‬ ‫تعیین‬ ‫کوکرا‬ ‫رابط‬ ‫توسط‬ ، ‫مطاهع‬ ‫مورد‬ ‫مزارع‬ ‫تعداد‬ .‫شد‬ ‫انجام‬ ‫گلستا‬ ‫استا‬
،‫اسااس‬ ‫این‬ ‫بر‬
09
‫اعتمااد‬ ‫یابلیات‬ .‫شادند‬ ‫انتخااد‬ ‫کلازا‬ ‫مزرعا‬
‫پرسشنام‬
21
/
9
‫مهم‬ ‫تعیین‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫محاسب‬
‫ورودی‬ ‫ترین‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ،‫کربن‬ ‫ردپای‬ ،‫مزارع‬ ‫خروجی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫شاخص‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫انارژی‬ ‫ب‬ ‫مربوط‬ ‫های‬
‫کشت‬ ‫این‬ ‫در‬
‫بوم‬
‫ورود‬ ‫انرژی‬ ‫ک‬ ‫داد‬ ‫نشا‬ ‫نتایج‬ .‫شدند‬ ‫ارزیابی‬ ‫و‬ ‫محاسب‬ ‫ها‬
‫کل‬ ‫ی‬
19099
‫کال‬ ‫خروجای‬ ‫انارژی‬ ،‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
09099
‫در‬ ‫مگااژول‬
‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬ ،‫هکتار‬
2
/
0
‫بهره‬ ،
‫انرژی‬ ‫وری‬
11
/
9
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ،‫مگاژول‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
‫کلازا‬ ‫توهید‬ ‫شناختی‬
00
/
9
‫گرماای‬ ‫پتانسایل‬ ‫و‬ ‫جهاانی‬ ‫هکتاار‬
‫جهانی‬
99
/
110
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫کیلوگرم‬
‫ورو‬ ،‫همچنین‬ .‫بود‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫دی‬
‫باا‬ ‫فسایلی‬ ‫سوخت‬ ‫های‬
00
/
00
‫و‬
29
/
00
‫باا‬ ‫نیتاروژ‬ ‫کاود‬ ‫و‬
00
/
90
‫و‬
19
/
90
‫ب‬ ،‫درصد‬
‫با‬ .‫داشاتند‬ ‫را‬ ‫کلازا‬ ‫توهید‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫شاخص‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫سهم‬ ‫بیشترین‬ ‫ترتیب‬
‫توهیاد‬ ‫کلای‬ ‫طاور‬
‫در‬ ‫کلازا‬
‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ،‫خاهص‬ ‫انرژی‬ ‫شاخص‬ ‫س‬ ‫هر‬ ‫هحاظ‬ ‫از‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
‫ورودی‬ ‫دو‬ ‫زیااد‬ ‫ساهم‬ ‫دهیال‬ ‫ب‬ ،‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬ .‫بود‬ ‫پایدار‬ ،‫جهانی‬ ‫گرمای‬
‫شاخص‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫و‬ ‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
‫آ‬ ‫زیاد‬ ‫تاثیر‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫ورودی‬ ‫ایان‬ ‫مصارف‬ ‫مادیریت‬ ،‫توهیاد‬ ‫پایاداری‬ ‫روی‬ ‫ها‬
‫توجیا‬ ‫و‬ ‫آماوزش‬ ‫و‬ ‫هاا‬
‫ب‬ ، ‫زمین‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کشاورزا‬
‫تو‬ ،‫محصول‬ ‫توهید‬ ‫پایداری‬ ‫افزای‬ ‫منظور‬
‫صی‬
‫می‬
‫شود‬
.
‫واژه‬
:‫کلیدی‬ ‫های‬
‫بوم‬ ‫ظرفیت‬ ،‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ،‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
‫کربن‬ ‫کارایی‬ ،‫شناختی‬
،
‫نیتروژ‬ ‫کود‬
‫مقدمه‬
2
‫افزای‬
‫دها‬ ‫طی‬ ‫غذا‬ ‫توهید‬ ‫ب‬ ‫نیاز‬
‫گساترش‬ ‫موجاب‬ ،‫اخیار‬ ‫هاای‬
‫نهاده‬ ‫زیاد‬ ‫مصرف‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫صنعتی‬ ‫کشاورزی‬ ‫رویکرد‬
‫پیامد‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ها‬
‫است‬ ‫بوده‬ ‫کشاورزی‬ ‫در‬ ‫پایداری‬ ‫کاه‬ ،‫امر‬ ‫این‬
(Lombardi et al.,
2021)
‫ب‬ ‫کشاورزی‬ ،‫بنابراین‬ .
‫موجاب‬ ،‫غاذا‬ ‫توهیاد‬ ‫سامان‬ ‫یک‬ ‫عنوا‬
1
-
‫دان‬
‫دکتری‬ ‫آموخت‬
‫ا‬
‫زابل‬ ‫دانشگاه‬ ،‫زراعت‬ ‫گروه‬ ،‫گرواکوهوژی‬
‫ایرا‬ ،‫زابل‬ ،
0
-
‫دان‬
‫علاوم‬ ‫دانشاگاه‬ ،‫زراعات‬ ‫گاروه‬ ،‫اگروتکنوهاوژی‬ ‫ارشاد‬ ‫کارشناسای‬ ‫آموختا‬
‫گرگا‬ ‫طبیعی‬ ‫منابع‬ ‫و‬ ‫کشاورزی‬
‫ایرا‬ ، ‫گرگا‬ ،
9
-
‫گرگاا‬ ‫طبیعای‬ ‫مناابع‬ ‫و‬ ‫کشاورزی‬ ‫علوم‬ ‫دانشگاه‬ ،‫زراعت‬ ‫گروه‬ ‫دانشیار‬
، ‫گرگاا‬ ،
‫ایرا‬
0
-
‫مشهد‬ ‫فردوسی‬ ‫دانشگاه‬ ،‫اگروتکنوهوژی‬ ‫گروه‬ ‫استاد‬
‫مشه‬ ،
‫ایرا‬ ،‫د‬
(
*
-
‫نویسنده‬
:‫مسئول‬
Email: hkazemi@gau.ac.ir
)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.76465.1168
‫آهودگی‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫تخلی‬ ،‫محیط‬ ‫تخریب‬ ‫سرعت‬ ‫افزای‬
‫هار‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫ات‬
‫ا‬‫اس‬ ‫اده‬
‫ا‬‫ش‬ ‫اانی‬
‫ا‬‫جه‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫ا‬‫محل‬ ‫اطم‬
‫ا‬‫س‬ ‫دو‬
(Montoya, Gaba, de
Mazancourt, Bretagnolle, & Loreau, 2020)
‫سیاسات‬ .
‫هاای‬
‫غذا‬ ‫توهید‬
‫آهودگی‬ ‫و‬ ‫طبیعی‬ ‫منابع‬ ‫کمبود‬ ‫مسائل‬ ‫حل‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫باید‬
‫و‬ ‫هاا‬
‫سامان‬ ‫پایداری‬
‫توهید‬ ‫های‬
-
‫با‬ .‫باشاد‬ ‫غاذا‬ ‫مصرف‬
‫از‬ ‫اطمیناا‬ ‫منظاور‬
‫ساامان‬ ‫زیستی‬ ‫یابلیت‬
‫ساودمندی‬ ‫بایاد‬ ،‫پایادار‬ ‫محصاول‬ ‫توهیاد‬ ‫هاای‬
‫شاود‬ ‫گرفتا‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ،‫ساهم‬ ‫توهید‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫حفاظت‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ،‫کشاورزی‬
(Lombardi et al., 2021)
،‫انارژی‬ ‫مصارف‬ ‫در‬ ‫کشااورزی‬ ‫ساهم‬ .
‫بوم‬ ‫ردپای‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫شناختی‬
‫سال‬ ‫در‬ ، ‫جها‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫هاای‬
‫یابل‬ ‫افزای‬ ‫اخیر‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫میزا‬ .‫است‬ ‫داشت‬ ‫توجهی‬
‫ای‬
‫تا‬ ‫کشاورزی‬ ‫بخ‬ ‫از‬
0
/
10
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫گیگاتن‬
‫ساال‬ ‫در‬ ‫کاربن‬ ‫اکساید‬
‫مای‬ ‫برآورد‬
‫شاود‬
(Prakash Meena et al., 2021)
‫توهیاد‬ .
‫انتشاار‬ ‫و‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬
‫دی‬ ‫جمل‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫و‬ ‫نیتاروس‬ ‫اکسایدهای‬ ،‫کاربن‬ ‫اکساید‬

4. 061
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
‫بوم‬ ‫نامطلود‬ ‫اثرا‬ ، ‫متا‬
‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ،‫ایلیم‬ ‫تغییر‬ ‫جمل‬ ‫از‬ ‫شناختی‬
‫دنباال‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫پایادار‬ ‫توساع‬ ‫کاه‬ ‫و‬
‫دارد‬
(Jamali, Soufizadeh,
Yeganeh, & Emem, 2021)
‫مای‬ ‫نشاا‬ ‫موجود‬ ‫شواهد‬ .
‫کا‬ ‫دهاد‬
‫دها‬ ‫چناد‬ ‫در‬ ‫ایارا‬ ‫کشااورزی‬ ‫ایلیمی‬ ‫متغیرهای‬ ،‫ایلیم‬ ‫جهانی‬ ‫تغییر‬
‫داد‬ ‫اد‬
‫ا‬‫خواه‬ ‫ارار‬
‫ا‬‫ی‬ ‫ااثیر‬
‫ا‬‫ت‬ ‫ات‬
‫ا‬‫تح‬ ‫را‬ ‫اده‬
‫ا‬‫آین‬
(Koocheki & Nassiri
Mahallati, 2016; Rezaei, Naderi Mahdei, Karimi, &
Shanazi, 2019)
‫این‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫اهگوی‬ ‫در‬ ‫تغییرا‬ ،‫همچنین‬ .
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫افزای‬ ‫موجب‬ ، ‫بخ‬
‫گازهاای‬ ‫انتشاار‬ ‫افازای‬ ‫و‬ ‫شاناختی‬
‫گلخان‬
‫مادیریت‬ ‫در‬ ‫ناوآوری‬ ،‫بناابراین‬ .‫اسات‬ ‫شاده‬ ‫بخا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫ب‬ ‫کشاورزی‬
‫کاه‬ ‫منظور‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫مصرف‬
‫انتشاار‬ ‫و‬ ‫شناختی‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬
‫است‬ ‫ضروری‬ ‫ای‬
(Jamali et al., 2021)
.
‫از‬ ،‫کشااورزی‬ ‫دارد؛‬ ‫وجود‬ ‫تنگاتنگی‬ ‫ارتباط‬ ‫انرژی‬ ‫و‬ ‫کشاورزی‬ ‫بین‬
‫مصرف‬ ،‫طرف‬ ‫یک‬
‫تامین‬ ،‫دیگر‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫کننده‬
‫ب‬ ‫انرژی‬ ‫کننده‬
‫مای‬ ‫زیساتی‬ ‫شاکل‬
‫باشاد‬
(Elsoragaby, Yahya, Mahadi, Mat
Nawi, & Mairghany, 2019)
.
،‫ااورزی‬
‫ا‬‫کش‬ ‫اونی‬
‫ا‬‫کن‬ ‫اعیت‬
‫ا‬‫وض‬ ‫در‬
‫بهره‬ ‫و‬ ‫سودمندی‬
‫ایان‬ ‫در‬ ‫انارژی‬ ‫کارآماد‬ ‫مصرف‬ ‫ب‬ ، ‫محصوال‬ ‫وری‬
‫دارد‬ ‫بساتگی‬ ‫بخا‬
(Kaur, Kumar Vashist, & Brar, 2021;
Kumar et al., 2021)
.
‫دهیال‬ ‫ب‬ ‫کشاورزی‬ ‫بخ‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬
‫ارژی‬
‫ا‬‫ان‬ ‫ااربرد‬
‫ا‬‫ک‬ ‫و‬ ‫ایو‬
‫ا‬‫مکانیزاس‬ ‫ازای‬
‫ا‬‫اف‬
‫اریع‬
‫ا‬‫س‬ ،‫ااری‬
‫ا‬‫تج‬ ‫اای‬
‫ا‬‫ه‬
‫از‬ ‫ار‬
‫ا‬‫ت‬
‫بخ‬
،‫وجاود‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫است؛‬ ‫یافت‬ ‫افزای‬ ‫جها‬ ‫در‬ ‫ایتصادی‬ ‫دیگر‬ ‫های‬
‫ورودی‬ ‫مصرف‬ ‫افزای‬
‫ب‬ ‫ها‬
‫است‬ ‫ممکن‬ ،‫عملکرد‬ ‫حداکثر‬ ‫کسب‬ ‫منظور‬
‫موجب‬
‫و‬ ‫کااه‬ ‫حاال‬ ‫در‬ ‫محیطای‬ ‫مناابع‬ ‫زیارا‬ ‫شود؛‬ ‫پایداری‬ ‫کاه‬
‫آهودگی‬
‫کاارایی‬ ‫بهباود‬ ،‫بناابراین‬ .‫اسات‬ ‫افزای‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫محیطی‬ ‫های‬
‫جملا‬ ‫از‬ ،‫محیطای‬ ‫ناامطلود‬ ‫اثارا‬ ‫کااه‬ ‫دهیال‬ ‫ب‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬
،‫کشااورزی‬ ‫در‬ ‫انارژی‬ ‫کارآماد‬ ‫مصرف‬ .‫است‬ ‫ضروری‬ ،‫پایداری‬ ‫کاه‬
‫ورود‬ ‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫برای‬ ‫دستیابی‬ ‫یابل‬ ‫راهکار‬
‫ی‬
‫ردپاای‬ ‫کااه‬ ،‫هاا‬
‫بوم‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫توهید‬ ‫کاه‬ ،‫شناختی‬
‫مناابع‬ ‫تخریاب‬ ‫کااه‬ ،‫ای‬
‫اسات‬ ‫پایادار‬ ‫کشاورزی‬ ‫ب‬ ‫دستیابی‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫محیطی‬
(Mousavi-
Avval, Rafiee, Jafari, & Mohammadi, 2011)
.
‫ردپااای‬
‫بوم‬
‫میازا‬ ‫تعیاین‬ ‫بارای‬ ‫مناسب‬ ‫شاخصی‬ ،‫کشاورزی‬ ‫شناختی‬
‫مصارف‬
‫ورودی‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ‫تبدیل‬ ‫توسط‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫منابع‬
‫و‬ ‫مزرعا‬ ‫در‬ ‫مصرفی‬ ‫های‬
‫آ‬ ‫ارائ‬
‫مای‬ ‫بارآورد‬ ،‫جهانی‬ ‫هکتار‬ ‫واحد‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫ها‬
،‫بناابراین‬ .‫گاردد‬
‫گلخانا‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫مصرفی‬ ‫انرژی‬ ‫تحلیل‬ ‫برای‬ ‫مناسبی‬ ‫معیار‬
‫ای‬
‫آ‬ .‫است‬ ‫کشاورزی‬ ‫در‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫در‬ ‫چ‬
‫بقی‬ ‫از‬ ‫بی‬ ‫کشاورزی‬ ‫شناختی‬
‫اهمی‬
‫انتشاار‬ ‫موجاب‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫آ‬ ‫در‬ ‫توهیدی‬ ‫و‬ ‫مصرفی‬ ‫انرژی‬ ،‫دارد‬ ‫ت‬
‫می‬ ‫محیط‬ ‫بر‬ ‫کشاورزی‬ ‫تاثیر‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کربن‬
‫طریاق‬ ‫ایان‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شود‬
‫نظام‬ ‫پایداری‬
‫می‬ ‫ارزیابی‬ ‫را‬ ‫کشاورزی‬ ‫های‬
‫کند‬
(Cerutti, Beccaro,
Bagliani, Donno, & Bounous, 2013; Rezaei et al.,
2019)
( ‫چارد‬ ‫اسیدهای‬ ‫از‬ ‫مطلوبی‬ ‫ترکیب‬ ‫داشتن‬ ‫با‬ ‫کلزا‬ .
00
‫تاا‬
02
،‫اوهئیک‬ ‫اسید‬ ‫درصد‬
12
‫تا‬
00
‫و‬ ‫هینوهئیک‬ ‫اسید‬ ‫درصد‬
19
‫تا‬
19
‫درصد‬
‫مناسب‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ،)‫هینوهنیک‬ ‫اسید‬
‫باا‬ ‫روغان‬ ‫توهید‬ ‫برای‬ ‫محصوال‬ ‫ترین‬
‫ماای‬ ‫صاانعتی‬ ‫و‬ ‫خااوراکی‬ ‫مختلاار‬ ‫مصااارف‬
‫باشااد‬
(Jankowski,
Budzynski, & Kijewski, 2015)
‫آ‬ ‫تاامین‬ ‫زنجیره‬ ‫و‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ .
‫ورودی‬ ‫ب‬ ‫شد‬ ‫ب‬
‫ماشاین‬ ،‫کاود‬ ‫مانناد‬ ‫هایی‬
‫فسایلی‬ ‫ساوخت‬ ‫و‬ ‫آال‬
‫پایادار‬ ‫مصارف‬ ‫زمینا‬ ‫در‬ ‫مشکلتی‬ ‫ایرا‬ ‫در‬ ‫آ‬ ‫توسع‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫وابست‬
‫ارزیاابی‬ ‫بناابراین‬ .‫اسات‬ ‫کارده‬ ‫ایجااد‬ ‫محیطای‬ ‫اثارا‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫منابع‬
‫دارد‬ ‫ات‬
‫ا‬‫اهمی‬ ‫ای‬
‫ا‬‫پ‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫ا‬‫ب‬ ،‫ای‬
‫ا‬‫زراع‬ ‫اول‬
‫ا‬‫محص‬ ‫ان‬
‫ا‬‫ای‬ ‫اد‬
‫ا‬‫توهی‬ ‫اداری‬
‫ا‬‫پای‬
(Mousavi-Avval et al., 2011)
.
‫ا‬ ‫تحلیل‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫نرژی‬
‫بوم‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫نظام‬
،‫زراعای‬ ‫های‬
‫جمل‬ ‫از‬ ‫است؛‬ ‫بخ‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬ ‫در‬ ‫رایج‬ ‫کاربردی‬ ‫رویکرد‬
‫می‬
‫روی‬ ‫شاده‬ ‫انجام‬ ‫مطاهعا‬ ‫ب‬ ‫توا‬
‫گنادم‬
(Triticum aestivum)
(Soltani, Rajabi, Zeinali, & Soltani, 2013)
،
‫ا‬
‫ا‬‫یونجا‬
(Medicago sativa)
(Asgharipour, Mousavinik, & Fartout
Enayat, 2016)
،
‫ازا‬
‫ا‬‫کل‬
(Brassica napus)
(Kazemi et al.,
2016)
‫سویا‬ ،
(Glycine max)
(Alimagham, Soltani, Zeinali,
& Kazemi, 2017)
‫غال‬ ‫و‬
(Hoffman et al., 2018)
‫اشااره‬
‫ارزیابی‬ ‫از‬ ‫تلفیقی‬ ‫اما‬ .‫کرد‬
‫باوم‬ ‫ردپاای‬ ،‫انارژی‬ ‫های‬
‫انتشاار‬ ‫و‬ ‫شاناختی‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬
‫جامع‬ ‫راهکار‬ ،‫ای‬
‫نهاده‬ ‫کارآمد‬ ‫مصرف‬ ‫زمین‬ ‫در‬ ‫تری‬
،‫ها‬
‫با‬ ‫خواهاد‬ ‫پایاداری‬ ‫با‬ ‫دساتیابی‬ ‫و‬ ‫محیطی‬ ‫نامطلود‬ ‫اثرا‬ ‫کاه‬
‫ود‬
(Prakash Meena et al., 2021)
‫بسایار‬ ‫مطاهعاا‬ ،‫وجاود‬ ‫ایان‬ ‫باا‬ .
‫اسااس‬ ‫بار‬ ‫زراعای‬ ‫محصاوال‬ ‫توهیاد‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬ ‫زمین‬ ‫در‬ ‫کمی‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫تحلیل‬ ‫تلفیق‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫شناختی‬
‫در‬ ‫ای‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫جها‬ ‫حتی‬ ‫و‬ ‫ایرا‬
‫ارزیابی‬
‫نظام‬ ‫پایداری‬
‫اساتا‬ ‫در‬ ‫آبای‬ ‫گنادم‬ ‫توهیاد‬ ‫مختلار‬ ‫هاای‬
‫ب‬ ‫همدا‬
‫باوم‬ ‫ردپاای‬ ‫تحلیل‬ ‫وسیل‬
‫ایان‬ ‫میازا‬ ،‫داد‬ ‫نشاا‬ ‫شاناختی‬
‫مرسوم‬ ‫کشت‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫شاخص‬
00
/
0
‫حفااظتی‬ ‫کشت‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫و‬
20
/
0
‫اسااس‬ ‫ایان‬ ‫بار‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫جهانی‬ ‫هکتار‬ ‫معادل‬
19
‫و‬
99
‫مازارع‬ ‫از‬ ‫درصاد‬
‫ب‬
‫ناپ‬ ‫و‬ ‫زیااد‬ ‫ناپایاداری‬ ‫باا‬ ‫سطم‬ ‫در‬ ‫ترتیب‬
‫داشاتند‬ ‫یارار‬ ‫کام‬ ‫ایاداری‬
(Naderi Mahdei, Bahrami, Aazami, & Sheklabadi,
2015)
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫ارزیابی‬ .
‫نخاودفرنگی‬ ‫کشت‬ ‫نظام‬ ‫شناختی‬
-
‫خاک‬ ‫بدو‬ ‫گندم‬
‫نظام‬ ‫در‬ ‫ورزی‬
‫مااه‬ ‫پای‬ ‫بر‬ ‫توام‬ ‫یا‬ ‫خاهص‬ ‫کشت‬ ‫های‬
‫نیما‬ ‫منااطق‬ ‫در‬ ،‫کاوددهی‬ ‫و‬ ‫بقایا‬
‫هندوسات‬ ‫خشاک‬
‫کا‬ ‫داد‬ ‫نشاا‬ ‫ا‬
‫شاخص‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫و‬ ‫ویژه‬ ‫انرژی‬ ،‫انرژی‬ ‫خروجی‬ ‫های‬
‫نظاام‬ ‫در‬ ‫شناختی‬
‫شااخص‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫اما‬ ‫بود‬ ‫خاهص‬ ‫کشت‬ ‫نظام‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫توام‬ ‫کشت‬
‫هاای‬
‫بهاره‬ ‫و‬ ‫انارژی‬ ‫مصارف‬ ‫کارایی‬
‫باود‬ ‫عکاس‬ ‫ماورد‬ ‫ایان‬ ،‫انارژی‬ ‫وری‬
(Kumar et al., 2021)
‫سال‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫مقدار‬ .
‫زراعای‬
01
-
1900
‫حدود‬
190110
‫کا‬ ‫اسات‬ ‫شاده‬ ‫گازارش‬ ‫گلستا‬ ‫استا‬ ‫در‬ ‫تن‬
1
/
91
‫رتبا‬ ‫و‬ ‫داده‬ ‫اختصااد‬ ‫خاود‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫کشاور‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫کل‬ ‫توهید‬ ‫از‬ ‫درصد‬
، ‫گلساتا‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ‫کلها‬ ‫شهرستا‬ .‫داراست‬ ‫توهید‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫نخست‬
‫یطب‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫ایان‬ ‫کشات‬ ‫زیار‬ ‫ساطم‬ .‫اسات‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫های‬
‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫محصول‬
‫زراعی‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫کله‬
02
-
1901
‫حدود‬
11000
‫بود‬ ‫هکتار‬
(Jihad-e-Agricultural Organization of Golestan

5. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
061
Province, 2019)
‫کلازا‬ ‫توهید‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬ ، ‫پژوه‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫هدف‬
‫راهکاار‬ ‫ارایا‬ ‫و‬ ‫گلساتا‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ، ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬
‫بارای‬ ‫هاایی‬
‫بهتر‬ ‫مدیریت‬
‫ب‬ ‫توهید‬
،‫کاربن‬ ‫ردپاای‬ ،‫انارژی‬ ‫مصارف‬ ‫کااه‬ ‫منظور‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬
‫می‬ ‫پایداری‬ ‫افزای‬ ‫و‬ ‫ای‬
.‫باشد‬
‫روش‬ ‫و‬ ‫مواد‬
‫ها‬
‫جمع‬ ‫و‬ ‫مطالعه‬ ‫مورد‬ ‫منطقه‬
‫داده‬ ‫آوری‬
‫ها‬
‫زراعی‬ ‫سال‬ ‫در‬ ‫پژوه‬ ‫این‬
02
-
1901
‫وایاع‬ ، ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬
‫داده‬ .‫شد‬ ‫انجام‬ ، ‫گلستا‬ ‫استا‬ ‫در‬
‫مصاحب‬ ‫و‬ ‫پرسشنام‬ ‫توسط‬ ‫ها‬
‫چهره‬
‫کلزاکارا‬ ‫با‬ ‫چهره‬ ‫ب‬
‫جمع‬
‫مطاهعا‬ ‫مورد‬ ‫مزارع‬ ‫تعداد‬ .‫شد‬ ‫آوری‬
‫توساط‬
‫رابط‬
(
1
)
‫شد‬ ‫تعیین‬
(Cochran, 2003)
.
(
1
)
، ‫رابط‬ ‫این‬ ‫در‬
n
، ‫نمون‬ ‫حجم‬
N
،‫آمااری‬ ‫جامعا‬ ‫حجم‬
z
‫خطاای‬
‫یابال‬ ‫اطمیا‬ ‫ضریب‬ ‫معیار‬
( ‫یباول‬
00
/
1
،)
p
‫دارای‬ ‫جمعیات‬ ‫از‬ ‫نسابتی‬
( ‫معین‬ ‫صفتی‬
0
/
9
،)
q
( ‫معاین‬ ‫صفتی‬ ‫فاید‬ ‫جمعیت‬ ‫از‬ ‫نسبتی‬
0
/
9
‫و‬ )
d
‫بارای‬ ‫پرسشانام‬ ‫تعاداد‬ ‫اسااس‬ ‫ایان‬ ‫بر‬ .‫بود‬ ‫یبول‬ ‫یابل‬ ‫احتماهی‬ ‫دیت‬
‫کلزاکااارا‬
09
‫روش‬ ‫بااا‬ ‫کشاااورزا‬ ‫انتخاااد‬ .‫شااد‬ ‫گرفتاا‬ ‫نظاار‬ ‫در‬
‫نمون‬
.‫شد‬ ‫انجام‬ ‫تصادفی‬ ‫برداری‬
‫انرژی‬ ‫تحلیل‬
‫ب‬
‫ورودی‬ ‫انرژی‬ ‫معادل‬ ‫محاسب‬ ‫رای‬
‫کشت‬ ‫در‬ ‫خروجی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫بوم‬
‫هاای‬
‫مهم‬ ‫ابتدا‬ ،‫کلزا‬
‫ورودی‬ ‫ترین‬
‫و‬ ‫تعیاین‬ ‫مزارع‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫خروجی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫شایمیایی‬ ‫کودهای‬ ‫ورودی‬ ‫درخصود‬ .‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫آ‬ ‫میانگین‬ ‫سپس‬
‫آفت‬ ‫و‬
‫ک‬
‫آ‬ ‫موثر‬ ‫مقدار‬ ،‫ها‬
‫و‬ ‫ورودی‬ ‫هار‬ ‫انرژی‬ ‫معادل‬ .‫شد‬ ‫تعیین‬ ‫ها‬
‫(جدول‬ ‫مربوط‬ ‫انرژی‬ ‫تبدیل‬ ‫ضریب‬ ‫در‬ ‫مقدار‬ ‫ضرد‬ ‫با‬ ،‫خروجی‬ ‫نیز‬
1
)
‫شاد‬ ‫محاساب‬
(Asgharipour et al., 2016)
.
‫مناابع‬
‫ماورد‬ ‫کاودی‬
.‫بود‬ ‫آمونیوم‬ ‫سوهفا‬ ‫و‬ ‫تریپل‬ ‫فسفا‬ ‫سوپر‬ ،‫اوره‬ ‫کلزا‬ ‫مزارع‬ ‫در‬ ‫استفاده‬
‫جدول‬
2
-
‫معادل‬ ‫و‬ ‫میانگین‬
‫ورودی‬ ‫انرژی‬ ‫های‬
‫بوم‬ ‫در‬ ‫خروجی‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫کالله‬ ‫شهرستان‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
Table 1- Average values and energy equivalents of inputs and output in canola farming ecosystem in Kalaleh county
‫منابع‬
References
‫معادل‬
‫انرژی‬
Energy equivalents (MJ unit-1
)
‫میانگین‬
Average
‫واحد‬
Unit
‫متغیر‬
Item
Ozkan, Fert, & Karadeniz, 2007
1.96
15.00
‫ساعت‬
h
‫کارگری‬ ‫نیروی‬
Human labor
Kaltsas, Mamolos, Tsatsarelis, Nanos, & Kalburtji,
2007
142.70
2.92
‫کیلوگرم‬
kg
‫ماشین‬
‫آال‬
Machinery
Ozkan et al., 2007
56.31
110.00
‫هیتر‬
L
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
Fossil fuel
Unakitan, Hurma, & Yilmaz, 2010
60.6
84.87
‫کیلوگرم‬
kg
‫نیتروژ‬ ‫کود‬
Nitrogen fertilizer
Alcaoz, Ozcatalbas, & Kizilay, 2009
11.1
42.07
‫کیلوگرم‬
kg
‫فسفر‬ ‫کود‬
Phosphorus
fertilizer
Esengun, Erdal, Gunduz, & Erdal, 2007
1.12
24.42
‫کیلوگرم‬
kg
‫گوگرد‬ ‫کود‬
Sulfur fertilizer
Rathke & Diepenbrock, 2006
287
1.30
‫هیتر‬
L
‫علر‬
‫ک‬
Herbicide
Rathke & Diepenbrock, 2006
237
1.00
‫هیتر‬
L
‫حشره‬
‫ک‬
Insecticide
Strapatsa, Nanos, & Tsatsarelis, 2006
99
1.25
‫هیتر‬
L
‫یارچ‬
‫ک‬
Fungicide
Rowsell, Jobler, Earl, Coyle, & Hawkins, 2007
29.2
6.80
‫کیلوگرم‬
kg
‫بذر‬
Seed
Rathke & Diepenbrock, 2006
28.3
2238.6
‫کیلوگرم‬
kg
‫دان‬ ‫عملکرد‬
Canola yield
‫جمع‬ ‫با‬ ‫مزرع‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫نیز‬ ‫کل‬ ‫انرژی‬ ‫ورودی‬
‫انرژی‬ ‫معادل‬ ‫مقادیر‬
‫ورودی‬ ‫تمام‬
‫و‬ ‫انارژی‬ ‫ورودی‬ ،‫همچناین‬ .‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫مزرع‬ ‫آ‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫میاانگین‬ ‫باا‬ ،‫کلازا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫برای‬ ‫انرژی‬ ‫خروجی‬
‫کال‬ ‫از‬ ‫گیاری‬
09
‫مهام‬ ، ‫پاژوه‬ ‫ایان‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫کلزا‬ ‫مزرع‬
‫شااخص‬ ‫تارین‬
‫هاای‬

6. 061
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
‫بهاره‬ ،‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬ ‫شامل‬ ‫انرژی‬
،‫انارژی‬ ‫وری‬
،‫ویاژه‬ ‫انارژی‬
‫انرژی‬
‫ارزیاابی‬ ‫بارای‬ ‫کل‬ ‫خروجی‬ ‫انرژی‬ ‫و‬ ‫کل‬ ‫ورودی‬ ‫انرژی‬ ،‫خاهص‬
( ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫کارایی‬
‫رابط‬
‫هاای‬
(
0
)
‫تاا‬
(
0
)
)
(Asgharipour et al.,
2016; Alimagham et al., 2017)
‫محاساب‬ ،‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ،
.‫شدند‬
(
0
)
( )
(
9
)
Energy productivity
(
0
)
Specific energy =
(
0
)
–
‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬
‫ب‬ ‫شناختی‬
‫جاذد‬ ‫بارای‬ ‫نیااز‬ ‫ماورد‬ ‫زماین‬ ‫مقدار‬ ‫عنوا‬
‫آهودگی‬
‫زیست‬ ‫های‬
‫نهاده‬ ‫مصرف‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ ‫محیطی‬
‫مناابع‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫تعیاین‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫زراعی‬ ‫سال‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫هکتار‬ ‫حسب‬ ‫بر‬
‫می‬
‫ایان‬ ‫در‬ ‫پایاداری‬ ‫نتیجا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کاربن‬ ‫ردپاای‬ ‫ارزیاابی‬ ‫مبنای‬ .‫شود‬
‫در‬ ‫کاربن‬ ‫جاذد‬ ‫معیاار‬ .‫باود‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫جذد‬ ،‫تحقیق‬
‫نظام‬
‫دییق‬ ‫معیار‬ ‫زراعی‬ ‫های‬
‫پایاداری‬ ‫و‬ ‫کاربن‬ ‫ردپاای‬ ‫ارزیابی‬ ‫در‬ ‫تری‬
‫است‬
(Guzman, Marrero, & Arellano, 2013)
‫ز‬ ‫هکتار‬ ‫هر‬ .
‫مین‬
‫جذد‬ ‫توانایی‬
2
/
1
‫در‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫ک‬ ‫شرایطی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫را‬ ‫کربن‬ ‫تن‬
‫ناپایادار‬ ‫محیطای‬ ‫هحااظ‬ ‫از‬ ،‫باشاد‬ ‫مقدار‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫بی‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫یک‬
‫بود‬ ‫خواهد‬
(Naderi Mahdei et al., 2015)
‫ردپاای‬ ‫ارزیاابی‬ ‫برای‬ .
‫در‬ ‫محیطی‬ ‫پایداری‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫کربن‬
‫از‬ ، ‫پاژوه‬ ‫این‬
‫محاور‬ ‫مکاا‬ ‫رویکارد‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫مدل‬
( ‫شاد‬ ‫استفاده‬
‫رواباط‬
(
0
)
‫تاا‬
(
2
)
)
(Kissinger & Gottlieb, 2012;
Guzman et al., 2013)
.
(
0
)
∑ ( )
(
1
)
(
2
)
( )
،‫مدل‬ ‫این‬ ‫در‬
EFt
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫شاخص‬ ،
‫هکتاار‬ ‫حساب‬ ‫بار‬ ‫شاناختی‬
،‫جهانی‬
EC
‫زغاال‬ ‫گارم‬ ‫هار‬ ‫توساط‬ ‫انارژی‬ ‫توهید‬ ‫توانایی‬ ،
( ‫سان‬
09
،)‫کیلوژول‬
Ei
‫عامل‬ ‫انرژی‬ ،
i
،‫کیلاوژول‬ ‫حساب‬ ‫بار‬
C0
‫یاک‬ ‫تواناایی‬ ،
( ‫تن‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫کربن‬ ‫جذد‬ ‫برای‬ ‫زمین‬ ‫هکتار‬
2
/
1
،)‫تن‬
Fi
‫عامل‬ ‫انرژی‬ ،
i
،‫ام‬
EQF
‫معادل‬ ‫عامل‬
‫عامل‬ ‫ساز‬
i
‫با‬ ‫موهاد‬ ‫زماین‬ ‫تبادیل‬ ‫بارای‬ ‫ام‬
،‫جهانی‬ ‫هکتار‬
Pc
‫زغال‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫کربن‬ ‫درصد‬ ،
( ‫سن‬
20
/
9
‫بر‬ )‫درصد‬
،‫گرم‬ ‫حسب‬
Oc
‫زغال‬ ‫درصد‬ ،
‫با‬ ‫شاده‬ ‫باازدهی‬ ‫سن‬
‫گیاهاا‬ ‫وسایل‬
( ‫معادل‬
910
/
9
‫و‬ ‫گرم‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ )‫درصد‬
K
‫تبادیل‬ ‫بارای‬ ‫ثابت‬ ‫ضریب‬ ،
( ‫تن‬ ‫ب‬ ‫گرم‬
1999999
‫است‬ )
(Rezaei et al., 2019)
.
‫الناناه‬ ‫اازهاای‬ ‫انتشاار‬ ‫ارزیابی‬
‫ارماای‬ ‫پتانسایل‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫جهانی‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫مقدار‬
‫ای‬
‫خاام‬ ‫مقاادیر‬ ‫ضارد‬ ‫طریاق‬ ‫از‬ ‫توهیدشده‬
‫ورودی‬
‫آ‬ ‫ب‬ ‫مربوط‬ ‫انتشار‬ ‫ضریب‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫مصرف‬ ‫های‬
‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫ها‬
(Asgharipour et al., 2016)
‫(جدول‬
0
.)
‫جدول‬
1
-
‫گلخانه‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫ضریب‬
‫ورودی‬ ‫برای‬ )‫(گرم‬ ‫ای‬
‫های‬
‫آن‬ ‫جهانی‬ ‫گرمایش‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫شیمیایی‬
‫ها‬
Table 2- Emission coefficient of greenhouse gases (g) for chemical inputs and their global warming potential
‫منبع‬
Reference
‫متان‬
CH4
‫نیتروس‬ ‫اکسید‬
N2O
‫دی‬
‫کربن‬ ‫اکسید‬
CO2
‫ورودی‬
Input
Kramer, Moll, &
Nonhebel, 1999
5.20
0.70
3560
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
Fossil fuel
Snyder, Bruulsema,
Jensen, & Fixen, 2009
3.70
0.03
3100
‫نیتروژ‬ ‫کود‬
Nitrogen fertilizer
Snyder et al., 2009
1.80
0.02
1000
‫فسفر‬ ‫کود‬
Phosphorus fertilizer
Bhatarai, Abagandura,
Nleya, & Kumar, 2021
1
0.01
700
‫گوگرد‬ ‫کود‬
Sulphur fertilizer
Asgharipour et al., 2016
0.01
0.02
5100
‫علر‬
‫ک‬
Herbicide
Asgharipour et al., 2016
0.01
0.02
5100
‫حشره‬
‫ک‬
Insecticide
Asgharipour et al., 2016
0.01
0.02
5100
‫یارچ‬
‫ک‬
Fungicide
Asgharipour et al., 2016
21
310
1
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫عامل‬
‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
GWP CO2e factor

7. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
061
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫مقدار‬
‫می‬ ‫را‬ ‫منتشرشده‬ ‫ای‬
‫واحاد‬ ‫هر‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫توا‬
‫و‬ ‫محصاول‬ ‫وز‬ ‫واحاد‬ ‫هر‬ ،‫محصول‬ ‫توهید‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫زمین‬
‫هار‬
‫کارد‬ ‫محاساب‬ ‫انارژی‬ ‫خروجای‬ ‫یاا‬ ‫ورودی‬ ‫از‬ ‫واحد‬
(Soltani et al.,
2013)
‫گلخانا‬ ‫گازهاای‬ ‫انتشاار‬ ‫میزا‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬ .
‫دی‬ ‫ای‬
‫اکساید‬
‫باا‬ ‫رابط‬ ‫در‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫متا‬ ‫و‬ ‫نیتروس‬ ‫اکسید‬ ،‫کربن‬
‫ورودی‬
‫سموم‬ ‫و‬ ‫گوگرد‬ ‫و‬ ‫فسفر‬ ، ‫نیتروژ‬ ‫کودهای‬ ،‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫های‬
‫حسب‬ ‫بر‬ ‫شیمیایی‬
‫و‬ ‫شاد‬ ‫کمای‬ ‫کلازا‬ ‫توهیاد‬ ‫بارای‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
‫گلخانا‬ ‫گااز‬ ‫هر‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬ ‫سپس‬
‫نظاام‬ ‫ایان‬ ‫بارای‬ ‫ای‬
‫زیلیواکیس‬ ‫روش‬ ‫ب‬ ‫زراعی‬
(Tzilivakis, Warner, May, Lewis,
& Jaggard, 2005)
،‫جهااانی‬ ‫گرمااای‬ ‫پتانساایل‬ .‫شااد‬ ‫محاسااب‬
‫تعیین‬
‫گلخانا‬ ‫اثر‬ ‫از‬ ‫گاز‬ ‫یک‬ ‫نسبی‬ ‫سهم‬ ‫کننده‬
‫با‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫اثارا‬ ‫عناوا‬
‫ن‬
‫اسات‬ ‫آینده‬ ‫در‬ ‫انتخابی‬ ‫زما‬ ‫و‬ ‫حاضر‬ ‫زما‬ ‫بین‬ ‫تجمعی‬ ‫تابشی‬ ‫یروی‬
‫شاده‬ ‫ایجااد‬ ‫حاال‬ ‫زما‬ ‫در‬ ‫منتشرشده‬ ‫گاز‬ ‫واحد‬ ‫جرم‬ ‫یک‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫ک‬
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫انتشارها‬ .‫است‬
‫ب‬ ،‫کربن‬ ‫اکسید‬
،‫مرجاع‬ ‫گااز‬ ‫عنوا‬
‫ادازه‬
‫ا‬‫ان‬
‫ای‬
‫ا‬‫م‬ ‫اری‬
‫ا‬‫گی‬
‫اوند‬
‫ا‬‫ش‬
(Yousefi, Mahdavi Damghani, &
Khoramivafa, 2014b)
‫اکساید‬ ‫و‬ ‫متاا‬ ‫جهاانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬ .
‫ب‬ ‫نیز‬ ‫سال‬ ‫صد‬ ‫از‬ ‫بی‬ ‫زمانی‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫نیتروس‬
‫حدود‬ ‫ترتیب‬
01
‫و‬
919
‫شد‬ ‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬
(Asgharipour et al., 2016)
‫اثر‬ ‫میزا‬ ،‫انتها‬ ‫در‬ .
‫گلخان‬
‫توسط‬ ‫ای‬
‫رابط‬
(
0
)
‫گردید‬ ‫تعیین‬
(Kramer et al., 1999)
.
(
0
)
، ‫رابط‬ ‫این‬ ‫در‬
GWP
‫و‬ ‫جهاانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
Mi
‫گااز‬ ‫جارم‬
.‫است‬ ‫انتشاریافت‬
‫اط‬
‫ا‬‫توس‬ ‫از‬
‫ا‬‫نی‬ ‫اربن‬
‫ا‬‫ک‬ ‫ارف‬
‫ا‬‫مص‬ ‫اارایی‬
‫ا‬‫ک‬
‫ا‬
‫ا‬‫رابط‬
(
19
)
‫اد‬
‫ا‬‫ش‬ ‫اب‬
‫ا‬‫محاس‬
(Yousefi, Khoramivafa, & Mondani, 2014a)
.
(
19
)
‫بیاا‬ ‫کاربن‬ ‫معادل‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫باید‬ ‫محصول‬ ‫عملکرد‬ ، ‫رابط‬ ‫این‬ ‫در‬
‫معماوال‬ ‫را‬ ‫کاربن‬ ‫محتوای‬ .‫شود‬
00
‫نظار‬ ‫در‬ ‫کال‬ ‫عملکارد‬ ‫از‬ ‫درصاد‬
‫ماای‬
‫گیرنااد‬
(Bolinder, Janzen, Gregorich, Angers, &
Vanden Bygaart, 2007)
‫پتانسایل‬ ‫کا‬ ‫دهیال‬ ‫ایان‬ ‫با‬ ‫همچنین‬ .
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬
‫تعیاین‬ ‫بارای‬ ،‫است‬ ‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫با‬ ‫کاربن‬ ‫موهکاوهی‬ ‫وز‬ ‫نسابت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مقادار‬ ‫این‬ ‫باید‬ ‫کربن‬ ‫محتوای‬
‫دی‬
‫کر‬ ‫ضرد‬ ‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫معموال‬ ‫ک‬ ‫د‬
00
/
10
‫حدود‬ ‫یا‬
01
/
9
‫می‬
‫باشاد‬
(Yousefi et al., 2014a)
‫ارزیابی‬ ‫برای‬ ‫پایداری‬ ‫شاخص‬ ،‫نهایت‬ ‫در‬ .
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫ذخیره‬ ،‫انرژی‬ ‫جریا‬
‫ای‬
(Yousefi et
al., 2014b)
‫کلازا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬
‫ت‬
‫وساط‬
‫رابطا‬
(
11
)
‫شاد‬ ‫محاساب‬
(Lal, 2004)
.
(
11
)
، ‫رابط‬ ‫این‬ ‫در‬
Co
‫و‬
Ci
‫ب‬
‫معادل‬ ‫و‬ ‫خروجی‬ ‫کربن‬ ‫معادل‬ ‫ترتیب‬
‫ورودی‬ ‫کربن‬
.‫است‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫معادل‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫ورودی‬ ‫کربن‬ ‫محتوای‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬
‫محتاوای‬ ‫باید‬ ‫نیز‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫دی‬
‫آ‬ ‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫دی‬ ‫با‬ ‫کربن‬ ‫موهکوهی‬ ‫وز‬ ‫نسبت‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫اکساید‬
‫کرد‬ ‫ضرد‬ ‫کربن‬
(Yousefi et al., 2014b)
‫مرباوط‬ ‫محاسبا‬ ‫تمام‬ .
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫میزا‬ ‫تعیین‬ ‫ب‬
‫انتشار‬ ‫و‬ ‫شناختی‬
‫گلخانا‬ ‫گازهای‬
‫ای‬
‫شاخص‬ ‫و‬
‫آ‬ ‫های‬
‫نارم‬ ‫توساط‬ ،‫ها‬
‫افازار‬
EXCEL 2007
.‫شاد‬ ‫انجاام‬
‫ک‬ ‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫پرسشنام‬ ‫اعتماد‬ ‫یابلیت‬ ‫همچنین‬
21
/
9
.‫بود‬
‫بحث‬ ‫و‬ ‫نتایج‬
‫انرژی‬ ‫ارزیابی‬
‫انرژی‬ ‫مقدار‬
‫در‬ ‫کلازا‬ ‫زراعای‬ ‫نظاام‬ ‫در‬ ‫آ‬ ‫ردپاای‬ ‫و‬ ‫ورودی‬ ‫هاای‬
‫جدول‬ ‫در‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
9
.‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشا‬
‫حمایت‬ ‫انرژی‬ ‫هما‬ ‫یا‬ ‫کل‬ ‫ورودی‬ ‫انرژی‬
‫کلازا‬ ‫زراعای‬ ‫نظام‬ ‫کننده‬
‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬
19099
‫(جدول‬ ‫بود‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
0
‫کمتر‬ ‫ک‬ )
‫مقاااادار‬ ‫از‬
90
/
11120
(Mousavi-Avval et al., 2011)
‫و‬
10
/
10009
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
(Kazemi et al., 2016)
‫توهیاد‬ ‫بارای‬
‫نشا‬ ‫ک‬ ‫بود‬ ‫گلستا‬ ‫استا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬
‫بارای‬ ‫انارژی‬ ‫کمتر‬ ‫مصرف‬ ‫دهنده‬
.‫است‬ ‫مورد‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫مقایس‬ ‫در‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬
، ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫دان‬ ‫عملکرد‬
0
/
0092
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
‫ب‬
‫نشا‬ ‫ک‬ ‫کل‬ ‫خروجی‬ ‫انرژی‬ ،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ .‫آمد‬ ‫دست‬
‫انا‬ ‫دهنده‬
‫رژی‬
‫می‬ ‫کلزا‬ ‫دان‬ ‫عملکرد‬ ‫برای‬ ‫معادل‬
،‫باشد‬
09099
‫باود‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
‫(جدول‬
0
‫مقدار‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ،‫مقدار‬ ‫این‬ .)
00
/
09102
(Mousavi-Avval
et al., 2011)
‫و‬
99
/
09901
‫هکتاار‬ ‫در‬ ‫مگااژول‬
(Kazemi et al.,
2016)
‫اام‬
‫ا‬‫نظ‬ ‫ارای‬
‫ا‬‫ب‬
‫ا‬
‫ا‬‫ه‬
‫ا‬
‫ا‬‫ک‬ ‫اود‬
‫ا‬‫ب‬ ‫اتا‬
‫ا‬‫گلس‬ ‫اتا‬
‫ا‬‫اس‬ ‫در‬ ‫ازا‬
‫ا‬‫کل‬ ‫ای‬
‫ا‬‫زراع‬ ‫ای‬
‫نشا‬
‫باا‬ ‫مقایسا‬ ‫در‬ ‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫بیشاتر‬ ‫عملکرد‬ ‫دهنده‬
‫در‬ ‫کلازا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬ .‫است‬ ‫ذکرشده‬ ‫مطاهعا‬
‫کله‬ ‫شهرستا‬
2
/
0
‫(جدول‬ ‫بود‬
0
‫نظام‬ ‫برای‬ ‫شاخص‬ ‫این‬ ‫مقدار‬ .)
‫های‬
‫مطاهعا‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫گلساتا‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬
‫با‬ ‫مجازا‬
‫ترتیاب‬
90
/
9
(Mousavi-Avval et al., 2011)
‫و‬
00
/
9
(Kazemi et al.,
2016)
‫انارژی‬ ‫تبدیل‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫کارامدی‬ ‫بنابراین‬ .‫بود‬
‫هاای‬
‫از‬ ‫بیشاتر‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫دان‬ ‫عملکرد‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫انرژی‬ ‫ب‬ ‫ورودی‬
‫این‬
‫بهاره‬ ‫شااخص‬ ‫مقادار‬ .‫اسات‬ ‫زراعای‬ ‫نظام‬ ‫دو‬
،‫انارژی‬ ‫وری‬
11
/
9
‫(جدول‬ ‫بود‬ ‫مگاژول‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
0
.)
‫واحاد‬ ‫هر‬ ‫ازای‬ ‫ب‬ ،‫دیگر‬ ‫عبار‬ ‫ب‬
،‫ورودی‬ ‫انرژی‬
11
/
9
‫ب‬ ، ‫دان‬ ‫کیلوگرم‬
،‫زراعای‬ ‫نظاام‬ ‫خروجای‬ ‫عناوا‬
‫بهاره‬ ‫بارای‬ ‫معکاوس‬ ‫شاخص‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫توهید‬
‫شااخص‬ ،‫انارژی‬ ‫وری‬
‫آ‬ ‫مقدار‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫ویژه‬ ‫انرژی‬
09
/
0
‫ب‬ ‫کیلوگرم‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
‫آماد‬ ‫دست‬
‫(جدول‬
0
.)

8. 066
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
‫جدول‬
3
-
‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫و‬ )‫هکتار‬ ‫در‬ ‫(مگاژول‬ ‫انرژی‬ ‫مقادیر‬
‫ورودی‬ )‫جهانی‬ ‫(هکتار‬
‫بوم‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫کالله‬ ‫شهرستان‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
Table 3- Energy values (Mj ha-1
) of inputs and their carbon footprint (gha) in canola farming ecosystem in Kalaleh county
‫کل‬ ‫ردپای‬ ‫از‬ ‫درصد‬
Contribution of total foot print (%)
‫ردپا‬
Foot print
‫انرژی‬ ‫مقدار‬
Enrgy value
‫ورودی‬
Input
0.2
0.002
29.4
‫کارگری‬ ‫نیروی‬
Human labor
3
0.03
416
‫ماشین‬
‫آال‬
Machinery
46.46
0.46
6190
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
Fossil fuel
39.24
0.39
5140
‫نیتروژ‬ ‫کود‬
Nitrogen fertilizer
4
0.04
467
‫فسفر‬ ‫کود‬
Phosphorus fertilizer
0.2
0.002
27.4
‫گوگرد‬ ‫کود‬
Sulphur fertilizer
3
0.03
373
‫علر‬
‫ک‬
Herbicide
2
0.02
237
‫حشره‬
‫ک‬
Insecticide
0.9
0.009
123
‫یارچ‬
‫ک‬
Fungicide
1
0.01
198
‫بذر‬
Seed
100.00
0.99
13200
‫کل‬
Total
‫جدول‬
4
-
‫شاخص‬
‫بوم‬ ‫در‬ ‫انرژی‬ ‫های‬
‫کالله‬ ‫شهرستان‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
Table 4- Energy indices in canola farming ecosystem in Kalaleh county
‫مقدار‬
Value
‫واحد‬
Unit
‫شاخص‬
Index
4.8
-
‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬
Energy use efficiency
0.17
‫مگاژول‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
kg MJ-1
‫بهره‬
‫انرژی‬ ‫وری‬
Energy productivity
5.90
‫کیلوگرم‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
MJ kg-1
‫ویژه‬ ‫انرژی‬
Specific energy
50200
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
MJ ha-1
‫خاهص‬ ‫انرژی‬
Net energy
13200
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
MJ ha-1
‫کل‬ ‫ورودی‬ ‫انرژی‬
Total energy input
63400
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
MJ ha-1
‫کل‬ ‫خروجی‬ ‫انرژی‬
Total energy output
،‫توهیادی‬ ‫کلازای‬ ‫دان‬ ‫واحد‬ ‫هر‬ ‫ازای‬ ‫ب‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫یعنی‬
09
/
0
‫مقدار‬ .‫است‬ ‫مگاژول‬
‫شاخص‬
‫بهاره‬ ‫هاای‬
‫با‬ ‫انارژی‬ ‫وری‬
‫ترتیاب‬
10
/
9
(Mousavi-Avval et al., 2011)
‫و‬
10
/
9
‫ااژول‬
‫ا‬‫مگ‬ ‫در‬ ‫اوگرم‬
‫ا‬‫کیل‬
(Kazemi et al., 2016)
‫ب‬ ‫ویژه‬ ‫انرژی‬ ‫و‬
‫ترتیب‬
01
/
2
(Mousavi-
Avval et al., 2011)
‫و‬
00
/
2
‫کیلاوگرم‬ ‫در‬ ‫مگااژول‬
(Kazemi et
al., 2016)
‫انارژی‬ ‫شااخص‬ .‫باود‬ ‫گلساتا‬ ‫استا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫برای‬
‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫برای‬ ‫خاهص‬
09099
‫در‬ ‫مگااژول‬
‫(جدول‬ ‫شد‬ ‫محاسب‬ ‫هکتار‬
0
‫مقادار‬ ‫از‬ ‫بیشاتر‬ ‫مقدار‬ ‫این‬ .)
90
/
90910
(Mousavi-Avval et al., 2011)
‫و‬
21
/
90091
‫هکتاار‬ ‫در‬ ‫مگاژول‬
(Kazemi et al., 2016)
‫کا‬ ‫باود‬ ‫گلستا‬ ‫استا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫برای‬
‫نشاا‬
‫در‬ ‫ازا‬
‫ا‬‫کل‬ ‫توهیاد‬ ‫بیشاتر‬ ‫پایاداری‬ ‫و‬ ‫انارژی‬ ‫کمتار‬ ‫اتالف‬ ‫دهناده‬
‫مذکور‬ ‫موارد‬ ‫با‬ ‫مقایس‬ ‫در‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
.‫است‬

9. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
061
‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫ارزیابی‬
‫ب‬ ‫توج‬ ‫با‬ ، ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬
‫کال‬ ‫میزا‬
‫معادل‬ ،‫شده‬ ‫محاسب‬ ‫مصرفی‬ ‫انرژی‬
00
/
9
‫ب‬ ‫جهانی‬ ‫هکتار‬
‫آماد‬ ‫دست‬
‫(جدول‬
9
.)
‫باوم‬ ‫ظرفیت‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫بسیار‬ ‫مقدار‬ ‫این‬
‫هکتاار‬ ‫هار‬ ‫شاناختی‬
‫زیرا‬ ‫است؛‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫برای‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫زمین‬
،‫زمین‬ ‫هکتار‬ ‫هر‬ ‫توانایی‬
،‫کربن‬ ‫جذد‬ ‫برای‬
2
/
1
‫می‬ ‫تن‬
‫باشد‬
(Rezaei et al., 2019)
‫بنابراین‬ .
‫زیست‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ، ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬
‫مای‬ ‫پایدار‬ ،‫محیطی‬
.‫باشاد‬
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫میزا‬ ‫پژوهشی‬ ‫در‬
‫سایب‬ ‫توهیاد‬ ‫شاناختی‬
‫در‬ ‫خیاار‬ ‫و‬ ‫زمینای‬
‫ب‬ ‫بهار‬ ‫شهرستا‬
‫ترتیب‬
99
/
0
‫و‬
09
/
9
‫شاده‬ ‫محاساب‬ ‫جهاانی‬ ‫هکتاار‬
‫است‬
(Rezaei et al., 2019)
‫تاثیر‬ ‫بیشترین‬ ،‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫ورودی‬ .
‫بوم‬ ‫ردپای‬ ‫بر‬
( ‫داشات‬ ‫را‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫شناختی‬
00
/
00
‫(جدول‬ )‫درصد‬
9
‫بااالی‬ ‫دفعاا‬ ، ‫آ‬ ‫اصالی‬ ‫علات‬ ‫ک‬ )
‫خااک‬
‫و‬ ‫ورزی‬
‫ماشین‬ ‫بود‬ ‫فرسوده‬
‫کااه‬ .‫باود‬ ‫بررسای‬ ‫مورد‬ ‫مزارع‬ ‫اغلب‬ ‫در‬ ‫آال‬
‫این‬
‫ا‬‫ماش‬ ‫ورود‬ ‫اا‬
‫ا‬‫دفع‬
‫اارب‬
‫ا‬‫ک‬ ‫اق‬
‫ا‬‫طری‬ ‫از‬ ، ‫ا‬
‫ا‬‫مزرع‬ ‫ا‬
‫ا‬‫ب‬ ‫آال‬
‫روش‬ ‫رد‬
‫اای‬
‫ا‬‫ه‬
‫خاک‬
‫ماشاین‬ ‫نوساازی‬ ‫و‬ ‫طارف‬ ‫یک‬ ‫از‬ ،‫حفاظتی‬ ‫ورزی‬
‫طارف‬ ‫از‬ ‫آال‬
‫ا‬
‫ا‬‫ب‬ ‫ا‬
‫ا‬‫توج‬ ‫اا‬
‫ا‬‫ب‬ .‫ات‬
‫ا‬‫اس‬ ‫اوثر‬
‫ا‬‫م‬ ‫ورودی‬ ‫ان‬
‫ا‬‫ای‬ ‫ارف‬
‫ا‬‫مص‬ ‫ااه‬
‫ا‬‫ک‬ ‫در‬ ،‫ار‬
‫ا‬‫دیگ‬
‫کااه‬ ‫بار‬ ‫عالوه‬ ‫آ‬ ‫مصرف‬ ‫کاه‬ ،‫ورودی‬ ‫این‬ ‫بود‬ ‫تجدیدناپذیر‬
‫هزین‬
.‫اسات‬ ‫ماوثر‬ ‫نیاز‬ ‫محیط‬ ‫آهودگی‬ ‫کاه‬ ‫در‬ ،‫ایتصادی‬ ‫های‬
‫کاود‬
‫ردپای‬ ‫از‬ ‫سهم‬ ‫دومین‬ ، ‫نیتروژ‬
‫داشات‬ ‫را‬ ‫کلازا‬ ‫زراعای‬ ‫نظاام‬ ‫در‬ ‫کال‬
(
00
/
90
( ‫فسافر‬ ‫کودهاای‬ ‫ساهم‬ ‫از‬ ‫بیشاتر‬ ‫بسیار‬ ،‫مقدار‬ ‫این‬ .)‫درصد‬
0
( ‫گوگرد‬ ‫و‬ )‫درصد‬
0
/
9
.‫باود‬ ‫زراعای‬ ‫نظاام‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کل‬ ‫ردپای‬ ‫از‬ )‫درصد‬
‫تنااود‬ ‫اجارای‬ ‫و‬ ‫امکا‬ ‫حد‬ ‫تا‬ )‫(گاوی‬ ‫دامی‬ ‫کود‬ ‫مصرف‬
‫زراعای‬ ‫هاای‬
‫هگوم‬ ‫با‬ ‫مناسب‬
‫مناسب‬ ‫رشد‬ ‫یابلیت‬ ‫ک‬ ‫سویا‬ ‫مانند‬ ‫هایی‬
‫منطقا‬ ‫این‬ ‫در‬
‫مصارف‬ ‫با‬ ‫نیااز‬ ‫کاه‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫خاک‬ ‫نیتروژ‬ ‫تامین‬ ‫در‬ ،‫دارند‬ ‫را‬
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫ورودی‬ ‫دو‬ ،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ .‫است‬ ‫موثر‬ ‫شیمیایی‬ ‫کودهای‬
، ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫و‬
19
/
20
‫موجاب‬ ‫را‬ ‫کلازا‬ ‫توهیاد‬ ‫کاربن‬ ‫ردپاای‬ ‫از‬ ‫درصد‬
‫کااه‬ ‫در‬ ،‫ورودی‬ ‫دو‬ ‫ایان‬ ‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫و‬ ‫مدیریت‬ ،‫بنابراین‬ .‫شدند‬
‫کرب‬ ‫ردپای‬
‫محصاول‬ ‫این‬ ‫توهید‬ ‫محیطی‬ ‫پایداری‬ ‫افزای‬ ‫و‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫ن‬
.‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫موثر‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬
‫النانه‬ ‫اازهای‬ ‫انتشار‬
‫جهانی‬ ‫ارمای‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫گلخان‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫مقدار‬
‫دی‬ ‫ای‬
‫و‬ ‫نیتروس‬ ‫اکسید‬ ،‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫ورودی‬ ‫برای‬ ‫متا‬
‫کاود‬ ،‫فسفر‬ ‫کود‬ ، ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ،‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫های‬
‫گوگر‬
‫آ‬ ‫جهاانی‬ ‫گرماای‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫شیمیایی‬ ‫سموم‬ ‫و‬ ‫د‬
‫نظاام‬ ‫در‬ ‫هاا‬
‫جدول‬ ‫در‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬
0
.‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشا‬
‫جدول‬
5
-
‫گلخانه‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬
‫ورودی‬ ‫از‬ )‫هکتار‬ ‫در‬ ‫(کیلوگرم‬ ‫ای‬
‫آن‬ ‫جهانی‬ ‫گرمایش‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫بوم‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
Table 5- Emission of greenhouse gases (kg ha-1
) from chemical inputs and their global warming potential in canola farming
ecosystem
‫گرمایش‬ ‫پتانسیل‬ ‫کل‬ ‫از‬ ‫درصد‬
‫جهانی‬
Contribution of GWP (%)
‫گرمایش‬ ‫پتانسیل‬
‫جهانی‬
GWP
‫متان‬
CH4
‫اکسید‬
‫نیتروس‬
N2O
‫دی‬
‫اکسید‬
‫کربن‬
CO2
‫ورودی‬
Input
54.83
428.37
0.57
0.08
391.6
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
Fossil fuel
34.73
270.54
0.31
0.003
263.1
‫نیتروژ‬ ‫کود‬
Nitrogen fertilizer
5.86
45.68
0.16
0.0008
42.07
‫فسفر‬ ‫کود‬
Phosphorus fertilizer
2.26
17.57
0.02
0.0002
17.09
‫گوگرد‬ ‫کود‬
Sulphur fertilizer
0.85
6.64
0.00001
0.00003
6.63
‫علر‬
‫ک‬
Herbicide
0.65
5.10
0.00001
0.00002
5.10
‫حشره‬
‫ک‬
Insecticide
0.82
6.39
0.00001
0.00002
6.38
‫یارچ‬
‫ک‬
Fungicide
-
-
1.06
0.08
731.97
‫کل‬ ‫انتشار‬
Total emission
-
-
22.26
24.8
731.97
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫عامل‬
‫اکسید‬
‫کربن‬
‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
GWP CO2e factor

10. 061
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
‫دی‬ ‫انتشار‬ ‫مقدار‬
‫نظاام‬ ‫از‬ ‫متاا‬ ‫و‬ ‫نیتاروس‬ ‫اکساید‬ ،‫کاربن‬ ‫اکسید‬
‫با‬ ‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫زراعی‬
‫ترتیاب‬
01
/
191
،
92
/
9
‫و‬
90
/
1
‫ادول‬
‫ا‬‫(ج‬ ‫اود‬
‫ا‬‫ب‬ ‫اار‬
‫ا‬‫هکت‬ ‫در‬ ‫اوگرم‬
‫ا‬‫کیل‬
0
‫ا‬
‫ا‬‫ب‬ ‫ا‬
‫ا‬‫ک‬ )
‫از‬ ‫ار‬
‫ا‬‫کمت‬ ‫اب‬
‫ا‬‫ترتی‬
‫اادیر‬
‫ا‬‫مق‬
90
/
0002
،
00
/
00
‫و‬
00
/
9
‫چغندریناد‬ ‫توهید‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کیلوگرم‬
‫ااه‬
‫ا‬‫کرمانش‬ ‫اتا‬
‫ا‬‫اس‬ ‫در‬
(Yousefi et al., 2014a)
،‫این‬
‫ا‬‫همچن‬ .‫اود‬
‫ا‬‫ب‬
‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫برای‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
99
/
110
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫کیلوگرم‬
‫با‬ ‫هکتاار‬ ‫در‬ ‫کاربن‬ ‫اکساید‬
.‫آماد‬ ‫دسات‬
‫ب‬
‫موجاب‬ ‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫توهیاد‬ ‫کیلوگرم‬ ‫هر‬ ،‫دیگر‬ ‫عبار‬
‫توهید‬
90
/
9
‫دی‬ ‫معادل‬ ‫کیلوگرم‬
‫می‬ ‫گرمای‬ ،‫کربن‬ ‫اکسید‬
‫مقادار‬ .‫شاود‬
‫ب‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
‫از‬ ‫کمتار‬ ‫بسایار‬ ،‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫آمده‬ ‫دست‬
‫مقادیر‬
09
/
11199
،
12
/
1090
‫و‬
02
/
2121
‫ب‬ ،
‫گندم‬ ‫توهید‬ ‫برای‬ ‫ترتیب‬
‫ا‬
‫ا‬‫ب‬
‫اره‬
‫ا‬‫یط‬ ‫و‬ ‫اارانی‬
‫ا‬‫ب‬ ، ‫ات‬
‫ا‬‫پش‬ ‫و‬ ‫اوی‬
‫ا‬‫ج‬ ‫ااری‬
‫ا‬‫آبی‬ ‫روش‬
‫اتا‬
‫ا‬‫شهرس‬ ‫در‬ ‫ای‬
،‫مرودشت‬
10
/
19009
،
10
/
2100
‫و‬
10
/
0190
‫ب‬ ،
‫توهیاد‬ ‫بارای‬ ‫ترتیاب‬
‫یطاره‬ ‫و‬ ‫باارانی‬ ، ‫پشات‬ ‫و‬ ‫جاوی‬ ‫آبیااری‬ ‫روش‬ ‫با‬ ‫گندم‬
‫اساتا‬ ‫در‬ ‫ای‬
‫هرستا‬
(Jamali et al., 2021)
‫و‬
00
/
9019
‫و‬
10
/
1201
‫با‬
‫ترتیاب‬
‫ت‬ ‫باارای‬
‫ساایب‬ ‫بهاااره‬ ‫و‬ ‫پاااییزه‬ ‫وهیااد‬
‫گلسااتا‬ ‫اسااتا‬ ‫در‬ ‫زمیناای‬
(Shahhoseini, Ramroudi, & Kazemi, 2021)
‫کاا‬ ‫بااود‬
‫نشا‬
‫گلخان‬ ‫اثر‬ ‫دهنده‬
‫در‬ ‫کلازا‬ ‫توهید‬ ‫کمتر‬ ‫بسیار‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫و‬ ‫ای‬
،‫اسااس‬ ‫این‬ ‫بر‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫ذکر‬ ‫مطاهعا‬ ‫با‬ ‫مقایس‬ ‫در‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
‫توهید‬
‫یابل‬ ‫محیطی‬ ‫پایداری‬ ‫از‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬
‫برخاوردار‬ ‫یبوهی‬
.‫است‬
‫پتانسایل‬ ‫از‬ ‫بیشاتری‬ ‫بسایار‬ ‫سهم‬ ،‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫تحقیق‬ ‫این‬ ‫در‬
‫ورودی‬ ‫سایر‬ ‫ب‬ ‫نسبت‬ ،‫جهانی‬ ‫گرمای‬
‫زراعای‬ ‫نظام‬ ‫ب‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
( ‫داشت‬ ‫را‬ ‫کلزا‬
29
/
00
‫(جادول‬ )‫درصد‬
0
‫زیااد‬ ‫دفعاا‬ ‫دهیال‬ ‫با‬ ‫کا‬ )
‫ماشین‬ ‫کاربرد‬
‫ف‬ ‫و‬ ‫آال‬
‫آ‬ ‫بود‬ ‫رسوده‬
‫بررسای‬ ‫مورد‬ ‫مزارع‬ ‫اغلب‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫ماشاین‬ ‫کاربرد‬ .‫بود‬
‫ورود‬ ‫دفعاا‬ ‫کااه‬ ‫در‬ ) ‫(کمبیناا‬ ‫مرکاب‬ ‫آال‬
‫ماشین‬
‫ماوثر‬ ‫شایمیایی‬ ‫ورودی‬ ‫ایان‬ ‫مصارف‬ ‫کاه‬ ‫و‬ ‫مزرع‬ ‫ب‬ ‫آال‬
‫با‬ ‫کشااورزا‬ ‫ترغیاب‬ ‫هادف‬ ‫با‬ ،‫سوخت‬ ‫یاران‬ ‫حذف‬ ،‫همچنین‬ .‫است‬
‫ارژی‬
‫ا‬‫ان‬ ‫اایگزینی‬
‫ا‬‫ج‬ ‫و‬ ‫آ‬ ‫ادتر‬
‫ا‬‫کارام‬ ‫ارف‬
‫ا‬‫مص‬
‫اذیر‬
‫ا‬‫تجدیدپ‬ ‫اای‬
‫ا‬‫ه‬
‫ای‬
‫ا‬‫توص‬
‫می‬
‫دست‬ ‫برای‬ .‫شود‬
‫جملا‬ ‫از‬ ،‫انارژی‬ ‫مناابع‬ ‫صاحیم‬ ‫مصارف‬ ‫ب‬ ‫یابی‬
‫آسایب‬ ‫کااه‬ ‫و‬ ‫فسیلی‬ ‫سوخت‬
‫عامال‬ ‫دو‬ ‫هار‬ ‫بایاد‬ ،‫محیطای‬ ‫هاای‬
‫سیاست‬
‫بارای‬ ‫کاراماد‬ ‫مادیریتی‬ ‫اهگوهاای‬ ،‫کشاورزی‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫گذاری‬
‫کنناد‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫تدوین‬ ‫را‬ ‫محیطی‬ ‫پایداری‬ ‫ب‬ ‫رسید‬
(Yousefi et al.,
2014b)
‫گرماای‬ ‫پتانسایل‬ ‫از‬ ‫ساهم‬ ‫دومین‬ ، ‫نیتروژ‬ ‫شیمیایی‬ ‫کود‬ .
( ‫داشت‬ ‫را‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫جهانی‬
19
/
90
‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫بسیار‬ ‫ک‬ )‫درصد‬
‫کاود‬ ‫فشارده‬ ‫مصارف‬ ‫دهیال‬ ‫با‬ ‫امار‬ ‫ایان‬ .‫بود‬ ‫مصرفی‬ ‫کودهای‬ ‫سایر‬
‫گلخانا‬ ‫گازهای‬ ‫انتشار‬ ‫ارزیابی‬ .‫بود‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نیتروژ‬
‫در‬ ‫ای‬
‫زر‬ ‫نظام‬
‫از‬ ‫ساهم‬ ‫بیشاترین‬ ،‫داد‬ ‫نشاا‬ ‫گلساتا‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫اعای‬
( ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫ب‬ ‫مربوط‬ ،‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
10
/
00
‫باود‬ )‫درصد‬
(Kazemi et al., 2016)
‫مناسب‬ ‫در‬ ‫کود‬ ‫مصرف‬ .
‫توزیع‬ ‫و‬ ‫زما‬ ‫ترین‬
‫(ماادیریت‬ ‫خاااک‬ ‫ساااختما‬ ‫اصاالن‬ ‫کنااار‬ ‫در‬ ‫مناسااب‬ ‫روش‬ ‫بااا‬ ‫آ‬
‫خااک‬
)‫ورزی‬
‫ااه‬
‫ا‬‫ک‬ ‫ا‬
‫ا‬‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نیتاروژ‬ ‫اود‬
‫ا‬‫ک‬ ‫مصارف‬ ‫ااه‬
‫ا‬‫ک‬ ‫در‬
‫آهودگی‬
‫کاه‬ ‫زیرا‬ ‫است؛‬ ‫موثر‬ ،‫ایتصادی‬ ‫منفعت‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫محیطی‬ ‫های‬
‫ورودی‬
‫گلخانا‬ ‫گازهاای‬ ‫انتشاار‬ ‫کااه‬ ‫بر‬ ‫علوه‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫و‬ ‫ای‬
‫دارد‬ ‫نقا‬ ‫نیز‬ ‫ایتصادی‬ ‫کارایی‬ ‫افزای‬ ‫در‬ ،‫پایداری‬ ‫ایجاد‬
(Yousefi
et al., 2014b)
‫اهمیت‬ ‫کشاورزا‬ ‫توجی‬ ‫و‬ ‫آموزش‬ ،‫خصود‬ ‫این‬ ‫در‬ .
‫نظام‬ ‫زیرا‬ ‫دارد؛‬ ‫زیادی‬
‫ورودی‬ ‫با‬ ‫توهید‬ ‫های‬
‫با‬ ،‫انرژی‬ ‫پایین‬ ‫های‬
‫خاوبی‬
‫با‬ ‫نسابت‬ ،‫ایتصاادی‬ ‫منفعات‬ ‫ب‬ ‫بیشتری‬ ‫علی‬ ‫ک‬ ‫کشاورزا‬ ‫توسط‬
‫بهره‬
‫پتانسایل‬ ‫از‬ ‫شیمیایی‬ ‫سموم‬ ‫سهم‬ .‫است‬ ‫نشده‬ ‫پذیرفت‬ ،‫دارند‬ ‫وری‬
‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬
90
/
0
‫درصاد‬
‫مقدار‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫ک‬ ‫بود‬
00
/
9
‫اساتا‬ ‫کال‬ ‫در‬ ‫محصاول‬ ‫ایان‬ ‫توهید‬ ‫برای‬
‫گلستا‬
(Kazemi et al., 2016)
‫مقادیر‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫بسیار‬ ‫و‬
1
/
9
‫بارای‬
‫سیساتا‬ ‫منطقا‬ ‫در‬ ‫یونجا‬ ‫توهیاد‬
(Asgharipour et al., 2016)
‫و‬
02
/
9
‫و‬
10
/
9
‫ب‬ ،‫درصد‬
‫سیب‬ ‫توهید‬ ‫برای‬ ‫ترتیب‬
‫در‬ ‫بهاره‬ ‫و‬ ‫پاییزه‬ ‫زمینی‬
‫گلستا‬ ‫استا‬
(Shahhoseini et al., 2021)
‫دییاق‬ ‫مادیریت‬ .‫باود‬
‫مزرع‬
‫علر‬ ‫بذور‬ ‫ورود‬ ‫کاه‬ ‫منظور‬ ‫ب‬ ،
‫روش‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ،‫هرز‬ ‫های‬
‫هاای‬
‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫در‬ ‫زیستی‬ ‫و‬ ‫مکانیکی‬ ‫کنترل‬ ‫مانند‬ ‫غیرشیمیایی‬ ‫کنترل‬
.‫اسات‬ ‫ماوثر‬ ،‫محیطای‬ ‫زیااد‬ ‫مخارد‬ ‫اثارا‬ ‫باا‬ ،‫شیمیایی‬ ‫ورودی‬ ‫این‬
‫ورودی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫برداشت‬ ‫دان‬ ‫کربن‬ ‫محتوای‬
‫شده‬ ‫محاسب‬ ‫شیمیایی‬ ‫های‬
‫ن‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬ ‫در‬
‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلازا‬ ‫توهید‬ ‫ظام‬
‫ب‬
‫ترتیب‬
91
/
1991
‫و‬
90
/
019
‫(جدول‬ ‫بود‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
0
.)
‫در‬ ‫کاربن‬ ‫ترسایب‬ ‫پتانسایل‬ ‫یاا‬ ‫خاهص‬ ‫کربن‬ ‫مقدار‬ ‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬
‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
99
/
101
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
‫دی‬ ‫زیااد‬ ‫بسایار‬ ‫ساهم‬ ‫ب‬ ‫توج‬ ‫با‬ .‫بود‬
‫از‬ ‫کاربن‬ ‫اکساید‬
‫گازهاای‬ ‫کال‬
‫گلخان‬
‫مفیادی‬ ‫راهکاار‬ ‫کاربن‬ ‫ترسیب‬ ،‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬ ‫و‬ ‫ای‬
‫دی‬ ‫کااه‬ ‫بارای‬
‫اسات‬ ‫اتمسافری‬ ‫اربن‬
‫ا‬‫ک‬ ‫اکساید‬
(Khorramdel,
Koocheki, Nassiri Mahallati, Khorasani, & Ghorbani,
2013)
‫ااه‬
‫ا‬‫کرمانش‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ‫ذر‬ ‫توهیاد‬ ‫ارای‬
‫ا‬‫ب‬ ‫شااخص‬ ‫ایان‬ ‫مقادار‬ .
10
/
1121
‫باود‬ ‫هکتاار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
(Yousefi et al., 2014b)
.
‫در‬ ‫کلازا‬ ‫زراعای‬ ‫نظاام‬ ‫بارای‬ ‫پایداری‬ ‫شاخص‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬
‫ب‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
‫ترتیب‬
10
/
0
‫و‬
10
/
9
‫نشا‬ ‫ک‬ ‫بود‬
‫پایادا‬ ‫دهناده‬
‫ری‬
‫کارایی‬ ‫مقدار‬ .‫است‬ ‫شهرستا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫مناسب‬ ‫محیطی‬
‫نظام‬ ‫برای‬ ‫کربن‬
‫جناوبی‬ ‫خراساا‬ ‫اساتا‬ ‫در‬ ‫زعفرا‬ ‫توهید‬ ‫های‬
12
/
9
‫اسات‬ ‫شده‬ ‫محاسب‬
(Khorramdel, Nassiri Mahallati, Soltan
Ahmadi, Hooshmand, & Mostafavi, 2021)
‫اا‬
‫ا‬‫ارزی‬ .
‫ار‬
‫ا‬‫اث‬ ‫بی‬
‫گلخان‬
‫سیب‬ ‫توهید‬ ‫ای‬
،‫داد‬ ‫نشا‬ ‫گلستا‬ ‫استا‬ ‫در‬ ‫بهاره‬ ‫و‬ ‫پاییزه‬ ‫زمینی‬
‫ب‬
‫کاربن‬ ‫مصارف‬ ‫کاارایی‬ ‫مقادار‬ ‫ترتیاب‬
00
/
19
‫و‬
90
/
11
‫شااخص‬ ‫و‬
‫پایداری‬
00
/
10
‫و‬
90
/
10
‫بود‬
(Shahhoseini et al., 2021)
.

11. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
061
‫جدول‬
6
-
‫شاخص‬
‫گلخانه‬ ‫اثر‬ ‫های‬
‫بوم‬ )‫کربن‬ ‫(ردپای‬ ‫ای‬
‫کالله‬ ‫شهرستان‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
Table 6- Indices of greenhouse effect of canola farming ecosystem in Kalaleh county
‫مقدار‬
Value
‫واحد‬
Unit
‫شاخص‬
Index
1007.37
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
kg C ha-1
‫خروجی‬ ‫کربن‬
Carbon output
210.34
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
kg C ha-1
‫ورودی‬ ‫کربن‬
Carbon input
797.03
‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کربن‬ ‫کیلوگرم‬
kg C ha-1
‫خاهص‬ ‫کربن‬
Net carbon
4.79
-
‫کربن‬ ‫کارایی‬
Carbon efficiency
3.79
-
‫پایداری‬ ‫شاخص‬
Sustainability index
‫نتیجه‬
‫گیری‬
‫در‬
‫این‬
،‫تحقیق‬
‫شاخص‬
‫گلخانا‬ ‫اثر‬ ، ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫های‬
،‫ای‬
‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫پایداری‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
‫شااخص‬ ‫تحلیال‬ .‫شد‬ ‫ارزیابی‬ ‫بار‬ ‫نخستین‬ ‫برای‬ ‫کله‬
‫از‬ ‫انارژی‬ ‫هاای‬
‫در‬ ‫انرژی‬ ‫اتلف‬ ،‫داد‬ ‫نشا‬ ‫خاهص‬ ‫انرژی‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫مصرف‬ ‫کارایی‬ ‫جمل‬
‫کلزا‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬
‫یابل‬ ‫پایداری‬ ‫از‬ ‫نظام‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫کم‬
.‫اسات‬ ‫برخوردار‬ ‫یبوهی‬
‫در‬ ‫کلازا‬ ‫توهیاد‬ ‫برای‬ ‫شاخص‬ ‫این‬ ‫مقدار‬ ،‫داد‬ ‫نشا‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬ ‫ظرفیت‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬
‫ماورد‬ ‫زماین‬ ‫هکتاار‬ ‫هار‬ ‫شناختی‬
‫نشا‬ ‫ک‬ ‫بود‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫برای‬ ‫استفاده‬
‫این‬ ‫توهید‬ ‫محیطی‬ ‫پایداری‬ ‫دهنده‬
‫کل‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫محصول‬
‫فسایلی‬ ‫سوخت‬ ‫سهم‬ ،‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬ .‫است‬ ‫ه‬
‫ورودی‬ ‫سایر‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫بسیار‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ‫از‬ ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫و‬
‫ها‬
‫خاک‬ ‫زیاد‬ ‫دفعا‬ ‫ب‬ ‫توج‬ ‫با‬ .‫بود‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫این‬ ‫ب‬
‫و‬ ‫باال‬ ‫عمر‬ ‫و‬ ‫ورزی‬
‫اوده‬
‫ا‬‫فرس‬
‫این‬
‫ا‬‫ماش‬ ‫اود‬
‫ا‬‫ب‬
‫ارای‬
‫ا‬‫اج‬ ، ‫ا‬
‫ا‬‫مطاهع‬ ‫اورد‬
‫ا‬‫م‬ ‫ازارع‬
‫ا‬‫م‬ ‫اب‬
‫ا‬‫اغل‬ ‫در‬ ‫آال‬
‫روش‬
‫خااک‬ ‫های‬
‫نو‬ ‫و‬ ‫حفااظتی‬ ‫ورزی‬
‫ماشاین‬ ‫ساازی‬
‫کااه‬ ‫در‬ ‫آال‬
‫با‬ ‫نیتاروژ‬ ‫کاود‬ ‫مصارف‬ ‫همچنین‬ .‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫موثر‬ ‫سوخت‬ ‫مصرف‬
‫حد‬ ‫(تا‬ ‫آ‬ ‫جای‬ ‫ب‬ ‫دامی‬ ‫کود‬ ‫کاربرد‬ ‫و‬ ‫زما‬ ‫بهترین‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مناسب‬ ‫مقدار‬
‫در‬ ‫انارژی‬ ‫مصارف‬ ‫اهگوی‬ ‫بهبود‬ ‫و‬ ‫نیتروژ‬ ‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫در‬ ،) ‫امکا‬
‫گلخانا‬ ‫گازهاای‬ ‫انتشاار‬ ‫ارزیاابی‬ .‫اسات‬ ‫ماوثر‬ ‫زراعای‬ ‫نظام‬ ‫این‬
‫و‬ ‫ای‬
‫از‬ ‫ساهم‬ ‫بیشاترین‬ ،‫داد‬ ‫نشاا‬ ‫کلازا‬ ‫توهیاد‬ ‫جهاانی‬ ‫گرماای‬ ‫پتانسیل‬
‫ب‬ ‫نیز‬ ‫جهانی‬ ‫گرمای‬ ‫پتانسیل‬
‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫ورودی‬ ‫ب‬ ‫مربوط‬ ‫ترتیب‬
‫کااه‬ ‫بارای‬ ‫شاده‬ ‫توصای‬ ‫راهکارهاای‬ ‫اجارای‬ .‫بود‬ ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫و‬
‫ورودی‬ ‫این‬ ‫مصرف‬
‫آ‬ ‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫در‬ ،‫دییق‬ ‫مدیریت‬ ‫جمل‬ ‫از‬ ‫ها‬
‫ها‬
‫گ‬ ‫پتانسیل‬ ‫کاه‬ ‫نتیج‬ ‫در‬ ‫و‬
‫ماوثر‬ ‫زراعی‬ ‫نظام‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫رمای‬
‫شااخص‬ ‫ارزیاابی‬ ‫اسااس‬ ‫بر‬ ،‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬ .‫است‬
‫اثار‬ ‫با‬ ‫مرباوط‬ ‫هاای‬
‫گلخان‬
‫پایادار‬ ،‫محیطای‬ ‫هحااظ‬ ‫از‬ ‫کلها‬ ‫شهرساتا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ،‫ای‬
‫ب‬ .‫است‬
‫هر‬ ‫هحاظ‬ ‫از‬ ‫کله‬ ‫شهرستا‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ،‫نهایی‬ ‫نتیج‬ ‫عنوا‬
‫اثار‬ ‫و‬ ‫کربن‬ ‫ردپای‬ ،‫انرژی‬ ‫تحلیل‬ ‫جنب‬ ‫س‬
‫گلخانا‬
.‫اسات‬ ‫پایادار‬ ،‫ای‬
‫توصای‬ ‫مادیریتی‬ ‫راهکارهاای‬ ‫اجارای‬ ،‫همچنین‬
‫اجارای‬ ‫مانناد‬ ،‫شاده‬
‫روش‬
‫خاک‬ ‫های‬
‫مصرف‬ ‫کاه‬ ‫در‬ ،‫دامی‬ ‫کود‬ ‫مصرف‬ ‫و‬ ‫حفاظتی‬ ‫ورزی‬
‫ورودی‬
‫ب‬ ، ‫نیتروژ‬ ‫کود‬ ‫و‬ ‫فسیلی‬ ‫سوخت‬ ‫های‬
‫ورودی‬ ‫عناوا‬
‫باا‬ ‫هاای‬
‫شااخص‬ ‫بهبود‬ ‫در‬ ، ‫شهرستا‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کلزا‬ ‫توهید‬ ‫بر‬ ‫تاثیر‬ ‫بیشترین‬
‫هاای‬
‫مورد‬
.‫است‬ ‫موثر‬ ‫پایداری‬ ‫افزای‬ ‫و‬ ‫ارزیابی‬
References
1. Alcaoz, H., Ozcatalbas, O., & Kizilay, H. (2009). Analysis of energy use for pomegranate production in Turkey.
Journal of Food Agriculture and Environment, 7, 475-80.
2. Alimagham, S. M., Soltani, A., Zeinali, E., & Kazemi, H. (2017). Energy flow analysis and estimation of
greenhouse gases (GHG) emissions in different scenarios of soybean production (Case study: Gorgan region,
Iran). Journal of Cleaner Production, 149, 621-628. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.02.118
3. Asgharipour, M. R., Mousavinik, S. M., & Fartout Enayat, F. (2016). Evaluation of energy input and greenhouse
gases emissions from alfalfa production in the Sistan region, Iran. Energy Reports 2: 135-140.
https://doi.org/10.1016/j.egyr.2016.05.007
4. Bhatarai, D., Abagandura, G. O., Nleya, T., & Kumar, S. (2021). Responses of soil surface greenhouse gas
emissions to nitrogen and sulfur fertilizer rates to Brassica carinata grown as a bio-jet fuel. GCB-Bioenergy,
13(4), 627-639. https://doi.org/10.1111/gcbb.12784
5. Bolinder, M. A., Janzen, H. H., Gregorich, E. G., Angers, D. A., & Vanden Bygaart, A. J. (2007). An approach for
estimating net primary productivity and annual carbon inputs to soil for common agricultural crops in Canada.

12. 011
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
12
‫شماره‬ ،
1
،
‫تابستان‬
2411
Agriculture, Ecosystems and Environment, 118, 29-42. https://doi.org/10.1016/j.agee.2006.05.013
6. Cerutti, A., Beccaro, G. L., Bagliani, M., Donno, D., & Bounous, G. (2013). Multifunctional Ecological Footprint
Analysis for Assessing Eco-efficiency: A Case Study of Fruit Production Systems in Northern Italy. Journal of
Cleaner Production, 40, 108-117. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2012.09.028
7. Cochran, J. (2003). Patterns of sustainable agriculture adoption/non-adoption in Panama a thesis submitted to
McGill University. McGill University, Montreal, Canad: 1-114.
8. Elsoragaby, S., Yahya, A., Mahadi, M. R., Mat Nawi, N., & Mairghany, M. (2019). Energy utilization in major
crop cultivation. Energy, 173, 1285-1303. https://doi.org/10.1016/j.energy.2019.01.142
9. Esengun, K., Erdal, G., Gunduz, O., & Erdal, H. (2007). An economic analysis and energy use in stake-tomato
production in Tokat province of Turkey. Renewable Energy, 32, 1873-1881.
https://doi.org/10.1016/j.renene.2006.07.005
10. Guzman, J., Marrero, M., & Arellano, A. (2013). Methodology for Determining the Ecological Footprint of the
Construction of Residential Buildings in Andalusia (Spain). Ecological Indicators, 25, 239-249.
https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.10.008
11. Hoffman, E., Cavigelli, M. A., Camargo, G., Ryan, M., Ackroyd, V. J., Richard, T. L., & Mirsky, S. (2018).
Energy use and greenhouse gas emissions in organic and conventional grain crop production: Accounting for
nutrient inflows. Agricultural Systems, 162, 89-96. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2018.01.021
12. Jamali, M., Soufizadeh, S., Yeganeh, B., & Emem, Y. (2021). A Comparative study of irrigation techniques for
energy flow and greenhouse gas (GHG) emissions in wheat agroecosystems under contrasting environments in
south of Iran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 139, 110704.
https://doi.org/10.1016/j.rser.2021.110704
13. Jankowski, K. J., Budzynski, W. S., & Kijewski, L. (2015). An analysis of energy efficiency in the production of
oilseed crops of the family Brassicaceae in Poland. Energy, 81, 674-681.
https://doi.org/10.1016/j.energy.2015.01.012
14. Jihad-e-Agricultural Organization of Golestan Province. (2019). Deputy for Plant Production Improvement.
Management of agricultural affairs. Vegetable and summer office.
15. Kaltsas, A. M., Mamolos, A. P., Tsatsarelis, C. A., Nanos, G. D., & Kalburtji, K. L. (2007). Energy budget in
organic and conventional olive groves. Agriculture, Ecosystem and Environment, 122, 243-251.
https://doi.org/10.1016/j.agee.2007.01.017
16. Kaur, N., Kumar Vashist, K., & Brar, A. S. (2021). Energy and productivity analysis of maize based crop
sequences compared to rice-wheat system under different moisture regimes. Energy, 216, 119286.
https://doi.org/10.1016/j.energy.2020.119286
17. Kazemi, H., Hassanpour Bourkheili, S., Kamkar, B., Soltani, A., Gharanjic, K., & Nazari, N. M. (2016).
Estimation of greenhouse gas (GHG) emission and energy use efficiency (EUE) analysis in rainfed canola
production (case study: Golestan province, Iran). Energy, 116, 694-700.
https://doi.org/10.1016/j.energy.2016.10.010
18. Khorramdel, S., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Khorasani, R., & Ghorbani, R. (2013). Evaluation of carbon
sequestration potential in corn fields with different management systems. Soil and Tillage Research, 133, 25-31.
https://doi.org/10.1016/j.still.2013.04.008
19. Khorramdel, S., Nassiri Mahallati, M., Soltan Ahmadi, A., Hooshmand, M., & Mostafavi, M. J. (2021). Evaluation
of Carbon Footprint and N2O Emission Indicators for Saffron Production Systems in Khorasan Provinces. Saffron
Agronomy & Technology, 9(3), 249-267. https://doi.org/10.22048/jsat.2021.255436.1413
20. Kissinger, M., & Gottlieb, D. (2012). From Global to place Oriented Hectares: The Case of Israel,
s Wheat
Ecological Footprint and Its Implication for Sustainable Resource Supply. Ecological Indicators, 16, 51-57.
https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2011.03.012
21. Koocheki, A., & Nassiri Mahallati, M. (2016). Climate Change Effects on Agricultural Production of Iran: II.
Predicting Productivity of Field Crops and Adaptation Strategies. Iranian Journal of Field Crops Research, 14(1),
1-20. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/gsc.v14i1.51157
22. Kramer, K. J., Moll, H. C., & Nonhebel, S. (1999). Total greenhouse gas emissions related to the Dutch crop
production system. Agriculture, Ecosystems and Environment, 72, 9-16. https://doi.org/10.1016/S0167-
8809(98)00158-3
23. Kumar, A., Rana, K. S., Choudhary, A. K., Bana, R. S., Sharma, V. K., Prasad, S., Gupta, G., Choudhary, M.,
Pradhan, A., Rajpoot, S. K., Kumar, A., Kumar, A., & Tyagi, V. (2021). Energy budgeting and carbon footprints
of zero-tilled pigeonpea-wheat cropping system under sole or dual crop basis residue mulching and Zn-fertilization
in a semi-arid agro-ecology. Energy, 231, 120862. https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.120862
24. Lal, R. (2004). Carbon emission from farm operations. Environment International, 30, 981-90.
https://doi.org/10.1016/j.envint.2004.03.005
25. Lombardi, G. V., Parrini, S., Atzori, R., Stefani, G., Romano, D., Gastaldi, M., & Liu, G. (2021). Sustainable
agriculture, food security and diet diversity. The case study of Tuscany, Italy. Ecological Modelling, 458, 109702.

13. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫حسینی‬ ‫شاه‬
‫کشت‬ ‫پایداری‬ ‫ارزیابی‬
‫بوم‬
‫کلزا‬ ‫های‬
...
010
https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2021.109702
26. Montoya, D., Gaba, S., de Mazancourt, C., Bretagnolle, V., & Loreau, M. (2020). Reconciling biodiversity
conservation, food production and farmers,
demand in agricultural landscapes. Ecological Modelling, 416, 108889.
https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2019.108889
27. Mousavi-Avval, S. H., Rafiee, S., Jafari, A., & Mohammadi, A. (2011). Energy flow modeling and sensitivity
analysis of inputs for canola production in Iran. Journal of Cleaner Production, 19, 1464-1470.
https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2011.04.013
28. Naderi Mahdei, K., Bahrami, A., Aazami, M., & Sheklabadi, M. (2015). Assessment of Agricultural Farming
Systems Sustainability in Hamedan Province Using Ecological Footprint Analysis (Case Study: Irrigated Wheat).
Journal of Agricultural Science and Technology, 17, 1409-1420.
29. Ozkan, B., Fert, C., & Karadeniz, C. F. (2007). Energy and cost analysis for greenhouse and open-field grape
production. Energy, 32, 1500-1504. https://doi.org/10.1016/j.energy.2006.09.010
30. Prakash Meena, B., Biswas, A. K., Singh, M., Das, H., Chaudhary, R. S., Singh, A. B., Shirale, A. O., & Patra, A.
K. (2021). Energy budgeting and carbon footprint in long-term integrated nutrient management modules in a
cereal- legume (Zea mays- Cicer arietinum) cropping system. Journal of Cleaner Production, 314, 127900.
https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127900
31. Rathke, G. W., & Diepenbrock, W. (2006). Energy balance of winter oilseed rape (Brassica napus L.) cropping as
related to nitrogen supply and preceding crop. European Journal of Agronomy, 24, 35-44.
https://doi.org/10.1016/j.eja.2005.04.003
32. Rezaei, P., Naderi Mahdei, K., Karimi, S., & Shanazi, K. (2019). Environmental Sustainability Assessment of
Farming System Using Ecological Footprint Analysis (Case Study: Potato and Cucumber Cultivation in
Sofalgaran district of Bahar County). Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 29(2), 53-66.
(in Persian with English abstract).
33. Rowsell, J., Jobler, J., Earl, H., Coyle, I., & Hawkins, B. (2007). Whole canola as a fuel source. Ontario
alternati.ve renewable fuels research and development fund final report (OMAFRA).
34. Shahhoseini, H. R., Ramroudi, M., & Kazemi, H. (2021). Economic Analysis and Evaluating the Sustainability of
Potato Production Based on Greenhouse Gas Emissions (Case Study: Golestan Province). Journal of Agricultural
Science and Sustainable Production, 31(3), 295-311. (in Persian with English abstract).
https://doi.org/10.22034/saps.2021.39789.2488
35. Snyder, C. S., Bruulsema, T. W., Jensen, T. L., & Fixen, P. E. (2009). Review of greenhouse gas emissions from
crop production systems and fertilizer management effects. Agriculture, Ecosystems and Environment, 133, 247-
266. https://doi.org/10.1016/j.agee.2009.04.021
36. Soltani, A., Rajabi, M. H., Zeinali, E., & Soltani, E. (2013). Energy inputs and greenhouse gases emissions in
wheat production in Gorgan, Iran. Energy, 50, 54-61. https://doi.org/10.1016/j.energy.2012.12.022
37. Strapatsa, A. V., Nanos, G. D., & Tsatsarelis, C. A. (2006). Energy flow for integrated apple production in Greece.
Agriculture, Ecosystem and Environment, 116, 176-80. https://doi.org/10.1016/j.agee.2006.02.003
38. Tzilivakis, J., Warner, D. J., May, M., Lewis, K. A., & Jaggard, K. (2005). An assessment of the energy inputs and
greenhouse gas emission in sugar beet (Beta vulgaris L.) production in the UK. Agricultural Systems, 85, 101-119.
https://doi.org/10.1016/j.agsy.2004.07.015
39. Unakitan, G., Hurma, H., & Yilmaz, F. (2010). An analysis of energy use efficiency of canola production in
Turkey. Energy, 35, 3623-7. https://doi.org/10.1016/j.energy.2010.05.005
40. Yousefi, M., Khoramivafa, M., & Mondani, F. (2014a). Integrated evaluation of energy use, greenhouse gas
emissions and global warming potential for sugar beet (Beta vulgaris L.) agroecosystems in Iran. Atmospheric
Environment, 92, 501-505. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2014.04.050
41. Yousefi, M., Mahdavi Damghani, A., & Khoramivafa, M. (2014b). Energy consumption, greenhouse gas
emissions and assessment of sustainability index in corn agroecosystems of Iran. Science of the Total
Environment, 493, 330-335. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2014.06.004