Intro Presentation

1. “БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ҮНЭЛГЭЭНИЙ СУРГАЛТ”
2015.06.04 - 2015.06.07
“БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ ҮНЭЛГЭЭНИЙ
СУРГАЛТ”-ЫН ШААРДЛАГА, ХЭРЭГЦЭЭ
И.Бямбахүү
Улаанбаатар хот, 2015 он

2. Танилцуулга
# Тодорхойлох үзүүлэлт Загварчлал, аргын нэр
1 Хүний үйл ажиллагаанээс үүдэлтэй газрын
элэгдэл эвдрэлийн хэмжээг тогтооход ЗТС-
ийг ашиглах
LANDSAT, SPOT, MODIS зэрэг хиймэл дагуулын мэдээг
ашиглан орон зай болон цаг хугацааны хувьд гарсан
өөрчлөлтийг тогтоох
2 Ус ба хөрсний бохирдлын түвшинг тогтооход
лабораторын анализын аргууд
Устөрөгчийн илтгэгч, биохимийн хэрэгцээт хүчилтөрөгч,
ууссан хүчилтөрөгчийн хэмжээ, хүнд металлын бохирдол
гэх мэт
3 Агаарын чанар, бохирдлын тархалтыг
тодорхойлоход
AirMod, ISC3 загвар
4 Тухайн экосистемийг шүтэж амьдрах
биологийн төрөл зүйлийн амьдрах орчны
загварчлалыг ГМС-ийг ашиглан зураглах
/Potential Habitat Model/
Тэдгээрт үзүүлэх нөлөөллийг тодорхойлоход Threats,
Disturbance / Condition Index орон зайн анализын аргуудыг
хэрэглэх
5 Эдэлбэр газрын бэлчээрийн даацын
өөрчлөлтийн нөлөөллийг тогтооход
VELMA, Century экологийн загваруудыг
6 Урсацын одоогийн болон ирээдүйн
өөрчлөлтийн нөлөөллийг тооцоход
HBV, TOPLAST загваруудыг
7 Газрын доорх усны нөлөөллийг тооцоход МОDFLOW загварыг
8 Бүс нутгийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн
загваруудыг ашиглах, ус ашиглалтын улмаас
голын урсацад үзүүлэх нөлөөллийг тооцох
Sobek, RIBASIМзагваруудыг
Шинэчилсэн Аргачлал, 2014,
Төслийн үйл ажиллагаанаас үзүүлэж байгаа сөрөг нөлөөллүүдийг үнэлэхэд Байгаль
орчны нөлөөллийн нарийвчилсан үнэлгээний аргачилсан зааврын Хүснэгт 3.1-т
дараах арга зүйнүүдийг хэрэглэхээр тусгасан байна.

3. http://www.sustainability.mn/
Байгаль орчны үнэлгээний эрх бүхий 60 гаруй байгууллагаас цахим
байдлаар авсан саналд үндэслэв.

4. 1. Та/Танай байгууллага БОНБҮ-ний шинээр батлагдсан аргачлалтай
танилцсан уу?
тийм
үгүй

5. 2. Танилцсан бол ямар эх сурвалжаас:
21%
48%
24%
7%
найзаасаа авч
яамны веб хуудаснаас
сургалт, суртачилгаанаас
бусад

6. 3. Шинээр батлагдсан үнэлгээний аргачлалд таны өгөх үнэлэмж:
3%
79%
15%
0%
0%
маш сайн
сайн
дунд
хангалтгүй
бусад

7. 4. БОНБН-ний шинэ аргачлалд орсон загварчлалуудыг
хэрэглэхэд Танд/Танай байгууллагад тулгамдаж буй
асуудлууд:
11%
13%
63%
13% 0%
хүний нөөц
загваруудыг худалдаж
авах боломж муу
загваруудыг танилцуулах
сургалт хийх хэрэгтэй
Загварт ашиглах мэдээ.
өгөгдлүүдийг бэлдэх тухай
ойлголт муу байна
бусад

8. 5. Танай байгууллагад Century экосистемийн загварыг
ажиллуулах хүний нөөц байгаа эсэх:
14%
7%
74%
5%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

9. 6.Танай байгууллагад HBV урсацын загварыг ажиллуулах хүний нөөц
байгаа эсэх:
12%
10%
76%
2%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

10. 7.Танай байгууллагад Modflow загварыг ажиллуулах хүний нөөц
байгаа эсэх:
10%
7%
81%
2%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

11. 8. Танай байгууллагад AirMod, ISC3 загварыг ажиллуулах хүний нөөц
байгаа эсэх:
13%
8%
80%
3%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

12. 9. Танай байгууллагад Sobek, RiBASIM загварыг ажиллуулах хүний
нөөц байгаа эсэх:
3% 24%
68%
5%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

13. 10. Амьдрах орчны загвар, акосистемийн чухал газруудыг сонгох
(Marхan) загварыг ажиллуулах хүний нөөц байгаа эсэх:
8%
10%
83%
0%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

14. 11. Хиймэл дагуулын мэдээ боловсруулах хүний нөөц байгаа эсэх:
51%
3%
44%
3%
байгаа
байхгүй
сургалт шаардлагатай
бусад

15. 12. Гео-мэдээллийн технологи, аргачлал, системүүдийг та/танай
байгууллага үйл ажиллагаандаа хэрэглэдэг үү:
92%
5% 2.56%
тийм
үгүй
бусад

16. 13. Гео-мэдээллийн өгөгдөлд та/танай байгууллага ямар программ
хангамж хэрэглэдэг вэ:
49%
16%
12%
0%
22%
0% 0%
0%
AcrGIS
Arcview
MapINFO
Micro station
AutoCAD
QGIS
GRASS
бусад

17. 14. Мета-өгөгдлийн сан хэрэглэдэг үү:
76%
24%
тийм
үгүй

18. 15. Танд/танай байгууллага дээрх аргачлал, загварчлал,
системүүдийг хамруулсан ямар төрлийн сургалт хэрэгтэй юу:
97%
3%
тийм
үгүй

19. 16. Хэрвээ сургалт хэрэгтэй бол ямар төрлийн сургалт хэрэгтэй вэ:
57%
43%
багц сургалт (дээрх
бүх аргачлалуудын
сургалт)
Загваруудын
сэдэвчилсэн сургалт

20. 17. Нэн түрүүнд шаардлагатай байгаа загварууд болон аргачлалын
сургалтыг сонгоно уу:
26%
5%
0%
11%
21%
0%
16%
16%
5%
Century
HBV
ModFlow
Airmod
Marxan
Sobek
Хиймэл дагуулын мэдээ
боловсруулалт
ГМС-ийн орон зайн дүн
шинжилгээ
Бусад

21. 18. Сургалтыг зохион байгуулах хэлбэр:
18%
77%
5%
Ганцаарчилсан сургалт
Танхимын сургалт
бусад

22. 19. Загваруудын сургалтанд:
а) Онол+хэрэглээ хослуулан үзэх
b) Онол үзэх
c) Хэрэглээ үзэх
90%
5%
5%
Онол+хэрэглээ
хослуулан үзэх
Онол хэсэг үзэх
Шууд хэрэглээ үзэх

23. 20. Цаашид БОНБҮ-ний үйл ажиллагааг идэвжүүлэхэд таны өгөх
санал:
Дараах саналуудын БОННҮ-ний эрхлэх ААН-ээс гаргасан байна.
Үүнд:
1. Мөн олон үнэлгээний компаниудыг цөөлж цөөхөн чанартай хэдийг нь дэмжих хэрэгтэй.
2. Сургалтуудыг үе шаттайгаар зохион байгуулж байх /ялангуяа загварчлал, аргачлалын/
3. Шинэчилсэн программ хангамжийн сургалтыг ойрын хугацаанд зохион байгуулах хэрэгтэй
4. Хүний нөөцийг бэлдэх
5. Мэдээллээ хоорондоо солилцох
6. БОНБҮ-ний үйл ажиллагааг сайжруулахад ойр ойрхон сургалт семинар зохион байгуулж байвал сайн.
Компани хоорондын туршлага солилцоо
7. БОҮЭХолбоо БО-ы үнэлгээний болон загваруудын талаар системчлэгдсэн сургалтуудыг зохион байгуулах,
ялангуяа үнэлгээний мэргэжлийн байгууллагуудыг жигд чадавхижуулах шаардлагатай
8. Эрсдэлийн үнэлгээний аргачлалыг илүү тодорхой болгох
9. Шинэчилсэн программ хангамжийн сургалтыг ойрын хугацаанд зохион байгуулах, загварыг ажиллуулах
сургалт зохиох
10. Data сангийн чанарыг нэмэгдүүлэхэд төрийн байгууллагуудыг оролцоог зохион байгуулах, ялангуяа цаг
уурын мэдээ

24. ДЭЭРХ САНАЛ АСУУЛГЫГ ДҮГНЭЖ ҮЗЭХЭД
Санал асуулгын дүн Хувь Сургалт
CENTURY 26% Century
HBV 11% HBV
Хиймэл дагуулын
мэдээний боловсруулалт
16% Газар ашиглалтын
өөрчлөлт
ГМС дээр орон зайн дүн
шинжилгээ хийх
16% Нөлөөлөлд өртөх талбайг
тогтоох
AirMOD 5%
II-Р ШАТНЫ СУРГАЛТModflow 5%
Marxan 11%
Sobek 10%

25. Дээрх санал асуулгыг дүгнэж үзээд
1. CENTURY" ЭКОСИСТЕМИЙН ЗАГВАРЫГ БОНБҮ-нд
ХЭРЭГЛЭХ НЬ
2. "HBV" ГАДАРГЫН УСНЫ ЗАГВАРЫГ БОНБҮ-нд
ХЭРЭГЛЭХ НЬ
3. "НӨЛӨӨЛӨЛД ӨРТӨХ ГАЗРЫН ХЭМЖЭЭ"
ТОДОРХОЙЛОХ ОРОН ЗАЙН ЗАГВАРЫГ БОНБҮ-НД
ХЭРЭГЛЭХ НЬ
4. "ЗАЙНААС ТАНДАН СУДЛАЛЫГ АШИГЛАН ГАЗРЫН
ДОРОЙТОЛ, ӨӨРЧЛӨЛТ"-ИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ
АРГАЗҮЙГ БОНБҮ-НД ХЭРЭГЛЭХ НЬ

26. АНХААРАЛ ТАВЬСАН ТА
БҮХЭНД БАЯРЛАЛАА