Reviewer in Filipino for ALS

2
TALAAN NG NILALAMAN
Aralin Pahina
Ang ABC ng Pagsulat ng mga Hugnayang Pangungusap 2
Angkop na Pahayag sa mga Pulong at Panayam 5
Hello ano ang Maipaglilingkod ko sa Inyo? 10
Ang Panayam 2
Ang Sarili Nating Wika 7
Epektibong Komunikasyon 11
Mag-usap Tayo 17
Mapanuring Mambabasa Ka Ba? 20
Mga Sawikain at Salawikain 24
Mabisang Pagsulat 29
Nakikinig Ka Ba? 31
Paano Maging Isang Matalinong Tagapakinig? 33
Pag-alam sa Balita 35
Pagbabalangkas 40
Ang Wastong Pagsulat ng Porma 42
Pagbigay at Pagtanggap ng Positibong Feedback 43
Pagbubuod 46
Paghahanda ng Isang Simpleng Panukalang Produkto 49
Pagkatuto ng Mabuting Halagahan Mula sa Panitikan 52
Paglalarawan ng Idea at Damdamin 55

3
Pagsusuri ng Impormasyon 56
Pakikinig ng may Pagpapahalaga 57
Panitikang Pilipino 58

4
ANG ABC NG PAGSULAT NG MGA HUGNAYANG PANGUNGUSAP
KONSEPTO:
 Ang pangungusap ay lipon ng mga salitang nagpapahayag ng
buong diwa.
 May tatlong uri ng pangungusap. Ito ang mga sumusunod:
1. payak;
2. tambalan; at
3. hugnayan
 Binubuo ang tambalang pangungusap ng dalawang sugnay na
makapag-iisa.
 Ang hugnayang pangungusap ay binubuo ng isang sugnay na
makapag-iisa at isa o higit pang sugnay na di-makapag-iisa.
 Tumutulong ang hugnayang pangungusap upang maging higit na
malinaw ang mensahe ng talata. Nagdudulot ito ng kaayusan sa
daloy ng mga pangungusap sa talata.
PAGSUBOK
Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Isang uri ito ng salitang ginagamit na pantawag sa tao, hayop, bagay, pook o kalidad.
a. panghalip
b. pangngalan
c. pandiwa
d. pang-uri
2. Salitang ginagamit na pamalit sa pangngalan.
a. pang-uri
b. pang-abay
c. panghalip
d. pandiwa
3. Salitang naglalarawan sa pangngalan o panghalip.
a. pang-uri
b. pangatnig
c. pangngalan

5
d. pandiwa
4. Salitang nagpapahayag ng kilos, karanasan, pangyayari o kondisyon.
a. pang-abay
b. pandiwa
c. pang-uri
d. pangatnig
5. Salitang naglalarawan o nagdadagdag sa kahulugan ng pandiwa, pang-uri o pang-
abay.
a. Panghalip
b. pangatnig
c. pang-abay
d. pang-uri
6. Salitang ginagamit upang pagdugtungin ang iba pang salita.
a. pangatnig
b. pangngalan
c. pang-uri
d. panghalip
7. Grupo ng mga salitang nagpapahayag ng buong diwa.
a. parirala
b. pangungusap
c. sugnay
d. talata
8. Uri ng pangungusap na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa.
a. payak
b. tambalan
c. hugnayan
d. batayan
9. Isang uri ito ng pangungusap na binubuo ng dalawang sugnay na makapag-iisa at
pinagdurugtong ng pangatnig.
a. payak
b. tambalan
c. hugnayan
d. batayan

6
10. Isang uri ng pangungusap na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa at isa o
higit pang sugnay (clause) na di makapag-iisa. Ang mga sugnay ay pinagdurugtong ng
pangatnig.
a. payak
b. tambalan
c. hugnayan
d. simple
BATAYAN SA PAGWAWASTO
1. B
2. C
3. A
4. B
5. C
6. A
7. B
8. A
9. B
10. C

7
ANGKOP NA PAHAYAG SA MGA PULONG AT PANAYAM
KONSEPTO:
 May mga angkop na pananalita na ginagamit kapag mamuno sa isang pulong.
Ang mga pananalitang ito ay makatutulong upang maging maayos ang talakayan
ng pulong at upang mabigyan ng pagkakataon ang bawat kasama na makibahagi
sa pagpupulong.
 May mga angkop na pananalita na maaaring gamitin kapag nakikipagpanayam.
Ang mga pananalitang ito ay ginagamit upang makakuha ka ng tiyak na mga
sagot, malalim na pananaw at kuru-kuro sa iyong kinakapanayam. Nakatutulong
rin ang mga pananalitang ito upang maging maayos at magiliw ang
pakikipagpanayam.
PAGSUBOK:
1. Ito ay grupo ng mga tao na nagtipon sa isang lugar at takdang oras para talakayin
ang isang bagay at makagawa ng desisyon tungkol dito.
a. pakikipagpanayam
b. pagpupulong
c. demonstrasyon
d. talumpati
2. Ang pananalita na “sinisigundahan ko ang mosyon” ay nangangahulugan na
a. tumatangi ka sa mungkahi
b. nagbibigay ka ng mungkahi
c. sinusuportahan mo ang mungkahi
d. tapos na ang pagpupulong
3. Ang pananalita na “pinagtibay ang mungkahi” ay nangangahulugan na ang mungkahi
ay
a. aprobado na
b. tinganggihan
c. sinuportahan
d. pinagpaliban muna
4. Alin ang pinakamagaling at pinakasimpleng pananalitang ginagamit para simulan ang
pagpupulong?

8
a. “Simulan na ba natin ang pagpupulong?”
b. “Maging matahimik na upang masimulan na ang pagpupulong.”
c. “Lahat kayo, makinig sa akin. Ang pagpupulong ay magsisimula na.”
d. Tumahimik kayo. Sisimulan na natin ang pagpupulong.”
5. Ang taong nagsagalita na “Iminumungkahi ko na ang susunod na pulong ay
gaganapin sa unang araw ng Hulyo.” Ay nagbibigay ng suhestyon para
a. tapusin ang talakayan sa araw na iyon
b. huwag magpulong sa araw na iyon
c. tapusin ang pagpupulong sa araw na iyon
d. magtakda ng pagpupulong sa araw na iyon
6. Ito ay isang paraan ng pagpapalitan ng mga ideya o opinion ng dalawang tao sa
pamamagitan nang pagpalitan ng mga tanong at sagot.
a. pagpupulong
b. pakikipagpanayam
c. talumpati
d. demonstrasyon
7. “Pagpaumanhinan mo ako.” ay ginagamit kung gusto mong ang nag-iinterbyu sa iyo
ay __________________.
a. patawarin ka
b. humihingi ka ng pahinga
c. ulitin ang sinabi niya
d. tumigil sa pagsalita
8. “Ano ang pakiramdam mo tungkol sa …” ay tinatanong upang malaman ng nag-
iinterbyu sa iyo ang ___________________.
a. iyong opinyon
b. importanteng impormasyon
c. kaalaman tungkol sa isang paksa
d. kahusayan sa isang paraan
9. Kung hindi ka sigurado na ang ininterbyu mo ay gusto niyang ulitin mo ang sinabing
niyang sensitibong impormasyon,
a. hindi mo ipapaalam sa kanya na sasabihin mo ito
b. tatanungin mo siya kung payag siyang itala ang kanyang sinabi
c. hindi mo isasali ang sinabi niya sa iyong report

9
d. magbigay ka ng sariling interpretasyon sa sinabi niya
10. Makakuha ka ng mga tiyak na sagot kung sasabihin mo sa ininterbyu mo na
a. ulitin niya ang kanyang sinabi
b. bigyan ng sarili mong pakahulugan ang sinabi niya
c. magpatuloy sa ibang paksa
d. magbigay ng mga halimbawa
11.Nang tanungin mo ang “Paano ho ‘yon?” gusto mong ang sagot ng iyong
kinakapanayam ay
a. magiging tiyak
b. talakayin ang ibang paksa
c. ulitin ang sinabi niya
d. balikan ang naunang paksa
12. “Gawing nakarekord” ay nangangahulugan na ___________________.
a. bigyan mo ng sariling interpretasyon ang sinabi niya
b. ipaulit mo sa kanya ang sinabi niya
c. hingan mo ng paliwanag ang kanyang sagot
d. maaari mong sabihin ang sinabi niya
13. “Mayroon pa ba kayong masasabing iba pa tungkol dito?” ____________________
ay magandang tanong kung gusto mong...
a. balikan ang naunang paksa
b. tapusin ang pakikipagpanayam
c. humingi ng dagdag na impormasyon tungkol sa paksa
d. palitan ang paksa
14. Nakukuha mo ang opinyon ng iyong kinakapanayam sa pagtatanong ng
___________________.
a. Maaari bang lumipat na tayo sa ...?
b. Nabasa ko ang …
c. Ano sa palagay mo ang tungkol sa …
d. Balikan natin ang …
15. Ano ang sasabihin mo kung hindi mo napakinggang mabuti ang sinabi ng iyong
kinakapanayam?
a. Ano sa palagay mo ang ...?
b. Ipagpaumanhin ninyo, maaari bang ulitin ninyo ang inyong sinabi?

10
c. Payag ho ba kayong irekord ko ang sinabi ninyo?
d. Nabasa ko na …
1. (b) ang tamang sagot. Ang pagpupulong o miting ay binubuo ng grupo ng mga tao
na nagkasundong magtagpo sa isang lugar at takdang oras para talakayin ang mga
nakasunduang paksa. Ang pakikipagpanayam ay isang paraan kung saan nagpapalitan
ng kuro-kuro ang dalawang tao sa pamamagitan ng pagtatanong at pagsasagot sa
tanong. Ang demonstrasyon ay isang gawain na nagpapakita ng paraan ng paggawa, o
kahusayan ng kilos. Ang talumpati ay isang pormal na pananalita at binibigkas sa harap
ng maraming tao.
2. (c) ang tamang sagot. Ang pananalitang “Pinapangalawan ko ang mosyon.” ay
nangangahulugang sinusuportahan mo ang mungkahi. Hindi ito sinasabi upang
tanggihan angmungkahi o para tapusin na ang pagpupulong.
3. (a) ang tamang sagot. Ang pananalitang “Pinagtibay na ang mosyon.” ay
nangangahulugang ang mungkahi ay aprobado na. Hindi ito ginagamit upang tanggihan,
o ipagpaliban muna ang mungkahi.
4. (a) ang tamang sagot. Ang pinakatama at pinakasimpleng paraan para sabihin na
sisimulan na ang pulong o miting ay “Maaari na ba nating simulan ang miting?” Ito ay
maliwanag at magalang na pagsasabi hindi katulad ng ibang pagpipiliang sagot.
5. (d) ang tamang sagot. “Iminumungkahing kong itakda natin ang pagpupulong sa
unang araw ng Hulyo.” Ito ay nangangahulugan na ang grupo ay magtakda ng pulong
sa petsang nakasaad.
6. (c) ang tamang sagot. Ang pakikipagpanayam ay isang paraan para magpalitan ng
ideya o opinyon ang dalawang tao sa pamamagitan ng pagtatanong at pagsasagot sa
tanong.
7. (c) ang tamang sagot. “Ipagpaumanhin mo” ay ginagamit kapag gusto mong ipaulit
sa iyong kinakapanayam ang kanyang sinabi na hindi mo naintindihang mabuti o
talagang hindi mo naintindihan.
8. (a) ang tamang sagot. “Ano ang pakiramdam mo tungkol sa... “ ay ginagamit upang
malaman mo ang opinyon ng iyong kinakapanayam.

11
9. (b) ang tamang sagot. Kung hindi ka sigurado na papayag ang iyong kinakapanayam
na ulitin mo ang mga sinabi niya tungkol sa sensitibong bagay, kailangang magpaalam
ka sa kanya kung papayag siyang marekord ang kanyang sinabi.
10. (d) ang tamang sagot. Maaari kang makakuha ng mga tiyak na kasagutan sa
pamamagitan ng paghingi ng mga halimbawa.
11. (a) ang tamang sagot. Gusto mong maging tiyak ang sagot sa iyo ng iyon
kinakapanayam kung tatanungin mo ang “paano ho ba ‘yon?”. Halimbawa, hindi
nagbigay ng tiyak na dahilan ang iyong kinakapanayam kung bakit may
reklamo siya tungkol sa problema sa basura sa inyong komunidad. Sa pagtanong mo sa
kanya kung “paano ho ba ‘yon?” mabibigyan mo ng pagkakataon ng magbigay ng tiyak
na kasagutan ang iyong kinakapanayam.
12. (d) ang tamang sagot. “Ilagay sa rekord” ay nangangahulugan na maaari mong
ulitin ang mga sinabi ng iyong kinapanayam. Halimbawa, nagbigay ng opinyon ang
iyong kinakapanayam kung paano inaayos ng mga opisyal ng komunidad ang tungkol sa
problema sa basura. Hihingi ka ng pahintulot kung maaari mong ulitin ang kanyang
sinabi upang maiwasan ang hindi pagkakaintindihan.
13. (c) ang tamang sagot. A magandang paraan upang makakuha ka ng karagdagang
impormasyon tungkol sa paksang tinatalakay ay ang pagtanong ng “Maaari bang
magbigay pa kayo ng karagdagang inpormasyon tungkol sa…?” Halimbawa, nagbigay
ang iyong kinapanayam ng maikling sagot tungkol sa suliranin sa basura ng inyong
komunidad. Maaar mong itanong sa kanya ang “Maaari ho bang sabihin ninyo kung alon
sa ating mga suliranin sa basura ang kailang malutas?”
14. (c) ang tamang sagot. Maaari mong kunin ang opinyon ng iyong kinakapanayam sa
pagtanong ng “Ano ang opinion ninyo tungkol sa...?” Halimbawa, kailangan mong
malaman ang opinyon ng iyon kinakapanayam tingkol sa naidudulot
ng mga pabrika sa problema sa polusyon. Maaari mo siyang tanungin ng “Ano ang
opinyon ninyo tungkol sa polusyon na dulot ng mga pabrika dito sa ating barangay?”
15. (b) ang tamang sagot. Kung hindi mo narinig nang mabuti ang sinabi ng iyong
kinakapanayam, maaari mong sabihin ang “Ipagpaumanhin ninyo.” Halimbawa, hindi mo
narinig nang mabuti ang naging sagot ng kinakapanayam mo sa tanong mo tungkol sa
kalinisan ng inyong komunidad. Maaari mong sabihin na “Ipagpaumanhin ho ninyo.
Maaari ho bang ulitin ninyo ang inyong sinabi?”

12
HELLO ANO ANG MAIPAGLILINGKOD KO SA INYO?
KONSEPTO
 Kapag nakikipag-usap sa ibang tao, dapat magpakita tayo ng respeto at maging
sensitibo sa mga nararamdaman nila. Sa pagtulong sa ibang tao, pagbibigay ng
impormasyon sa tumatawag, sa pagbati sa isa’t isa, tumutulong tayo sa
pagtataguyod ng mabuting relasyon at ginagawa nating mabuting lugar ang
ating opisina.
PAGSUBOK
1. Kapag tumatawag, ano ang iyong sinasabi pagkasagot ng kabilang linya?
a. Magpakilala ka kaagad.
b. Tanungin ang taong sumagot kung sino siya.
c. Sabihin kaagad kung ano ang kailangan mong sabihin.
d. Tiyakin kung nakikilala mo ang boses ng kausap.
2. Kapag maling numero ang iyong natawagan, ano ang iyong gagawin?
a. Ibaba ang telepono nang hindi nagsasalita o nagpapaliwanag.
b. Magpaumanhin sa naistorbong natawagan.
c. Mainis dahil mali ang natawagan mong numero.
d. Tanungin sa natawagan ang tamang numero.
3. Sa papaanong paraan mo tatawagin ang taong iyong tinatawagan?
a. Sa pamamagitan ng kanyang propesyonal na titulo.
b. Sa pamamagitan ng kanyang ibinigay na pangalan.
c. Sa pamamagitan ng kanyang apilyido.
d. Sa pamamagitan ng mga salitang “pare” o “mare.”
4. Kapag tumatanggap ng tawag, paano mo ito sasagutin?
a. Sa pagiging di emosyonal hangga’t maaari.
b. Ibigay ang lahat ng impormasyon na kanilang kailangan.
c. Sabihin kaagad sa tumatawag na tama ang kanyang natawagan.
d. Mabilis at maaliwalas.
5. Kapag matagal magsalita ang iyong kausap, paano mo ipapaalam sa kanya na ikaw
ay nasa linya pa rin?
a. Ngumiti na lang at igalaw ang iyong ulo.

13
b. Sabihin ang mga salitaing tulad ng “Oo, naiintindihan ko,” o “Siyempre.”
c. Sabihin sa taong marami kang ginagawa.
d. Sabihin ang mga salitang “Oo, nandito pa ako,” o “Naghihintay ako.”
6. Ano ang mga simpleng bagay na maaari mong gawin upang magkaroon ng
magandang relasyon sa iyong mga katrabaho?
a. Kamayan mo sila sa lahat ng pagkakataon.
b. Laging sabihin na babayaran mo ang kanilang pagkain.
c. Ngumiti sa bawat pagkakataon.
d. Lagi silang yakapin.
7. Kapag umaalis sa opisina, ano ang dapat gawin?
a. Sabihin ang “paalam.”
b. Umalis na hindi sila ginagambala.
c. Tumigil at makipag-tsismisan sa kanila.
d. Ipaalam sa kanila sa pamamagitan ng pagsigaw na aalis ka na.
8. Habang naglalakad, nakita mo ang iyong kasamang nahihirapang magbuhat ng
kanyang gamit. Ano ang iyong gagawin?
a. Sabihin mo sa kanya na maari niya munang iwanan ang ibang gamit niya at
balikan na lang ang iba mamaya.
b. Tanungin mo kung gusto niya ng tulong.
c. Huwag mo siyang pansinin.
d. Balaan siya na maaari siyang maaksidente kapag marami siyang masyadong
dala.
9. Ano ang iyong dapat gawin bago tawagan ang isang tao sa telepono? Bago tawagan
ang isang tao sa telepono, itala ang mga kailangang pag-usapan upang maiwasan ang
muling pagtawag at upang hindi sayang ang panahon.
a. Itala ang mga kailangang pag-usapan.
b. Memoryahin ang numero ng telepono ng tatawagan.
c. Kumuha ng taong maaring magdikta ng iyong sasabihin.
d. Magsuot ng maayos na damit.
10. Kapag nasa telepono, ano dapat ang iyong magiging katangian?
a. Laging ngumiti kapag nasa telepono.
b. Laging maging magalang
c. Laging maging matulungin hanggang makakaya

14
d. Lahat ng nabanggit
11. Upang mabawasan ang tinatawag na “transmission loss”, ano dapat ang distansiya
sa salitaan ng telepono mula sa iyong bibig?
a. Dalawang pulgada
b. Isa at kalahating pulgada
c. Isang pulgada
d. Kalahating pulgada
12. Paano mo masisiguro na ang mensahe ay tama at kumpleto?
a. Maghanda ng rekorder
b. Palakasin ang bolyum ng telepono
c. Maghanda ng bolpen at papel upang maisulat ang mga mensahe
d. Wala sa nabanggit
13. Ano ang iyong dapat na sasabihin kapag natapos na sa pakikipag-usap? Huwag
magsabi ng “Salamat” at “Paalam” kapag natapos na sa pakikipag-usap.
a. Walang anuman
b. Salamat sa pagsagot
c. Hanggang sa muli
d. Salamat at Paalam
14. Tama bang batiin ang iyong ka-opisina ng “Magandang Umaga” at “Paalam” ayon sa
nararapat?
a. Oo
b. Hindi
c. Depende
d. Hahayaan ko siya
BATAYAN SA PAGWAWAWSTO
1. (a) Kapag tumatawag, laging ipakilala muna ang sarili .Kinakailangan ito
upang malaman kaagad ng tumatawag kung sino ang kanyang kinakausap.
2. (b) Kapag mali ang iyong natawagan, dapat humingi ng paumanhin sa iyong
paggambala sa kanila.
3, (a) Kapag may tinatawagan, dapat gamitin ang titulo ng kinakausap. Isa itong
pamamaraan ng pagrespeto sataong tinatawagan mo.
4. (d) Kapag nakatanggap ng tawag, dapat sagutin agad ang telepono at maging
malugod, upang maging palagay ang kausap.

15
5. (b) Dapat ipaalam sa kausap na nasa linya ka pa sa pamamagitan ng mga
salitang “Oo, naiintindihan ko,” o “Siyempre.”
6. (c) Ang pagngiti ay magandang paraan upang maitaguyod ang magandang
relasyon sa iyong mga kasama. Ang pagngiti ay magandang paraan upang
maging palagay iyong mga kasama.
7. (a) Laging magpaalam sa iyong mga kasama sa opisina nang hindi
nakakagambala. Madalas itong ginagamit upang magpakita ng pagkakaibigan
at pagtataguyod ng magandang relasyon.
8. (b) Dapat tumulong sa mga kasama sa opisina na
nangangailangan.
9. A
10. B
11. D
12. C
13. B
14. A

16
ANG PANAYAM
KONSEPTO
♦ Ang pakikipanayam ay isang pormal na pakikipagkita at pakikipag-usap sa isang tao
upang makakuha ng karagdagang impormasyon.
♦ Ang iba’t-ibang uri ng panayam ay: pamimiling panayam, panayam upang mangalap ng
impormasyon, panlutas-suliraning panayam at panayampanghihikayat.
♦ Ang tagapanayam ang siyang natatanong sa isang panayam.
♦ Ang kinakapanayam, sa kabilang dako, ang siyang sumasagot sa mgakatanungan.
♦ Ang pakikipanayam ay may tatlong malaking bahagi: (1) ang pambungad o panimula,
(2) ang katawan ng panayam at (3) ang pangwakas.
♦ Sa pambungad o panimula, ang tagapanayam ay bumabati sa kinakapanayam,
nagpapakilala ng sarili at inilalahad ang layunin ng panayam.
♦ Sa katawan ng panayam, ang tagapanayam ay nagbibigay ng mga katanungan.
♦ Ang sumusunod ay mga uri ng tanong sa pakikipanayam:
• mga bukas sa dulong katanungan
• mga saradong katanungan
• mga susing katanungan
• mga patapos na katanungan
• mga panalaming katanungan
♦ Ang gabay sa pakikipanayam ay isang balangkas ng mga katanungang maaari mong
itanong sa isang panayam.
♦ Ang pangwakas ay nangangahulugan ng pagtatapos ng panayam.
♦ Ang sumusunod ay mga estratehiyang maaaring gamitin ng kinakapanayam sa pagsagot
ng mahihirap na katanungan:
• magbigay ng maikli at direktang kasagutan.
• maging kalugod-lugod, magalang at maayos sa pakikitungo.
• makinig at sumagot lamang sa katanungan matapos itong marinig at
maunawaan nang husto.
•hilingin ang tagapanayam na ulitin, i-rephrase o ipaliwanag ang mga
komplikado o di malinaw na katanungan.
♦ Ang sumusunod ay mga patnubay para sa tagapanayam at kakapanayamin:
• Dapat laging dumating sa takdang oras ng panayam

17
• Dalhin lahat ang mga kailangang dokumento sa oras ng
pakikipanayam.
• Maging presentable.
• Laging maging magalang at kalugod-lugod.
• Laging magsabi ng totoo. Maging matapat.
PAGSUBOK
1. Uri ng panayam na ginagamit sa pagpasok sa kolehiyo.
a. pangangalap ng impormasyon
b. panlutas-suliranin
c. panayam-panghihikayat
d. pamimiling panayam
2. Uri ng panayam na ginagamit sa pananaliksik o survey
3. Uri ng panayam na ginagamit bago matanggap (sa ospital)
4. Panayam na ginagamit sa sarbey para sa produkto
5. Ang taong sumasagot sa mga katanungan sa pakikipanayam ay tinatawag na
__________.
a. tagapanayam
b. tagapag-ulat
c. paksa

18
d. kinakapanayam
6. Ang taong nagtatanong sa pakikipanayam ay tinatawag na _________.
a. tagapanayam
b. tagapag-ulat
c. paksa
d. kinakapanayam
7. Alin sa sumusunod ang bukas-sa-dulong katanungan?
a. Ano ang iyong gagawin sa ating suliranin sa basura?
b. Maari ka bang dumalo sa lahat ng counseling session?
c. Ikaw ba ang magiging bagong puno ng konseho?
d. Iaapela mo ba ang desisyon sa iyong kaso?
8. Ang mga katanungang ibinibigay sa kinakapanayam upang higit niyang
maipaliwanag ang kanyang kasagutan ay tinatawag na ____________.
a. patapos na katanungan
b. panunod na katanungan
c. saradong katanungan
d. wala sa mga nabanggit
9.Alin sa mga pahayag na nakasaad sa ibaba ang totoo tungkol sa pakikipanayam?
a. Ang mga tao ay hindi dapat matakot sa pakikipanayam.
b. Laging magsabi ng totoo sa panayam.
c. Ang mga kakapanayamin ay kailangan ding maghanda para sa pakikipanayam.
d. Ang mabubuting kasanayan sa pakikipanayam ay para lamang sa tagapanayam,
at hindi sa kinakapanayam.
10. Ang pakikipanayam ay
a. siya ay mag-aplay sa trabaho.
b. isang pormal na pagkikita at pakikipag-usap sa isang tao upang makakuha ng
karagdagang impormasyon.
c. ng mga katanungan at kasagutan mula sa tagapanayam at sa kinakapanayam.
d. tungkol sa kahilingan niyang magkaroon ng visa sa ibang bansa.
11. Si Rudy ay kailangang makapanayam

19
12. Ang pakikipanayam ay binubuo ng isang serye
13. Si Lito ay na kapanayam na noong
14. Ang sumusunod ay ang mga bahagi ng panayam maliban sa isa.
a. ang panimula o pambungad;
b. ang katawan ng panayam; at
c. ang pagwawakas.
d. Pagwawasto
15. Sa_________ binabati ng tagapanayam ang kinakapanaym ipinakikilala ang
sarili at naglalahad ng layunin ng pakikipanayam.
a. ang panimula o pambungad;
b. ang katawan ng panayam; at
c. ang pagwawakas.
d. Pagwawasto
1. D
2. A
3. B
4. C
5. D

20
6. A
7. A
8. B
9. A
10. B
11. D
12. C
13. A
14. D
15. A

21
ANG SARILI NATING WIKA
KONSEPTO
 Mahalaga ang wikang pambansa sa isang malayang bansa. Pinauunlad nito ang
pagkakaunawaan at pagkilalang kultural at transnasyonal ng mga mamamayan
ng isang bansa. Pinatitibay rin nito ang pambansang pagkakaisa at
pagkakakilanlan. Ito ay importanteng elemento para sa pag-unlad na pulitikal,
ekonomikal, at sosyal ng isang bansa.
 Ang Filipino ang siyang wikang pambansa ng Pilipinas. Ito ang nagsisilbing tali na
nag-uugnay sa mga Pilipino mula sa iba’t ibang bahagi ng mundo sa kanilang
pinanggalingan.
 Kailangang matutunan ng lahat ng Pilipino ang salitang ito. Dapat ay madali itong
matututunan sa lahat ng dako ng bansa.
 Singhalaga ng wikang pambansa ang Ingles at iba pang salita at diyalektong
ginagamit sa bansa. Ang mga ito ay dapat na pinag-aaralan din, pinipreserba, at
kinikilala.
PAGSUBOK
Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot..
1. Pinagtibay na batayan ng ating wikang pambansa ang Tagalog dahil
a. ito ang salitang ginagamit sa Maynila, ang punong-lungsod.
b. ito ay mas mabuti kaysa Ingles at Espanyol, na mga dayuhang salita
c. karamihan sa mga hukom na nasa Asembliyang nagpatibay sa ating
wikang pambansa ay mga Tagalog
d. ito ang salitang ginagamit ni Pangulong Quezon
2. Mas mabuting ________________________.
a. gamitin ang Filipino bilang tanging paraan ng pakikipag-usap sa buong
bansa
b. gamitin ang Filipino o Ingles ayon sa pangangailangan
c. gamitin ang Ingles lamang
d. huwag gamitin ang Ingles o Filipino
3. Sino ang itinuturing na Ama ng Wikang Pambansa?
a. Francisco Balagtas

22
b. Jose Rizal
c. Manuel L. Quezon
d. Jose Palma
4. Mahalagang magkaroon ng wikang pambansa dahil ito ay
a. nagpapaunlad ng pagkatuto sa pamamagitan ng interaksyon ng guro at
mag-aaral
b. nagbibigay-daan sa epektibong pagpapalitan ng mga kaisipan at
impormasyon
c. nagbibigay-daan upang magkaroon ng interaksyon ang mga ito
d. lahat ng ito
5. Ang iyong lokal na diyalekto ay ______________________ Ingles at Filipino.
a. di gaanong singhalaga ng
b. mas mahalaga kaysa
c. singhalaga ng
d. dapat mapalitan ng
6. Bago pa man dumating ang mga Espanyol, gumagamit na ng iisang
salita ang ating mga ninuno.
a. Wasto
b. Di-wasto
c. di-tiyak
7. Ang unang wikang pambansa ng Pilipinas ay ang
a. Tagalog
b. Pilipino
c. Filipino
d. Inglish
8. Hindi tinanggap ng karamihan sa mga Pilipino ang salitang Pilipino dahil
a. nakabatay pa rin ito sa Tagalog
b. naglalaman ito ng mga artipisyal na salita na wala namang gusting
gumamit
c. pareho ng sagot ng nasa itaas
d. nakabatay ito sa dayuhang salita
9. Ang Saligang-Batas noong ________ ang nagproklama sa Filipino bilang opisyal
na wikang pambansa ng Pilipinas.

23
a. 1935
b. 1973
c. 1987
d. 1945
10. Binuo ang Filipino noong 1987 at ito ngayon ay isang wikang lubusan nang
nabuo.
a. Wasto
b. Di-wasto
c. Di-tiyak
11. Ang _____ ay wikang internasyonal
a. Inglish
b. Tagalog
c. Filipino
d. Visaya
12. Ang patakarang bilingguwal sa edukasyon ng DECS ay unang
isinakatuparan noong_______.
a. 1974
b. 1972
c. 1964
d. 1984
13. Ipinagdiriwang ang buwan ng wika tuwing ______.
a. Mayo
b. Hunyo
c. Agosto
d. Hulyo
14. Tinaguriang “Ama ng wikang Pambansa”.
a. Elpedio Quirino
b. Manuel Roxas
c. Manuel Quezon
d. Jose Laurel
15. Noong ____ idineklara sa Saligang-Batas na ang wikang pambansa

24
ng Pilipinas ay ang Filipino.
a. 1987
b. 1975
c. 1972
d. 1993
1. A
2. B
3. C
4. D
5. C
6. B
7. D
8. C
9. C
10. B
11. A
12. A
13. C
14. C
15. A

25
EPEKTIBONG KOMUNIKASYON
MGA KONSEPTO
 Ang mabisang komunikasyon, sa kasamaang-palad, ay hindi nalilimita sa
pagsasalita. Nangangailangan din ito ng mahusay na pakikinig at di-pasalitang
kasanayan. Hindi sapat na mahusay sa bokabularyo at panitikan ang isang tao
 Alam din ng isang mahusay makipagtalastasan na ang pakikinig ay singhalaga ng
pagsasalita. Ang bagsak ng boses o anumang paraan ng pagbitaw sa mga salita
ay nagbubunyag ng samutsaring damdamin na may ilan ding pakahulugan. Walang
puwang sa hindi pagkakaunawaan kung may kakayahan ang sinuman na matukoy
ang bawat saloobin o damdamin.
 Bukod sa paggamit ng mga salita sa komunikasyon, mahalaga ring malaman na
nagaganap din ang komunikasyon sa pagpapahayag ng mga damdamin
naibinabatay sa hitsura ng mukha, kumpas, postura, kontak at agwat. Ang buong
katawan ang kasangkapan ng isang tao upang maipahayag niya ang kaniyang
sarili.
PAGSUBOK
1. Narinig mo ang isang babaeng humihingi ng saklolo dahil inagaw ang kaniyang bag.
Ang bitaw ng kaniyang boses ay maaaring...
a. litong-lito o halos histerikal
b. masaya at natutuwa
c. malungkot at halos maiyak
d. nagsasaya
2. Habang kumakain sa isang restoran, natapunan ng weyter ng isang basong tubig ang
kaibigan mo. Ang bitaw ng boses ng kaibigan mo ay maaaring...
a. kampante at may tiwala
b. gulat at galit
c. masaya at kuntento
d. galit at napahiya

26
3. Nahuli ng pulis ang isang mama sa isang lugar na bawal pumarada. Upang
makumbinsi ang pulis na di siya binigyan ng tiket ng paglabag, ang bitaw ng boses ng
hinuli ay dapat maging...
a. ninenerbiyos at nalilito
b. mayabang at nanghahamon
c. pautos at pasigaw
d. magalang at humihingi ng paumanhin
4. Minamadali ng isang empleyado ang isang mahalagang ulat para sa kaniyang boss.
Pero nagluko ang kompyuter at ang puwede lamang na magamit na printer ay yaong sa
kaopisina niya na walang minamadaling trabaho. Habang papalapit ang empleyado para
makiusap na gumamit ng printer ng kompyuter, ang dapat nangibabaw na boses ay...
a. pautos
b. mapagkaibigan at kalugod-lugod
c. magalang
d. malamig sa pakikipag-usap
5. Nilapitan ng guwardiya ang dalawang nagtatalo sa harap mismo ng kaniyang
puwesto. Sinikap ng guwardya na ayusin ang alitan. Ang tono ng boses ng guwardya ay
___________________________.
a. boses ng awtoridad at nagmamando
b. diplomatiko at mapagkasundo
c. mapagkaibigan at masigla
d. ninenerbiyos at nanginginig
6.__________ ay komunikasyong hindi gumagamit ng mga salita.
a. di-pasalitang komunikasyon
b. kontak o agwat
c. kumpas
d. tapat
7.Ang mga galaw ng katawan ay nagpapahayag ng __________.
a. damdamin
b. mga senyas na likas
c. kontak o agwat
d. kumpas

27
8. __________ ay nauunawaan at ginagamit ng lahat, kahit ng mga bata.
a. pagpapahayag ng itsura ng mukha
c. kontak o agwat
d. kumpas
9. Ang isang __________ ay wala ni anumang ipinahahayag na damdamin.
a. mga hayop
b. mga bata
c. mapagmasid
d. Poker face
10. __________ ay mga paggalaw ng kamay at iba pang bahagi ng katawan, di kabilang
dito ang mga bahagi ng mukha.
a. pagpapahayag ng itsura ng mukha
c. kontak o agwat
d. kumpas
11. Kung paano mo dinadala ang sarili ay ang iyong __________ .
a. Pustura
b. mga senyas na natututuhan
c. pagpapahayag ng itsura ng mukha
d. maingat
12. __________ ay ang agwat sa pagitan mo at ng iyong kausap.
a. mga senyas na likas
b. kontak o agwat
c. kumpas
d. tapat
13. Kahit __________ ay gumagamit ng di-pasalitang wika.
a. mga hayop o bata
b. kontak o agwat
c. kumpas
d. tapat
14. Ang ngiti at pagkunot-noo ay halimbawa ng __________.
a. Pustura

28
b. mga senyas na natututuhan
c. pagpapahayag ng itsura ng mukha
d. mga hayop o bata
15. Sa pamamagitan ng pagiging __________, huhusay ka sa pagbibigaykahulugan
a. kontak o agwat
b. kumpas
c. tapat
d. mapagmasid
1. Sagot: (a) o (c)
(a) litong-lito, halos histerikal. May humahablot sa bag mo, hindi
nakapagtatakang magpapansin ka sa lahat sa pagbabakasakaling may matapang na
tumulong sa iyo para hulihin ang humahablot.
(b) masaya at natutuwa. Kung gusto mo naman talagang mawala ang bag mo
dahil luma na ito o hindi sa iyo at wala naman mahahalagang laman.
(c) malungkot at halos maiyak na. Maaari rin ang sagot na ito. Maaaring gulat
na gulat ang biktima kaya walang nakakapansin kung ano ang nangyari. Ang ibang
biktima’y nagkakaroon ng trauma o pagkalingaw kaya nag-iiyak na lamang.
(d) nagsasaya siya. Maaaring talagang may diperensiya ang biktima o maaaring
katulad ng dahilan sa letrang (b)
2. Sagot: (b) o (d)
(a) kampante o may tiwala
Posibleng nagbaon ng damit na pamalit ang kaibigan.
(b) gulat at galit. Karaniwan, magugulat ang kaibigan dahil sa bagay na hindi
inaasahan at mga galit dahil nabasa ang damit niya.
(c) masaya at kuntento. Kataka-taka naman kung ganito ang mararamdaman
ng kaibigan.
(d) galit at napahiya. Maaaring magalit ang kaibigan dahil nabasa siya at
mapahiya dahil basa ang damit niya habang nasa restoran siya.
3. Sagot: (a) o (d)
(a) ninenerbiyos at nalilito. Isang mungkahing sagot. Maaaring ganito ang
mahahalata sa boses mo lalo’t ngayon ka lamang na-tiketan sa iyong bawal na pagparada.

29
Maiintindihan naman kung lito ka dahil hindi mo nga alam ang gagawin sa gayong
sitwasyon.
(b) mayabang at nanghahamon.Boses ito na mauulinig sa maiimpluwensiyang
tao o yaong mga hindi takot na sumita ng awtoridad. Mapapaaway ka kapag ganito ang
boses mo. Sa gayong sitwasyon, hindi maganda ang gayong bitaw ng boses.
(c) pautos at pasigaw. Hindi maganda ang ganitong bitaw ng boses.
Magkakaroon ng isa pang dahilan ang pulis para ma-tiketan ka sa nagawang paglabag.
(d) magalang at humihingi ng paumanhin. Maaari ring isagot ito. Kung
ngayon ka pa lamang lumabag, babalaan ka lamang. Kung minsan, kailangan mong
iparamdam sa ibang tao na sila ang may hawak sa sitwasyon at hindi ikaw.
4. Sagot: (b) o (c)
(a) pautos Kung ganito ang bitaw ng boses, hindi magagamit ng empleyado ang
printer ng kompyuter ng kaopisina. Talagang bastos ang ganitong asta.
(b) magiliw at kalugud-lugod Hindi ka magkakamali sa ganitong boses. Tama
lamang na maging sensitibo sa damdamin ng ibang tao.
(c) magalang. Isa pa ito na maaaring isagot. Walang mawawala kung magiging
magalang sa ibang tao.
(d) walang pakialam. Unang-una’y makikiusap kang makigamit ng printer ng
kompyuter ng iba.Tandaan na humihingi ka ng pahintulot sa paggamit ng bagay na hindi
sa iyo; maanong magpasabi man lang.
5. Sagot: (b) o (c)
(a) boses ng awtoridad at nagmamando. Hindi makatutulong ang ganitong
asta. Magmumukha ka lamang “dominanteng magulang” sa mga taong kaharap mo at
kapag ganyan ka, hindi ka nila papansinin o pakikinggan.
(b) diplomatiko at mapagkasundo. Kapani-paniwala ang ganitong bitaw ng
boses sa dalawang nagtatalo na huminto na lalo’t mararamdaman na seryoso ka sa pag-
awat sa kanila.
(c) magiliw at masigla. Tulad ng nabanggit na, mabisa lagi ang ganitong bitaw
ng boses. Sa ganitong tagpo, malalaman agad ng dalawa ang asiwang sitwasyon at
magpapasiya silang itigil o lutasin ang isyu, anuman ito, sa isang mapayapang paraan.
(d) ninenerbiyos at nanginginig
6. A
7. A

30
8. B
9. D
10. D
11. A
12. B
13. A
14. C
15. D
MAG-USAP TAYO

31
KONSEPTO:
 Ang mabisang komunikasyong pasalita ay nangangahulugang mayroon
kang mabisang tinig.
 Upang maintindihang mabuti ng mga tao ang iyong sinasabi, kailangang
may tamang bolyum, pitch, bilis, at kalidad ang iyong tinig na akma sa
paksa, sitwasyon, at tagapakinig.
 Ang paggamit ng mapitagang pananalita ay mabisa sa mga pulong,
pagsasaayos ng mga sigalot, at pagpapasiya.
PAGSUBOK:
1. Nangangahulugan ito ng pagkakaroon ng mabisang tinig.
a. mabisang pakikinig
b. mabisang pag-iisip
c. mabisang komunikasyong pasalita
d. mabisang kakakayahang pangmatematika
2. Tumutukoy ito sa lakas o hina ang iyong tinig.
a. pitch
b. kalidad
c. bilis
d. bolyum
3. Katangian ng tinig na magpahiwatig ng damdamin.
a. pitch
b. kalidad
c. bilis
d. bolyum
4. Hindi magandang pakinggan ang tinig ng iyong kaibigan. Kailangan niyang
pagandahin ang ________ ng kaniyang tinig.
a. Pitch
b. Kalidad
c. Bilis
d. bolyum
5. Ito ang katangian ng tinig na tumutukoy sa tulin o bagal ng pagsasalita.

32
a. Pitch
b. Kalidad
c. Bilis
d. bolyum
6.Nangangahulugang ang mabisang paggamit ng iyong tinig.
a. Kalidad
b. bolyum
c. mabisang komunikasyon
d. bilis
7. Ito ang lakas o hina ng iyong tinig.
a. Kalidad
b. bolyum
d. bilis
8. Tumutukoy sa tulin o bagal ng iyong pagsasalita.
a. Kalidad
b. bolyum
d. bilis
9. Ito ang elemento sa tinig na nagpapahiwatig ng damdamin.
a. pitch
b. kalidad
c. bolyum
d. mabisang komunikasyon
10. Ito ang katangian ng tinig; kung maganda o hindi maganda.
a. pitch
b. kalidad
c. bolyum
d. mabisang komunikasyon
11.Kung malakas ang iyong tinig, maaaring isipin ng mga tao na____________.
a. galit ka
b. interesado ka sa paksang tinatalakay
c. naiinip ka sa mga taong nasa paligid mo

33
d. marami kang nalalaman hinggil sa paksang tinatalakay
12.Ang pitch o taas ng iyong tinig ang nagpapakita sa _________.
a. damdamin
b. kaalaman hinggil sa paksang tinatalakay
c. kakayahang ayusin ang sigalot
d. kakayahang magpasiya
13.Ang bilis ng iyong pagsasalita ay tumutukoy sa ___________.
a. tulin at bagal ng iyong pagsasalita
b. husay mo sa paggamit ng mga salita
c. iyong kaalaman hinggil sa paksa
d. kagandahan ng iyong tinig
14.Ang bolyum ay tumutukoy sa ____________.
a. bilis ng iyong pagsasalita
b. lakas o hina ng iyong tinig
c. kaalaman hinggil sa paksang tinatalakay
d. kakayahang mag-ayos ng mga sigalot
15.Ang mapitagang pananalita ay nakatutulong sa ____________.
a. paglutas ng mga sigalot
b. paglala ng mga suliranin
c. pagpapagalit sa isang tao
d. pagkasira ng usapan
1. C 6. C 11. A
2. D 7. B 12. A
3. A 8. D 13. A
4. B 9. A 14. A
5. C 10. B 15. A
MAPANURING MAMBABASA KA BA?

34
KONSEPTO
 Ang mga impormasyon ay maituturing na imperpekto kapag:
• hindi kompleto o kulang;
• hindi tama;
• kalabisan; at
• ilohikal.
 Ang sumusunod na kakayahan ang makatutulong sa iyo upang maging isang
mapanuring mambabasa.
• paghinuha sa layunin, punto de bista, idea, at damdamin ng manunulat o
ng mga tauhan;
• pagtukoy sa mga detalye upang mapangatwiran ang konklusiyon;
• paggawa ng sariling konklusyon bilang isang mambabasa;
• paghinuha sa kalalabasan ng mga sunud-sunod na pangyayari; at
• paggawa ng konklusyon mula sa isang grupong mga detalye, halimbawa,
at ebidensiya o patunay.
 Upang maituturing na may kaugnayan ang isang akda, kailangang:
a. lohikal na nakaayos ang mga idea;
b. wala itong hindi tama o hindi sapat na impormasyon;
c. napapanatiling nakatutok ang iyong pansin at nahihikayat kang ipagpatuloy
ang pagbabasa;
d. hindi nagtatagalay ng mga detalyeng walang kaugnayan;
e. magkaugnay at naiintindihan;
f. may sapat na detalyeng nagtataguyod sa mga paglalahat o generalization;
g. may kapakipakinabang na mga idea para sa mga mambabasa;
h. walang mahinang punto;
i. gumagamit ng angkop na mga salita;
j. may saysay o kabuluhan;
k. may pagtatapos na madaling mahinuha;
l. hindi nagtataglay ng depektibo o kaduda-dudang impormasyon; at
m. maaaring gamitin sa mga sitwasyon sa totong buhay.
PAGSUBOK:

35
1. Naiintindihan ng isang mapanuring mambabasa na maaaring maibigay dahil ang mga
tao ay may _________________ kaalaman.
a. kalabisan
b. iba’t ibang
c. mali
d. walang kaugnayan
2. Kailangang maingat sa pagtukoy sa mga _________________ na impormasyon ang
mapanuring mambabasa.
a. hindi kompleto
b. ilohikal
c. makakapagpasiya
d. kalabisan
3. Ang hindi tama o hindi sapat na impormasyon ay matutukoy kung kulang ito sa
_________________.
a. mga detalyeng nagtataguyod sa pangunahing idea
b. makakapagpasiya
c. kalabisan
d. iba’t ibang
4. Tsinitsek at muling tsinitsek ng isang mapanuring mambabasa ang impormasyong
inilahad at nakalap upang matukoy niya ang anumang_________________ sa data o
impormasyon. Ito ay upang hindi siya mapahiya.
a. kalabisan
b. iba’t ibang
c. mali
d. walang kaugnayan
5. Matutukoy ng isang mapanuring mambabasa ang mga sipi na may
_________________. Alam niya kung ang mga sipi ay may labis na detalye o mabulaklak
na mga salita na makalilito sa kaniya.
a. hindi kompleto
b. ilohikal
c. makakapagpasiya
d. kalabisan

36
6. May kakayahang ayusin ng isang mapanuring mambabasa ang impormasyong
natatanggap niya at pag-ibahin ang mga magkakaugnay at _________________ na
impormasyon.
a. kalabisan
b. iba’t ibang
c. mali
d. walang kaugnayan
7. Samakatuwid, _________________ siya kung anong materyales ang babasahin niya
para sa isang tiyak na layunin.
a. makakapagpasiya
b. kalabisan
c. iba’t ibang
d. mali
8. Ang isang mapanuring mambabasa ay may kakayahang tukuyin ang
_________________ na ideya o detalye sa isang sipi.
a. hindi kompleto
b. ilohikal
c. makakapagpasiya
d. kalabisan
9. Ang mga impormasyon ay maituturing na perpekto kapag:
a. hindi kompleto o kulang
b. tama
c. kalabisan
d. ilohikal
10. Ang sumusunod na kakayahan ang makatutulong sa iyo upang maging isang
mapanuring mambabasa maliban sa isa.
a. pagtukoy sa mga detalye upang mapangatwiran ang konklusiyon;
b. paggawa ng sariling konklusyon bilang isang mambabasa;
c. paghinuha sa kalalabasan ng mga sunud-sunod na pangyayari; at
d. a,b, at c.

37
1. B
2. A
3. A
4. C
5. D
6. D
7. A
8. B
9. B
10. D
MGA SAWIKAIN AT SALAWIKAIN

38
KONSEPTO
 Hindi dapat ipagwalang-bahala ang mga sawikain at salawikain dahil ito ay
pamana ng ating lahi.
 Ang pagkakasunod-sunod ng mga salitang kabilang sa sawikain ay hindi dapat
palitan o baguhin dahil pag nagkaganoon ay maiiba na ang kahulugan nito.
 Ang mga salawikain at sawikain o idyoma ay nagpasalin-salin mula sa bibig ng
ating mga ninuno. Matalinghaga ang mga pananalitang ginagamit dito.
PAGSUBOK
1. Sabi ni Julia sa asawa, “Itaga mo ito sa bato. Kahit hindi nila ako tulungan, aangat
ang ating kabuhayan.”
a. Mananaga si Julia.
b. Tutuparin ni Julia nang walang sala ang kanyang sinabi.
c. Pupukpukin ni Julia ang bato.
d. Tatagain ni Julia ang bato.
2. Kung gusto mong maglubid ng buhangin, huwag sa harap ng mga taong nakakikilala
sa iyo dahil mabibisto ka nila.
a. magsabi ng katotohanan
b. magsinungaling
c. maglaro sa buhanginan
d. magpatiwakal
3. Bakit hindi ka makasagot diyan? Para kang natuka ng ahas, a.
a. namumutla
b. nangangati ang lalamunan
c. may ahas na nakapasok sa bahay
d. hindi nakakibo; nawalan ng lakas na magsalita
4. Puro balitang kutsero ang naririnig ko sa kapitbahay nating iyan. Ayoko na
tuloy maniwala sa kanya.
a. balitang sinabi ng kutsero
b. balitang walang katotohanan
c. balitang makatotohanan
d. balitang maganda
5. Naghalo ang balat sa tinalupan nang malaman niya ang katotohanan.

39
a. matinding labanan o awayan sa pagitan ng dalawa o higit pang mga tao
b. pinagsama-sama ang mga balat at tinalupan
c. nagkaigihan
d. nagkabati
6. Napauwi kaagad galing sa Estados Unidos si Ricardo dahil nabalitaan niyang
ang asawa niya ay naglalaro ng apoy.
a. nagluluto
b. nagpapainit
c. nasunugan
d. nagtataksil sa kanyang asawa
7. Bulang-gugo si Tompet dahil anak-mayaman siya.
a. mata-pobre
b. galante; laging handang gumasta
c. parating wala sa bahay
d. laging kasapi sa lipunan
8. Walang magawa ang mga kapitbahay naming makakati ang dila kaya’t
a. maraming may galit sa kanila.
b. may sakit sa dila
c. daldalero o daldalera
d. may singaw
e. nakagat ang dila
9. Sa drama sa radyo, nasabi ni Don Felipe na malapit na ang pag-iisang dibdib ng
kanyang anak na si Alejandro at ni Marinela. Ano ang ibig sabihin nito?
a. ikakasal na sina Alejandro at Marinela
b. magkaka-anak na sina Alejandro at Marinela
c. maghihiwalay na sina Alejandro at Marinela
d. magiging magnobyo na sina Alejandro at Marinela
10.Ang apat na anak nina Nita at Mark ay tinaguriang mga anghel ng tahanan. Ano
ang ibig sabihin nito?
a. maliliit na mga bata
b. magugulong mga bata
c. malilikot na mga bata
d. salbaheng mga bata

40
11. Nang umuwi na ang mga bata ay nakabalik na sila sa sariling pugad nila. Ano
ang ibig sabihin nito?
a. pugad ng kanilang ibon
b. pugad ng kanilang mga manok
c. sariling tahanan
d. sariling kuwarto
12. May utang na loob ang mag-asawang Nita at Mark kay Ginoong Agoncillo
dahil sa pagkakabalik ng mga bata. Ano ang utang na loob?
a. utang
b. may pagbabayaran
c. utang na pera
d. utang na buhat sa kagandahang-asal o kabutihang nagawa
13. Ang mag-asawang Mark at Nita ay parang aso’t pusa. Bakit sila parang aso’t
pusa?
a. hindi sila pantay ng laki
b. lagi silang nag-aaway
c. hindi sila nagbibigayan
d. lagi silang naghahabulan
14.Nag-alsa balutan ang magkakapatid dahil sa kanilang mga magulang.
a. palipat-lipat ng tirahan
b. nagbalot ng pagkain
c. binalot ang gamit
d. naglayas
15. Hindi pinagbubuhatan ng kamay ng mag-asawa ang kanilang anak.
a. hindi pinagtatrabaho
b. hindi inaakay
c. hindi pinapalo o sinasaktan
d. hindi pinaghuhugas ng pinggan
BATAYAN SA PAWAWASTO
1. (b) ang tama. Ang idyomang ito ay nangangahulugang walang mintis na
matutupad ang sinabi ni Julia dahil pinaninindigan niya ito. Mali ang (a), (c) at
(d) dahil literal ang interpretasyon ng mga ito sa idyoma.

41
2. (b) ang tama. Ang paglulubid ng buhangin ay paggawa ng mga kuwentong walang
katotohanan o kuwentong puno ng kasinungalingan. Mali ang (a) dahil kasalungat
nito ang ibig sabihin ng idyoma. Mali ang (c) dahil walang kaugnayan ang idyoma
sa paglalaro sa buhanginan. Mali ang (d) dahil hindi pagpapatiwakal ang ibig
sabihin ng idyoma.
3. (d) ang tama. Kapag ang isang tao ay natuka ng ahas, hindi siya masyadong
naggagagalaw o kumikibo upang hindi kumalat ang lason sa katawan. Kaya’t kapag
ang idyomang ito ay ginamit, ang ibig sabihin nito ay hindi makakibo o nawalan
ng lakas na magsalita. Mali ang (a), (b) at (c) dahil hindi ang mga ito ang tamang
kahulugan ng idyoma.
4. (b) ang tamang sagot. Ang balitang kutsero ay nangangahulugang ang balita ay
walang katotohan o hindi mapagkakatiwalaan. Mali ang (a), (c) at (d) dahil ang
mga ito ay kabaligtaran ng ibig sabihin ng idyoma.
5. (a) ang tamang sagot. Ang ibig sabihin ay nagkagulo-gulo na. Hindi na
magkaintindihan kung ano ang nangyayari katulad ng hindi na malaman kung ano
ang balat at kung ano ang tinalupan. Mali ang (b) dahil literal ang kahulugan nito.
Mali rin ang (c) at (d) dahil kabaligtaran ng mga ito ang ibig sabihin ng idyoma.
6. (d) ang tamang sagot. Ang pagtataksil sa asawa ay inihahalintulad sa paglalaro
ng apoy. Kapag naglalaro ng apoy maaaring ikaw aymadarang, mapaso at
masaktan. Ganoon din sa pagtataksil. Kapag ikaw ay nagtataksil, maaari ka ring
madarang sa init at tuluyang masaktan kapag masyado ka nang nalapit sa iyong
kalaguyo. Katulad ng paglalaro ng apoy, maaari ka ring mandamay ng iba, tulad
halimbawa ng iyong asawa at anak na masasaktan sa iyong ginagawa. Mali ang
(a), (b) at (c). Hindi ang mga ito ang kahulugan ng idyoma.
7. (b) ang tama. Ang taong bulang-gugo ay galante o nakahandang gumasta. Mali
ang (a), (c) at (d). Ang mga ito ay hindi ang tamang kahulugan ng idyoma.
8. (b) ang tama. Ang taong makati ang dila ay yong daldalero o daldalera. Mali ang
(a), (c) at (d). Walang sakit o singaw sa dila ang taong makati ang dila. Hindi rin
niya nakakagat ang dila niya.
9. (a) ang tama. Ang pag-iisang dibdib ay nangangahulugang pagpapakasal. Mali
ang (b), (c) at (d). Hindi ang mga ito ang ibig sabihin ng idyoma.

42
10. (a) ang tama. Ang mga anghel ay parang maliliit na mga bata. Mali ang (b), (c)
at (d). Ang mga batang salbahe, malilikot at magugulo ay hindi katulad ng mga
anghel na mababait.
11. (c) ang tama. Ang pugad ay tahanan ng mga ibon. Ang sariling tahanan ay
nihahalintulad sa isang pugad dahil dito ay kumportable ang tao at ditto siya
naninirahan. Mali ang (a) at (b). Ang sariling pugad na tinutukoy ay tahanan ng
mga tao ay hindi ng mga hayop. Mali rin ang (d) dahil ang kuwarto ay parte
lamang ng isang bahay. Ang pugad ay parang isang buong bahay.
12. (d) ang tama. Sinasabing may utang-na-loob ka sa isang tao kapag ikaw ay
ginawan niya ng mabuti. Mali ang (a), (b) at (c) dahil hindi nasusukat ng
anumang bagay o pera ang utang-na-loob.
13. (b) ang tama. Ang aso’t pusa ay dalawang hayop na hindi magkasundo. Ang mga
taong hindi magkasundo ay inihahalintulad sa kanila. Mali ang (a). Hindi lamang
ang laki ng mga hayop na ito ang inihahalintulad kundi ang ugali nila. Mali ang (c).
Hindi lamang sa hindi nagbibigayan ang aso’t pusa kundi parati silang
nagbabangayan. Mali ang (d). Hindi lamang paghahabulan ang ginagawa ng mga
aso’t pusa.
14. (d) ang tama. Ang pag-aalsa balutan ay tumutukoy sa paglalayas. Mali ang (a).
Dati ang ibig sabihin nito ay ang pagpapalipat-lipat ng tirahan. Ngayon iba na ang
kahulugan nito. Yon nga ay ang paglalayas. Mali ang (b) at (c). Hindi pagbabalot
ng pagkain o damit ang kahulugan nito.
15. (c) ang tama. Ang literal na kahulugan ng pagbubuhat ng kamay ay pagtataas ng
kamay upang saktan o paluin ang kapwa-tao. Ngayon ay pagbubuhat na lamang
ng kamay ang ginagamit. Mali ang (a), (b) at (d). Ang pagbubuhat na tinutukoy
ay hindi ang pagtatrabaho o pagakay.
MABISANG PAGSUSULAT
KONSEPTO

43
Ang mga disenyong pangretorika ay mga paraan upang ayusin ang mga impormasyon at
ideya.
 Ang anim na halimbawa ng mga retorikong disenyo ay ang pakahulugan,
paghahalintulad, sanhi at epekto, pagkakasunud-sunod ayon sa panahon, pagbaba
ng kahalagahan, at pag-unlad sa pamamagitan ng mga halimbawa.
 Depende sa layunin ng komposisyon at sa manunulat ang pagdedesisyon kung
anong disenyo ang gagamitin at kung ano ang magiging epektibo.
 Ang mga transisyon ay mga pang-konektang salita o parirala na nagpapakita ng
makabuluhang relasyon sa pagitan ng pangunahing ideya at ang sumusuportang
pangunahing punto.
 Maaaring magkonekta ang mga transisyon ng mga pangungusap, parapo, o buong
seksiyon.
 Maaaring matagpuan sa umpisa, gitna o hulihan ng pangungusap ang mga
transisyon ng pangungusap. Depende sa iyong estilo ng pagsulat ang gamit ng
mga transisyong ito.
 Isama ang pangunahing ideya o layunin sa umpisa ng parapo,
pagkataposmagtungo sa mga pangunahing punto gamit ang disenyong
pangretorika at ang angkop na transisyon.
 Ang konklusyon ay ang huling parapo na muling nagsasabi ng pangunahing ideya
at nagbubuod ng mga pangunahing punto.
 Binabago ng muling pagsasabi ang orihinal na pandiwa sa ibang may katulad na
kahulugan.
 Ibuod ang pangunahing ideya at mga pangunahing punto sa pamamagitan ng pag-
iwan sa mga detalye, habang ginagamit ang mga salitang transisyon.
 Sa konklusyon, isinusulat sa huli ang pangunahing ideya. Huling salita ito at ang
binibigyang diin.
PAGSUBOK:
1._________nagbibigay dahilan sa resulta.
a. Pagkakasunud-sunod ayon sa panahon
b. Sanhi at epekto
c. Pakahulugan

44
d. Pag-unlad na may halimbawa
2._________nagbibigay ng katangian
b. Sanhi at epekto
c. Pakahulugan
3._________ naaayos ayon sa kaganapan ng mga pangyayari
b. Sanhi at epekto
c. Pakahulugan
4. _________mula sa pinakamahalaga hanggang sa hindi gaanong mahalaga
a. Pakahulugan
b. Pag-unlad na may halimbawa
c. Pagbaba ng kahalagahan
d. Paghahalintulad
5._________ nagbibigay ng mga pagkakatulad at pagkakaiba
a. Pakahulugan
b. Pag-unlad na may halimbawa
c. Pagbaba ng kahalagahan
d. Paghahalintulad
BATAYAN SA PAGWAWASTO:
1. B
2. C
3. A
4. C
5. D
NAKIKINIG KA BA?

45
KONSEPTO:
 Ang pakikinig nang may katalinuhan ay nangangahulugang nakaiintindi,
nakatatanda tayo at nagagamit natin ang mga impormasyong ating narinig.
Nangangailangan ito ng pagtutuon ng atensiyon at konsentrasyon.
 Kung kinakailangang hingin nating ulitin ng tagapagsalita ang kanyang sinabi ay
gawin mo.
 Ang pangunahing ideya ng isang texto ay ang buod ng buong kuwento.
 Ang detalye o mga ideyang sumusuporta ay nagbibigay ng karagdagang
impormasyon upang masuportahan ang pangunahing idea.
 Upang mabihag natin ang pangkalahatan o pangunahing idea ng isang kuwento,
kailangang marinig at masuri muna ito.
 Sa pagtitiyak ng mga hakbang ng proseso, mahalagang bigyang ng malapitang
atensiyon ang mga direksiyon o hakbang na ibinigay sa paglalarawan nitong
pagkakasunud-sunod.
 Ang tono ng boses, tulin ng pagsasalita at piling salita ay mga palatandaan na
nagpapakita ng saloobin at takbo ng pag-iisip ng tagapagsalita. Mahalagang
tiyakin ang mga ito kapag nakikinig sa mga textong sinasabi.
 Ang mga prediksiyon ay mga pahayag tungkol sa hinaharap batay sa
impormasyong narinig/nabasa.
 Ang pinakamabuting paraan upang matiyak ang isang prediksiyon ay ang
paggawa ng obserbasyon sa dakong huli o tanungin ang taong kinauukulan.
PAGSUBOK:
1. Sino si Magellan?
a. isang Portuges na mananakop
b. isang Kastilang mananakop
c. isang Amerikanong sundalo
d. isang pari
2. Paano nagawang lupigin ni Lapu-Lapu si Magellan?
a. sa pamamagitan ng pagharap sa kanyan noong digmaan na
b. gumagamit lang ng simpleng mga sandata
c. sa pamamagitan ng paghingi ng tulong mula sa ibang mga bansa
d. sa pamamagitan ng paggamit ng baril

46
3. Ano ang nagpalakas sa loob ng mga Pilipino upang umatake sa mga Kastilang nasa
Cebu?
a. Ayaw nilang masakop ng mga Kastila.
b. Gusto nilang maging kaibigan ang mga Kastila.
c. Gusto nilang bumili ng pagkain sa mga Kastila.
d. Ayaw na nilang maging Pilipino.
4. Bakit kinilala si Lapu-Lapu bilang unang bayaning Pilipino?
a. Takot siya sa mga Kastila.
b. Sinakop niya ang Pilipinas.
c. Siya ang unang lumaban sa mga dayuhang nanlulusob.
d. Palakaibigan siya kay Magellan at sa hukbo nito.
1. B
2. B
3. A
4. C
PAANO MAGING ISANG MATALINONG TAGAPAKINIG

47
KONSEPTO
 Ang ibig sabihin ng matalinong pakikinig ay ang pagkakaroon ng kakayahang
umintindi, gumunita at gumamit ng mga sinalitang impormasyon na maririnig.
 Kung kinakailangang makiusap sa isang mamamahayag na ulitin ang kanyang
mga sinabi, ito’y maaaring gawin ngunit iwasan ang paulit-ulit na pakiusap.
 Ang pagiging wasto ay tumutukoy sa pagiging tama ng sinasalitang impormasyon.
Samantala, ang pagiging sapat naman ng mga impormasyon ay tumutukoy sa
pagiging kumpleto nito. Ang pagiging makabulahan naman ay tumutukoy sa mga
impormasyong kapaki-pakinabang at mahalaga.
 Ang makatotohanang impormasyon ay base sa mga pangunahing impormasyon o
sa makapagkakatiwalaang pinagmulan. Samantala, ang isang opinyon ay hindi
kinakailangang magkaroon ng mapagkakatiwalaang impormasyon na susuporta
dito.
 Upang malaman kung makatotohanan ang isang sinasalitang impormasyon,
mahalaga ang gagawing pagsuri sa pamamagitan ng direktang pagmamasid,
paglipon ng mga mapagkakatiwalaang salaysay o paghanap ng mga suportang
lohikal.
 Ang mga di-suportadong konklusyon o kalabisan ay walang binabasehang
impormasyon na maaaring makagulo sa mga taga-pakinig at mambabasa.
 Ang konklusyon ay base sa sinasalitang impormasyon na lohikal.
 Ang mga konklusyon ay base sa mga gagawing pagmamasid o mga nilipong
impormasyon.
 Maaari tayong makalikha ng maraming konklusyon mula sa isang pangungusap.
 Ang hula ay konklusyong nilikha tungkol sa isang bagay na mangyayari pa lamang.
 Ang mga kapirasong sinalitang impormasyon ay maaaring magkasalungat o
magkasundo sa isa’t isa.
 Ang pagsuri sa mga umaangat na punto ng bawat pagtatalo ay mahalaga lalo na
kung nais mong makapag-desisyon nang tama.
 Ang pinakamagandang paraan ng pagkumpirma kung wasto ang sinasalitang
impormasyon ay sa pamamagitan ng pagtatanong sa taong may kinalaman sa
sitwasyon.
 Kung mas maraming tao ang sumusuporta sa pagtatalo, mas lalong
mapagkakatiwalaan ang pagtatalong ito.

48
PAGSUBOK
1. Anu-ano ang kailangan mong gawin upang iyong matamo ang matalinong
pakikinig?
a. Pagbasa at pag-uunawa
b. Pagtutok at konsentrasyon
c. Paggamit ng impormasyon
d. Pakikinig at pagsasalita
2. Paano magiging kapaki-pakinabang ang isang sinasalitang impormasyon?
a. Pagka-sapat
b. Pagka-wasto
c. Pagka-makabuluhan
3. Paano masasabi na ang balitang iniuulat ay makatotohanan.
a. Kung ito ay mula sa mapagkakatiwalaang pinagmulan.
b. Kung ito ay batay sa opinyon ng tagapagbalita.
c. Kung ito ay narinig lamang basta-basta.
d. Wala sa nabanggit.
4. Ano mga sumusunod ay nagdudulot ng kaguluhan sa mga tagapakinig at
mambabasa MALIBAN sa isa.
a. Kalabisan ng impormasyon
b. Di-suportadong konklusyon
c. Pagsisiyasat sa pagiging wasto at totoo.
d. Kung kaagad naniniwala sa impormasyon.
5. Paano mo masusuri ang kung ang isang sinsalitang impormasyon ay totoo o hindi?
a. direktang pagmamasid
b. paglipon ng mga mapagkakatiwalaang salaysay
c. pag-aaral ng mga impormasyong lohikal at suportado.
1. B
2. D
3. A

49
4. C
5. D
PAG-ALAM SA BALITA
KONSEPTO:
 Ang sumusunod ay ang mga iba’t ibang bahagi o parte ng isang pahayagan:
– Unang Pahina
– Opinyon, Editoryal, at Seksiyon ng Liham

50
– Balitang Lokal at Internasyonal
– Seksiyong Pangkalakalan
– Seksiyong Pampalakasan o Isports
– Seksiyon ng Enterteynment
– Seksiyon ng Tampok o Features
– Classified Ads
– Obituwaryo o obituary
 Maaaring makapagbigay ang pahayagan ng mga impormasyon na magagamit
natin sa ating pang-araw-araw na buhay:
1. Unang Pahina
– Nagbibigay sa atin ng mga pangunahing istorya at impormasyon na
magagamit natin
– Nagbibigay sa atin ng importanteng impormasyon tungkol sa panahon
2. Balitang Lokal at Internasyonal
– Nagbibigay sa atin ng mga impormasyon tungkol sa mga pang-araw-araw
na pangyayari na maaaring makaapekto sa ating mga buhay
– Nagpapaalam sa atin sa mga serbisyo ng pamahalaan
– Nagbibigay sa atin ng impormasyon tungkol sa mga pangyayari sa ibang
bansa
3. Seksiyong Pangkalakalan
– Nagbibigay sa atin ng mga impormasyon tungkol sa pag-unlad sa
kalakalan na maaaring makaapekto sa ating mga buhay
– Nagpapaalam sa atin ng mga iskedyul ng pagdaong ng barko o iba pang
transportasyon
– Nagbibigay sa atin ng impormasyon tungkol sa palitan ng piso
– Nagbibigay sa atin ng impormasyon tungkol sa merkado
4. Seksiyon ng Classified Ads
Nagbibigay sa atin ng mga impormasyon tungkol sa :
– Lupa o mga pag-aari na ibinebenta
– Lupa o mga pag-aari na pinauupahan
– Serbisyong pinaaarkila o pinauupahan
– Bakanteng trabaho

51
 Ang pahayagan ay maaari rin maging daan sa pagpapakita ng karapatan sa
pagpapahayag. Ito ay ginagawa sa pamamagitan ng:
– Editoryal – ang mga opinyon at ideya na ipinapahayag ng editor ng
pahayagan
– Kolum ng Opinyon – arawan o lingguhang artikulo ng mga manunulat na
gustong ipahiwatig ang kanilang mga ideya, opinyon, at komentaryo
– Liham sa Editor – mga liham na ipinadadala ng mga mambabasa sa
pahayagan
 Ang pahayagan ay maaari ring magbigay sa iyo ng aliw habang binibigyan ka
ng mga kaalaman sa mga paksa na maaari mong magamit. Ang mga seksiyon
na gumagawa nito ay ang:
– Seksiyon ng Isports o Palakasan – dito mo matatagpuan ang
impormasyon tungkol sa mundo ng isports
– Seksiyon ng Enterteynment – dito mo mababasa ang tungkol sa mga
pelikula, musika, mga aktor at aktres, mga mang-aawit, at iba pang artista
– Seksiyon ng Lathalain– mababasa at matutuhan mo ang tungkol sa
iba’t ibang paksa tulad ng kalusugan, kalikasan, siyensiya at teknolohiya,
pag-aalaga ng bata, at iba pa.
PAGSUBOK
Sagutinang sumusunod na mga tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Ang mga opinyon at ideya ay hindi puwedeng ipahayag sa pamamagitan ng diyaryo.
a. tama
b. mali
2. Ang mga negosyante lamang na nagtatrabaho sa mga opisina ang maaaring
makagamit ng mga impormasyon mula sa seksiyon pangkalakalan.
a. tama
b. mali
3. Ang classified ads ay nag-aanunsiyo lamang ng mga bagay at pagaari na ibinebenta.
a. tama
b. mali
4. Ang seksiyon ng liham ay isang paraan para makasulat ang mga mambabasa tungkol
sa kanilang mga opinyon at ideya.

52
a. tama
b. mali
5. Ang mga balitang internasyonal ay nakakaapekto rin sa mga mambabasa ng ating
bansa.
a. tama
b. mali
6. Ang mga artikulong lathalain ay naglalaman ng maraming paksa.
a. tama
b. mali
7. Ang palitan ng piso sa dolyar ay maaaring matagpuan sa Seksiyong Pangkalakalan ng
isang pahayagan.
a. tama
b. mali
8. Ang balitang enterteynment ay nagpapakita ng mga artista at pelikula, musika, at
mga mang-aawit.
a. tama
b. mali
9. Maaari kang maaliw sa pamamagitan lamang ng pagbabasa ngpahayagan.
a. tama
b. mali
10. Maaari kang makahanap ng trabaho sa pagtingin mo sa Classified
Ads ng isang pahayagan.
a. tama
b. mali
1. (B) Mali. Ang pagpapahayag ng mga opinyon at ideya ay maaaring sa paggamit ng
kolum ng opinyon, editoryal, o sulat sa editor.
2. ( B)Mali. Ang kahit sino ay maaaring gumamit ng impormasyon tungkol sa seksiyong
pangkalakalan, dahil ang mga pag-unlad sa negosyo ay makakaapekto sa lahat ng tao
sa bansa.
3. ( B)Mali. Ang classified ads ay nag-aanunsiyo rin ng mga lupa o pagaari ng
pinauupa, mga bakanteng trabaho, at mga serbisyong pinauupa.

53
4. (A) Tama. Ang mga mambabasa ng isang pahayagan ay maaaring sumulat sa
pamamagitan ng liham sa editor o sa patnugot.
5. (A) Tama. Kung anuman ang mangyari sa labas ng bansa ay makakaapekto rin sa
mga mambabasa sa loob ng bansa.
6. (A) Tama. Ang seksiyong lathalain ay naglalaman ng mga paksang katulad ng
kalusugan, sining, kapaligiran o kalikasan, siyensiya at teknolohiya, pag-aaruga sa mga
bata, at iba pa.
7. (A) Tama. Ito ay binabago araw-araw.
8. (A) Tama.
9.( B)Mali. Ang isang pahayagan ay maaaring makapagbigay sa iyo ng aliw o
enterteynment sa pamamagitan ng iba’t ibang artikulo nito.
10. (A) Tama.
PAGBABALANGKAS
KONSEPTO
 Ang balangkas ay isang plano na susundan mo sa pagsusulat.
 Sa paggawa ng balangkas, tanungin mo muna ang iyong sarili kung paano mo

54
mailalagay sa mga grupo o ma-uuri ang mga pangunahing ideya (titulo o
pamagat) na nasasaisip mo. Palawakin ang mga ideyang ito sa pamamagitan
ng pag-iisip ng mga detalye o subtopics sa bawat grupo.
 Ang mga pangunahing ideya na pinagsamasama ay mga impormasyon o data
na magkakawangis o magkakatulad.
 Lahat ng talata ay kinabibilangan ng paksang pangungusap (topic sentence) at
mga pahayag na magtataguyod dito.
 Ang paksang pangungusap (topic sentence) ay maaaring matagpuan sa
umpisa, sa huli o kahit saan sa talata. May mga pagkakataong ito ay
ipinapahiwatig lamang at hindi tuwirang isinusulat. Ang paksang pangungusap
ang nagbibigay ng pangkalahatang tema ng parapo.
PAGSUBOK
Panuto:Bilugan ang titik ng tamang sagot
1. Isang listahan ng mga ideyang inayos upang maipakita ang relasyon ng mga ito sa
komposisyon
a. pagbabalangkas
b. balangkas
c. klasipikasyon
d. pangunahing ideya
2. Ang proseso ng pag-uuri ng impormasyon o data
a. pagbabalangkas
b. balangkas
c. klasipikasyon
3. Ang ayos o dibisyon ng mga gamit at tao ayon sa klase.
a. pagbabalangkas
b. balangkas
c. klasipikasyon
4.__________ ay maaaring matagpuan sa umpisa, sa huli o kahit saan sa talata. May
mga pagkakataong ito ay ipinapahiwatig lamang at hindi tuwirang isinusulat.
a. balangkas

55
b. pangunahing ideya
c. paksang pangungusap
d. lahat ng nabanggit
5. Ang mga ____________ na pinagsamasama ay mga impormasyon o data na
magkakawangis o magkakatulad.
a. balangkas
b. pangunahing ideya
c. paksang pangungusap
d. lahat ng nabanggit
1. B
2. A
3. C
4. C
5. B
ANG WASTONG PAGSULAT NG PORMA
KONSEPTO
 Kinakailangang sumunod ka sa mga tiyak na patnubay kapag ikaw ay sumusulat
sa mga porma.

56
 Ang wastong pagsulat sa mga porma ay ang unang hakbang sa pagpasok sa
paaralan o kumpanya kung saan ikaw ay may interes.
 Ang iba’t ibang uri ng porma ay nangangailangan ng iba’t ibang uri ng
impormasyon. Nguni’t ang lahat ng ito ay patungkol sa kung para saan ang
pormang iyong sinusulatan. Halimbawa, kung ikaw ay nag-aaplay ng lisensiya sa
pagmamaneho, ang mga impormasyong hinihingi ng porma ay patungkol sa
iyong kasanayan sa pagmamaneho.
 Ang ating mga buwis ay magbibigay nang mas maayos na mga daan, tulay, at
serbisyo-publiko. Kaya dapat ay lagi tayong magbayad ng buwis.
 Maging matapat sa pagharap ng pormang pangbuwis sa kita. Gayon man, ang
pandaraya rito ay nangangahulugan din ng pandaraya sa sarili.
PAGBIGAY AT PAGTANGGAP NG POSITIBONG FEEDBACK
KONSEPTO
 May apat na bahagi ang proseso ng komunikasyon:
1. Tagapagdala – ang taong nagpapadala ng mensahe

57
2. Tagatanggap – ang taong tumatanggap ng mensahe
3. Paraan – ang paraan ng pagpapadala ng mensahe tulad ng:
a. pabigkas
b. pasulat
c. di-pabigkas
d. teknolohikal
 Mensahe – ang impormasyong ipinadadala
 Ang apat na bahagi ng komunikasyon ay kailangang may interaksiyon
sa isa’t isa upang maging epektibo.
 Ang positibong feedback ay tugong ibinibigay sa isang mensahe.
Naglalayon itong makakuha ng resulta nang hindi masasaktan ang damdamin ng
tagatanggap. Kailangang sundin ang mga sumusunod na hakbang sa pagbibigay ng
nakabubuting feedback.
1. Mag-isip muna bago magbigay ng feedback.
2. Alamin kung talagang kinakailangang magbigay ng feedback bago
sabihin ito.
3. Maging malinaw kung bakit kinakailangan ang feedback.
4. Piliing mabuti ang mga gagamiting salita sa pagbibigay ng feedback.
5. Bigyang pansin ang sitwasyon at hindi ang pagkakamali ng
tagatanggap.
6. Bigyang diin ang mabubuting katangian ng tagatanggap at iwasang
maghanap ng kamalian.
7. Simulan ang feedback sa mga nakaeengganyong salita at ipaliwanag
kung bakit ito kinakailangan.
8. Humingi sa tagatanggap ng reaksiyon sa iyong feedback upang
malaman kung naging mabisa ito at kung kinakailangan pa ng
karagdagang feedback o paliwanag.
9. Magbigay ng karagdagang feedback kung kinakailangan.
 Ang mga sumusunod ay mga alituntunin sa pagtanggap ng negatibong feedback.
1. Iwasang magbigay ng reaksiyon kung galit. Bigyan ang sarili ng oras
na mag-isip at magpalamig muna bago tumugon.

58
2. Pag-aralan ang sitwasyon. Alamin kung bakit kinailangang ibigay ang
feedback.
3. Linawin at pag-isipan ang mga dahilan sa likod ng negatibong
feedback. Pakinggang mabuti ang paliwanag ng tagapagdala.
4. Tumugon lamang pagkatapos maliwanagan ang isyu. Magbigay ng
sariling positibong feedback sa mga puntos na ipinahayag. Simulan
ang feedback sa pamamagitan ng pagkilala sa nararamdaman ng
kausap.
5. Humingi ng kaukulang tugon matapos maibigay ang sarili mong
feedback. Pagkatapos, suriin kung naging epektibo ito.
6. Magkaroon ng kasunduan kung maaari. Resolbahin ninyo nang sabay
ang isyu at magbigay ng mga epektibong solusyon. Sa ganitong paraan
ay magiging epektibo ang proseso ng komunikasyon.
PAGSUBOK
1.________________ang taong nagpapadala ng mensahe.
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Mensahe
d. Positibong feedback
2.________________.ang taong tumatanggap ng mensahe.
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Mensahe
3.________________ang impormasyong ipinadadala.
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Mensahe

59
4.________________ay tugong ibinibigay sa isang mensahe.
a. Tagapagdala
b. Tagatanggap
c. Mensahe
5. _________________ang pinakamadalas na paraang ginagamit sa pagpapadala ng
mensahe sa isang pag-uusap.
a. pabigkas
b. pasulat
c. di-pabigkas
d. teknolohikal
1. A
2. B
3. C
4. D
5. A
PAGBUBUOD
KONSEPTO:
 May ilang salik ang bawat kuwento: tagpuan, tauhan, at banghay. Ang banghay
ay binubuo ng: pambungad na tagpo, panloob na tugon, mga pagtatangka,

60
resulta, kinalabasan, at reaksiyon.
 Makatutulong sa iyong pagbubuod ang pagtukoy sa mga salik ng kuwento.
PAGSUBOK
1._____tumutukoy ito sa tahasan o di-tahasang pagbanggit kung kailan at saan
naganap ang kuwento.
a. tagpuan
b. tauhan
c. banghay
d. resulta
2. _____ipinakikilala nito ang mga tauhan o nagsiganap sa kuwento.
a. tagpuan
b. tauhan
c. banghay
d. resulta
3. _____ ito ang batayang nilalaman ng kuwento.
a. tagpuan
b. tauhan
c. banghay
d. resulta
4._____ aksiyon, idea, o sitwasyon na magpapausad sa kuwento.
a. panimula o pambungad na tagpo
b. panloob na tugon
c. (mga) pagtatangka
d. Resulta
5. _____ ang tugon ng pangunahing tauhan sa pambungad na tagpo, kabilang rito ang
kaniyang pagtiyak sa ilang layon o pasiya.
b. panloob na tugon

61
c. (mga) pagtatangka
d. resulta
6. _____ hakbang o mga hakbang na isasagawa upang matupad ang layon.
b. panloob na tugon
c. pagtatangka
d. resulta
7. _____ ang tahasang bunga ng partikular na pagtatangka.
a. tagpuan
b. tauhan
c. banghay
d. resulta
8. _____ ang mas malawak na bunga ng mga pagtatangkang maabot ang layon at ang
mga kaakibat nitong resulta. Maaaring ito ay aksiyon, pagbabago ng asal o kilos, o dili
kaya’y nagbagong kalagayan.
a. banghay
b. resulta
c. kinalabasan
d. reaksiyon
9. _____ maaaring wala ito sa akda. Ito ang tugon ng pangunahing tauhan sa mga
kinalabasan ng iba’t ibang tagpo sa kuwento. Maaaring ito ay pagbabago ng opinyon o
paniniwala, o dili kaya’y pagbanggit sa mismong aral ng kuwento.
a. banghay
b. resulta
c. kinalabasan
d. reaksiyon
10. _____ ay ang pagsasaayos ng mga pangungusap o sugnay na ibinatay sa batayang
idea o kaisipan at sa mga mapagsuhay na pangungusap.
a. banghay
b. resulta
c. kinalabasan
d. pagbabalangkas

62
1. A
2. B
3. C
4. A
5. B
6. C
7. B
8. C
9. D
10. D
PAGHAHANDA NG ISANG SIMPLENG PANUKALANG PROYEKTO
KONSEPTO:
 Ang pangangailangan ay isang kakulangan na kailangang matugunan sa
hinaharap.

63
 kung anong pangangailangan ang
nilalayong makamit ng proyekto. Ito rin ang nagsasabi kung bakit mahalaga ang
proyekto.
 -panukala ay maikli ngunit malinaw at malaman.
 o, ang
pangangailangan ay nasagot na.
 o
pangangailangan.

gawaing may kinalaman sa iyong project proposal, kasama rito ang panahong
gugugulin para sa proyekto.

kailangan lamang.

gastusin.
 “Paano Mapapakinabangan ng
Aking Pamayanan ang Panukalang Ito” ay naglalaman ng pagsusuri ng
panukala.
 -sino ang makikinabang sa
project proposal at kung ano ang kanilang makukuha mula rito.
 hagi ng proyekto sa kanilang tamang pagkakasunud-sunod ay:
Pamagat, nagpadala, pagpapahayag ng suliranin, layunin, plano ng paggawa,
badyet , at “Paano Mapapakinabangan ng Aking Pamayanan ang Panukalang
Ito”
PAGSUBOK
Sagutinang sumusunod na mga tanong. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. _____ katulad din ito ng pagpapahayag ng suliranin o dahilan ng isang panukalang
proyekto.
a. Pamagat
b. Katawan
c. Katapusan o Konklusyon
d. Panimula

64
2. ______ binubuo ito ng plano ng dapat gawin at ang panukalang badyet.
a. Pamagat
b. Katawan
d. Panimula
3. ______ katulad ito ng bahagi ng pagsusuri o ng bahaging naglalahad ng
kapakinabangang dulot ng proyekto.
a. Pamagat
b. Katawan
d. Panimula
4. ______kadalasan pinaikling bahagi ng ulat-panukala o ang pangangailangan
a. Pamagat
b. Katawan
d. Panimula
5. ______ ang iyong pangalan bilang manunulat ng proposal at ang tirahan para sa
pagpapadala ng koreo.
a. Layunin
b. Pagpapahayag ng Suliranin
c. Petsa
d. Nagpadala
6. _____ ang araw kung kailan mo isusumite ang iyong panukala at ang kinalkulang
haba ng panahong gugugulin sa pagkompleto ng proyekto
a. Layunin
c. Petsa
d. Nagpadala
7. _____ ang pangangailangan at dahilan kung bakit ito kailangang matugunan
nakasaad sa isang saknong at may wastong pamagat
a. Layunin

65
c. Petsa
d. Nagpadala
8. _____kung ano ang nilalayong gawin ng proposal
a. Layunin
c. Petsa
d. Nagpadala
9. _____ ang mga hakbang na pinaplano mong gawin at ang panahong gugugulin
upang matapos ang proyekto
a. Layunin
c. Plano ng Dapat Gawin
d. Badyet
10. _____ ang kalkulasyon ng halagang gugugulin para sa proyekto
a. Layunin
c. Plano ng Dapat Gawin
d. Badyet
BATAYAN NG PAGWAWASTO
1. D 6. C
2. B 7. B
3. C 8. A
4. A 9. C
5. D 10. D
PAGKATUTO NG MABUTING HALAGAHAN MULA SA PANITIKAN
KONSEPTO:
 Mga prinsipyo o katangian ang halagahan na may likas na halaga at
katangiang kanais-nais.

66
 Tumutukoy ang panitikan sa mga panulat sa prosa at berso lalo na yaong
may kahusayan sa anyo at ekspresyon, at nagpapahayag ng mga idea ng
permanente o unibersal na interes.
 Kathang akda ang mga nilikha ng imahinasyon o kunwari lamang.
 Di-kathang akda ang mga batay sa tunay na pangyayari o yaong pwedeng
mangyari sa tunay na buhay.
 Ayong pampanitikan ang prosa at naiiba sa tula lalo na sa malawak na
iregularidad nito at pagkasari-sari ng konsepto ng ritmo at sa mas malapit na
ugnayan sa pang-araw-araw na hulma ng pang-araw-araw na salita.
 Isang kathang pasalaysay ang maikling kuwento na mas maikli sa nobela at
karaniwang may iilang tauhan at layuning magkaroon ng kaisahan sa bias at
madalas na tumutuon sa paglikha ng damdamin kaysa balangkas.
 Isang pagtatanghal ng aksiyon o kuwento ang dula.
 Isang kathang prosang salaysay ang nobela na karaniwang mahaba at
komplikado at madalas na tungkol sa karanasang pantao sa pamamagitan ng
magkakaugnay na sunuran ng pangyayari.
 Pagtatanghal ang dula ng isang aksiyon o kuwento.
 Ang sulat ay tuwiran o personal na mensaheng nakasulat para sa isang tao o
samahan.
 Tumutukoy ang panulaan sa mga panulat na bumubuo ng paikpik at
imahinatibong kamalayan ng karanasan sa wika na pinili at isinaayos upang
lumikha ng isang tiyak na tugong pandamdamin sa pamamagitan ng kahulugan,
tunog, at ritmo.
 Ang tula ay akda na nasa anyong berso.
 Isang halimbawa ng tula ang eulohiya. Ito ay mapagpuring pormal na
pahayag ng nakatakdang talumpati. Tulad ng halimbawa sa nakaraang gawain
na pumuri o bumati sa mga ipis.
 Kapag nagbabasa ka ng akdang pampanitikan, prosa man o panulaan, unawain
ang sinasabi nito at laging isabuhay ang aral na ibinahagi nito sa iyo.
PAGSUBOK
1. Tumumutukoy ito sa likas na halaga at katangiang kanais-nais.
a. Di-kathang akda

67
b. Kathang akda
c. halagahan
d. panitikan
2. Tumutukoy ang _____ sa mga panulat sa prosa at berso.
a. Di-kathang akda
b. Kathang akda
c. Halagahan
d. panitikan
3. ______ ang mga nilikha ng imahinasyon o kunwari lamang.
a. Di-kathang akda
b. Kathang akda
c. halagahan
d. panitikan
4. Ito ay batay sa tunay na pangyayari o yaong pwedeng mangyari sa tunay na buhay.
a. Di-kathang akda
b. Kathang akda
c. halagahan
d. panitikan
5. naiiba sa tula lalo na sa malawak na iregularidad nito
at pagkasari-sari ng konsepto ng ritmo.
a. prosa
b. maikling kuwento
c. dula
d. sulat
6. Ito ay kinathang prosang pasalaysay na mas maikli kaysa nobela na karaniwang may
ilang tauhan lamang.
a. prosa
b. maikling kuwento
c. dula
d. sulat
7. Ito ay itinatanghal na may aksiyon o kuwento.
a. prosa

68
b. maikling kuwento
c. dula
d. sulat
8. Ito ay tuwiran o personal na mensaheng nakasulat para sa isang tao o samahan.
a. prosa
b. maikling kuwento
c. dula
d. sulat
9. Ito ay isang kathang prosang salaysay na karaniwang mahaba at komplikado at
madalas na tungkol sa karanasang pantao sa pamamagitan ng magkakaugnay na
sunuran ng pangyayari.
a. nobela
b. maikling kuwento
c. dula
d. sulat
10. Ito’y kuwento sa isang batang babae, na natagpuan ang sarili sa daigdig ng
kababalaghan.
a. Gulliver’s Travels ni Jonatahn Swift
b. Alice’s Adventure in Wonderland ni Lewis Carroll
c. Aesop’s Fable
d. Pinnochio ni C. Colodi
Batayan Sa Pagwawasto
1. C 6.B
2. D 7.C
3. B 8.D
4. A 9.A
5. A 10. B
PAGLALARAWAN NG IDEYA AT DAMDAMIN
KONSEPTO:
Ang modyul na ito ay nagsasabi na:
 Ang bawat tauhan sa isang kuwento ay kakaiba. Mayroon silang iba’t ibang
ideya at pakiramdam. Pinahahayag nila ito sa mga paraan na

69
kakaiba sa bawat isa.
 Laging maging totoo at tapat kapag nagpapahayag ng iyong ideya at
damdamin. Dapat mo rin gamitin ang mga angkop na salita kapag
ginagawa upang hindi magkaroon ng di-pagkakaintindihan o
kaguluhan.
PAGSUBOK
Basahin ang kwento. Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Piliin ang titik ng tamang
sagot.
“Hindi, kailangan kong umalis.”
“Kailangan ba?” At pinagdududahang tinitigan ng babae ang lalaki. Muli niyang nadama
sa kaniyang nananakit na dibdib kung gaano niya kamahal ang babae. Yumuko siya
upang halikan ito nang malumanay at may buong pagmamahal, isang halik na
nagmumula sa kaniyang nananakit na puso.
Nakasusulasok ang amoy ng buhok ko,” ang pabulong na nawika ng babae. “At ako ay
nakaririmarim, nakaririmarim! Sobra akong nakaririmarim.” At siya ay napaiyak. “Hindi
mo ako maaaring mahalin, sobra akong nakaririmarim.”
“Huwag kang baliw. Huwag kang baliw,” ang sagot ng lalaki habang yinayakap at
hinahalikan niya ito. “Gusto kita at aking pakakasalan, kahit bukas kung magagawa ko.”
Lalo lamang umiyak ang babae at nagsisigaw.
“Natatakot ako. Natatakot ako. Pakiramdam ko’y karimarimarim ako sa iyo.”
“Hindi. Kailangan kita, kailangan kita,” ang tanging naisagot ng lalaki na lalong
ikinatakot ng babae dahil sa baka hindi na siya mahalin nito.
—“Ang Babaeng Anak ng Nagtitinda ng Kabayo” (Isang bahagi) D. H. Laurence
1. Paano ang nararamdaman ng lalaki sa babae?
a. Ayaw ng lalaki sa babae.
b. Mahal na mahal ng lalaki ang babae.
c. Nalulungkot ang lalaki.
d. Natutuwa ang babae sa lalaki.
2. Paano ang nararamdaman ng babae sa lalaki?
a. Hindi matatag ang kaniyang pakiramdam.
b. Nagdududa sa pagmamahal ng lalaki sa kanya.
c. Kapwa A at B

70
d. Wala sa nabanggit.
Namuhay siya sa mga hindi nasasaliksik na daan
Katabi ng mga bukal ng kalapati
Isang binibini na walang ipagkakapuri
At kakaunti ang nagmamahal
Isang biyoleta sa tabi ng isang madamong bato
Bahagyang natatago sa paningin
Singputi ng isang tala, kung isa lamang
ang nagniningning sa kalawakan.
Namuhay siya nang di kilala, at bahagya rin ang nakaalam
nang si Lucy ay nawala na;
Bagama’t siya ay nasa kaniyang puntod, at oh,
Ang kaibahan sa akin!
—“Namuhay Siya sa mga Hindi Nasasaliksik na Daan” William Wordsworth
3. Paano ang nararamdaman ng may katha kay Lucy, ang paksa ng tula?
a. Malungkot ang kaniyang nararamdaman sa pagkawala ni Lucy, ang babaeng
kanyang minahal.
b. Natutuwa siya sa pagkawala ni Lucy.
c. Natulala siya sa pagkawala ng babaeng kaniyang minahal.
d. Wala siyan nararamdaman kay Lucy.
4. Kung ikaw si Lucy, ano ang iyong mararamdaman?
a. Walang saysay ang kaniyang pagmamahal sapagkat ako ay patay na.
b. Hindi ko na kailangan ang kaniyang pagmamahal.
c. Ako ay lubos na masisiyahan na malaman na mayroong nagmamahal ng
lubos sa akin kahit ako ay patay na.
d. Malulungkot ako sapagkat di ko nasuklian ang kaniyang pagmamahal.
1. B
2. C
3. A
4. C

71
PAGSUSURI NG IMPORMASYON
KONSEPTO:
 Ang isa sa pinakamadaling paraan ng pagsuri ng impormasyon ay ang
pagkukumpara at pag-iiba nito sa iba pang klase ng impormasyon.

72
 Nagpapakita ang paghahalintulad ng pagkakapareho at pagkakaiba ng dalawang
bagay o dalawang klase ng impormasyon.
 Ang mga facts o katotohanan ay impormasyon na maaring mapatunayang totoo.
Bihira itong mag-iba sa mga pinagmumulan ng impormasyon.
 Huwag magkamali sa pag-iiba ng opinyon sa katotohanan kasi kung hindi, ikaw
ay malilinlang. Laging alamin ang buong katotohanan sa pamamagitan ng
pagtanong sa mga eksperto at iba pang pagmumulan.
 Ang bayas ay isang predisposisyon, inklinasyon o pagkagusto na nagiging dahilan
kung bakit ang isang pinanggagalingan ng impormasyon ay hindi kapani-paniwala.
 Minsan, pinoprotektahan ng isang pinanggagalingan ng impormasyon ang
kanyang opinyon kung kaya’y siya ay tinatawag na may bayas o pagkiling.
 Mahalaga na alam mo ang mga bayas sa mga impormasyon na iyong nakukuha
upang hindi ka madaling malinlang.
 Ang kahit anong impormasyon na hindi nagbibigay ng katotohanan ay sinasabing
may bayas.
 Maraming mga bayas ang gumagamit ng tinatawag na propaganda techiniques.
Kapag nilalaman ng mga propaganda ang impormasyon, ito ay may pagkiling.
 Mga halimbawa ng tinatawag nating propaganda techiniques:
1. Name Calling—ang pag-aakusa o pagbatikos sa isang tao sa pamamagitan ng
paggamit ng hindi magandang etiketa.
Halimbawa: Isa siyang sinungaling at basagulero.
2. Glittering Generalities—mga malabo at mapanlinlang na general terms na
ginagamit sa isang tao upang maiwasan ang mga hindi magagandang detalye
tungkol sa kanya.
Halimbawa: pagmamahal, kapayapaan, kalayaan, katotohanan
3. Bandwagon—ang pagkumbinsi sa mga tao na gumawa ng isang bagay kung
saan ipinapakita nilang marami din ibang tao ang gumagawa nito (“makisali sa
bandwagon”).
Halimbawa: Maraming tao ang gumagamit ng Produkto X dahil alam nila ang
mga kabutihang dulot nito. Ikaw ba, alam mo?
4. Card Stacking—ang pagpresinta ng magagandang katotohanan tungkol sa
isang tao o bagay at pagtatago ng hindi kanais-nais na katangian nito

73
Halimbawa: Nang tanungin si Julie tungkol sa mapang-api niyang ama, sinabi
niyang “Matangkad at guwapong lalaki ang tatay”.
5. Testimonial—ang paggamit ng mga salita ng sikat na personalidad upang
mahikayat ang ibang mga tao
Halimbawa: Gumagamit si Sharon Cuneta ng facial cleanser na ito. Sabi niya,
pinapaganda, pinapalambot at nililinis nito ang kanyang kutis.
6. Transfer—ang paggamit ng pangalan o larawan ng mga sikat na personalidad
upang mahikayat ang mga tao
Halimbawa: Ginagamit ni Paeng Nepomuceno ang ganitong tatak ng sapatos.
Gagaling ka din sa paggamit ng tatak ng sapatos na ito.
7. Makamasa—ang pagtatatag ng isang tao bilang “masa” upang maraming tao
ang magkagusto sa kaniya
Halimbawa: Nagsusuot ng mga ordinaryong damit na pantrabaho ang mga
mayayamang politiko upang makakuha ng maraming mga boto sa susunod na
eleksiyon.
Αng bayas na impormasyon ay may gamit o halaga. Maari kang makakuha ng mga
magagamit na impormasyon galing sa kanila.
PAGSUBOK
1. Sa pagkukumpara ng dalawang bagay, ipinapakita mo ang pagkakapareho nila; sa
pagkakaiba ng dalawang bagay, ipinapakita mo ang kaibahan nila.
a. Tama
b. Mali
2. Kung maraming tao ang naniniwala sa isang ulat o pahayag, ito ay makatotohanan.
a. Tama
b. Mali
3. Ang opinyon ay isang klaseng impormasyon na base sa pakiramdam at
pagpapalagay.
a. Tama
b. Mali
4. Ang isang impormasyon na may nilalamang pagkiling o bayas ay tumpak na
impormasyon.
a. Tama

74
b. Mali
5. Mahalaga na batid mo ang mga pagkiling o bayas sa isang impormasyon upang
hindi ka malinlang.
a. Tama
b. Mali
6. Ang pagkakaroon ng mga pamamaraan sa pagpapalaganap ng impormasyon
(propaganda techiniques) ay katiyakan na ang impormasyon ay walang pagkiling
o bayas.
a. Tama
b. Mali
7. Katumbas ng isang metro ang isang daang sentimetro.
a. Katotohanan
b. Opinyon
8. Inihalal ng taong bayan ang presidente ng isang bansa.
a. Katotohanan
b. Opinyon
9. Si Dolphy ang pinakamagaling na komidyante sa Pilipinas.
a. Katotohanan
b. Opinyon
10. Mahalaga ang pagiging literado (marunong magbasa at magsulat) upang maging
matagumpay sa buhay ang isang tao.
a. Katotohanan
b. Opinyon
11. Kapag Disyembre, lumalamig ang temperatura.
a. Katotohanan
b. Opinyon
12. “Para sa kapakanan ng ating mga pamilya, iboto si Mr. X para sa Presidente” ang
sigaw ng nangangampanya para kay Mr. X sa isang rally.
a. Bayas
b. Hindi Bayas
13. “Hindi ko siya pinagkakatiwalaan kasi isa siyang dayuhan,” ang sabi ng manager
tungkol sa kanyang bagong empleyado.
a. Bayas

75
b. Hindi bayas
14. “Nawalan ako ng sampung libra dahil sa pagtakbo araw-araw sa isang linggo,”
ang wika ng babae.
a. Bayas
b. Hindi Bayas
15. “Matagal ko nang gusto pumunta sa bar na iyon. Isa yun sa mga lugar na laging
pinupuntahan ng mga tao. Kailangan pumunta tayo doon mamayang gabi.” Ang
sabi ng isang teen-ager sa kanyang mga kaibigan.
a. Bayas
b. Hindi Bayas
16. “Huwag kang pumunta sa party na iyon. Puro mga drug addict at cheap na tao
ang nandoon,” ang sabi ng isang ina sa kanyang babaeng anak.
a. Bayas
b. Hindi Bayas
1. A-TAMA. Nakapokus ang pagtutulad o paghahambing sa mga pagkakawangis o
pagkakapareho. Samantalang ang pag-iiba ay nagpapakita ng pagkakaiba.
2. B-MALI. Ang katotohanan o facts ay mga totoong impormasyon na maaring
mapatunayan. Kung gayon, kung hindi mapapatunayan na totoo ang pahayag,
hindi ito fact, kahit na maraming tao ang naniniwala dito.
3. A-TAMA. Mas base ang opinyon sa mga damdamin at saloobin kaysa sa
katotohanan
4. B-MALI. Ang bayas o pagkiling ay isang pagyukod, pagkagusto, o pagkiling na
balakid sa isang pinanggagalingan ng impormasyon na maging wasto.
5. A-TAMA. Makatutulong sa iyo ang isang impormasyon kung alam mong ito ay may
bayas o wala upang hindi ka madaya o malinlang.
6. B-MALI. Maraming mga bayas ay nasa porma ng propaganda techiniques.
Nagpapakita ang presensiya nito ng bayas sa isang klaseng impormasyon.
7. A—Ito ay katotohanan at maaring mapatunayan na totoo dahil: 10 cm = 1 dm 10
dm = 1 m 100 cm = 1 m
8. B—Hindi ito mapapatunayan kung totoo o hindi.
9. B—Maaring pagdebatihan ito.
10. B—Hindi ito mapapatunayan kung totoo o hindi.

76
11. A—Kung pinalitan ng parati ang salitang paminsan-minsan, magiging opinyon ito.
Kung gayon, nagpapakita ng katotohanan ang pahayag na ito.
12. A-MAY BAYAS. Ang paggamit ng mga propaganda sa pahayag na ito ay
nagpapahiwatig na may bayas ito.
13. A-MAY BAYAS. Ginagamit nito ang name-calling na teknik.
14. B-WALANG BAYAS. Naglalaman ng totoong impormasyon ang pahayag na ito
15. A-MAY BAYAS. Ginagamit dito ang bandwagon propaganda technique.
16. A-MAY BAYAS. Ginagamit dito ang name-calling propaganda technique.
PAKIKINIG NG MAY PAGPAPAHALAGA
KONSEPTO:
 Ang mga damdamin, imahen at idea sa mga sipi o kuwento ay maaaring ipahiwatig
sa mga salitang ginamit o sa mga tono ng boses.
 Ang mga kuwento o sipi ay mas mapapahalagahan kung maraming mga imahen
at emosyon ang maririnig dito. Ang pagbibigay ng maraming detalye at
paghahambing ay nakatutulong.

77
 Ang pakikinig ng may pagpapahalaga ay batay sa kung paano ka nakinig at kung
paano binasa ang sipi ng mamamahayag.
 Ang pagpapahalaga sa mga naririnig ay maaring mapabuti sa palagiang
pagsasanay. Maaari mo itong gawin sa pamamagitan ng mabuting pakikinig sa
mga sinasabi ng iba, pakikilahok sa mga pagbabasa ng tula at panonood ng mga
dula, pelikula, at ibang mga presentasyon kung saan ka makaririnig ng mga
bagong bagay.
PAGSUBOK
Sagutin ang sumusunod na mga tanong. Ano ang wastong pagsasalin sa sumusunod na
mga pangungusap. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Tinahulan ng aso ang magnanakaw.
a. Lumabas ang aso ng Makita ang magnanakaw.
b. Natatakot ang aso sa magnanakaw
c. Masaya ang aso sa magnanakaw.
d. Galit na tinahulan ng aso ang magnanakaw.
2. Hinintay ni Anna si Jose sa hintayan ng bus.
a. Tumatakbo si Ana habang hininintay niya si Jose.
b. Naglakad si Anna pabalik-balik habang hinihintay si Jose sa istasyon ng bus.
c. Ayaw ni Anna ng naghihintay kay Jose.
d. Sinadya ni Jose na papaghintayin si Anna.
3. Ang nanay ko ay hapong-hapo.
a. Mukhang pagod ang aking ina na tila nilinis niya ang buong bahay.
b. Nagkasakit ang nanay ko.
c. Nalumpo si nanay dahil sa pagtatrabaho sa buong bahay.
d. Nagugutom ang aking ina dahil sa pagod.
4. Hinimok ng alkalde ang mga tao na iboto siya.
a. Nagpunta ang alkalde sa mga tao.
b. Nakiusap ang mayor sa mga tao na bumoto para sa kanya.
c. Ayaw ng alkalde na kumandidato siya.
d. Namigay ng pera ang alkalde para siya ay iboto.
5. Si Max, ang aking pusa, ay natulog sa ilalim ng aking kama.
a. Si Max, ang aking pusa, ay humihilik habang natutulog sa ilalim ng aking kama.
b. Si Max ay nakatulog sa ilalim ng aking kama.

78
c. Si Max, ang aking pusa, ay mahimbing na natulog sa ilalim ng aking kama.
d. Si Max ay hindi makatulog sa ilalim ng aking kama.
PANITIKANG PILIPINO
KONSEPTO:
 Ang panitikang Filipino ay napapangkat sa dalawang paraan ng pag-uuri – ayon sa
paghahalin at ayon sa anyo.
 Batay sa paghahalin, ang panitikan ay pasalindila kung ito ay napaghalinhalin
sa pamamagitan ng bibig o dila. Ito’y nangyari noong unang pahanong wala
pang sistema ng pagsusulat.

79
 Ang paghahalin ay naging pasalinsulat simula nang matuto na ng alphabeto
ang ating mga ninuno. Unang isinulat nila ang mga panitikang Filipino sa mga
balabak ng kahoy at mga dahun-dahon nito. Nang dumating ang mga Espanyol,
dala nila ang imprenta at naitala ang ilan sa mga panitikan ngunit ang
karamihan ay tuluyan nang nakalimutan.
 Sa makabagong panahon ngayon at dahil sa pag-unlad ng kagamitan
elektroniko, ang paraan ng paghahalin ng panitikan ay unit-unting nababago
sa pamamagitan ng mga tape rekorder, VHS tape, at disk sa komputer.
Maaaring tawagin ang paraan ng paghahalin na ito na pasalintroniko.
 Ayon sa anyo, ang panitikan ay may tatlong uri. Ito ay ang patula, patuluyan at
patanghal.
 Ang panitikan ay nasa anyong patula kung ito ay saknungan na ang bawat
taludturan ay maaaring may bilang o sukat ang mga pantig at magkasintunog
o magkatugma ang pantig sa hulihan. Ang anyong patula ay maaari rin namang
maging malaya at wala ang mga katangiang unang nabanggit.
 Nasa anyong patuluyan naman ang panitikan kung ito ay patalata sa halip na
pataludtod ang porma at ang mga salitang gamit ay pangkaraniwan lamang o
sa pang-araw-araw na takbo.
 Ang panitikan ay patanghal kung ito’y isinasadula at ipinapalabas sa tanghalan
o dulaan. Salitaan ang pagkakasatitik nito at ito’y may mga yugto na binubuo
ng tagpo.
 Ang mga anyong patula ay may apat na uri: tulang pasalaysay; tulang paawit o
liriko; tulang dula o pantanghalan; at tulang patnigan.
 Ang mga uri ng tulang pasalaysay ay epiko, awit at kurido, at balad;
 Ang mga uri ng tulang paawit o liriko ay awiting bayan, soneto, elehiya, dalit,
pastoral at oda;
 Sa mga tulang dula o patanghal naman ay ang komedya, trahedya, parsa,
saynete at melodrama;
 Sa tulang patnigan naman ay ang karagatan, duplo at balagtasan.
 Ang anyong patuluyan ay isang uri ng panitikang Filipino. Ito ay inilalahad sa
pangkaraniwan at pang-araw-araw na pananalita hindi kagaya ng anyong patula
na ang daloy ng pinabubukal na kaisipan at damdamin ay madulas o tuluytuloy
dahil may bilang ang pantig ng mga salitang sasabihin at kailangang magkasing-

80
tunog ang mga dulo ng pantig. Sa anyong patuluyan, malaya kung lumabas sa
bibig ang mga salita, madulas, mabilis dahil hindi na kailangan pang pagkaisipin o
pakapiliin ang mga salita para pagandahin ang dating sa tenga. Madaling
maintindihan at maunawaan ang mga pangyayaring inilalahad sa anyong
patuluyan.
 Ang nobela ay panitikang anyong patuluyan na naglalahad o naglalarawan ng mga
pangyayaring nagaganap sa buhay na umiikot ayon na rin sa mga karanasan ng
tao sa kanyang sarili at sa kanyang kapaligiran.
 Ang nobela at maikling kuwento ay magkapareho, nagkaiba lamang sa dami ng
pangyayaring nilalahad. Sa maikling kuwento, iisang pangyayari lamang ang
inilalahad, samantalang sa nobela, maraming pangyayari ang inilalahad.
 Ang sanaysay ay isang uri ng panitikang patuluyan na pumapaksa sa mga kaisipan
at mga bagay-bagay na sadyang kapupulutan ng aral at aliw ng mambabasa.
Kasama sa sanaysay ang mga sulating pahayagan, artikulo, natatanging pilak o
lathalain, tesis, disertasyon, talumpati, mapanuring pampanitikan, at akdang
pananaliksik.
 Ang sanaysay ay maaaring pormal o maanyo at pamilyar o personal.
 Ang anyong pormal ay maimpormasyon, ang salitang ginagamit ay pinipili, ang
modo ay seryoso, maintelektuwal at walang halong biro.
 Ang anyong personal o pamilyar ay mapang-aliw at nagbibigay-lugod sa
pamamagitan ng pagtalakay sa mga paksaing karaniwan, pang-araw-araw at
personal. Ang pananalita ay magaan, madaling maintindihan at parang kaibigan
lamang sapagkat ginagamitan ng unang panauhan.
PAGSUBOK:
1. “O pagsintang labis ang kapangyarihan, sampung mag-aama’y iyong nasasaklaw
Pag ikaw ang nasok sa puso ninuman,Hahamakin ang lahat masunod ka lamang.”
a. tula
b. talumpati
c. talata
d. parabula

81
2. Ito’y mahabang salaysay na sumasaklaw sa sumusunod na mga sangkap: tauhan,
lugar, balangkas at mga pangyayari. Alin sa mga sumusunod ang tinutukoy dito?
a. talumpati
b. epiko
c. nobela
d. awit at korido
3. Ito’y mga kuwentong bayan na ang mga tauhan sa kuwento ay mga hayop na
kalimitan ay kapupulutan ng aral. Ano ito?
a. nobela
b. epiko
c. pabula
d. elehiya
4. Ito ang maapoy na nobelang sinulat ni Dr. Jose Rizal laban sa mga Kastila.
a. Noli Me Tangere
b. Kahapon, Ngayon at Bukas
c. Doctrina Christiana
d. A Fly in a Glass of Milk
5. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy sa isang pagpapahayag ng kuru-kuro o
opinyon ng mga akda?
a. sanaysay
b. alamat
c. nobela
d. parabola
6. ______________ ang tawag sa paraan ng paghahalin sa pamamagitan ng dila
o bibig.
a. pasalindila
b. balabak
c. Kastila
d. Pasalinsulat
7. Nang matutong magsulat ang ating mga ninuno, ang panitikan ay kanilang inukit o
iginuhit sa mga ______________ ng kahoy.
a. balabak
b. Kastila

82
c. Pasalinsulat
d. Pasalintroniko
8. Ang mga ______________ ang nagdala ng imprenta sa Pilipinas.
a. pasalindila
b. balabak
c. Kastila
d. Pasalinsulat
9. Sa pamamagitan ng imprenta, napabuti ang paraan na ______________ na
paghahalin.
a. balabak
b. Kastila
c. Pasalinsulat
d. Pasalintroniko
10. ______________ ang maaaring itawag sa makabagong paraan ng pagsasalin ng
panitikan tulad ng paggamit ng tape recorder, VHS at computer.
a. balabak
b. Kastila
c. Pasalinsulat
d. Pasalintroniko
11. ______________ ang tawag sa paraan ng paghahalin sa pamamagitan ng dila o
bibig.
a. Patuluyan
b. Pasalindila
c. Pasalintroniko
d. pasalinsulat
12. Nang matutong magsulat ang ating mga ninuno, ang panitikan ay kanilang inukit o
iginuhit sa mga ______________ ng kahoy.
a. sanga
b. tangkay
c. balabak
d. ugat
13. Ang mga ______________ ang nagdala ng imprenta sa Pilipinas.
a. Amerikano

83
b. Hapon
c. Tsino
d. Kastila
14. Sa pamamagitan ng imprenta, napabuti ang paraan na ______________ na
paghahalin.
a. Pasalinsulat
b. Pasalindila
c. Pasalitroniko
d. Pasalindiwa
15. ______________ ang maaaring itawag sa makabagong paraan ng pagsasalin ng
panitikan tulad ng paggamit ng tape recorder, VHS at computer.
a. Pasalinsulat
b. Pasalindila
c. Pasalintroniko
d. Pasalindiwa
16. Ang ______________ ay anyo ng panitikan na ang salitang ginagamit ay
pangkaraniwan o pang-araw-araw at nakasulat sa pormang patalata.
a. Patanghal
b. Patuluyan
c. Patula
d. Pasalindila
17. Ang ______________ ay anyo ng panitikan na maaaring patula o patuluyan subalit
kailangang maipalabas sa tanghalan o dulaan.
a. Patanghal
b. Patuluyan
c. Patula
d. Pasalindila
1. (A) tula
2. (C) nobela
3. (C) pabula
4. (A) Noli Me Tangere
5. ( A) sanaysay

84
6. (A) pasalindila
7. ( A)balabak
8. (C) Kastila
9. ( C)Pasalinsulat
10. (D)Pasalintroniko
11. A
12. C
13. D
14. A
15. C
16. B
17. A

Reviewer in Filipino for ALS

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Reviewer in Filipino for ALS

Similar to Reviewer in Filipino for ALS (20)

More from Vicente Antofina

More from Vicente Antofina (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Reviewer in Filipino for ALS