ผู้นำเมืองกับการบริหารจัดการเมืองรุ่นใหม่: กรณีศึกษา คลองชองเกชอน เกาหลีใต้

1. ปู้นาการบริหารจัดการเมืองรุ่นใหม่:
กรณีศึกษา คลองชองเกชอน เกาหลีใต้
ดารณี เสือเย๊ะ
ปู้ช่วยนักวิจัย
แปนงานนโยบายสาธารณะเพื่อการพัถนาอนาคตของเมือง
ศูนย์ศึกษามหานครและเมือง มหาวิทยาลัยรังสิต

2. Bogota : ตัวอย่างการพัถนาเมืองด้วยหลักคิดเรื่องความเท่าเทียม
| 2
ผู้นาการบริหารจัดการเมืองรุ่นใหม่: กรณีศึกษา คลองชองเกชอน เกาหลีใต้
ที่มา: Eui-Seung Kim. (2008). COMMUNITY HERO: LEE MYUNG-BAK [online], Retrieved:
http://www.myhero.com/go/hero.asp?hero=Lee_Myung_Bak_PSU_07
ดารณี เสือเย๊ะ
แผนงานนโยบายสาธารณะเพื่อการพัฒนาอนาคตของเมือง

3. Bogota : ตัวอย่างการพัถนาเมืองด้วยหลักคิดเรื่องความเท่าเทียม
| 3
ในทศวรรษ 1970 คลองชองเกชอน (Cheonggyecheon Stream) ที่ถูกปิดทับด้วยพื้นถนน
คอนกรีตและทางด่วนยกระดับ เนื่องมาจากปัญหาเรื่องสุขาภิบาลจากการที่มีผู้คนจานวนมากอพยพเข้า
มาตั้งรกรากตลอดสองฝั่งคลองในช่วงหลังสงครามเกาหลี พื้นที่ดังกล่าวได้รับการกล่าวขานว่า เป็น
สัญลักษณ์ของความก้าวหน้า แต่ในปี ค.ศ. 2000 พื้นที่บริเวณชองเก (Cheonggye Area) ถูกจัดว่า เป็น
ย่านที่แออัดและจอแจมากที่สุดในโซล ทรุดโทรมมากถึงขั้นต้องได้รับการฟื้นฟู ผู้คนในเมืองต่างเห็น
พ้องต้องกันว่า ในพื้นที่ดังกล่าว ไม่มีสิ่งใดที่จะต้องได้รับการปรับปรุงแก้ไขอย่างเร่งด่วนมากเท่า
ถนนและทางด่วนยกระดับชองเก
คลองชองเกชอน มีอายุกว่า 600 ปี เป็นคลองตามธรรมชาติที่ได้รับการบูรณะครั้งสาคัญในสมัย
ราชวงศ์โชซอน (The Joseon Dynasty) เพื่อทาระบบระบายน้า เนื่องจากโซลมักประสบปัญหาขาด
แคลนน้า ไม่ก็เกิดน้าท่วมใหญ่สลับไปมาอยู่เสมอ
การพัฒนาเศรษฐกิจของเกาหลีใต้ในช่วงปี ค.ศ. 1960-1990 ทาให้ความเป็นเมืองของเกาหลีใต้
เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เฉลี่ย 15.6% ในทุก ๆ 10 ปี 60% ของประชากรจะอาศัยอยู่ในเมืองใหญ่
(ประชากรมากกว่า 1 ล้านคน) และสัดส่วนของคนที่อาศัยอยู่ในเมืองเพิ่มขึ้นจาก 21% ในปี ค.ศ. 1960
เป็น 43% ในปี ค.ศ. 19901
พื้นที่ดังกล่าวกลายมาเป็นตัวอย่างความสาเร็จในการพัฒนาอุตสาหกรรม
และความเป็นเมืองที่ทันสมัยของเกาหลีใต้ ในขณะที่ตลอดเส้นทางน้ากลับเต็มไปด้วยประชาชนจาก
ชนบทที่อพยพเข้ามาตั้งรกรากในเมืองหลวง ตามมาด้วยปัญหาเรื่องสิ่งแวดล้อม น้าในคลอง และพื้นที่
ดังกล่าวถูกทิ้งให้เสื่อมโทรม
1
The World Bank. (2013). Planning, connecting and financing cities now [online], 10 May 2014.
Retrieved: http://siteresources.worldbank.org/EXTSDNET/Resources/Urbanization-Planning-Connecting-
Financing-2013.pdf

4. Bogota : ตัวอย่างการพัถนาเมืองด้วยหลักคิดเรื่องความเท่าเทียม
| 4
ที่มา: CABE. (2011). The Cheonggyecheon Restoration Project [online], 21 May 2014. Retrieved:
http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20110118095356/http:/www.cabe.org.uk/case-
studies/cheonggyecheon-restoration-project
เมื่อลีเมียงบัคได้รับการเลือกตั้งเป็นนายกเทศมนตรีของกรุงโซลในปี ค.ศ. 2002 นโยบายสาคัญ
ที่เขาได้ให้คามั่นสัญญากับประชาชนไว้ก็คือ การรื้อถอนทางด่วนที่ทรุดโทรมและฟื้นฟูคลองชองเกชอน
สายน้าประวัติศาสตร์ให้กลายมาเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจแห่งใหม่ใจกลางกรุงโซล และต้องการ
ปรับปรุงระบบการเชื่อมต่อระหว่างเมืองทางตอนเหนือและตอนใต้ที่แยกออกจากกันโดยมีทางด่วนเป็น
เป็นตัวแบ่ง
การตัดสินใจของนายกเทศมนตรีลีเมียงบัคภายใต้แรงกดดันจากบรรดาผู้เชี่ยวชาญด้านการ
คมนาคมที่ออกมาแสดงความกังวลต่อปัญหาการจราจรที่คับคั่งหากมีการรื้อทางยกระดับทิ้งไป เนื่องจาก
ในแต่ละวันมีรถยนต์กว่า 170,000 คันที่ใช้ถนนเส้นนี้ ประกอบกับเสียงคัดค้านจากบรรดานักธุรกิจและผู้
มีส่วนได้เสียในบริเวณนั้นเป็นจานวนมาก ซึ่งกว่าโครงการจะแล้วเสร็จได้จัดการประชุมหารือร่วมกันกว่า
4,200 ครั้ง2
ทั้งการประชุมที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ ไม่ว่าจะเป็น การประชุมเพื่อติดตามและ
ตรวจสอบความก้าวหน้าของโครงการ การทาสารวจความคิดเห็น หรือการสัมภาษณ์ตามท้องตลาด ทั้งนี้
เพื่อสร้างฉันทามติร่วมกัน นอกจากนี้ ยังมีการนาเสนอแรงจูงใจต่าง ๆ ให้แก่ผู้ประกอบการที่ได้รับ
ผลกระทบจากการรื้อถอนทางด่วน เช่น ลดค่าธรรมเนียมที่จอดรถ ปรับปรุงระบบการขนถ่ายสินค้า หรือ
จัดพื้นที่พิเศษสาหรับผู้ค้าหาบเร่แผงลอยและศูนย์กลางธุรกิจแห่งใหม่นอกพื้นที่ชองเก
2
Landscape Architecture Foundation. Cheonggyecheon Stream Restorstion Project [online], 13 May 2014.
Retrieved: http://www.lafoundation.org/research/landscape-performance-series/case-studies/case-study/382/

5. Bogota : ตัวอย่างการพัถนาเมืองด้วยหลักคิดเรื่องความเท่าเทียม
| 5
บทเรียนสาคัญที่ได้รับจากกรณีของการฟื้นฟูคลองชองเกชอนเกี่ยวกับความรัดกุมและความ
ครอบคลุมในการวางแผนงาน คือ การออกแบบแนวทางการแก้ปัญหาจะละเลยความต้องการของ
ผู้ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่ายไม่ได้เป็นอันขาด ต้องพิจารณาตั้งแต่ขั้นแรกเริ่มของการวางแผนโครงการไป
จนถึงขั้นตอนการออกแบบ กรณีการมองข้ามผู้พิการทางสายตาและผู้ที่มีความบกพร่องทางการ
เคลื่อนไหวต่อการใช้ประโยชน์จากคลองชองเกชอน ทาให้หลังจากที่มีการประท้วงอย่างหนักแล้ว ได้มี
การติดตั้งลิฟท์เพิ่มเติมเข้าไปทีหลังทั้งหมด 7 จุด และให้บริการรถวีลแชร์ฟรีแก่ผู้ที่มีความบกพร่อง
ทางการเคลื่อนไหว
ที่มา: Dr In-Keun LEE. (2006). Cheong Gye Cheon Restoration Project - a revolution in Seoul -. [online],
13 May 2014. Retrieved: http://www.dsi.gov.tr/docs/sempozyumlar/a%C3%A7%C4%B1l%C4%B1%C5%9F-
seul-sular-idaresi-necati-a%C4%9F%C4%B1ralio%C4%9Flu.pdf?sfvrsn=2
โครงการฟื้นฟูคลองชองเกชอนเสร็จสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 2005 ความหลากหลายทางชีวภาพใน
บริเวณดังกล่าวเพิ่มสูงถึง 639%3
นอกจากสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้นแล้ว ตัวเลขการ
ขยายตัวทางเศรษฐกิจในบริเวณดังกล่าวก็เพิ่มสูงขึ้น 3.5% ในช่วงปี ค.ศ. 2002-2003 ซึ่งเป็นตัวเลขที่
มากเป็นสองเท่าของอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจเมื่อเปรียบเทียบกับบริเวณอื่น ๆ ในกรุงโซล
3
Andrew C. Revkin. (2009). Peeling Back Pavement to Expose Watery Havens [online], 15 May 2014.
Retrieved: http://www.nytimes.com/2009/07/17/world/asia/17daylight.html?_r=1

6. Bogota : ตัวอย่างการพัถนาเมืองด้วยหลักคิดเรื่องความเท่าเทียม
| 6
ความสาเร็จของโครงการฟื้นฟูคลองชองเกชอนทาให้นายลีได้รับฉายาว่า “รถแทรกเตอร์”
(Bulldozer) และส่งผลให้เขากลายมาเป็นคู่แข่งคนสาคัญในการลงสมัครชิงตาแหน่งประธานาธิบดีของ
เกาหลีใต้ และชนะการเลือกตั้งในปี ค.ศ. 2007 ด้วยคะแนนเสียง 48.7% ทิ้งห่างคู่แข่งที่ได้อันดับสองซึ่ง
ได้รับเสียงสนับสนุนที่ 26.1% ถือเป็นการชนะคะแนนที่ทิ้งห่างคู่แข่งมากที่สุดในการเลือกตั้ง
ประธานาธิบดีเกาหลีใต้ทุกครั้งที่ผ่านมา4
ถือเป็นตัวอย่างสาคัญของการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ในการบริหารจัดการเมือง (Urban
Management) ที่เปลี่ยนจากการมุ่งเน้นเรื่องทางกายภาพหรือภูมิทัศน์ของเมือง (Urban Landscape)
เป็นหลัก ไปสู่การให้คุณค่ากับคุณภาพชีวิตที่ดีของคนเมือง ให้ความสาคัญกับการพัฒนาที่เป็นมิตรกับ
สิ่งแวดล้อม และการฟื้นฟูประวัติศาสตร์ของเมืองที่เคยถูกปกคลุมไว้ด้วยกับกระแสการพัฒนาทาง
เศรษฐกิจ นอกจากนี้ โครงการฟื้นฟูคลองชองเกชอนยังเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการบริหารจัดการ
โครงการที่ประสบความสาเร็จ (Successful Project Management) โดยเฉพาะการจัดการความขัดแย้ง
อันเนื่องมาจากการจัดทาโครงการขนาดใหญ่ที่เกี่ยวข้องกับสาธารณะ มีผู้มีส่วนได้เสียเป็นจานวนมาก
สรุปได้ว่า นโยบายของรัฐจะสาเร็จได้ นอกจากวิสัยทัศน์และความเก่งกาจของผู้นาแล้ว
ยังต้องพิจารณาถึงการยอมรับ การสนับสนุน และร่วมปฏิบัตินโยบายอย่างกระตือรือร้นจากผู้ที่
มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วนอีกด้วย
4
The New York Times. Conservative Wins Vote in South Korea [online], 15 May 2557. Retrieved:
http://www.nytimes.com/2007/12/20/world/asia/20korea.html?pagewanted=all&_r=0