Dental Management of Patients Undergoing Antithrombotic Therapy

1. Dr Φώτης Ι. Γκιρτοβίτης
Αιματολόγος
Διευθυντής ΕΣΥ - Κέντρο Αίματος
Υπεύθυνος Ιατρείου Αιμόστασης
ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ

2. Δομή παρουσίασης

3. Πρόκειται περί μηχανισμού άμυνας, με τον
οποίο επιτυγχάνεται η επίσχεση της
αιμορραγίας στο τραυματισμένο αγγείο

4. • Πρωτογενής αιμόσταση
• Δευτερογενής αιμόσταση ή πήξη
• Ινωδόλυση

5. Ως πρωτογενής χαρακτηρίζεται το αρχικό στάδιο του μηχανισμού της αιμόστασης, το οποίο
οδηγεί στον σχηματισμό του αιμοπεταλιακού θρόμβου στο σημείο του τραυματισμού του
αγγείου
Αγγειοσύσπαση (Vasoconstriction)
Ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων
Θρομβοξάνη Α2
Σεροτονίνη
Βραδυκινίνη
Νευρογενή
ερεθίσματα

7. Το ακέραιο ενδοθήλιο αποτρέπει την επαφή του
υπενδοθηλιακού κολλαγόνου με τα αιμοπετάλια

11. Λευκός θρόμβος
παροδική επίσχεση της
αιμορραγίας
Προσκόλληση
Συσσώρευση

12. Ερυθρός θρόμβος
μόνιμη επίσχεση της
αιμορραγίας
Ως πήξη χαρακτηρίζεται το σύνολο της αλληλοδιάδοχης ενεργοποίησης πρωτεϊνών του πλάσματος
(παράγοντες της πήξης) που οδηγεί στην παραγωγή θρομβίνης και τελικά στο σχηματισμό ινικής,
με σκοπό την ενίσχυση του αιμοπεταλιακού θρόμβου

13. Επίκτητα Κληρονομικά
Πρωτοπαθής αιμόσταση Θρομβοπενία Νόσος von Willebrand
Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα Θρομβοπάθειες
Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Αιματολογικά νοσήματα
Πήξη Ηπατική ανεπάρκεια Ανεπάρκεια παραγόντων
Αντιπηκτική αγωγή
Έλλειψη βιταμίνης Κ
Διάφορα (ΔΕΠ, κ.α)
Έλλειψη
FVIII Αιμορροφιλία Α (1:10.000)
FIX Αιμορροφιλία Β (1:50.000)
FVII 1 : 500.000
FI, FV, FX, FXI 1 : 1.000.000
FII, FXIII 1 : 2.000.000

14. Το πιο συχνό αίτιο διαταραχής του αιμοστατικού
μηχανισμού στον δυτικό κόσμο σήμερα, είναι τα
αντιθρομβωτικά φάρμακα

15. Αντιθρομβωτικά φάρμακα
Έχει βρεθεί ό,τι:
1 : 4 ασθενείς λαμβάνουν αντιυπερτασικά φάρμακα (25%)
1 : 5 φάρμακα για την μείωση των λιπιδίων (20%) και
περίπου 1 στους 8 λαμβάνει κάποια αντιθρομβωτική αγωγή (12,3%)
Ακολουθούν τα αντιδιαβητικά με ποσοστό 8,5% και τα
αντικαταθλιπτικά με ποσοστό 5%
Στοιχεία: Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας & ΚΕΕΛΠΝΟ (2016)

16. • Οι καρδιαγγειακές παθήσεις (OEM, ιAEE) αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου
παγκοσμίως
• Ευθύνονται περίπου για το 1/3 των όλων των θανάτων (25-50%)
Αρτηριακή θρόμβωση

17. • Τα φλεβικά θρομβοεμβολικά επεισόδια αποτελούν την 3η αιτία καρδιαγγειακής νόσου
• Προκαλούν περισσότερους θανάτους από τον καρκίνο του μαστού,
τον καρκίνο του προστάτη, το AIDS και τα τροχαία μαζί
• > 500.000 θάνατοι στην Ευρώπη και > 300.000 στις ΗΠΑ / έτος
Φλεβική θρόμβωση

18. Αντιθρομβωτικά φάρμακα

19. Αντιπηκτικά φάρμακα
- Τα μόνα από του στόματος αντιπηκτικά φάρμακα
μέχρι πριν λίγα χρόνια
- Παρεμποδίζουν την σύνθεση των βιταμινο-Κ
εξαρτώμενων παραγόντων της πήξης ΙΙ, VII, IX, X
Χρόνια κολπική μαρμαρυγή
Πρόληψη και θεραπεία Φλεβικών ΘΕΕ
Προσθετικές καρδιακές βαλβίδες

20. Αντιπηκτικά φάρμακα
 Πρόληψη των ΦΘΕ σε ασθενείς που έχουν
υποβληθεί σε εγχείρηση αποκατάστασης
ισχίου ή γόνατος
 Πρόληψη ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού
επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή
 Θεραπεία και πρόληψη της εν τω βάθει
φλεβικής θρόμβωσης και της πνευμονικής
εμβολής

21. Άμεσος αναστολέας της θρομβίνης
Αποτελεί συνθετικό φάρμακο το οποίο αναστέλλει εκλεκτικά το ενεργό
κέντρο του ενεργοποιημένου παράγοντα II (Θρομβίνη)

22. Άμεσοι αναστολείς του FΧa
Πρόκειται για φάρμακα που μπλοκάρουν άμεσα το ενεργό
κέντρο του παράγοντα Χa

23. Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
Χαρακτηρίζονται τα φάρμακα με τα οποία αναστέλλεται
η ενεργοποίηση και η συσσώρευση των αιμοπεταλίων
Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
Παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο
Στεφανιαία νόσο, Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
Stent στεφανιαίων
Περιφερειακή αρτηριακή νόσος
κ.λπ.

24. Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
 Ακετυλοσαλικυλικό οξύ (Aspirin, Salospir)
 Κλοπιδογρέλη (Plavix, Iscover, κλπ)
 Νέα αντιαιμοπεταλιακά
- Πρασουγρέλη (Effient)
- Τικαγρελόρη (Brilique)
Τριφλουζάλη (Aflen)
Τικλοπιδίνη (Ticlid)
Διπυριδαμόλη (Persantin)

25. Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
Το ακετυλοσαλικυλικό οξύ απορροφάται ταχέως
από το στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο
και η αντιαιμοπεταλιακή του δράση είναι έκδηλη
εντός 1 ώρας από την λήψη
Προκαλεί μη αντιστρεπτή αναστολή της
κυκλοοξυγενάσης 1 (COX-1) με αποτέλεσμα
αναστολή σχηματισμού θρομβοξάνης A2
Ο χρόνος ημίσειας ζωής είναι 15-30 λεπτά

26. Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
Αποτελεί ισχυρό εκλεκτικό μη αντιστρεπτό
αναστολέα του υποδοχέα P2Y12 για το ADP
(Διφωσφορική αδενοσίνη)
Έχει χρόνο ημίσειας ζωής 6-8 ώρες και η
μέγιστη ανασταλτική δράση της επιτυγχάνεται
σε 24 h μετά από χορήγηση 75mg

27. Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
Πρασουγρέλη (Efient), δρα με τον ίδιο τρόπο
όπως και η κλοπιδογρέλη, εμφανίζοντας όμως
ισχυρότερη και ταχύτερη δράση λόγω διαφορετικού
φαρμακοκινητικού προφίλ (Χρ. Ημ. Ζωής 15 ώρες)
Τικαγρελόρη (Brilique), είναι κι αυτή ένας
ισχυρός, εκλεκτικός αναστολέας του υποδοχέα
P2Y12 (Χρ. Ημ. Ζωής 10 ώρες)
Χορηγούνται σε συνδυασμό με ασπιρίνη
σε ασθενείς με οξέα στεφανιαία σύνδρομα
και μετά από αγγειοπλαστική

28. Η λήψη των φαρμάκων αυτών δημιουργεί πριν από τις οδοντιατρικές επεμβάσεις
αίσθημα ανασφάλειας εξαιτίας του φόβου αυξημένων αιμορραγιών κατά την
διάρκεια των επεμβάσεων
Η χρήση των νέων αντιπηκτικών και αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων έχει ως
αποτέλεσμα την επίτασης της ανασφάλειας αυτής

29. That is the question

30. 2015

31. Το πρώτο που θα πρέπει να κάνουμε πριν από την επέμβαση σε έναν ασθενή
που παίρνει αντιθρομβωτική αγωγή, είναι να εκτιμήσουμε τον αιμορραγικό
κίνδυνο που διατρέχει από την ίδια την επέμβαση

32. According to the guidelines of the Scottish Dental Clinical
Effectiveness Program (SDCEP)
Εκτίμηση αιμορραγικού κινδύνου

33. Εκτίμηση αιμορραγικού κινδύνου
- Αρχικώς λοιπόν εκτιμάται αν η προγραμματισμένη οδοντιατρική επέμβαση ενέχει
ή όχι κίνδυνο αιμορραγικής επιπλοκής*
- Αν ναι, εκτιμάται το μέγεθος του κινδύνου (Low or higher risk of bleeding)
*Αιμορραγική επιπλοκή νοείτε κάθε παρατεταμένη ή εκσεσημασμένη αιμορραγία ή αιμορραγία η οποία δεν μπορεί να
ελεγχθεί με απλά αιμοστατικά μέτρα

34. Γενικές οδηγίες
Εάν ο ασθενής λαμβάνει την αντιπηκτική ή αντιθρομβωτική αγωγή για συγκεκριμένο χρονικό
διάστημα και όχι δια βίου, αναβάλετε τις μη επείγουσες οδοντιατρικές επεμβάσεις
Προγραμματίστε την επέμβαση κατά τις πρωινές ώρες και κατά τις πρώτες ημέρες της εβδομάδας
Συστήστε για την αντιμετώπιση του πόνου λήψη παρακεταμόλης και όχι ΜΣΑΦ
Εφοδιάστε δε τον ασθενή με γραπτές οδηγίες και τηλέφωνο επικοινωνίας
Επιτρέψτε στον ασθενή να φύγει από το ιατρείο μόνο όταν έχει επιτευχθεί πλήρης αιμόσταση
Θα πρέπει να προηγηθεί ενημέρωση του ασθενή για πιθανή εμφάνιση αυξημένης αιμορραγίας
καθώς και για την ανάγκη χρήσης επιπλέον μέτρων αιμόστασης

35. Γενικές οδηγίες
Εφαρμόστε όσο το δυνατόν περισσότερο ατραυματικές τεχνικές και κυρίως
χρησιμοποιείστε κατάλληλα

36. Τοπικά μέτρα αιμόστασης
Χρησιμοποιήστε κατά την αναισθησία και αγγειοσυσπαστικό (αδρεναλίνη)
Εφαρμογή πίεσης με γάζα για διάστημα τουλάχιστον 30 λεπτών
Εφαρμογή τοπικά κάποιου αιμοστατικού
Συρραφή τραύματος

37. Εφαρμόστε τοπικά αιμοστατικά, όπως:
Τοποθέτηση:
- αιμοστατικής γάζας (Surgicel),
- αιμοστατικού σπόγγου – υλικού (Gelatamp, Collagen, κλπ),
- θρομβίνης, κ.λπ. ή
- εμποτισμένης γάζας με transamin
Πλύσεις με διάλυμα Transamin 5% ±
Τοπικά μέτρα αιμόστασης

38. Τοπικά μέτρα αιμόστασης
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ό,τι η εφαρμογή πίεσης είναι αναποτελεσματική στην περίπτωση
που έχει αναπτυχθεί “Liver” clot. Πρόκειται για την ανάπτυξη ενός εκσεσημασμένου, μαλακού και
ευπίεστου θρόμβου, γύρω από τον οποίο συνεχίζεται η αιμορραγία, άγνωστης παθοφυσιολογίας
Απαιτείται πλήρης απομάκρυνση του θρόμβου, καθαρισμός της πληγής και εφαρμογή εκ νέου πίεσης

39. Η επίσχεση της αιμορραγίας με τοπικά μέτρα πρέπει να αποτελεί βασική ικανότητα (core skill) των
οδοντιάτρων
Όλοι οι οδοντίατροι θα πρέπει να έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και τις κατάλληλες γνώσεις ώστε
να εφαρμόζουν αποτελεσματικά τα τοπικά μέτρα αιμόστασης σε ασθενείς που εμφανίζουν
αιμορραγία
Τοπικά μέτρα αιμόστασης

40. Γενικές οδηγίες
Εάν δεν είναι ξεκάθαρη η κατάσταση και δεν μπορεί να εκτιμηθεί ο αιμορραγικός κίνδυνος
(συνυπάρχουσες παθήσεις, συγχορηγούμενα φάρμακα, κ.λπ.) σκόπιμη είναι η επικοινωνία
με τον θεράποντα ιατρό του ασθενούς
Ακολουθώντας τις κατευθυντήριες οδηγίες, οι οδοντίατροι θα πρέπει να είναι ικανοί να
αντιμετωπίσουν την συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών που λαμβάνουν αντιπηκτική
αγωγή, στο ιατρείο τους
Σε ορισμένες σύνθετες περιπτώσεις, θα πρέπει να ζητήσουν
την συμβουλή περισσότερο έμπειρων συναδέλφων ή να
παραπέμψουν τον ασθενή σε εξειδικευμένο κέντρο

41. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Σε ασθενείς που λαμβάνουν κάποια αντιπηκτική ή
αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και απαιτούν οδοντιατρική
επέμβαση, η οποία είναι απίθανο να προκαλέσει αιμορραγία…
… προβαίνουμε στην επέμβαση (Standard practice) χωρίς
διακοπή ή αλλαγή της αγωγής

42. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Ασθενείς που λαμβάνουν κάποια αντιπηκτική ή
αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και απαιτούν οδοντιατρική
επέμβαση, η οποία είναι πιθανό να προκαλέσει
αιμορραγικές επιπλοκές …

43. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Βεβαιωθείτε ότι έχει γίνει έλεγχος INR όχι περισσότερο από 24 ώρες πριν από την επέμβαση
Εάν ο ασθενείς έχει σταθερό INR το τελευταίο διάστημα, είναι αποδεκτό ο έλεγχος να έχει γίνει εντός
των τελευταίων 72 ωρών
Αν το INR είναι > 4, αναβάλτε την επέμβαση μέχρι αυτό να ελαττωθεί
Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιβιταμίνες Κ και απαιτούν οδοντιατρική επέμβαση, η
οποία είναι πιθανό να προκαλέσει αιμορραγία θα πρέπει να …

44. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Αντιμετωπίστε τον ασθενή σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες αντιμετώπισης αιμορραγικού
κινδύνου:
- Περιορίστε όσο το δυνατόν περισσότερο το επεμβατικό πεδίο
- Διενεργείστε την επέμβαση κατά στάδια στην ίδια ή ακόμα και σε ξεχωριστές επισκέψεις
(π.χ. εξάγετε ένα δόντι την φορά ή καθαρίστε την πέτρα σε λίγα δόντια και επανεκτιμήστε την αιμορραγία)
- Χρησιμοποιείστε τοπικά μέτρα αιμόστασης
- Υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να απαιτηθεί συρραφή του τραύματος
Αν το INR <4 (<3,5) προβαίνουμε στην επέμβαση χωρίς διακοπή ή αλλαγή της αντιπηκτικής
αγωγής

45. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
“Heparin Bridge”
… “können entweder unter laufender Therapie mit Vitamin-K-
Antagonisten oder unter einem Bridging stattfinden“ Grade A
Ορισμένοι στην περίπτωση χειρουργικής επέμβασης που
ενέχει κίνδυνο αιμορραγίας (εξαγωγή άνω των 3 δοντιών,
τοποθέτηση εμφυτευμάτων, και σε κάθε επέμβαση που διαρκεί
>45 λεπτά) συνιστούν την διακοπή των αντιβιταμινών Κ για 4-5
ημέρες και γεφύρωση με μΜΒΗ
Αυτό καλό είναι να γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό

46. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Σε ασθενείς που λαμβάνουν είτε μονή είτε ακόμα και διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και
απαιτούν οδοντιατρική επέμβαση, η οποία είναι απίθανο να προκαλέσει αιμορραγία …
… προβαίνουμε στην επέμβαση χωρίς διακοπή ή αλλαγή της αγωγής

47. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
… δεν διακόπτουμε την αγωγή και αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς σύμφωνα με τις γενικές
οδηγίες αντιμετώπισης αιμορραγικού κινδύνου
- Εάν ο ασθενής λαμβάνει μόνο ασπιρίνη (80 – 100mg)
Εφαρμόστε αν χρειαστεί, τοπικά μέτρα αιμόστασης για να επιτευχθεί αιμόσταση
Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιαιμοπεταλιακή αγωγή και απαιτούν οδοντιατρική επέμβαση,
η οποία είναι πιθανό να προκαλέσει αιμορραγία …
Ο κίνδυνος αιμορραγίας είναι πολύ μικρός

48. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
- Εάν ο ασθενής λαμβάνει άλλο αντιαιμοπεταλιακό ή διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή
Δεν διακόπτεται η αγωγή. Θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψιν το ενδεχόμενο εμφάνισης
μεγαλύτερης αιμορραγίας η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κατάλληλα
Διενεργείστε την επέμβαση κατά στάδια
Εφαρμόστε τοπικά μέτρα αιμόστασης
Αν υπάρχει αβεβαιότητα για την αντιμετώπιση της αιμορραγίας ο ασθενής θα πρέπει
να παραπεμφθεί σε περισσότερο εξειδικευμένους συναδέρφους ή κέντρα

49. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
- Εάν ο ασθενής λαμβάνει τριπλή αντιθρομβωτική αγωγή
(Διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή & αντιβιταμίνη Κ)
Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να διακόπτεται η αγωγή !
Προγραμματισμένες επεμβάσεις θα πρέπει να αναβάλλονται εωσότου η τριπλή αγωγή
να μην είναι απαραίτητη
Ακόμα και σε επείγουσες επεμβάσεις η τριπλή αγωγή θα πρέπει να συνεχιστεί
Παραπέμψτε τον ασθενή σε περισσότερο εξειδικευμένα κέντρα

50. Σε ασθενείς που λαμβάνουν DOAC και απαιτούν οδοντιατρική επέμβαση η οποία είναι απίθανο
να προκαλέσει αιμορραγία προβαίνουμε στην επέμβαση χωρίς διακοπή ή αλλαγή της αγωγής
Το ίδιο και σε ασθενείς που λαμβάνουν DOAC και πρόκειται να υποβληθούν σε επέμβαση με
πιθανό αλλά χαμηλό κίνδυνο αιμορραγίας
Αντιμετωπίστε τον ασθενή σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες αντιμετώπισης αιμορραγικού κινδύνου
Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Προγραμματίστε την επέμβαση πριν από την λήψη της επόμενης δόσης

51. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Ασθενείς που λαμβάνουν DOAC και υποβάλλονται σε επέμβαση υψηλού κινδύνου αιμορραγίας
θα πρέπει να παραλείψουν την πρωινή δόση του Αpixaban / Dabigatran την ημέρα της
επέμβασης ή αν λαμβάνουν Xarelto να καθυστερήσουν την λήψη του
Δηλαδή δεν θα πρέπει να γίνει η επέμβαση αν δεν έχουν περάσει 12 ώρες από την τελευταία
λήψη του Αpixaban / Dabigatran και 24 ώρες από το Xarelto
Αντιμετωπίστε τον ασθενή σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες αντιμετώπισης αιμορραγικού κινδύνου
Κατά την έναρξη της θεραπείας DVT ή PE, η δόση των DOACs είναι μεγαλύτερη της
συνηθισμένης
15mg Χ 2 για το Xarelto για τις πρώτες 3 εβδομάδες και
10mg Χ 2 για το Eliquis για τις πρώτες 7 ημέρες

52. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Δώστε σαφής οδηγίες για την επανέναρξη της αγωγής
Επανέναρξη με την βραδινή δόση,
όχι λήψη νωρίτερα από 4 ώρες από
την επέμβαση
Επανέναρξη 4 ώρες μετά τον έλεγχο της αιμορραγίας

53. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής

54. That is the question

55. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Η θρόμβωση μιας μηχανικής προσθετικής βαλβίδας έχει 15% θνητότητα
Ένα νέο εμβολικό ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενή με ΧΚΜ οδηγεί σε μείζονα
αναπηρία ή θάνατο στο 75% των περιπτώσεων
Η υποτροπή ενός Φλεβικού ΘΕΕ έχει θνητότητα που φτάνει το 9%
ενώ …
Ένα αιμορραγικό επεισόδιο μετά από μια οδοντιατρική επέμβαση μπορεί στην
συντριπτική πλειονότητα να αντιμετωπιστεί επιτυχώς με τοπικά αιμοστατικά μέσα με
μηδενική θνητότητα
Η θρόμβωση των στεφανιαίων stent εμφανίζει θνητότητα η οποία ξεπερνάει το 75%
Schlitt A., et al. Perioperativer Umgang mit Antikoagulanzien undThrombozytenaggregationshemmern. Deutsches Αrzteblatt, 2013; 110:525-532
vs

56. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Ανασκόπηση
83 κλινικών μελετών
Από το 1953 έως το 2014
Περιελάμβανε 5431 ασθενείς υπό Βαρφαρίνη
11,381 οδοντιατρικές επεμβάσεις
Παρατηρήθηκαν 375 περιπτώσεις ήπιας αιμορραγίας (6,6%) που απαίτησαν την εφαρμογή
τοπικών μέτρων αιμόστασης προκειμένου να ελεγχθεί η αιμορραγία
Μόνο σε 31 ασθενείς (0,6%) απαιτήθηκαν περισσότερα από τοπικά μέτρα, όπως ελάττωση
της δόσης του αντιπηκτικού ή χορήγηση βιταμίνης Κ
Δεν σημειώθηκε κανένας θάνατος, ενώ η νοσηλεία ασθενών λόγω αιμορραγίας
ή η ανάγκη για μετάγγιση ήταν εξαιρετικά σπάνιες

57. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Ανασκόπηση
64 κλινικών μελετών
Παρατηρήθηκαν 161 περιπτώσεις ήπιας αιμορραγίας (6%) που απαίτησαν την εφαρμογή
τοπικών μέτρων αιμόστασης προκειμένου να ελεγχθεί
Σε 4 ασθενείς (0,14%) απαιτήθηκαν περισσότερα από τοπικά μέτρα για να ελεγχθεί η αιμορραγία
Περιελάμβανε 2673 ασθενείς οι οποίοι διέκοψαν την Βαρφαρίνη
Παρατηρήθηκαν όμως επιπλέον, 22 εμβολικά επεισόδια (0,8%) εκ των οποίων τα 6 ήταν
θανατηφόρα (0,2%)
The embolic morbidity risk in patients whose anticoagulation is interrupted for dental surgery exceeds
that of significant bleeding complications in patients whose anticoagulation is continued, even when
surgery is extensive. Warfarin anticoagulation should not be interrupted for most dental surgery.

58. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Μεταανάλυση
21 μελετών
2014 - 2018
Περιελάμβανε 697 ασθενείς
1η Ομάδα: n = 497 υποβλήθηκαν σε επέμβαση υπό DOACs
2η Ομάδα: n = 200 διέκοψαν την αγωγή
59/497 ποσοστό 11,7% εμφάνισε αιμορραγία στην πρώτη ομάδα
27/200 ποσοστό 13,5% εμφάνισε αιμορραγία στην δεύτερη ομάδα
Όλες οι αιμορραγίες και των δύο ομάδων ελέγχθηκαν ευχερώς με την
εφαρμογή τοπικών μέτρων αιμόστασης

59. Χειρισμός αντιπηκτικής αγωγής
Μεταανάλυση
21 μελετών
2014 - 2018
Περιελάμβανε 697 ασθενείς
1η Ομάδα: n = 497 υποβλήθηκαν σε επέμβαση υπό DOACs
2η Ομάδα: n = 200 διέκοψαν την αγωγή
59/497 ποσοστό 11,7% εμφάνισε αιμορραγία στην πρώτη ομάδα
27/200 ποσοστό 13,5% εμφάνισε αιμορραγία στην δεύτερη ομάδα
Όλες οι αιμορραγίες και των δύο ομάδων ελέγχθηκαν ευχερώς με την
εφαρμογή τοπικών μέτρων αιμόστασης

60. Take Home message
Οι οδοντιατρικοί ασθενείς που βρίσκονται υπό αντιθρομβωτική αγωγή θα πρέπει να αντιμετωπίζονται
όπως και οι υπόλοιποι ασθενείς χωρίς να διακόπτεται η αγωγή τους, με την προϋπόθεση
της δυνατότητας εφαρμογής τοπικών μέτρων αιμόστασης