Wheat (Triticum aestivum L.) is one of the most important crops in the world as well as in Iran. It has experienced many improvements in terms of yield and quality traits during recent decades. Wheat, like energy, is known as a strategic commodity and is one of the important indicators of agriculture. This plant has the highest area under cultivation and production among other cereals in the world. Planting date is an important factor in crop production because meteorological parameters vary with changes in planting date. Delay in planting is one of the problems that is common in almost all wheat growing areas of Iran and is one of the main causes of reduced yields of wheat cultivars. Yield reduction rate varies depending on the delay in planting and cultivars, and the results of some experiments indicate that this amount sometimes reaches more than 35% of potential grain yield. Phenology and growth rate due to their effect on duration and the occurrence of different stages of development and the environmental conditions prevailing in each of these stages, are the key point of adaptation to various environmental conditions such as delayed planting date. This experiment was designed to identify the changes in yield and yield components and phenological stages of new bread wheat cultivars with different growth habits and to investigate the possibility of introducing cultivars compatible with delayed planting date in the region.

1. Iranian Journal of Field Crops Research
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
Research Article
Vol. 20, No. 4, Winter 2023, p. 451-466
Response of Agronomic and Phenological Characteristics of Bread Wheat
(Triticum aestivum L.) Cultivars with Different Growth Habit to Delayed
Planting
M. Behneh1
, Sh. Rezvan 2*
, S. Sanjani3
, J. Masoud Sinaki4
Received: 08-03-2022
Revised: 25-04-2022
Accepted: 05-05-2022
How to cite this article:
Behneh, M., Rezvan, Sh., Sanjani, S. & Masoud Sinaki, J. (2023). Response of Agronomic
and Phenological Characteristics of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Cultivars with
Different Growth Habit to Delayed Planting. Iranian Journal of Field Crops Research, 20(4),
451-466. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.75720.1151
Introduction
Wheat (Triticum aestivum L.) is one of the most important crops in the world as well as in Iran. It has
experienced many improvements in terms of yield and quality traits during recent decades. Wheat, like energy, is
known as a strategic commodity and is one of the important indicators of agriculture. This plant has the highest
area under cultivation and production among other cereals in the world. Planting date is an important factor in
crop production because meteorological parameters vary with changes in planting date. Delay in planting is one
of the problems that is common in almost all wheat growing areas of Iran and is one of the main causes of
reduced yields of wheat cultivars. Yield reduction rate varies depending on the delay in planting and cultivars,
and the results of some experiments indicate that this amount sometimes reaches more than 35% of potential
grain yield. Phenology and growth rate due to their effect on duration and the occurrence of different stages of
development and the environmental conditions prevailing in each of these stages, are the key point of adaptation
to various environmental conditions such as delayed planting date. This experiment was designed to identify the
changes in yield and yield components and phenological stages of new bread wheat cultivars with different
growth habits and to investigate the possibility of introducing cultivars compatible with delayed planting date in
the region.
Materials and Methods
This research was conducted in two separate experiments based on a complete randomized block design with
optimum planting date (6th
November) and delayed planting date (6th
December) on 10 new bread wheat
cultivars with three replications on the research farm of the Seed and Plant Improvement Research Institute in
Karaj in two years (2016-2018). The bread wheat cultivars include Pishgam, Heidari, Rakhshan, Sivand,
Baharan, Sirvan, Parsi, Mehregan, Chamran 2 and Chamran. Yield and yield components such as number spike
per m2
, number of grain per spike, 1000-grain weight were measured at the end of the growing season to
evaluate responses of the cultivars to the various planting dates. In addition, the phenological stage was recorded
during the growing season.
Results and Discussion
Results indicated that delayed planting date from 15th
Nov. to 15th
Dec. caused a significant reduction on
1- Phd Student of Agronomy, Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
2- Assistant Professor, Department of Agriculture, Production and Technology of Herbal Medicines Research Center,
Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
3- Assistant Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agriculture Research, Education and Extension
Organization (AREEO), Karaj, Iran
4- Assistant Professor, Department of Agriculture, Production and Technology of Herbal Medicines Research Center,
Damghan Branch, Islamic Azad University, Damghan, Iran
(*- Corresponding Author Email: shahramrezvan93@yahoo.com)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.75720.1151

2. 254
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
grain yield (from 7485 to 6066 kg.ha-1
), number of spikes per m2
(from 698 to 605), number of grain per spike
(from 28.5 to 25.8 seed), and 1000 grain weight (from 41.1 to 38.4 g). The interaction effects of planting date
and cultivars were significant on grain yield and yield components. The highest and lowest grain yield belonged
to Pishgam (7436 kg. ha-1
) on optimum planting date and Chamran (5842 kg.ha-1
) on delayed planting date,
respectively. Delayed planting date reduced duration of planting to double ridge (from 736 to 641 GDD),
planting to terminal spikelet (from 982 to 886 GDD), planting to anthesis (from 1608 to 1457 GDD) and planting
to maturity (from 2456 to 2265 GDD).
Conclusion
Duration of different developmental stage is very important for the formation of yield components that
determine the final grain yield. Although these stages are a genetic trait, but they are affected by plant growth
conditions and environmental stresses, climatic factors, especially temperature and day length. Our research
showed that delay in planting reduced grain yield by 18% compared to the optimum planting date because of the
reduced number of spikes per m2
and vegetative and grain-filling periods.
Based on the results, in cases of delayed planting date (unfavorable weather conditions, insufficient planting
equipment, etc.) in Karaj region or similar climatic regions, early maturity cultivars such as Mehregan and
Chamran 2 and moderate maturity cultivar like Sivand are recommended in order to minimize yield loss.
Keywords: Grain yield, Growth-degree day, Phenological stage, Planting date, Yield components

3. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
254
‫نشریه‬
‫پ‬
‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫ژوهشهای‬
Homepage: https://jcesc.um.ac.ir
‫پژوهشی‬ ‫مقاله‬
‫جلد‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
1421
‫ص‬ ،
444
-
451
( ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
Triticum aestivum L.
‫عادت‬ ‫با‬ )
‫کاشت‬ ‫در‬ ‫تأخیر‬ ‫به‬ ‫متفاوت‬ ‫رشد‬
‫بهنه‬ ‫مجید‬
1
‫رضوان‬ ‫شهرام‬ ،
0
*
،
‫سنجانی‬ ‫سارا‬
3
‫سینکی‬ ‫مسعود‬ ‫جعفر‬ ،
4
:‫دریافت‬ ‫تاریخ‬
71
/
71
/
7011
‫تاریخ‬
:‫پذیرش‬
71
/
11
/
7017
‫چکيده‬
‫به‬
‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫جدید‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکي‬ ‫و‬ ‫زراعي‬ ‫خصوصيات‬ ‫بررسي‬ ‫منظور‬
‫زراعتي‬ ‫ستاي‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫يزمتاید‬ ‫ایتم‬ ‫تترخيري‬ ‫و‬ ‫ملوتوو‬ ‫کاشتت‬ ‫هاي‬
(
7931
-
39
‫بووک‬ ‫طرح‬ ‫قالب‬ ‫در‬ )
‫بذر‬ ‫و‬ ‫نهاي‬ ‫تهيه‬ ‫و‬ ‫اصالح‬ ‫تحقيقات‬ ‫مؤسسه‬ ‫تحقيقاتي‬ ‫مزرعه‬ ‫در‬ ‫تکرار‬ ‫سه‬ ‫با‬ ‫تصادفي‬ ‫کامل‬ ‫هاي‬
‫ایتم‬ ‫شتد‬ ‫اجرا‬ ‫کرج‬ ‫در‬
( ‫منلقه‬ ‫ملووو‬ ‫کشت‬ ‫تاریخ‬ ‫با‬ ‫جداگانه‬ ‫يزماید‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫تحقيق‬
71
‫تر‬ ‫کشت‬ ‫و‬ )‫يبان‬
( ‫خيري‬
71
‫زمستانه‬ ‫ارقام‬ :‫گروه‬ ‫سه‬ ‫شامل‬ ‫يزماید‬ ‫ارقام‬ ‫شد‬ ‫انجام‬ )‫يذر‬
‫متوسط‬ ‫بهاره‬ ‫ارقام‬ ،)‫حيدري‬ ‫و‬ ‫(پيشگام‬ ‫دیررس‬ ‫بينابيم‬ ‫و‬
‫ارقتام‬ ‫و‬ )‫ستيروان‬ ‫و‬ ‫بهاران‬ ،‫پارسي‬ ،‫سيوند‬ ،‫(رخشان‬ ‫رس‬
‫راتران‬ ،‫(مهرگتان‬ ‫زودرس‬ ‫بهتاره‬
1
‫و‬
‫نتتای‬ ‫شتدند‬ ‫بررستي‬ ‫عاوکرد‬ ‫اجزاي‬ ‫و‬ ‫عاوکرد‬ ‫رشد‬ ‫فصل‬ ‫انتهاي‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫تعييم‬ ‫فنولوژي‬ ‫مراحل‬ ‫تياار‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫رشد‬ ‫فصل‬ ‫ابتداي‬ ‫از‬ ‫بودند‬ )‫راران‬
‫ایتم‬ ‫ج‬
‫از‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫پژوهد‬
71
‫تا‬ ‫يبان‬
71
‫معني‬ ‫کاهد‬ ‫سبب‬ ‫يذر‬
‫(از‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ‫دار‬
1091
‫ب‬
‫ه‬
1111
‫در‬ ‫ستنبوه‬ ‫تعتداد‬ ،)‫هکتتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
‫(از‬ ‫مترمربع‬
139
‫به‬
111
‫(از‬ ‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬ ،)‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬
1
/
19
‫به‬
9
/
11
‫(از‬ ‫دانه‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬ ‫و‬ )‫دانه‬
7
/
07
‫به‬
0
/
99
‫کاتریم‬ ‫و‬ ‫بيشتریم‬ ‫شد‬ )‫گرم‬
‫به‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬
( ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫ترتيب‬
1091
‫تار‬ ‫در‬ )‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
( ‫راتران‬ ‫رقتم‬ ‫و‬ ‫ملوتوو‬ ‫کاشت‬ ‫یخ‬
1901
‫کشتت‬ ‫در‬ )‫هکتتار‬ ‫در‬ ‫کيوتوگرم‬
‫(از‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫کاهد‬ ‫موجب‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫بود‬ ‫ترخيري‬
191
‫به‬
107
‫درجته‬
-
‫ه‬ ‫ستنبو‬ ‫ظهتور‬ ‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ،)‫رشتد‬ ‫روز‬
‫(از‬ ‫انتهایي‬
391
‫تا‬
991
‫درجه‬
-
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ،)‫رشد‬ ‫روز‬
‫(از‬ ‫افشاني‬
7119
‫به‬
7011
‫د‬
‫رجه‬
-
‫(از‬ ‫فيزیولوژیک‬ ‫رسيدگي‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫و‬ )‫رشد‬ ‫روز‬
1011
‫به‬
1111
‫درجه‬
-
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫نتایج‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫شد‬ )‫رشد‬ ‫روز‬
‫ناتو‬ ‫اصتوي‬ ‫مراحتل‬ ‫تاتامي‬ ‫کتاهد‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫کاهد‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫اثر‬ ‫رسد‬
‫ب‬
‫ه‬
‫ها‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ایجاد‬ )‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫(کاشت‬ ‫رویشي‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬ ‫خصوص‬
‫در‬ ‫ناتو‬ ‫مختوت‬ ‫مراحل‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ين‬ ‫از‬ ‫حاکي‬ ‫نتایج‬ ‫نيم‬
‫ب‬ ‫بود‬ ‫متفاوت‬ ‫یکدیگر‬ ‫با‬ ‫مختو‬ ‫اقوياي‬ ‫مناطق‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬
‫ه‬
‫طوري‬
‫ارقتام‬ ‫و‬ ‫بتارتریم‬ ‫سترد‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ‫ترخيري‬ ‫و‬ ‫ملووو‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫که‬
‫ن‬ ‫مختو‬ ‫مراحل‬ ‫براي‬ ‫را‬ ‫حرارتي‬ ‫نياز‬ ‫کاتریم‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬
‫نيتاز‬ ‫در‬ ‫فنولوژیتک‬ ‫مراحتل‬ ‫در‬ ‫ارقتام‬ ‫اختالف‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫نتایج‬ ‫داشتند‬ ‫اوي‬
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫نتایج‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫بود‬ ‫زایشي‬ ‫به‬ ‫رویشي‬ ‫مرحوه‬ ‫از‬ ‫انتقاي‬ ‫براي‬ ‫نياز‬ ‫مورد‬ ‫حرارتي‬
‫اقوتيم‬ ‫بتا‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ‫بيفتد‬ ‫ترخير‬ ‫به‬ ‫کشت‬ ‫که‬ ‫شرایلي‬ ‫در‬ ‫رسد‬
‫و‬ ‫مهرگان‬ ‫جاوه‬ ‫از‬ )‫زودرس‬ ‫و‬ ‫(بهاره‬ ‫گرم‬
‫راران‬
1
‫باشند‬ ‫معتدي‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫کشت‬ ‫براي‬ ‫مناسبي‬ ‫جایگزیم‬
‫واژ‬
‫ه‬
‫ه‬
‫ا‬
‫ی‬
‫کليدی‬
‫فنولوژیک‬ ‫مراحل‬ ،‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ،‫رشد‬ ‫روز‬ ‫درجه‬ ،‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ،‫عاوکرد‬ ‫اجزاي‬ :
‫مقدمه‬
0
7
-
‫ایران‬ ،‫دامغان‬ ،‫اسالمي‬ ‫يزاد‬ ‫دانشگاه‬ ،‫دامغان‬ ‫واحد‬ ،‫زراعت‬ ‫دکتري‬ ‫دانشجوي‬
1
-
‫فم‬ ‫و‬ ‫توليد‬ ‫تحقيقات‬ ‫مرکز‬ ،‫استادیار‬
‫دانشگاه‬ ،‫دامغان‬ ‫واحد‬ ،‫گياهي‬ ‫داروهاي‬ ‫يوري‬
‫ایران‬ ،‫دامغان‬ ،‫اسالمي‬ ‫يزاد‬
9
-
‫يموزش‬ ،‫تحقيقات‬ ‫سازمان‬ ،‫بذر‬ ‫و‬ ‫نهاي‬ ‫تهيه‬ ‫و‬ ‫اصالح‬ ‫تحقيقات‬ ‫مؤسسه‬ ،‫استادیار‬
‫ایران‬ ،‫کرج‬ ،‫کشاورزي‬ ‫ترویج‬ ‫و‬
0
-
‫فم‬ ‫و‬ ‫توليد‬ ‫تحقيقات‬ ‫مرکز‬ ،‫استادیار‬
‫دانشگاه‬ ،‫دامغان‬ ‫واحد‬ ،‫گياهي‬ ‫داروهاي‬ ‫يوري‬
‫ایران‬ ،‫دامغان‬ ،‫اسالمي‬ ‫يزاد‬
*(
-
‫مسئوي‬ ‫نویسنده‬
:
Email: shahramrezvan93@yahoo.com
)
https://doi.org/10.22067/jcesc.2022.75720.1151
( ‫گندم‬
Triticum aestivum L.
‫یکي‬ )
‫از‬
‫مهم‬
‫تریم‬
‫زراعتي‬ ‫گيتاه‬
‫ایران‬
‫و‬
‫و‬ ‫بوده‬ ‫جهان‬
‫از‬
‫لحاظ‬
‫کيفيت‬ ،‫عاوکرد‬
‫و‬
‫خصوصيات‬
‫ظتاهري‬
‫در‬
‫طوي‬
‫دهه‬
‫هاي‬
‫اخير‬
‫پيشرفت‬
‫هاي‬
‫فراواني‬
‫را‬
‫تجربه‬
‫کرده‬
‫گندم‬ ‫است‬
‫مي‬ ‫شناخته‬ ‫راهبردي‬ ‫کاریي‬ ،‫انرژي‬ ‫هاانند‬
‫شاخص‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫شود‬
‫مهم‬ ‫هاي‬
‫مي‬ ‫محسوو‬ ‫کشاورزي‬
‫گردد‬
.
‫و‬ ‫کشتت‬ ‫زیتر‬ ‫ستلز‬ ‫بتارتریم‬ ‫گياه‬ ‫ایم‬
‫استت‬ ‫داده‬ ‫اختصتاص‬ ‫ختود‬ ‫بته‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫غالت‬ ‫دیگر‬ ‫بيم‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫توليد‬
(
Suleiman et al., 2014
)
‫و‬
‫هر‬
‫حدود‬ ‫ساله‬
11
‫تا‬
11
‫درصد‬
‫اراضتي‬
‫زیر‬
‫کشت‬
‫محصورت‬
‫کشور‬ ‫زراعي‬
‫را‬
‫به‬
‫خود‬
‫اختصاص‬
‫مي‬
‫سلز‬ ‫دهد‬
‫زیر‬
‫کشت‬
‫گندم‬
‫در‬ )‫دیم‬ ‫و‬ ‫(يبي‬
‫ساي‬
‫زراعي‬
33
-
7939
‫برابر‬
‫با‬
‫حدود‬
1
‫ميويون‬
‫هکتار‬
‫شد‬ ‫گزارش‬
‫که‬
1
/
03
‫درصد‬
‫زميم‬
‫هاي‬
‫زراعتي‬
‫کشتور‬
‫را‬

4. 252
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
‫به‬
‫خود‬
‫اختصاص‬
‫داده‬
‫ميزان‬ ‫بود‬
‫توليدگندم‬
‫در‬ )‫دیم‬ ‫و‬ ‫(يبي‬
‫کل‬
‫کشور‬
1
/
79
‫ميويون‬
‫تم‬
‫گزارش‬
‫شده‬
( ‫است‬
Ahmadi et al., 2019
)
‫گنتدم‬ ‫جاوته‬ ‫از‬ ‫زراعتي‬ ‫محصتورت‬ ‫عاوکرد‬ ‫پتانسيل‬ ‫به‬ ‫دستيابي‬
‫ين‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ،‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ،‫ژنتيک‬ ‫از‬ ‫مترثر‬
‫ها‬
‫در‬ ‫متدیریت‬ ‫اعااي‬ ‫و‬
‫مي‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫بهينه‬ ‫استفاده‬
‫ب‬
‫رقتم‬ ‫معرفتي‬ ‫بتر‬ ‫عتالوه‬ ‫بنابرایم‬ ‫اشد‬
‫هتاي‬
‫ين‬ ‫ژنتيکي‬ ‫ظرفيت‬ ‫از‬ ‫باید‬ ‫پایدار‬ ‫و‬ ‫پرمحصوي‬
‫و‬ ‫اقوياتي‬ ‫شترایط‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫بترد‬ ‫بهتره‬ ‫کشور‬ ‫غذایي‬ ‫امنيت‬ ‫و‬ ‫توليد‬ ‫پایداري‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫مختو‬ ‫منابع‬
(
Faragee et al., 2013
‫مهم‬ ‫يثار‬ ‫و‬ ‫اقويم‬ ‫تغيير‬ ‫پدیده‬ ‫حاضر‬ ‫حاي‬ ‫در‬ )
‫ب‬ ‫ين‬
‫یکتي‬ ‫به‬ ،‫توليد‬ ‫ميزان‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫زراعي‬ ‫محصورت‬ ‫ناو‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫ر‬
‫نگراني‬ ‫از‬
‫استت‬ ‫شتده‬ ‫تبدیل‬ ‫غذایي‬ ‫امنيت‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫جهاني‬ ‫جامعه‬ ‫هاي‬
(
Liu et al., 2010
‫ژنوتيت‬ ‫از‬ ‫استتفاده‬ ‫و‬ ‫شناستایي‬ ‫بنتابرایم‬ )
‫هتاي‬
‫مي‬ ‫اقوياي‬ ‫مختو‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫متحال‬ ‫و‬ ‫سازگار‬
‫ر‬ ‫جاوه‬ ‫از‬ ‫تواند‬
‫وش‬
‫هاي‬
‫موفقيت‬
‫باشد‬ ‫گندم‬ ‫توليد‬ ‫در‬ ‫يميز‬
‫مناطق‬ ‫کويه‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مشکالتي‬ ‫از‬ ‫یکي‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬
‫مي‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫متداوي‬ ‫کشور‬ ‫کاري‬ ‫گندم‬
‫ين‬ ‫تتوان‬
‫اصتوي‬ ‫عوتل‬ ‫از‬ ‫یکتي‬ ‫را‬
‫بسته‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬ ‫ميزان‬ ‫کرد‬ ‫محسوو‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬
‫توده‬
‫ت‬‫ب‬ ‫تاوت‬
‫ت‬‫متف‬ ‫تام‬
‫ت‬‫ارق‬ ‫و‬ ‫تت‬
‫ت‬‫کاش‬ ‫در‬ ‫ترخير‬
‫ت‬‫ت‬ ‫تزان‬
‫ت‬‫مي‬ ‫ته‬
‫ت‬‫ب‬
‫تي‬
‫ت‬‫برخ‬ ‫تایج‬
‫ت‬‫نت‬ ‫و‬
‫يزماید‬
‫از‬ ‫بتيد‬ ‫به‬ ‫گاهي‬ ‫ميزان‬ ‫ایم‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫بيانگر‬ ‫ها‬
91
‫عاوکترد‬ %
‫مي‬ )‫ملووو‬ ‫کشت‬ ‫تاریخ‬ ‫شرایط‬ ‫(در‬ ‫پتانسيل‬ ‫دانه‬
‫رسد‬
(Jafarnezhad
& Sharif-al-Hosseini, 2011; Sharifi, 2016; Ezatahmadi,
2011)
‫دليل‬ ‫ایشان‬
‫کشت‬ ‫عاده‬
‫به‬ ‫را‬ ‫دیرهنگام‬
‫عوتت‬
‫تترخير‬
‫در‬
‫يزاد‬
‫شدن‬
‫زميم‬
‫از‬
‫محصوي‬
‫قبوي‬
‫بهاره‬ ‫(کشت‬
‫مانند‬
‫رغندر‬
‫و‬
‫صتيفي‬
)‫جتات‬
‫کردند‬ ‫ذکر‬
‫و‬ ‫حترارت‬ ‫درجه‬ ‫(عادتا‬ ‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ‫تغيير‬ ‫با‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫تغيير‬
( ‫رشتد‬ ‫بتر‬ ‫حاکم‬ )‫روز‬ ‫طوي‬
Equiza et al., 1997
‫پنجته‬ ،‫ناتو‬ ،)
‫زنتي‬
(
Sharratt, 1991
( ‫تخصتتيص‬ ‫شتترایط‬ )
Tollenaar, 1989
‫در‬ ‫و‬ )
‫مي‬ ‫قرار‬ ‫ترثير‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫گياه‬ ‫عاوکرد‬ ‫نهایت‬
‫متعتدد‬ ‫ملالعتات‬ ‫نتایج‬ ‫دهد‬
‫دانته‬ ‫عاوکترد‬ ‫بتر‬ ‫رقتم‬ ‫و‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫نشان‬
‫معنتي‬
‫استت‬ ‫دار‬
(Ezatahmadi, 2011; Sharifi, 2016)
‫بيتان‬ ‫بته‬ ،
‫ا‬ ‫واکند‬ ‫دیگر‬
‫برختي‬ ‫و‬ ‫نبتوده‬ ‫یکستان‬ ‫کاشتت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫به‬ ‫گندم‬ ‫رقام‬
‫کاشتت‬ ‫ترخير‬ ‫از‬ ‫ناشي‬ ‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫بيشتري‬ ‫سازگاري‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬
‫ين‬ ‫عاوکرد‬ ‫افت‬ ‫ميزان‬ ‫و‬ ‫داشته‬
‫کته‬ ‫ينجتا‬ ‫از‬ ‫استت‬ ‫سایریم‬ ‫از‬ ‫کاتر‬ ‫ها‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫محصوي‬ ‫اصوي‬ ‫تفاوت‬
‫استت‬ ‫ين‬ ‫دليل‬ ‫به‬ ‫مختو‬ ‫هاي‬
‫رشد‬ ،‫اوليه‬ ‫مراحل‬ ‫طي‬ ‫در‬ ‫کم‬ ‫دست‬ ‫که‬
‫متفتاوت‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫گياه‬ ‫ناو‬ ‫و‬
( ‫استت‬ ‫شتده‬ ‫انجتام‬ ‫دمتا‬ ‫و‬ ‫نتور‬
Emam & Nicknezhad, 1994
)
‫ایتم‬ ‫استت‬ ‫ين‬ ‫منزلته‬ ‫بته‬ ‫کشت‬ ‫ترخير‬ ‫به‬ ‫ارقام‬ ‫برخي‬ ‫بيشتر‬ ‫سازگاري‬
‫بهره‬ ‫با‬ ‫ارقام‬
‫انعلاف‬ ‫قدرت‬ ،‫متفاوت‬ ‫سازوکارهاي‬ ‫از‬ ‫گيري‬
‫خود‬ ‫و‬ ‫پذیري‬
‫تغيير‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫در‬ ‫بيشتري‬ ‫کنترلي‬
( ‫دارنتد‬ ‫محيلتي‬ ‫شترایط‬
Sharifi,
2016
)
( ‫هاکاران‬ ‫و‬ ‫رنا‬
Reena et al., 2019
‫در‬ ‫تترخير‬ ‫اثتر‬ ‫بررستي‬ ‫بتا‬ )
‫تترخير‬ ‫متاه‬ ‫یک‬ ‫که‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ ‫گندم‬ ‫عاوکرد‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬
‫در‬ ‫کاشتت‬ ‫در‬
‫منلقه‬
‫کاهد‬ ‫موجب‬ ‫هند‬ ‫در‬ ‫اي‬
11
‫تا‬
10
‫د‬ ‫طتي‬ ‫عاوکترد‬ ‫درصتدي‬
‫و‬
‫ين‬ ‫عوت‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫يزماید‬ ‫ساي‬
‫کردنتد‬ ‫ذکتر‬ ‫فصتل‬ ‫انتهتاي‬ ‫گرمتاي‬ ‫را‬
( ‫هاکاران‬ ‫و‬ ‫گرشاسبي‬
Garshasbi et al., 2019
‫هشتت‬ ‫بررسي‬ ‫به‬ )
‫اقوياتي‬ ‫منتاطق‬ ‫بتا‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫مختو‬ ‫رسيدگي‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫با‬ ‫گندم‬ ‫رقم‬
‫پرداختنتد‬ ‫کشت‬ ‫تاریخ‬ ‫رهار‬ ‫در‬ ‫متفاوت‬
‫رقتم‬ ‫مختوت‬ ‫ارقتام‬ ‫بتيم‬ ‫در‬
‫معني‬ ‫اختالف‬ ‫البته‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫را‬ ‫عاوکرد‬ ‫بارتریم‬ ‫مهرگان‬
‫رقم‬ ‫با‬ ‫داري‬
‫کاشتت‬ ‫تتاریخ‬ ‫در‬ ‫نتداد‬ ‫نشتان‬ ‫سيروان‬ ‫و‬ ‫پيشگام‬ ،‫حيدري‬ ،‫سيوند‬
11
‫در‬ ‫و‬ )‫معتتدي‬ ‫تتا‬ ‫سترد‬ ‫اقوتيم‬ ‫با‬ ‫(سازگار‬ ‫پيشگام‬ ‫و‬ ‫حيدري‬ ‫رقم‬ ‫مهرماه‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
1
‫گترم‬ ‫اقوتيم‬ ‫بتا‬ ‫(ستازگار‬ ‫مهرگتان‬ ‫رقتم‬ ‫يذر‬
‫بتارتریم‬ )
( ‫جعفرنژاد‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫عاوکرد‬
Jafarnejad, 2009
‫طي‬ )
‫ملالعه‬
‫اي‬
‫دوساله‬
‫روي‬
‫تعييم‬
‫مناسب‬
‫تریم‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫براي‬
‫ارقام‬
‫مختو‬
‫گنتدم‬
‫نان‬
‫داراي‬
‫تي‬
‫هاي‬
‫متفاوت‬
‫رشد‬
‫در‬
‫گزارش‬ ‫نيشابور‬
‫ناود‬
‫که‬
‫اثر‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫بر‬
‫سنبوه‬ ‫تعداد‬
‫در‬
‫متر‬
،‫مربع‬
‫وزن‬
‫تک‬
،‫دانه‬
‫ارتفاع‬
‫بوته‬
‫تعتداد‬ ‫و‬
‫روز‬
‫تا‬
‫ظهور‬
‫سنبوه‬
‫معني‬
‫دار‬
،‫بود‬
‫ولي‬
‫ين‬ ‫اثر‬
‫بر‬
‫عاوکرد‬
‫دانته‬
‫معنتي‬
‫دار‬
‫نبود‬
‫که‬
‫عوت‬
‫ين‬ ‫اصوي‬
‫به‬
‫شرایط‬
‫يو‬
‫و‬
‫هوایي‬
‫متفاوت‬
‫طي‬
‫ستاي‬
‫هتاي‬
‫ملالعه‬
‫نسبت‬
‫داده‬
‫شد‬
.
‫محققان‬
‫بتا‬
‫بررست‬
‫ي‬
‫اثتر‬
‫ستته‬
‫تتار‬
‫ی‬
‫خ‬
‫کاشتت‬
(
‫ی‬
‫ک‬
‫تار‬
‫ی‬
‫خ‬
‫کاشت‬
‫بته‬
‫هنگتام‬
‫و‬
‫دو‬
‫تتار‬
‫ی‬
‫خ‬
‫د‬ ‫کاشتت‬
‫ی‬
‫رهنگتام‬
)
‫بتر‬
79
‫ژنوت‬
‫ي‬
‫گندم‬
‫بهتاره‬
‫در‬
‫شترا‬
‫ی‬
‫ط‬
‫مکز‬
‫ی‬
‫ک‬
‫ب‬
‫ي‬
‫ان‬
‫داشتند‬
‫که‬
‫بتا‬
‫تترخ‬
‫ي‬
‫ر‬
‫در‬
‫کاشت‬
،
‫تعداد‬
‫روز‬
‫تا‬
‫گترده‬
‫افشتان‬
،‫ي‬
‫تعتتداد‬
‫روز‬
‫تتتا‬
‫رستت‬
‫ي‬
‫دگ‬
،‫ي‬
‫متتاده‬
‫خشتک‬
،
‫عاوکترد‬
،‫دانته‬
‫تعتداد‬
‫دانتته‬
‫در‬
،‫ستتنبوه‬
‫تعتتداد‬
‫ستتنبوه‬
‫در‬
‫مترمربع‬
،
‫تعداد‬
‫دانه‬
‫در‬
‫مترمربع‬
‫و‬
‫وزن‬
‫هزار‬
‫دانه‬
‫ولت‬ ‫کاهد‬
‫ي‬
‫شتاخص‬
‫برداشتت‬
‫افتزا‬
‫ی‬
‫د‬
‫ی‬
‫افتت‬
(
Ayeneh et al., 2002
)
‫زمان‬
،‫کشت‬
‫مراحل‬
‫فنولوژیکي‬
‫گياه‬
‫و‬
‫زیستت‬ ‫توليتد‬
‫تتوده‬
‫را‬ ‫کتل‬
‫کنتري‬
‫م‬
‫ي‬
‫کند‬
‫و‬
‫در‬
‫کارایي‬
‫تبدیل‬
‫زیست‬
‫عاوکترد‬ ‫به‬ ‫توده‬
‫متؤثر‬
‫استت‬
(Khichar & Niwas, 2006)
‫وقتوع‬ ‫زمان‬ ‫و‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫بر‬ ‫ترثير‬ ‫دليل‬ ‫به‬ ‫ناو‬ ‫سرعت‬ ‫و‬ ‫فنولوژي‬
‫از‬ ‫یتک‬ ‫هتر‬ ‫بتر‬ ‫حاکم‬ ‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ‫ين‬ ‫تبع‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ناو‬ ‫مختو‬ ‫مراحل‬
‫جاوته‬ ‫از‬ ‫محيلتي‬ ‫متنوع‬ ‫شرایط‬ ‫با‬ ‫سازگاري‬ ‫کويدي‬ ‫نقله‬ ،‫مراحل‬ ‫ایم‬
‫زمان‬ ‫است‬ ‫کاشت‬ ‫ترخير‬
‫وقوع‬
‫مراحل‬
‫مختو‬
‫گياه‬ )‫(ناوي‬ ‫فنولوژیکي‬
‫گندم‬
‫و‬
‫نيز‬
‫طوي‬
‫ایم‬
‫مر‬
‫احل‬
‫از‬
‫مهم‬
‫عوامل‬ ‫تریم‬
‫تعييم‬
‫کننتده‬
‫عاوکترد‬
‫ين‬
‫مي‬
‫باشد‬
‫شناخت‬
‫و‬
‫يگاهي‬
‫از‬
‫تنوع‬
‫ژنتيکي‬
‫بتراي‬
‫مختوت‬ ‫مراحتل‬
‫ناوي‬
‫و‬
‫نيز‬
‫رابله‬
‫ين‬
‫ها‬
‫با‬
‫توان‬
‫توليد‬
‫در‬
‫طي‬
‫وستيعي‬
‫از‬
‫ارقتام‬
‫گنتدم‬
‫زمينه‬
‫موفقيت‬
‫هرره‬
‫محققان‬ ‫بيشتر‬
‫اصالح‬
‫نبات‬
‫را‬
‫در‬
‫توليد‬
‫ارقام‬
‫گندم‬
‫با‬
‫پتانسيل‬
‫عاوکرد‬
‫بار‬
‫فتراهم‬
‫خواهتد‬
( ‫ستاخت‬
Motzo & Giunta,
2007
)
‫شتاخص‬ ‫از‬ ‫استتفاده‬ ‫روز‬ ‫طتوي‬ ‫و‬ ‫دمتا‬ ‫بودن‬ ‫متغير‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
( ‫رشد‬ ‫روز‬ ‫درجه‬
GDD
‫فنولتوژي‬ ‫مختوت‬ ‫مراحتل‬ ‫دقيق‬ ‫تعييم‬ ‫جهت‬ )
‫مرحوته‬ ‫هتر‬ ‫نيتاز‬ ‫متورد‬ ‫گرمایي‬ ‫انرژي‬ ‫ميزان‬ ‫زیرا‬ ،‫است‬ ‫ضروري‬ ‫گياه‬
‫ساي‬ ‫در‬ ‫فنولوژي‬
‫ثابت‬ ‫مختو‬ ‫هاي‬
‫توصتي‬ ‫شاخص‬ ‫ایم‬ ‫است‬
‫کننتده‬
‫فنولوژي‬ ‫از‬ ‫خاص‬ ‫مرحوه‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫براي‬ ‫نياز‬ ‫مورد‬ ‫حرارتي‬ ‫تجاع‬
‫مدي‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫گياه‬
‫پيد‬ ‫هاي‬
‫زمان‬ ‫و‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ،‫رشد‬ ‫مراحل‬ ‫بيني‬
‫به‬ ‫برداشت‬
‫مي‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬
( ‫شود‬
Wypych et al., 2017
)

5. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
255
‫و‬ ‫سگالر‬
( ‫هاکاران‬
Ceglar et al., 2011
‫کتاهد‬ ‫داشتند‬ ‫بيان‬ )
‫ژنوتي‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬
‫ناشي‬ ،‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫واکند‬ ‫در‬ ‫گندم‬ ‫هاي‬
‫ين‬ ‫رابله‬ ‫و‬ ‫ناو‬ ‫مراحل‬ ‫تغييرات‬ ‫از‬
‫تحقيتق‬ ‫نتتایج‬ ‫استت‬ ‫عاوکرد‬ ‫با‬ ‫ها‬
( ‫تریفي‬
‫ت‬‫ش‬
Sharifi, 2016
‫فنو‬ ‫تل‬
‫ت‬‫مراح‬ ‫تند‬
‫ت‬‫واک‬ ‫روي‬ ‫تر‬
‫ت‬‫ب‬ )
‫و‬ ‫توژیکي‬
‫ت‬‫ل‬
‫از‬ ‫کاشتت‬ ‫ترخير‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫کاشت‬ ‫ترخير‬ ‫به‬ ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫عاوکرد‬
11
‫بته‬ ‫مهتر‬ ‫به‬
11
‫و‬ ‫عاوکترد‬ ‫اجتزاي‬ ‫و‬ ‫عاوکترد‬ ‫کتاهد‬ ‫ستبب‬ ‫يذر‬
‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫کاهد‬ ‫موجب‬ ‫نيم‬ ‫ها‬
‫نتيم‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫زایشتي‬ ،‫رویشتي‬ ‫هاي‬
‫طتوي‬ ‫کاشتت‬ ‫در‬ ‫تترخير‬ ‫کرد‬ ‫بيان‬ ‫ایشان‬ ‫شد‬ ‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬
‫کا‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬
‫اما‬ ،‫افتاده‬ ‫اتفاق‬ ‫ناو‬ ‫اصوي‬ ‫مراحل‬ ‫تاامي‬ ‫هد‬
‫از‬ ‫تتر‬
‫ت‬‫بيش‬ ‫تب‬
‫ت‬‫مرات‬ ‫ته‬
‫ت‬‫ب‬ ‫تتانه‬
‫ت‬‫زمس‬ ‫ت‬
‫ت‬‫تي‬ ‫در‬ ‫تي‬
‫ت‬‫رویش‬ ‫دوره‬ ‫توي‬
‫ت‬‫ط‬ ‫تاهد‬
‫ت‬‫ک‬
‫تي‬
‫حالي‬ ‫در‬ ،‫بود‬ ‫بهاره‬ ‫و‬ ‫بينابيم‬ ‫هاي‬
‫کتاهد‬ ‫بتر‬ ‫کاشت‬ ‫ترخير‬ ‫اثر‬ ‫که‬
‫گرده‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫زایشي‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬
‫و‬ ‫بينتابيم‬ ‫از‬ ‫بيشتر‬ ‫بهاره‬ ‫تي‬ ‫در‬ ‫افشاني‬
‫هاکتارا‬ ‫و‬ ‫کاتالي‬ ‫جتالي‬ ‫بتود‬ ‫زمستتانه‬
( ‫ن‬
Jalal-Kamali et al.,
2007
‫فنولوژیکي‬ ‫مراحل‬ ‫بررسي‬ ‫با‬ )
11
‫منتاطق‬ ‫بته‬ ‫سازگار‬ ‫گندم‬ ‫رقم‬
‫در‬ ‫ناتو‬ ‫مختوت‬ ‫مراحتل‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫که‬ ‫کردند‬ ‫گزارش‬ ‫ایران‬ ‫مختو‬
‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬
‫ين‬ ‫استت‬ ‫متفتاوت‬ ‫یکتدیگر‬ ‫بتا‬ ‫مختوت‬ ‫هاي‬
‫هتا‬
‫طوي‬ ‫ميانگيم‬ ‫که‬ ‫کردند‬ ‫اعالم‬ ‫نيم‬ ‫ها‬
‫کاشت‬ ‫(از‬ ‫رویشي‬ ‫مرحوه‬ ‫دوره‬
‫ترد‬
‫ت‬‫س‬ ‫تدي‬
‫ت‬‫معت‬ ‫و‬ ‫ترد‬
‫ت‬‫س‬ ‫تيم‬
‫ت‬‫اقو‬ ‫تام‬
‫ت‬‫ارق‬ ‫در‬ )‫ته‬
‫ت‬‫دوگان‬ ‫تتگي‬
‫ت‬‫برجس‬ ‫تور‬
‫ت‬‫ظه‬ ‫تا‬
‫ت‬‫ت‬
‫طورني‬
‫کوتاه‬ ‫شااي‬ ‫اقويم‬ ‫دیم‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫تریم‬
‫تتریم‬
‫ين‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫بود‬
‫سترد‬ ‫معتتدي‬ ‫و‬ ‫سرد‬ ‫اقويم‬ ‫ارقام‬ ‫که‬ ‫گرفتند‬ ‫نتيجه‬ ‫ها‬
‫عادتا‬
‫دوگان‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫دوره‬ ‫طریق‬ ‫از‬
‫زنتدگي‬ ‫ررخته‬ ‫ه‬
‫طورني‬
‫اقويم‬ ‫ارقام‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫تري‬
‫و‬ ‫شتااي‬ ‫مرطوو‬ ‫و‬ ‫گرم‬ ،‫معتدي‬ ‫هاي‬
‫داشتند‬ ‫جنوو‬ ‫خشک‬ ‫و‬ ‫گرم‬
‫ملالعه‬ ‫نتایج‬
‫اي‬
‫روي‬
‫بررسي‬
‫ترثير‬
‫زمتان‬
‫برطوي‬ ‫کاشت‬
‫مراحل‬
‫فنولوژیکي‬
‫گندم‬
‫و‬
‫رابله‬
‫ين‬
‫ميتزان‬ ‫با‬
‫توليتد‬
‫در‬
‫منلقه‬
‫گرگان‬
‫نشان‬
‫داد‬
‫که‬
‫کاشت‬ ‫زمان‬
‫به‬
‫دليل‬
‫ترثير‬
‫بر‬
‫سازگارپذیري‬
‫مهم‬ ‫مراحل‬
‫ناو‬
‫گياه‬
‫مناستب‬ ‫با‬
‫تتریم‬
‫متغيرهتاي‬
‫تون‬ ‫(ها‬ ‫محيلتي‬
‫تشعشع‬
‫دریافتي‬
‫و‬
‫درجه‬
،)‫حرارت‬
‫به‬
‫طور‬
‫معنتي‬
‫داري‬
‫بتر‬
‫ميتزان‬
‫توليتد‬
‫محصوي‬
( ‫است‬ ‫اثرگذار‬
Ahmadi et al., 2012
)
‫مهم‬ ‫جاوه‬ ‫از‬
‫تریم‬
‫عوامل‬
‫زراعي‬
‫جهت‬
‫انلباق‬
‫رشد‬ ‫مراحل‬
‫و‬
‫ناتو‬
‫گندم‬
‫به‬
‫منظور‬
‫استفاده‬
‫هرره‬
‫از‬ ‫بيشتر‬
‫عوامل‬
‫اقوياتي‬
‫و‬
‫دستتيابي‬
‫بته‬
‫سلز‬
‫ملووبي‬
‫عاوکرد‬ ‫از‬
‫انتخاو‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
‫مناسب‬
‫و‬
‫انتخاو‬
‫ارقام‬
‫سازگار‬
‫و‬
‫مي‬ ‫محصوي‬ ‫پر‬
( ‫باشد‬
Salamat, 2009
)
‫بنابرایم‬
‫اها‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫ي‬
‫ت‬
‫گياه‬
‫و‬ ‫گندم‬
‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ‫شناخت‬ ‫لزوم‬
‫در‬
‫اجتناو‬ ‫امري‬ ‫که‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫هنگام‬
‫شرایط‬ ‫در‬ ‫ناپذیر‬
‫اقويم‬ ‫تغيير‬
‫مي‬ ‫کنوني‬
،‫باشد‬
‫ارقام‬ ‫شناخت‬
‫سازگار‬
‫عادت‬ ‫با‬
‫ها‬
‫ي‬
‫رشد‬
‫ي‬
‫مختوت‬
‫در‬
‫شرایط‬ ‫ایم‬
،
‫جهت‬
‫ي‬
‫گاه‬
‫ي‬
‫کشاورز‬ ‫کارشناسان‬
‫ي‬
‫ن‬ ‫ها‬ ‫و‬
‫ي‬
‫م‬
‫کشتاورزان‬
‫ضرور‬ ‫و‬ ‫رزم‬ ‫منلقه‬
‫ي‬
‫م‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫ي‬
‫رسد‬
‫شتناخت‬ ‫هتدف‬ ‫با‬ ‫تحقيق‬ ‫ایم‬
‫عاوکر‬ ‫تغييرات‬ ‫بيشتر‬
‫فنولوژي‬ ‫مراحل‬ ‫و‬ ‫عاوکرد‬ ‫اجزاي‬ ‫و‬ ‫د‬
‫ارقام‬
‫جدید‬
‫عادت‬ ‫با‬ ‫نان‬ ‫گندم‬
‫ارقتام‬ ‫معرفتي‬ ‫امکتان‬ ‫بررستي‬ ‫و‬ ‫رشتد‬ ‫مختو‬ ‫هاي‬
‫اجراشد‬ ‫و‬ ‫طراحي‬ ‫منلقه‬ ‫در‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫با‬ ‫سازگار‬
‫روش‬ ‫و‬ ‫مواد‬
‫ها‬
( ‫زراعي‬ ‫ساي‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫تحقيق‬ ‫ایم‬
31
-
7931
‫و‬
39
-
7931
‫مزرعه‬ ‫در‬ )
‫ن‬ ‫تهيه‬ ‫و‬ ‫اصالح‬ ‫تحقيقات‬ ‫مؤسسه‬ ‫تحقيقاتي‬
‫کترج‬ ‫در‬ ‫واقتع‬ ‫بتذر‬ ‫و‬ ‫هاي‬
‫جغرافيایي‬ ‫(طوي‬
17
‫و‬ ‫درجه‬
3
‫جغرافيتایي‬ ‫عتر‬ ‫و‬ ‫شرقي‬ ‫دقيقه‬
91
‫و‬ ‫درجه‬
13
‫ارتفاع‬ ‫و‬ ‫شاالي‬ ‫دقيقه‬
7917
‫شتد‬ ‫اجترا‬ )‫دریا‬ ‫سلز‬ ‫از‬ ‫متر‬
‫بوتوک‬ ‫طترح‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫جداگانه‬ ‫يزماید‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫تحقيق‬ ‫ایم‬
‫کامتل‬ ‫هتاي‬
( )‫منلقه‬ ‫عرف‬ ‫کاشت‬ ‫(تاریخ‬ ‫ملووو‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫با‬ ‫تصادفي‬
71
‫يبان‬
)
( ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫و‬
71
‫روي‬ ‫بر‬ )‫يذر‬
71
‫ارقتام‬ ‫شتد‬ ‫اجترا‬ ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫رقم‬
‫بينتابيم‬ ‫و‬ ‫زمستتانه‬ ‫ارقتام‬ :‫گتروه‬ ‫سته‬ ‫شامل‬ ‫رسيدگي‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫يزماید‬
‫بهتاره‬ ‫ارقتام‬ ،)‫حيتدري‬ ‫و‬ ‫(پيشتگام‬ ‫سترد‬ ‫منتاطق‬ ‫بتا‬ ‫ستازگار‬ ‫دیررس‬
‫متوسط‬
‫و‬ ‫بهاران‬ ،‫پارسي‬ ،‫سيوند‬ ،‫(رخشان‬ ‫معتدي‬ ‫مناطق‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫رس‬
)‫سيروان‬
‫و‬
‫راران‬ ،‫(مهرگان‬ ‫گرم‬ ‫مناطق‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫زودرس‬ ‫بهاره‬ ‫ارقام‬
‫راران‬ ‫و‬
1
‫جتدوي‬ ‫در‬ ‫بررستي‬ ‫مورد‬ ‫ارقام‬ ‫خصوصيات‬ ‫بودند‬ )
7
‫يورده‬
‫سترد‬ ‫معتتدي‬ ‫منتاطق‬ ‫جتزو‬ ‫اقوياتي‬ ‫نظتر‬ ‫از‬ ‫البترز‬ ‫استتان‬ ‫است‬ ‫شده‬
‫طبقه‬
‫گندم‬ ‫رشد‬ ‫فصل‬ ‫طوي‬ ‫در‬ ‫بارندگي‬ ‫و‬ ‫دما‬ ‫تغييرات‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫بندي‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫يزماید‬ ‫ساي‬ ‫دو‬ ‫در‬
7
‫ن‬
‫ذکتر‬ ‫بته‬ ‫رزم‬ ‫استت‬ ‫شتده‬ ‫داده‬ ‫شان‬
‫ين‬ ‫رشدي‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫بودن‬ ‫متفاوت‬ ‫ارقام‬ ‫انتخاو‬ ‫مبناي‬ ‫است‬
‫جهت‬ ‫ها‬
‫بود‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫مقایسه‬ ‫و‬ ‫بررسي‬
‫متورد‬ ‫يزمایشي‬ ‫قلعه‬
‫بته‬ ‫يزماید‬ ‫اجراي‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫ساي‬ ‫در‬ ‫ساي‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫کشت‬
‫يیتد‬ ‫صتورت‬
‫يماده‬ ‫عاويات‬ ‫شهریور‬ ‫در‬ ‫بود‬
‫ی‬ ‫ابتدا‬ ‫شد‬ ‫انجام‬ ‫سازي‬
،‫شتخم‬ ‫نوبتت‬ ‫ک‬
‫فتارو‬ ‫ایجتاد‬ ‫و‬ ‫کودپاشي‬ ،‫هم‬ ‫بر‬ ‫عاود‬ ‫لولر‬ ‫نوبت‬ ‫دو‬ ،‫دیسک‬ ‫نوبت‬ ‫یک‬
‫عاتق‬ ‫از‬ ‫ختاک‬ ‫ناونته‬ ،‫کشتت‬ ‫از‬ ‫قبتل‬ ‫ستاي‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫انجام‬
91
‫سانتي‬
‫خصوصتيات‬ ‫تعيتيم‬ ‫بتراي‬ ‫و‬ ‫تهيته‬ ‫اوگتر‬ ‫از‬ ‫استتفاده‬ ‫بتا‬ ‫متتري‬
‫فيزیکي‬
-
‫خاک‬ ‫يزمایشگاه‬ ‫به‬ ‫شيايایي‬
‫و‬ ‫خاک‬ ‫تحقيقات‬ ‫مؤسسه‬ ‫شناسي‬
‫جد‬ ‫شد‬ ‫منتقل‬ ‫يو‬
‫وي‬
1
‫را‬ )‫ستاي‬ ‫(دو‬ ‫يزماید‬ ‫محل‬ ‫خاک‬ ‫خصوصيات‬
‫مي‬ ‫نشان‬
‫دهد‬
‫خلتي‬ ‫بتذرکار‬ ‫از‬ ‫استتفاده‬ ‫با‬ ‫کاشت‬
‫وینتراشتتایگر‬ ‫يزمایشتي‬ ‫کتار‬
7
(
Plotman, 2100
‫شد‬ ‫انجام‬ )
‫هر‬
‫واحد‬
‫طوي‬ ‫به‬ ‫يزمایشي‬
1
‫بته‬ ‫و‬ ‫متر‬
‫عر‬
09
/
1
‫عر‬ ‫با‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫پشته‬ ‫رهار‬ ‫شامل‬ ‫متر‬
11
‫ستانتي‬
‫و‬ ‫متتر‬
‫بود‬ ‫پشته‬ ‫هر‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫خط‬ ‫سه‬
‫بذر‬ ‫که‬
‫ارقام‬
‫شتده‬ ‫یاد‬
‫تتراکم‬ ‫بتا‬
011
‫مربع‬ ‫متر‬ ‫در‬ ‫بوته‬
‫کشت‬
‫شدند‬
‫کرت‬ ‫بيم‬
‫نکاشتت‬ ‫پشتته‬ ‫یتک‬ ‫ها‬
‫قارچ‬ ‫با‬ ‫بذور‬ ‫ضدعفوني‬ ‫شد‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫فاصوه‬
‫تيترام‬ ‫ویتاواکس‬ ‫کد‬
‫رشتد‬ ‫فصتل‬ ‫طتوي‬ ‫در‬ ‫شتد‬ ‫انجام‬ ‫کاشت‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫هزار‬ ‫در‬ ‫دو‬ ‫نسبت‬ ‫به‬
‫به‬
‫عو‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫منظور‬
‫باریک‬ ‫هرز‬ ‫هاي‬
‫پهم‬ ‫و‬ ‫برگ‬
‫م‬ ‫بترگ‬
‫از‬ ‫خوتوطي‬
‫عو‬
‫کد‬
‫به‬ ‫پوماسوپر‬ ‫و‬ ‫گرانستار‬ ‫هاي‬
‫مقدار‬ ‫به‬ ‫ترتيب‬
11
‫یتک‬ ‫و‬ ‫گترم‬
‫پنجه‬ ‫مرحوه‬ ‫در‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫ليتر‬
‫شد‬ ‫استفاده‬ ‫رفتم‬ ‫ساقه‬ ‫تا‬ ‫زني‬
1- Wintersteiger

6. 254
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
‫جدول‬
0
-
‫مطالعه‬ ‫مورد‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫خصوصيات‬ ‫از‬ ‫برخی‬
Table 1- Some characteristics of studied wheat cultivars
‫شماره‬
No.
‫رقم‬
Cultivar
‫عادت‬
‫رشد‬
Growth habit
‫کاشت‬ ‫مناسب‬ ‫مناطق‬
Suitable growing regions
‫رسيدگی‬ ‫گروه‬
Maturity group
1
‫پيشگام‬
Pishgam
‫بينابيم‬
Facultative
‫سرد‬ ‫اقويم‬
Cold climate
‫دیردرس‬ ‫نسبتا‬
Relatively late maturity
2
‫حيدري‬
Heidari
‫بينابيم‬
Facultative
‫سرد‬ ‫اقويم‬
Cold climate
‫دیررس‬
Late maturity
3
‫رخشان‬
Rakhshan
‫بهاره‬
Spring
‫معتدي‬ ‫اقويم‬
Temperate climate
‫رس‬ ‫متوسط‬
Medium maturity
4
‫سيوند‬
Sivand
‫بهاره‬
Spring
‫معتدي‬ ‫اقويم‬
Temperate climate
‫رس‬ ‫متوسط‬
Medium maturity
5
‫بهاران‬
Baharan
‫بهاره‬
Spring
‫معتدي‬ ‫اقويم‬
Temperate climate
‫رس‬ ‫متوسط‬
Medium maturity
6
‫سيروان‬
Sirvan
‫بهاره‬
Spring
‫معتدي‬ ‫اقويم‬
Temperate climate
‫رس‬ ‫متوسط‬
Medium maturity
7
‫پارسي‬
Parsi
‫بهاره‬
Spring
‫معتدي‬ ‫اقويم‬
Temperate climate
‫زودرس‬
Early maturity
8
‫مهرگان‬
Mehregan
‫بهاره‬
Spring
‫خشک‬ ‫و‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬
Warm and dry climate
‫زودرس‬
Early maturity
9
‫راران‬
1
Chamran2
‫بهاره‬
Spring
‫خشک‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫گر‬ ‫اقويم‬
Warm and dry climate
‫زودرس‬
Early maturity
10
‫راران‬
Chamran
‫بهاره‬
Spring
‫خشک‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫گر‬ ‫اقويم‬
Warm and dry climate
‫زودرس‬
Early maturity
‫جدول‬
0
-
‫خصوصيات‬
‫فيزیکو‬
-
‫زراعی‬ ‫سال‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫آزمایش‬ ‫محل‬ ‫خاک‬ ‫شيميایی‬
Table 2- Physico- chemical properties of soil of experimental site
EC
(dS.m-1
)
pH
‫کل‬ ‫نيتروژن‬ ‫درصد‬
Total Nitrrogen
(%)
‫درصد‬
‫آلی‬ ‫کربن‬
Organic
carbon (%)
‫جذب‬ ‫قابل‬ ‫فسفر‬
Available
phosphorus
(mg.kg-1
)
‫قابل‬ ‫پتاسيم‬
‫جذب‬
Available
potassium
(mg.kg-1
)
‫خاک‬ ‫بافت‬
Soil
texture
‫سال‬
Year
2.12
7.9
0.05
0.57
8.5
206
‫لوم‬
Loam
1396-97
1.7
7.8
0.04
0.44
7.6
200
‫لوم‬
Loam
1397-98
‫هر‬ ‫فنولوژیکي‬ ‫مراحل‬ ‫تعييم‬ ‫براي‬
1
-
0
‫بت‬ ‫گيتاه‬ ‫سه‬ ،‫روز‬
‫ه‬
‫صتورت‬
‫از‬ ‫تصادفي‬
‫ين‬ ‫ناو‬ ‫مرحوه‬ ‫و‬ ‫انتخاو‬ ‫کرت‬ ‫هر‬
‫دستتورالعال‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫ها‬
( ‫یارد‬ ‫اپل‬ ‫و‬ ‫کربي‬
Kerby and Appleyard, 1987
‫ایتم‬ ‫شد‬ ‫تعييم‬ )
:‫شتامل‬ ‫مراحل‬
7
-
‫شتدن‬ ‫ستبز‬
،
1
-
‫دوگانته‬ ‫برجستتگي‬ ‫تشتکيل‬
،
9
-
‫انتهایي‬ ‫ه‬ ‫سنبو‬ ‫تشکيل‬
،
0
-
‫گرده‬
‫افشاني‬
‫و‬
1
-
‫فيزیولتوژیکي‬ ‫رسيدگي‬
‫بود‬
‫روز‬ ‫درجه‬
–
( ‫رشد‬
Growing Degree Days= GDD
‫استاس‬ ‫بر‬ )
‫رابل‬
‫ه‬
(
7
‫شد‬ ‫محاسبه‬ )
(
7
)
∑( )
‫ين‬ ‫در‬ ‫که‬
Tb
‫ستانتي‬ ‫درجه‬ ‫صفر‬ ‫(معادي‬ ‫گندم‬ ‫پایه‬ ‫دماي‬ :
،)‫گتراد‬
Tmean
‫و‬ ‫حداکثر‬ ‫(دماي‬ ‫هستند‬ ‫حرارت‬ ‫درجه‬ ‫شده‬ ‫تصحيز‬ ‫ميانگيم‬ :
‫به‬ ‫حداقل‬
‫دماي‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫ترتيب‬
91
‫سانتي‬ ‫درجه‬ ‫صفر‬ ‫و‬
‫تصتحيز‬ ‫گراد‬
)‫شدند‬
‫اندازه‬ ‫منظور‬ ‫به‬
‫ابتتدا‬ ‫از‬ ‫متر‬ ‫نيم‬ ‫حذف‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫نهایي‬ ‫عاوکرد‬ ‫گيري‬
‫يزماید‬ ‫مخصوص‬ ‫وینتراشتایگر‬ ‫کابایم‬ ‫توسط‬ ،‫کرت‬ ‫هر‬ ‫انتهاي‬ ‫و‬
‫هتا‬
‫(مدي‬
1171
‫از‬ )
‫بتراي‬ ‫گرفتت‬ ‫صتورت‬ ‫نهتایي‬ ‫برداشتت‬ ‫وسط‬ ‫خلوط‬
‫هرک‬ ‫از‬ ‫عاوکرد‬ ‫اجزاي‬ ‫تعييم‬
‫به‬ ‫رت‬
‫ناونه‬ ‫جداگانه‬ ‫طور‬
‫مستاحت‬ ‫بته‬ ‫اي‬
‫شتامل‬ ‫عاوکترد‬ ‫اجتزاي‬ ‫و‬ ‫منتقل‬ ‫يزمایشگاه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫برداشت‬ ‫مترمربع‬ ‫نيم‬
‫ته‬
‫ت‬‫دان‬ ‫تزار‬
‫ت‬‫ه‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫تنبوه‬
‫ت‬‫س‬ ‫در‬ ‫ته‬
‫ت‬‫دان‬ ‫تداد‬
‫ت‬‫تع‬ ،‫تع‬
‫ت‬‫مترمرب‬ ‫در‬ ‫تنبوه‬
‫ت‬‫س‬ ‫تداد‬
‫ت‬‫تع‬
‫اندازه‬
‫داده‬ ‫يماري‬ ‫تحويل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫شد‬ ‫گيري‬
‫مرکتب‬ ‫تجزیه‬ ‫براساس‬ ‫ها‬

7. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
254
‫بووک‬ ‫طرح‬ ‫قالب‬ ‫در‬
‫با‬ ‫و‬ ‫تصادفي‬ ‫کامل‬ ‫هاي‬
‫نرم‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫افزار‬
SAS
‫نسخه‬
3
‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ ‫و‬
‫یتک‬ ‫احتاتاي‬ ‫ستلز‬ ‫در‬ ‫دانکم‬ ‫روش‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫شکل‬ ‫شد‬ ‫انجام‬ ‫درصد‬
‫نرم‬ ‫توسط‬ ‫ها‬
‫افزار‬
Sigmaplot
‫نسخه‬
71
‫رسم‬
‫شدند‬
‫بحث‬ ‫و‬ ‫نتایج‬
‫دانه‬ ‫عملکرد‬ ‫اجزاي‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬
‫داده‬ ‫مرکب‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬
،‫رقتم‬ ‫اثتر‬ ‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ساله‬ ‫دو‬ ‫هاي‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
‫ين‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫و‬
‫دانته‬ ‫عاوکترد‬ ‫اجتزاي‬ ‫و‬ ‫عاوکترد‬ ‫بتر‬ ‫ها‬
‫بستيار‬ )‫دانته‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬ ،‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬ ‫(تعداد‬
‫معني‬
( ‫دار‬
p<0.01
)‫است‬ ‫نشده‬ ‫ارائه‬ ‫(جدوي‬ ‫بود‬ )
‫شکل‬
0
-
‫کاشت‬ ‫دوره‬ ‫طی‬ ‫بارندگی‬ ‫و‬ ‫حرارت‬ ‫درجه‬ ‫تغييرات‬ ‫روند‬
( ‫برداشت‬ ‫تا‬
A
:
0931
-
39
،
B
:
0939
-
39
)
Figure 1- Variation trend in temperature and precipitation during planting to harvest (A: 2017-18, B: 2018-19)
:‫دانه‬ ‫عملکرد‬
‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬
‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشتان‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ‫هاي‬
‫ميان‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬
‫از‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ‫گيم‬
1091
‫در‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
‫به‬ ‫اوي‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
1111
‫(جدوي‬ ‫یافت‬ ‫کاهد‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
9
)
‫حتدود‬ ‫کتاهد‬ ‫باعتک‬ ‫کاشتت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ایم‬ ‫از‬ ‫حاکي‬ ‫نتایج‬
79

8. 254
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
‫(جتدوي‬ ‫شد‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ‫درصدي‬
9
)
‫فتحتي‬
‫و‬
( ‫هاکتاران‬
Fathi et
al., 2001
)
‫کاهد‬
‫عاوکرد‬
‫دانه‬
‫دوروم‬ ‫گندم‬
‫را‬
‫با‬
‫ترخ‬
‫ي‬
‫ر‬
‫در‬
‫کاشتت‬
‫از‬
71
‫مهر‬
‫تا‬
71
‫يبان‬
‫گزارش‬
‫فالورز‬ ‫کردند‬
‫هاکتاران‬ ‫و‬
(Flowers et
al., 2006)
‫در‬
‫ملالعه‬
‫تاریخ‬ ‫اثر‬
‫کاشت‬
‫بر‬
‫عاوکرد‬
‫و‬
‫اجتزا‬
‫ي‬
‫عاوکترد‬
‫دانه‬
‫دو‬
‫گندم‬ ‫رقم‬
‫گزارش‬
‫کردند‬
‫که‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫اثر‬
‫ز‬
‫ی‬
‫اد‬
‫ي‬
‫بر‬
‫عاوکرد‬
‫داشته‬
‫و‬
‫ترخير‬
‫در‬
‫تاریخ‬
‫عاوکرد‬ ،‫کاشت‬
‫را‬ ‫دانه‬
10
‫درصد‬
‫کاهد‬
‫داد‬
‫زراعتي‬ ‫ساي‬ ‫دو‬ ‫طي‬ ‫بررسي‬ ‫مورد‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫بيم‬ ‫در‬ ‫نتایج‬ ‫بررسي‬
‫عاوکترد‬ ‫معتتدي‬ ‫و‬ ‫سترد‬ ‫اقوتيم‬ ‫بتا‬ ‫ستازگار‬ ‫ارقتام‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ين‬ ‫از‬ ‫حاکي‬
‫(جدوي‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بارتري‬
9
‫ب‬ )
‫ه‬
‫طوري‬
‫رقتم‬ ‫کته‬
( ‫پيشگام‬
1091
‫کته‬ ‫داشتت‬ ‫را‬ ‫عاوکترد‬ ‫بتارتریم‬ )‫هکتتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
‫معني‬ ‫تفاوت‬
( ‫رخشان‬ ‫رقم‬ ‫با‬ ‫داري‬
1931
‫نداد‬ ‫نشان‬ )‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
( ‫راتران‬ ‫رقتم‬ ‫در‬ ‫دانته‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاتریم‬ ‫و‬
1901
)‫هکتتار‬ ‫در‬ ‫کيوتوگرم‬
‫(جدوي‬ ‫شد‬ ‫مشاهده‬
9
‫دوناز‬ )
‫و‬
( ‫هاکتاران‬
Donmes et al., 2001
)
‫ني‬
‫ز‬
‫طي‬
‫ملالعه‬
‫اي‬
‫روي‬
‫ارقام‬
‫گندم‬ ‫جدید‬
‫دریافتند‬
‫کته‬
‫وجتود‬
‫تغييترات‬
‫ژنتيکي‬
‫ژنوتي‬ ‫بيم‬
‫هاي‬
‫مختو‬
‫منجر‬
‫به‬
‫بتروز‬
‫اختتالف‬
‫عاوکترد‬ ‫در‬
‫شد‬ ‫دانه‬
‫عاوکرد‬ ‫بر‬ ‫رقم‬ ‫و‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ ‫بررسي‬
‫مقتدار‬ ‫با‬ ‫ملووو‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫دانه‬
9190
‫کيووگرم‬
‫رقم‬ ‫را‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاتریم‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫را‬ ‫عاوکرد‬ ‫بارتریم‬ ‫هکتار‬ ‫در‬
‫ميزان‬ ‫با‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ ‫راران‬
1931
‫داد‬ ‫نشتان‬ ‫هکتار‬ ‫در‬ ‫کيووگرم‬
‫(شکل‬
1
‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫عاوکرد‬ ‫بررسي‬ ‫نيم‬ ‫ها‬ )
‫بتيم‬ ‫مختوت‬ ‫ارقتام‬ ‫در‬ ‫تترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬
79
‫تتا‬
91
‫بت‬ ،‫بود‬ ‫متغير‬ ‫درصد‬
‫ه‬
‫طتوري‬
‫کته‬
‫کتاهد‬ ‫درصتد‬ ‫کاتتریم‬ ‫و‬ ‫بيشتتریم‬
‫به‬ ‫عاوکرد‬
( ‫پيشگام‬ ‫ارقام‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫ترتيب‬
91
( ‫مهرگان‬ ‫و‬ )%
79
‫بتود‬ )%
، ‫مختوت‬ ‫منتاطق‬ ‫بتا‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫متفاوت‬ ‫رشد‬ ‫تي‬ ‫با‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫واکند‬
‫ب‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫به‬ ‫متفاوتي‬ ‫هاي‬
‫ه‬
‫طوري‬
‫تترخير‬ ‫با‬ ‫که‬
‫بهاره‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬ ‫درصد‬ ‫کاشت‬ ‫در‬
‫بينتابيم‬ ‫ارقتام‬ ‫از‬ ‫کاتر‬
‫(شکل‬ ‫بود‬
1
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫نتایج‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ )
‫در‬ ‫تترخير‬ ‫صتورت‬ ‫در‬ ‫رستد‬
‫راتران‬ ‫و‬ ‫مهرگان‬ ‫جاوه‬ ‫از‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ،‫منلقه‬ ‫در‬ ‫کاشت‬
1
‫ارقتام‬ ‫ستایر‬ ‫بته‬ ‫نسبت‬ ‫مناسبي‬ ‫جایگزیم‬ ‫هستند‬ ‫زودرس‬ ‫ارقامي‬ ‫که‬
( ‫هاکتاران‬ ‫و‬ ‫گرشاستبي‬ ‫پتژوهد‬ ‫نتتایج‬ ‫باشند‬
Garshasbi et al.,
2019
‫نشتان‬ ‫مختو‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫رهار‬ ‫با‬ ‫گندم‬ ‫رقم‬ ‫هشت‬ ‫بررسي‬ ‫با‬ )
‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫زودرس‬ ‫ارقام‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫داد‬
‫داشتتند‬ ‫معتدي‬ ‫و‬ ‫سرد‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫ارقام‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بارتري‬ ‫عاوکرد‬
‫سوبد‬
‫ي‬
‫و‬
‫هاکاران‬
2007)
(Subedi et al.,
‫در‬
‫ملالعه‬
‫گزارش‬ ‫خود‬
‫دادند‬
‫که‬
‫در‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫د‬
‫ی‬
‫رهنگام‬
‫پر‬
‫شدن‬
‫دانه‬
‫در‬
‫گندم‬
‫با‬
‫گرما‬
‫ي‬
‫يخر‬
‫فصل‬
‫مواجه‬
‫م‬
‫ي‬
‫شود‬
‫و‬
‫در‬
‫نت‬
‫ي‬
‫جه‬
‫باعک‬
‫کاهد‬
‫پتر‬ ‫دوره‬
‫شتدن‬
‫دانته‬
‫و‬
‫کاهد‬
‫عاوکرد‬
‫م‬
‫ي‬
‫شود‬
.
:‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبله‬ ‫تعداد‬
‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬
‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشتان‬ ‫هتا‬
‫از‬ ‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫زراعي‬ ‫ساي‬ ‫دو‬ ‫طي‬
139
‫به‬
111
‫کاهد‬ ‫سنبوه‬
‫ی‬
‫(جدوي‬ ‫افت‬
9
‫و‬ ‫رقم‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫نتایج‬ ‫بررسي‬ )
‫سنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ين‬ ‫از‬ ‫حاکي‬ ‫مذکور‬ ‫صفت‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
( ‫پيشتگام‬ ‫رقتم‬ ‫بته‬ ‫مربوط‬ ‫مترمربع‬ ‫در‬
119
‫ستن‬
‫کاشتت‬ ‫تتاریخ‬ ‫در‬ )‫بوه‬
( ‫راتران‬ ‫رقم‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫ين‬ ‫کاتریم‬ ‫و‬ ‫ملووو‬
111
‫کشتت‬ ‫در‬ )‫ستنبوه‬
‫(شکل‬ ‫بود‬ ‫ترخيري‬
1
‫تعداد‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ين‬ ‫بيانگر‬ ‫نتایج‬ )
‫بيم‬ ‫مختو‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬
1
‫تا‬
19
،‫یافتت‬ ‫کتاهد‬ ‫درصد‬
‫ب‬
‫ه‬
‫طوري‬
‫به‬ ‫ين‬ ‫کاتریم‬ ‫و‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬
‫و‬ ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ ‫در‬ ‫ترتيب‬
‫سيروان‬
‫منتاطق‬ ‫بتا‬ ‫سازگار‬ ‫(ارقام‬ ‫زودرس‬ ‫ارقام‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫شد‬ ‫مشاهده‬
‫دیتررس‬ ‫ارقتام‬ ‫از‬ ‫کاتتري‬ ‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫کاهد‬ ‫درصد‬ )‫گرم‬
‫یکي‬ ‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ )‫سرد‬ ‫مناطق‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫(ارقام‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫عاوکرد‬ ‫مهم‬ ‫اجزاي‬ ‫از‬
‫مي‬ ‫نهایي‬ ‫عاوکرد‬ ‫گيري‬
‫باشد‬
‫بنابر‬
‫ایم‬
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬
‫یابتد‬ ‫افتزاید‬ ‫ستلز‬ ‫واحد‬ ‫در‬ ‫بارور‬ ‫سنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫هرره‬ ‫رسد‬
‫یابد‬ ‫افزاید‬ ‫نيز‬ ‫عاوکرد‬
‫تار‬
‫ی‬
‫خ‬
‫کاشت‬
‫مهاي‬ ‫نقد‬
‫تول‬ ‫در‬
‫ي‬
‫د‬
‫بارور‬ ‫پنجه‬
‫نت‬ ‫در‬ ‫و‬
‫ي‬
‫جه‬
‫گندم‬ ‫عاوکرد‬
‫دارد‬
‫از‬
‫زیتادي‬ ‫حدود‬ ‫تا‬ ‫گندم‬ ‫عاوکرد‬ ‫طرفي‬
‫به‬ ‫وابسته‬
‫پنجه‬
‫تحریتک‬ ‫باعتک‬ ‫خنتک‬ ‫و‬ ‫کوتاه‬ ‫روزهاي‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بارور‬
‫تعداد‬
‫پ‬
‫نجه‬
‫شد‬ ‫خواهد‬
(
Koocheki & Sarmadnia, 2000
)
:‫سنبله‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬
‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬
‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫اثر‬ ‫هاي‬
‫تعتداد‬ ‫کاهد‬ ‫موجب‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬
‫از‬ ‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬
1
/
19
‫به‬ ‫اوي‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬
9
/
11
‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬
‫(جدوي‬ ‫شد‬
9
‫در‬ ‫مختوت‬ ‫ارقتام‬ ‫بيم‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ ‫نتایج‬ ‫نيم‬ ‫ها‬ )
‫تعدا‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫مذکور‬ ‫صفت‬
‫رقم‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫د‬
( ‫پيشگام‬
1
/
91
‫بهتاران‬ ‫رقتم‬ ‫بته‬ ‫مربتوط‬ ‫ين‬ ‫کاتریم‬ ‫و‬ )‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬
(
7
/
11
‫معنتي‬ ‫تفتاوت‬ ‫کته‬ ‫بود‬ )‫سنبوه‬ ‫در‬ ‫دانه‬
‫و‬ ‫پارستي‬ ‫ارقتام‬ ‫بتا‬ ‫داري‬
‫(جدوي‬ ‫نداد‬ ‫نشان‬ ‫راران‬
9
‫اثرمتقابتل‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ ‫نتایج‬ )
‫تتاریخ‬
‫بر‬ ‫رقم‬ ‫و‬ ‫کاشت‬
‫تعداد‬
‫دانه‬
‫در‬
‫سنبوه‬
‫داد‬ ‫نشان‬
‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ ‫که‬
‫معني‬ ‫اختالف‬ ‫(عدم‬ ‫بارتریم‬ ‫ملووو‬ ‫کاشت‬
‫رقتم‬ ‫و‬ )‫رخشان‬ ‫رقم‬ ‫با‬ ‫دار‬
‫معنتي‬ ‫اختتالف‬ ‫(عتدم‬ ‫کاتتریم‬ ‫تتاخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ ‫بهاران‬
‫رقتم‬ ‫بتا‬ ‫دار‬
‫(شکل‬ ‫دادند‬ ‫اختصاص‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬ )‫راران‬
1
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ )
‫رسد‬
‫ای‬ ‫را‬ ‫مختزن‬ ‫بيشتتریم‬ ‫زمتان‬ ‫حتداقل‬ ‫بتا‬ ‫رخشان‬ ‫و‬ ‫پيشگام‬ ‫ارقام‬
‫جتاد‬
‫کرده‬
‫اند‬
‫ا‬ ‫عوت‬
‫ی‬
‫م‬
‫جبران‬ ‫رابله‬ ‫امر‬
‫ي‬
‫ب‬
‫ي‬
‫م‬
‫اجزا‬
‫ي‬
‫عاوکترد‬
‫استت‬ ‫دانته‬
،
‫ی‬
‫عن‬
‫ي‬
‫کاهد‬ ‫با‬
‫ی‬
‫ک‬
‫جزء‬
‫عاوکرد‬
‫افزا‬ ‫و‬
‫ی‬
‫د‬
‫اجزا‬ ‫در‬
‫ي‬
‫د‬
‫ی‬
‫گر‬
‫تا‬ ،‫عاوکرد‬
‫حدود‬
‫ي‬
‫م‬ ‫جبران‬ ‫ين‬ ‫کابود‬
‫ي‬
‫شود‬
.(Jafarnezhad et al., 2009)
:‫دانه‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬
‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬
‫هتزار‬ ‫وزن‬ ‫صفت‬ ‫ساله‬ ‫دو‬ ‫هاي‬
‫هتزار‬ ‫وزن‬ ‫کاهد‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫دانه‬
‫از‬ ‫دانته‬
7
/
07
‫به‬
0
/
99
‫(جدوي‬ ‫شد‬ ‫گرم‬
9
‫دانته‬ ‫هتزار‬ ‫وزن‬ ‫ميتانگيم‬ ‫مقایسه‬ )
‫رقتم‬ ‫بته‬ ‫مربتوط‬ ‫دانته‬ ‫هتزار‬ ‫وزن‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫مختو‬ ‫ارقام‬
( ‫مهرگان‬
9
/
07
‫بهار‬ ‫رقم‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫بود‬ )‫گرم‬
( ‫ان‬
1
/
07
‫يماري‬ ‫کالس‬ ‫در‬ )
a
‫کاتریم‬ ‫و‬ ‫گرفتند‬ ‫قرار‬
( ‫حيدري‬ ‫رقم‬ ‫را‬ ‫دانه‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬
99
‫داشتت‬ )‫گرم‬
‫(جدوي‬
9
‫بتر‬ ‫کاشتت‬ ‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫رقم‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫دوساله‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ )
‫رقتم‬ ‫بته‬ ‫متعوتق‬ ‫دانته‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬ ‫بيشتریم‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫دانه‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬

9. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
254
( ‫ملووو‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫بهاران‬
1
/
09
‫کاتر‬ ‫و‬ )‫گرم‬
‫بته‬ ‫متعوتق‬ ‫ين‬ ‫یم‬
( ‫حيدري‬ ‫رقم‬
9
/
91
‫(شکل‬ ‫بود‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ )‫گرم‬
1
)
‫نظرمي‬ ‫به‬
‫رسد‬
‫دل‬
‫ي‬
‫ل‬
‫دانته‬ ‫هتزار‬ ‫وزن‬ ‫کتاهد‬
‫تترخيري‬ ‫کشتت‬ ‫در‬
‫به‬ ً‫ا‬‫عادت‬
‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫کاهد‬ ‫خاطر‬
‫هر‬
‫ی‬
‫ک‬
‫رشتد‬ ‫مراحل‬ ‫از‬
‫ي‬
‫در‬ ‫و‬
‫ا‬
‫یت‬
‫م‬
‫ميان‬
‫مهم‬ ‫هاه‬ ‫از‬
‫طوي‬ ‫تر‬
‫دوره‬
‫دل‬ ‫به‬ ‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬
‫ي‬
‫ل‬
‫عدم‬
‫برختورداري‬
‫از‬
‫زمان‬ ‫فاصوه‬
‫ي‬
‫مناسب‬
‫گترده‬ ‫از‬ ‫بعتد‬ ‫مرحوته‬ ‫از‬
‫افشتان‬
‫ي‬
‫رست‬ ‫تتا‬
‫ي‬
‫دن‬
‫و‬
‫برخورد‬
‫ا‬ ‫طوي‬
‫ی‬
‫م‬
‫دوره‬
‫گرماي‬ ‫با‬
‫فصل‬ ‫يخر‬
‫گرد‬ ‫باعک‬
‫ی‬
‫د‬
‫پتر‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬
‫به‬ ‫و‬ ‫کاهد‬ ‫دانه‬ ‫شدن‬
‫دانه‬ ‫ين‬ ‫دنباي‬
‫رروک‬ ‫ها‬
‫يت‬
‫ده‬
‫در‬ ‫و‬ ‫شتوند‬
‫نها‬
‫یت‬
‫ت‬
‫هزار‬ ‫وزن‬
‫دانه‬
‫تار‬ ‫در‬
‫ی‬
‫خ‬
‫د‬ ‫کاشت‬
‫ی‬
‫رهنگتام‬
‫کتاهد‬
‫ی‬
‫ابتد‬
‫و‬ ‫ستوبان‬ ‫در‬
‫هاکاران‬
(
Subhan et al., 2004
)
‫با‬
‫ملا‬
‫لعه‬
‫اثر‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫بر‬
‫گندم‬
‫گزارش‬
‫کردند‬
‫ترخير‬ ‫که‬
‫در‬
‫تاریخ‬
‫کاشت‬
‫گندم‬
‫بيشتریم‬
‫اثر‬
‫را‬
‫در‬
‫ميتان‬
‫اجزا‬
‫ي‬
‫عاوکرد‬
‫بر‬
‫رو‬
‫ي‬
‫وزن‬
‫هزار‬
‫دانه‬
‫گندم‬
‫داشت‬
.
‫جدول‬
9
-
‫مقا‬
‫ی‬
‫سه‬
‫م‬
‫ي‬
‫انگ‬
‫ي‬
‫ن‬
‫عملکرد‬
‫و‬
‫اجزا‬
‫ی‬
‫عملکرد‬
‫آزمایش‬ ‫تيمارهای‬ ‫اصلی‬ ‫اثرات‬
‫در‬
‫دو‬
‫سال‬
‫زراع‬
‫ی‬
0939
-
0931
Table 3- 3 Mean comparison of main factor on yield and yield component in two cropping seasons (2017-2019)
‫مترمربع‬ ‫در‬ ‫سنبله‬ ‫تعداد‬
Number of spikes.m-2
‫سنبله‬ ‫در‬ ‫دانه‬ ‫تعداد‬
Number of grain per
spike
‫دانه‬ ‫هزار‬ ‫وزن‬
1000 grain weight
(g)
‫عملکرد‬
‫دانه‬
Grain yield (kg.ha-1
)
‫تيمارها‬
Treatments
698 a
28.5 a
41.1 a
7485 a
Nov.6
71
‫يبان‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
Planting
date 605 b
25.8 b
38.4 b
6066 b
Dec.6
71
‫يذر‬
682 a
30.2 a
39.2 ab
7436 a
Pishgam
‫پيشگام‬
‫رقم‬
Cultivar
660 ab
28.1 ab
38.0 b
7049 abc
Heidari
‫حيدري‬
685 a
28.4 a
40.4 ab
7397 a
Rakhshan
‫رخشان‬
639 abc
28.5 a
38.9 ab
6965 abc
Sivand
‫سيوند‬
687 a
25.1 c
41.0 a
6410 d
Bahahran
‫بهاران‬
698 a
26.0 bc
40.1 ab
7090 ab
Sirvan
‫سيروان‬
653 ab
25.2 c
39.1 ab
6349 d
Parsi
‫پارسي‬
607 bc
26.2 bc
41.3 a
6632 bcd
Mehregan
‫مهرگان‬
618 bc
28.6 a
39.2 ab
6586 cd
Chamran2
‫راران‬
1
586 c
25.2 c
40.1 ab
5842 e
Chamran
‫راران‬
‫ميانگيم‬
‫احتااي‬ ‫سلز‬ ‫در‬ ‫دانکم‬ ‫يزمون‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ،‫عامل‬ ‫هر‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫ستون‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫مشترک‬ ‫حروف‬ ‫داراي‬ ‫هاي‬
7
‫معني‬ ‫تفاوت‬ %
‫ندارند‬ ‫داري‬
Means in each column and for each factor with a at least one letter in common are not significantly different at the 1% probability
level.

10. 244
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
‫شکل‬
0
-
‫عملکرد‬ ‫اجزای‬ ‫و‬ ‫دانه‬ ‫عملکرد‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫رقم‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫ميانگين‬ ‫مقایسه‬
‫در‬
‫دو‬
‫سال‬
‫زراع‬
( ‫ی‬
0939
-
0931
)
(
PD1
‫مطلوب؛‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ :
PD2
)‫تأخيری‬ ‫کاشت‬ :
Figure 2- Mean comparison of interaction effect of cultivar and planting date on grain yield and yield component in two
cropping seasons (2017-2019). (PD1: optimum planting date; PD2: delayed planting date).
‫فنولوژيک‬ ‫مراحل‬
‫داده‬ ‫مرکب‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬
‫دو‬ ‫هاي‬
‫نشتان‬ ‫فنولوژیک‬ ‫مراحل‬ ‫ساله‬
‫ين‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫و‬ ‫ارقام‬ ،‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫که‬ ‫داد‬
‫ناتوي‬ ‫مختو‬ ‫مراحل‬ ‫بر‬ ‫ها‬
‫معني‬ ‫ترثير‬
‫درجته‬ ‫ميتانگيم‬ )‫استت‬ ‫نشده‬ ‫ارائه‬ ‫(نتایج‬ ‫داشتند‬ ‫داري‬
-
‫روز‬
‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫ناو‬ ‫مختو‬ ‫مراحل‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫براي‬ ‫رشد‬
‫کاشت‬ ‫هاي‬
‫ارقتام‬ ‫و‬
‫جدوي‬ ‫در‬ ‫بررسي‬ ‫مورد‬
0
‫نتایج‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫ارائه‬
‫تاریخ‬ ‫اثر‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬
‫درجه‬ ‫مقدار‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬
-
‫در‬ ‫دوگانته‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫براي‬ ‫رزم‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫معني‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫احتااي‬ ‫سلز‬
‫ترخير‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫دار‬
‫از‬ ‫مقتدار‬ ‫ایتم‬ ‫کاشت‬
191
‫درجه‬
-
‫به‬ ‫مرسوم‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
107
‫درجه‬
-
‫رشتد‬ ‫روز‬
‫(جدوي‬ ‫یافت‬ ‫کاهد‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬
0
( ‫شتریفي‬ )
Sharifi, 2016
)
‫عتادت‬ ‫بتا‬ ‫گنتدم‬ ‫ارقام‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫سه‬ ‫بررسي‬ ‫با‬
‫رشتد‬ ‫هتاي‬
‫نيتاز‬ ‫تترميم‬ ‫بتراي‬ ‫حترارت‬ ‫درجته‬ ‫تغييترات‬ ‫کته‬ ‫کرد‬ ‫گزارش‬ ‫متفاوت‬
‫بهاره‬
‫امتر‬ ‫ایتم‬ ‫و‬ ‫نبتود‬ ‫کافي‬ )‫پایيز‬ ‫(ابتداي‬ ‫اوي‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫سازي‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫تکايل‬ ‫و‬ ‫ترميم‬
‫عادتا‬ ‫را‬ ‫اوي‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫سازي‬
‫دوم‬ ‫نياه‬ ‫تا‬
‫و‬ ‫دوم‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫با‬ ‫(مصادف‬ ‫پایيز‬
‫امتر‬ ‫ایم‬ ‫و‬ ‫انداخته‬ ‫ترخير‬ ‫به‬ )‫سوم‬
‫طورني‬
‫بته‬ ‫را‬ ‫کاشتت‬ ‫تتاریخ‬ ‫ایتم‬ ‫در‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫شدن‬ ‫تر‬
( ‫هاکاران‬ ‫و‬ ‫کربي‬ ‫داشت‬ ‫هاراه‬
Kirby et al., 1999
‫ملالعته‬ ‫با‬ ‫نيز‬ )
LSD=2.12
‫ام‬ ‫ارق‬
Cultivars
Pishgam
heydari
Rakhshan
Sivand
Baharan
Sirvan
Parsi
M
ehrgan
Chamran2
Chamran
‫ه‬
‫بل‬
‫ن‬
‫س‬
‫در‬
‫ه‬
‫دان‬
‫عداد‬
‫ت‬
No.Seed
/
Spike
0
5
10
15
20
25
30
35
PD1 (6 Nov.)
PD2 (6 Dec.)
LSD=641.5
‫ام‬ ‫ارق‬
Cultivars
Pishgam
heydari
Rakhshan
Sivand
Baharan
Sirvan
Parsi
M
ehrgan
Chamran2
Chamran
(‫درکلمع‬
‫هناد‬
(‫مرگوليک‬
‫رب‬
‫راتکه‬
Grain
Yield
(kg.ha
-1
)
0
2000
4000
6000
8000
10000
PD1 (6 Nov.)
PD2 (6 Dec.)
LSD=59.3
‫ام‬ ‫ارق‬
Cultivars
Pishgam
heydari
Rakhshan
Sivand
Baharan
Sirvan
Parsi
M
ehrgan
Chamran2
Chamran
‫ع‬
‫مرب‬
‫تر‬
‫م‬
‫در‬
‫ه‬
‫بل‬
‫ن‬
‫س‬
‫عداد‬
‫ت‬
No.
Spike
/
m
2
0
200
400
600
800
1000
PD1 (6 Nov.)
PD2 (6 Dec.)
LSD= 2.61
‫ام‬ ‫ارق‬
Cultivars
Pishgam
heydari
Rakhshan
Sivand
Baharan
Sirvan
Parsi
M
ehrgan
Chamran2
Chamran
‫ه‬
‫دان‬
‫هزار‬
‫وزن‬
(gr)
1000
Seed
weight
(gr)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
PD1 (6 Nov.)
PD2 (6 Dec.)

11. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
244
‫ا‬ ‫ناو‬ ‫مراحل‬ ‫طوي‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫اثر‬
‫تترخير‬ ‫که‬ ‫دادند‬ ‫نشان‬ ‫گندم‬ ‫رقام‬
‫درجه‬ ‫کاهد‬ ‫سبب‬ ‫کاشت‬ ‫در‬
-
‫برجستتگي‬ ‫ظهتور‬ ‫بتراي‬ ‫رزم‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫بررسي‬ ‫مورد‬ ‫ارقام‬ ‫دوگانه‬
‫تستریع‬ ‫بتا‬ ‫ارتبتاط‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کتاهد‬ ‫ایتم‬ ‫و‬ ‫شد‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫ترميم‬
‫کشت‬ ‫در‬ ‫سازي‬
‫ناودند‬ ‫بيان‬ ‫ترخيري‬ ‫هاي‬
‫داده‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬
‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫از‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫هاي‬
‫در‬
‫ستلز‬ ‫در‬ ‫ارقتام‬ ‫بتيم‬ ‫تفاوت‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫بررسي‬ ‫مورد‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬
‫معني‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫احتااي‬
‫ارقتام‬ )‫استت‬ ‫نشتده‬ ‫ارائته‬ ‫(نتتایج‬ ‫بتود‬ ‫داري‬
‫راران‬ ‫و‬ ‫پيشگام‬
1
‫با‬
119
‫و‬
199
‫درجه‬
-
‫روز‬
‫به‬ ‫رشد‬
‫و‬ ‫بيشتریم‬ ‫ترتيب‬
‫برجستتگي‬ ‫ظهتور‬ ‫مرحوته‬ ‫بته‬ ‫رسيدن‬ ‫براي‬ ‫رزم‬ ‫حرارتي‬ ‫نياز‬ ‫کاتریم‬
‫اخت‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دوگانه‬
‫(جدوي‬ ‫دادند‬ ‫صاص‬
0
‫عادت‬ ‫داراي‬ ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ )
‫راران‬ ‫رقم‬ ‫و‬ ‫سرد‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫بينابيم‬ ‫رشدي‬
1
‫عتادت‬ ‫بتا‬ ‫رقاي‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫بهاره‬ ‫رشد‬
‫ساز‬
‫ي‬
‫متي‬ ‫پایيم‬
‫باشتد‬
‫ظهتور‬ ‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫کته‬ ‫استت‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫مختو‬ ‫ملالعات‬
‫بر‬
‫عادت‬ ‫با‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫دوگانه‬ ‫جستگي‬
‫طورني‬ ‫بنيابيم‬ ‫و‬ ‫زمستانه‬ ‫رشد‬
‫از‬ ‫تر‬
‫متي‬ ‫بهتاره‬ ‫ارقتام‬
‫باشتد‬
(Jalal Kamali et al., 2007; Stefany,
1993)
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬ ‫امر‬ ‫ایم‬ ‫و‬
‫بينتابيم‬ ‫و‬ ‫زمستانه‬ ‫ارقام‬ ‫سازي‬
‫ب‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫توجيه‬
‫ه‬
‫طوري‬
‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫که‬
‫کاشت‬ ‫هاي‬
‫در‬ ‫تترخير‬ ‫عوت‬ ،‫زود‬
‫طور‬ ‫و‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬
‫ني‬
‫رویشتي‬ ‫رشتد‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫شتدن‬ ‫تر‬
‫استت‬ ‫شده‬ ‫بيان‬ ‫طور‬ ‫ایم‬ ‫بهاره‬ ‫ارقام‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫بينابيم‬ ‫و‬ ‫زمستانه‬ ‫ارقام‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫ترميم‬ ‫براي‬ ‫بهينه‬ ‫حرارت‬ ‫که‬
‫تفاوت‬ ‫است‬ ‫نبوده‬ ‫فراهم‬ ‫سازي‬
‫مشاهده‬
‫درجه‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫بهاره‬ ‫ارقام‬ ‫بيم‬ ‫در‬ ‫شده‬
-
‫مت‬ ‫رشتد‬ ‫روز‬
‫تتا‬ ‫نيتاز‬ ‫ورد‬
‫ين‬ ‫واکتند‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫ماکم‬ ‫نيز‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫مرحوه‬
‫بته‬ ‫هتا‬
‫و‬ ‫روز‬ ‫طتوي‬ ‫(ماننتد‬ ‫محيلي‬ ‫عوامل‬
‫غيتره‬
‫ين‬ ‫ژنتيکتي‬ ‫اختتالف‬ ‫و‬ )
‫هتا‬
( ‫شود‬ ‫داده‬ ‫نسبت‬
Acevedo et al., 2002
)
‫درجه‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ساله‬ ‫دو‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬ ‫نتایج‬
-
‫متورد‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫ب‬ ‫نياز‬
‫و‬ ‫یافتت‬ ‫کتاهد‬ ،‫کاشتت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫انتهایي‬ ‫ه‬ ‫سنبو‬ ‫ظهور‬ ‫راي‬
‫به‬
‫معنتي‬ ‫ناتوي‬ ‫مرحوته‬ ‫ایتم‬ ‫بتر‬ ‫کاشتت‬ ‫تتاریخ‬ ‫اثتر‬ ‫عبتارتي‬
‫بتود‬ ‫دار‬
‫ب‬
‫ه‬
‫طوري‬
‫درجه‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫که‬
-
‫از‬ ‫نيتاز‬ ‫متورد‬ ‫رشتد‬ ‫روز‬
391
‫بته‬
991
‫درجته‬
-
‫تدوي‬
‫ت‬‫(ج‬ ‫یافتت‬ ‫تاهد‬
‫ت‬‫ک‬ ‫تد‬
‫ت‬‫رش‬ ‫روز‬
0
‫ته‬
‫ت‬‫مقایس‬ ‫تيم‬
‫ت‬‫ن‬ ‫ها‬ )
‫اختالف‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ارقام‬ ‫ميانگيم‬
‫معني‬
‫از‬ ‫مختوت‬ ‫ارقتام‬ ‫بتيم‬ ‫داري‬
‫درجه‬ ‫نظر‬
-
‫(جتدوي‬ ‫بود‬ ‫انتهایي‬ ‫ه‬ ‫سنبو‬ ‫ظهور‬ ‫براي‬ ‫نياز‬ ‫مورد‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
0
‫مي‬ ‫مشاهده‬ ‫که‬ ‫هاانلور‬ )
‫بتراي‬ ‫سترد‬ ‫اقوتيم‬ ‫بتا‬ ‫ستازگار‬ ‫ارقتام‬ ‫شود‬
‫درجته‬ ‫به‬ ‫انتهایي‬ ‫ه‬ ‫سنبو‬ ‫ظهور‬ ‫مرحوه‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬
-
‫بيشتتري‬ ‫رشتد‬ ‫روز‬
‫ب‬ ‫دارند‬ ‫نياز‬ ‫ملالعه‬ ‫مورد‬ ‫ارقام‬ ‫سایر‬ ‫به‬ ‫نسبت‬
‫ه‬
‫ط‬
‫وري‬
‫و‬ ‫پيشگام‬ ‫ارقام‬ ‫که‬
( ‫حيدري‬
7171
‫و‬
7170
‫درجته‬
-
‫مهرگتان‬ ‫رقتم‬ ‫و‬ ‫بتارتریم‬ )‫رشتد‬ ‫روز‬
(
911
‫درجه‬
-
،‫استت‬ ‫گترم‬ ‫اقوتيم‬ ‫بتا‬ ‫سازگار‬ ‫و‬ ‫زودرس‬ ‫رقم‬ ‫رشد)که‬ ‫روز‬
‫درجه‬ ‫کاتریم‬
-
‫داشتند‬ ‫مذکور‬ ‫ناوي‬ ‫مرحوه‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫براي‬ ‫را‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫(جدوي‬
0
)
‫داده‬ ‫مرکب‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬ ‫نتایج‬
‫اثر‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ها‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬
‫درجه‬ ‫مقدار‬ ‫بر‬
-
‫گرده‬ ‫مرحوه‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫از‬ ‫رزم‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫سلز‬ ‫در‬ ‫افشاني‬
‫معني‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫احتااي‬
‫از‬ ‫مقتدار‬ ‫ایتم‬ ‫کاشتت‬ ‫در‬ ‫تترخير‬ ‫بتا‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫دار‬
7119
‫درجه‬
-
‫بته‬ ‫مرستوم‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
7011
‫درجته‬
-
‫روز‬
‫(جتدوي‬ ‫یافتت‬ ‫کتاهد‬ ‫تترخيري‬ ‫کشتت‬ ‫در‬ ‫رشد‬
0
‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ‫دوره‬ )
‫گرده‬
‫شامل‬ ‫افشاني‬
)‫دوگانته‬ ‫برجستگي‬ ‫ظهور‬ ‫از‬ ‫(قبل‬ ‫رویشي‬ ‫مرحوه‬ ‫دو‬
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫دوگانه‬ ‫(برجستگي‬ ‫زایشي‬ ‫و‬
‫مي‬ )‫افشاني‬
‫نشتان‬ ‫محققتان‬ ‫باشتد‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫که‬ ‫دادند‬
‫ساز‬
‫ي‬
‫مهم‬
‫در‬ ‫و‬ ‫رویشتي‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫بتر‬ ‫عامل‬ ‫تریم‬
‫ناتو‬ ‫سترعت‬ ‫بتر‬ ‫محيلتي‬ ‫عامل‬ ‫مؤثرتریم‬ ‫دما‬ ‫زایشي‬ ‫دوره‬
‫متي‬
‫باشتد‬
(
Slafer & Whitechurch, 2001
‫متي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ )
‫در‬ ‫تترخير‬ ‫اثتر‬ ‫رستد‬
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫دوره‬ ‫کاهد‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬
‫طتوي‬ ‫کتاهد‬ ‫طریتق‬ ‫از‬ ‫افشاني‬
‫بهاره‬ ‫نياز‬ ‫(تسریع‬ ‫رویشي‬ ‫دوره‬
‫ر‬ )‫دمتا‬ ‫(افزاید‬ ‫زایشي‬ ‫دوره‬ ‫و‬ )‫سازي‬
‫است‬ ‫داده‬
‫گترده‬ ‫تا‬ ‫انتهایي‬ ‫ه‬ ‫سنبو‬ ‫ظهور‬ ‫بيم‬ ‫زماني‬ ‫فاصوه‬
‫از‬ ‫یکتي‬ ‫افشتاني‬
‫مهم‬
‫مراح‬ ‫تریم‬
‫متي‬ ‫گنتدم‬ ‫دانته‬ ‫عاوکترد‬ ‫بر‬ ‫اثرگذار‬ ‫فنولوژیک‬ ‫ل‬
‫باشتد‬
(
Gonza Lez et al., 2003
‫استت‬ ‫ماکتم‬ ‫مرحوته‬ ‫ایم‬ ‫بودن‬ ‫کوتاه‬ )
‫سایه‬ ‫شود‬ ‫موجب‬
‫پنجه‬ ‫تعداد‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫نگيرد‬ ‫شکل‬ ‫خوبي‬ ‫به‬ ‫انداز‬
‫هتاي‬
‫و‬ ‫یابتد‬ ‫کتاهد‬ ‫مترمربتع‬ ‫در‬ ‫ستنبوه‬ ‫تعداد‬ ‫ين‬ ‫دنباي‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫بوته‬ ‫در‬ ‫بارور‬
‫بوته‬
‫ک‬ ‫غذایي‬ ‫مواد‬ ‫اندوخته‬ ‫ها‬
‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫مرحوه‬ ‫در‬ ‫استفاده‬ ‫براي‬ ‫افي‬
‫مي‬ ‫کاهد‬ ‫عاوکرد‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫نداشته‬
‫زایشتي‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫عبارتي‬ ‫به‬ ‫یابد‬
‫گرده‬ ‫از‬ ‫قبل‬
( ‫دارد‬ ‫مثبتت‬ ‫هابستتگي‬ ‫دانته‬ ‫عاوکترد‬ ‫بتا‬ ‫افشاني‬
Jalal
Kamali & Sharifi, 2010
‫مي‬ ‫نظر‬ ‫به‬ ‫و‬ )
‫کاهد‬ ‫عوامل‬ ‫از‬ ‫یکي‬ ‫رسد‬
‫در‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬
‫کشت‬
‫باشد‬ ‫ترخيري‬ ‫هاي‬
‫ملالعه‬ ‫نتایج‬
‫بتا‬ ‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشتان‬ ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫مختو‬ ‫ارقام‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ‫اي‬
‫درجه‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬
-
‫اولتيم‬ ‫ظهتور‬ ‫تتا‬ ‫کاشت‬ ‫صفت‬ ‫براي‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ،‫پتررم‬ ‫بترگ‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫صفات‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫افزاید‬ ‫برگ‬
‫گرده‬
‫معنتي‬ ‫کتاهد‬ ‫فيزیولوژیتک‬ ‫رستيدگي‬ ‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ‫و‬ ‫افشاني‬
‫داري‬
( ‫داشت‬
Sasani et al., 2019
)
‫داده‬ ‫مرکب‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬
‫تتا‬ ‫کاشتت‬ ‫مرحوته‬ ‫از‬ ‫دوره‬ ‫طتوي‬ ‫هاي‬
‫گرده‬
‫ایتم‬ ‫طتوي‬ ‫بر‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫و‬ ‫رقم‬ ‫متقابل‬ ‫اثر‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫افشاني‬
‫معني‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫احتااي‬ ‫سلز‬ ‫در‬ ‫مرحوه‬
‫نشتده‬ ‫ارائته‬ ‫(نتتایج‬ ‫بود‬ ‫داري‬
‫داده‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ )‫است‬
‫تتاریخ‬ ‫در‬ ‫پيشتگام‬ ‫رقتم‬ ‫کته‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ها‬
‫با‬ ‫مرسوم‬ ‫کاشت‬
7117
‫درجه‬
-
‫راتران‬ ‫رقتم‬ ‫و‬ ‫بارتریم‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
1
‫در‬
‫با‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬
7001
‫درجه‬
-
‫بتراي‬ ‫حرارتتي‬ ‫نيتاز‬ ‫کاتتریم‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫گرده‬ ‫مرحوه‬ ‫به‬ ‫رسيدن‬
‫(شکل‬ ‫دارد‬ ‫را‬ ‫افشاني‬
9
‫در‬ ،‫نتتایج‬ ‫بته‬ ‫توجه‬ ‫با‬ )
‫بتا‬ ‫ستازگار‬ ‫ارقتام‬ ‫در‬ ‫دوره‬ ‫ایتم‬ ‫طوي‬ ‫ملالعه‬ ‫مورد‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫دو‬ ‫هر‬
‫معت‬ ‫و‬ ‫سرد‬ ‫اقويم‬
‫ارقام‬ ‫از‬ ‫بيشتر‬ ‫دي‬
‫(شتکل‬ ‫بتود‬ ‫گرم‬ ‫اقويم‬ ‫با‬ ‫سازگار‬
9
)
‫ارقتام‬ ‫در‬ ‫تفتاوت‬ ‫ایتم‬ ‫تترخيري‬ ‫کاشتت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬ ‫است‬ ‫ذکر‬ ‫قابل‬ ‫البته‬
‫معني‬ ‫بهاره‬ ‫مختو‬
‫نبود‬ ‫دار‬
‫درجته‬ ‫تترخيري‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫در‬
-
‫مرحوته‬ ‫از‬ ‫نيتاز‬ ‫متورد‬ ‫رشتد‬ ‫روز‬
‫گرده‬
‫متي‬ ‫دانته‬ ‫شتدن‬ ‫پرده‬ ‫دوره‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫رسيدگي‬ ‫تا‬ ‫افشاني‬
،‫باشتد‬
‫کاتر‬
‫(از‬ ‫بود‬
909
‫به‬
919
‫درجه‬
-
‫امتر‬ ‫ایتم‬ ‫که‬ )‫یافت‬ ‫کاهد‬ ‫رشد‬ ‫روز‬
‫بته‬ ‫دانته‬ ‫شتدن‬ ‫پتر‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫شد‬ ‫دانه‬ ‫عاوکرد‬ ‫بر‬ ‫منفي‬ ‫اثر‬ ‫به‬ ‫منجر‬
‫دانته‬ ‫عاوکترد‬ ‫تعيتيم‬ ‫در‬ ‫زیادي‬ ‫اهايت‬ ،‫دانه‬ ‫وزن‬ ‫بر‬ ‫اثرگذاري‬ ‫موجب‬

12. 244
‫جلد‬ ،‫ایران‬ ‫زراعی‬ ‫پژوهشهای‬ ‫نشریه‬
02
‫شماره‬ ،
4
،
‫زمستان‬
0420
‫مي‬ ‫هاراه‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬ ‫با‬ ‫دوره‬ ‫ایم‬ ‫کاهد‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫گندم‬
‫نظر‬ ‫به‬ ‫باشد‬
‫مي‬
‫یک‬ ‫امر‬ ‫ایم‬ ‫رسد‬
‫مختوت‬ ‫ارقام‬ ‫عاوکرد‬ ‫کاهد‬ ‫احتاالي‬ ‫دریل‬ ‫از‬ ‫ي‬
‫(جدوي‬ ‫بود‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬
9
)
‫ملالعته‬ ‫متورد‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫پژوهد‬ ‫ایم‬ ‫نتایج‬
)‫حيتدري‬ ‫و‬ ‫(پيشتگام‬ ‫بينتابيم‬ ‫رشد‬ ‫تي‬ ‫با‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫رویشي‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬
‫گرده‬ ‫از‬ ‫قبل‬ ‫تا‬ ‫زایشي‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫و‬ ‫بيشتر‬
‫تيت‬ ‫بتا‬ ‫ارقام‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ‫افشاني‬
‫ر‬
‫(شکل‬ ‫بود‬ ‫بهاره‬ ‫شد‬
0
‫درجه‬ ‫(برحسب‬ ‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ )
-
‫روز‬
( ‫پيشگام‬ ‫رقم‬ ‫در‬ ‫نيز‬ )‫رشد‬
319
‫درجته‬
-
‫رقتم‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بتارتریم‬ )‫رشتد‬ ‫روز‬
( ‫مهرگان‬
101
‫درجه‬
-
‫(شکل‬ ‫بود‬ ‫مقدار‬ ‫کاتریم‬ )‫رشد‬ ‫روز‬
0
)
‫داده‬ ‫مرکب‬ ‫واریانس‬ ‫تجزیه‬
‫رستيدگي‬ ‫تتا‬ ‫کاشت‬ ‫از‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬ ‫هاي‬
‫تفاوت‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫فيزیولوژیک‬
‫تاریخ‬ ‫بيم‬
‫اثتر‬ ‫و‬ ‫ارقتام‬ ،‫کاشتت‬ ‫هتاي‬
‫ين‬ ‫متقابل‬
‫معني‬ ‫درصد‬ ‫یک‬ ‫احتااي‬ ‫سلز‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫ارائته‬ ‫(نتتایج‬ ‫بود‬ ‫داري‬
‫داده‬ ‫ميانگيم‬ ‫مقایسه‬ )‫است‬ ‫نشده‬
‫درجه‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫ها‬
-
‫از‬ ‫رشتد‬ ‫روز‬
‫تترخيري‬ ‫و‬ ‫مرستوم‬ ‫کشتت‬ ‫تتاریخ‬ ‫در‬ ‫فيزیولوژیتک‬ ‫رسيدگي‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬
‫به‬
‫با‬ ‫برابر‬ ‫ترتيب‬
1011
‫و‬
1111
‫کته‬ ‫بتود‬ ‫روز‬ ‫درجته‬
‫ارقتام‬ ‫داد‬ ‫نشتان‬
‫کوتاه‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫زندگي‬ ‫دوره‬ ،‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ ‫گندم‬ ‫مختو‬
‫تري‬
‫مي‬ ‫کامل‬
‫فتوسنتزي‬ ‫فريیند‬ ‫از‬ ‫مترثر‬ ‫که‬ ‫نشاسته‬ ‫تجاع‬ ‫فريیند‬ ‫زیرا‬ ،‫کنند‬
‫مي‬
‫توجته‬ ‫بدون‬ ‫محيلي‬ ‫شرایط‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫معيم‬ ‫زمان‬ ‫مدت‬ ‫در‬ ،‫باشد‬
‫پایتان‬ ‫ين‬ ‫کاشت‬ ‫زمان‬ ‫به‬
‫متي‬
( ‫یابتد‬
Hussain et al., 2012
‫نتتایج‬ )
‫در‬ ‫ترخير‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫فيزیولوژیک‬ ‫رسيدگي‬ ‫زمان‬ ‫که‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫پژوهشي‬
‫که‬ ‫طوري‬ ‫به‬ ‫نيفتاد‬ ‫تعویق‬ ‫به‬ ‫کاشت‬
11
‫بته‬ ‫منجر‬ ‫کاشت‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫روز‬
1
( ‫شد‬ ‫فيزیولوژیک‬ ‫رسيدگي‬ ‫در‬ ‫ترخير‬ ‫روز‬
Sharifi, 2016
‫بتا‬ ‫ایشان‬ )
‫تغييرا‬ ‫بررسي‬
‫کته‬ ‫کردنتد‬ ‫بيتان‬ ‫ناتو‬ ‫مختو‬ ‫مراحل‬ ‫در‬ ‫دما‬ ‫ميانگيم‬ ‫ت‬
‫رشتد‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کاتتر‬ ‫رویشي‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫ترخيري‬ ‫کشت‬ ‫در‬ ‫دما‬ ‫ميانگيم‬
‫ایتم‬ ‫که‬ ‫بود‬ )‫(مرسوم‬ ‫اوي‬ ‫کشت‬ ‫تاریخ‬ ‫از‬ ‫بيشتر‬ ‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫و‬ ‫زایشي‬
‫دانته‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫و‬ ‫زایشي‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬ ،‫رویشي‬ ‫رشد‬ ‫دوره‬ ‫کاهد‬ ‫سبب‬ ‫امر‬
‫نشان‬ ‫بسياري‬ ‫ملالعات‬ ‫شد‬ ‫گندم‬
‫زیتادي‬ ‫تترثير‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫که‬ ‫دادند‬
‫کاشتت‬ ‫زمتان‬ ‫در‬ ‫تغييتر‬ ‫کته‬ ‫طوري‬ ‫به‬ ،‫دارد‬ ‫گياه‬ ‫ناو‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫مراحل‬ ‫بر‬
( ‫شد‬ ‫ناو‬ ‫مراحل‬ ‫طوي‬ ‫در‬ ‫شدید‬ ‫تغيير‬ ‫موجب‬
Ashena et al., 2016
)
‫هاه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بهينه‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫تجاعي‬ ‫دماي‬ ‫افزاید‬ ‫نيز‬ ‫دیگر‬ ‫محققان‬
‫گند‬ ‫فنولوژیک‬ ‫مراحل‬
‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫م‬
‫گتزارش‬ ‫تترخيري‬ ‫هتاي‬
‫کردند‬
(
Sikder, 2009
)
‫جدول‬
4
-
‫مقا‬
‫ی‬
‫سه‬
‫م‬
‫ي‬
‫انگ‬
‫ي‬
‫ن‬
‫رقم‬ ‫و‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫تأثير‬ ‫تحت‬ ‫فنولوژیک‬ ‫مراحل‬
‫در‬
‫دو‬
‫سال‬
‫زراع‬
( ‫ی‬
0931
-
0939
)
Table 4- Mean comparison of duration of phenological stage as affected by sowing date and cultivars in two cropping seasonds
(2017-2019)
‫فيزیولوژیک‬ ‫رسيدگی‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬
S-PMat
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬
‫افشانی‬
S-Anth
‫انتهایی‬ ‫سنبلچه‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬
S-TS
‫دوگانه‬ ‫برجستگی‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬
S-DR
*
‫ت‬
‫ي‬
‫مارها‬
Treatments
2456 a
1608 a
982 a
736 a
Nov. 6
71
‫يبان‬
‫تار‬
‫ی‬
‫خ‬
‫کاشت‬
Planting date
2265 b
1457 b
886 b
641 b
Dec. 6
71
‫يذر‬
2552 a
1600 ab
1016 a
763 a
Pishgam
‫پ‬
‫ي‬
‫شگام‬
‫رقم‬
Cultivar
2469 b
1539 bc
1014 a
735 ab
Heidari
‫حيدري‬
2320 de
1520 c
893 cd
670 c-f
Rakhshan
‫رخشان‬
2432 bc
1613 a
964 ab
683 cde
Sivand
‫س‬
‫ي‬
‫وند‬
2276 e
1520 c
907 bcd
688 cd
Bahahran
‫بهاران‬
2387 cd
1507 c
927 bc
699 bcd
Sirvan
‫س‬
‫ي‬
‫روان‬
2380 cd
1524 c
932 bc
713 bc
Parsi
‫پارسي‬
2251 e
1500 c
856 d
642 ef
Mehregan
‫مهرگان‬
2290 e
1498 c
874 cd
633 f
Chamran2
‫راران‬
1
2256 e
1508 c
961 ab
662 def
Chamran
‫راران‬
‫ميانگيم‬
‫احتااي‬ ‫سلز‬ ‫در‬ ‫دانکم‬ ‫يزمون‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ،‫عامل‬ ‫هر‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫ستون‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫مشترک‬ ‫حروف‬ ‫داراي‬ ‫هاي‬
7
‫معني‬ ‫تفاوت‬ %
‫ندارند‬ ‫داري‬
Means in each column and for each factor with a at least one letter in common are not significantly different at the 1% probability
level.
* S-DR: Sowing to double ridge; S-TS: Sowing to terminal spiklet; S-Anth: Sowing to Anthesis; S-PMat: Sowing to physiological maturity.

13. ،‫همکاران‬ ‫و‬ ‫بهنه‬
‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫فنولوژیکی‬ ‫و‬ ‫زراعی‬ ‫خصوصیات‬ ‫واکنش‬
...
244
‫شکل‬
9
-
‫مقا‬
‫ی‬
‫سه‬
‫م‬
‫ي‬
‫انگ‬
‫ي‬
‫ن‬
‫اثر‬
‫فنولوژی‬ ‫مراحل‬ ‫طول‬ ‫بر‬ ‫رقم‬ ‫و‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ ‫متقابل‬
‫در‬
‫دو‬
‫سال‬
‫زراع‬
( ‫ی‬
39
-
0931
( )
PD1
‫مطلوب؛‬ ‫کاشت‬ ‫تاریخ‬ :
PD2
‫تأخيری؛‬ ‫کاشت‬ :
S-Anth
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫مرحله‬ :
،‫افشانی‬
S-PMat
.)‫فيزیولوژیک‬ ‫رسيدگی‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫مرحله‬ :
Figure 3- Mean comparison of planting date and cultivar interaction effect on phenological stage in two cropping seasons
(2017-2019). (PD1: optimum planting date; PD2: delayed planting date; S-Anth: planting to Anthesis stage, S-Mat: planting
to Maturity stage).
‫شکل‬
4
-
( ‫نان‬ ‫گندم‬ ‫ارقام‬ ‫در‬ ‫نمو‬ ‫مختلف‬ ‫مراحل‬ ‫طول‬
DR
‫رویشی)؛‬ ‫(دوره‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگی‬ ‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ :
TS
‫ظهور‬ ‫تا‬ ‫دوگانه‬ ‫برجستگی‬ ‫ظهور‬ :
‫انتهایی؛‬ ‫سنبلچه‬
Anth
‫گرده‬ ‫تا‬ ‫انتهایی‬ ‫سنبلچه‬ ‫ظهور‬ :
‫افشانی؛‬
GF
.)‫دانه‬ ‫شدن‬ ‫پر‬ ‫دوره‬ :
Figure 4- Duration of different developmental stages in bread wheat cultivars (DR: planting to double ridge; TS: double
ridge to terminal spiklet; Anth: terminal spiklet to Anthesis; GF: grain filling stage).
‫متورد‬ ‫گنتدم‬ ‫ارقتام‬ ‫در‬ ‫فيزیولوژیتک‬ ‫رسيدگي‬ ‫تا‬ ‫کاشت‬ ‫دوره‬ ‫طوي‬
‫م‬ ‫ملالعه‬
‫عني‬
‫بتا‬ ‫پيشتگام‬ ‫رقتم‬ ‫که‬ ‫طوري‬ ‫به‬ ‫بود‬ ‫دار‬
1111
‫درجته‬
-
‫روز‬