1. .
ЭРҮҮЛ
ОРЧИН
АЮУЛГҮЙ
ОРЧИН
.
Чадамжийн нэгж
ET 2320-10-01-401 Эрүүл, аюулгүй орчинд
суралцах болон үнэлгээ хийх
2320-10 Монголын МБС-ын багшийн Сертификат IV

2. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
ET 2320-10-01-401
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
Нэгжийн тайлбар
Нэгжийн тайлбар Энэ нэгжид суралцагчдын эрүүл мэнд, аюулгүй байдлыг
хангахад шаардагдах чадварыг тодорхойлно.
Нэгжийн хэрэглээ
Нэгжийн хэрэглээ Энэ нэгж нь мэргэжлийн боловсрол болон сургалтын
салбар дахь хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл
мэндийн (ХАБЭА) асуудалд анхаарлыг хандуулна. Мөн
сургалт явуулж, үнэлгээ хийж буй сургагч багш,
үнэлгээчин багш нарын хариуцлагын асуудлыг
багтаана.
Урьдчилсан нөхцөл
Урьдчилсан нөхцөл Байхгүй
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 2

3. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
Элемент ба Гүйцэтгэлийн Шалгуур Үзүүлэлт
ЭЛЕМЕНТ
Элемент нь тухайн
нэгжээр олж авах
чадварын гол үр дүнг
тодорхойлно.
ГҮЙЦЭТГЭЛИЙН ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ
Гүйцэтгэлийн шалгуур нь тухайн
элементийн биелэлтийг үзүүлэхэд
шаардагдах гүйцэтгэлийг тодорхойлно. Тод
бичмэлээр бичсэн үгүүдийн талаарх
нэмэлт мэдээллийг цар хүрээний тайлбарт
тусгасан болно.
Элемент ба Гүйцэтгэлийн Шалгуур Үзүүлэлт
1. ХАБЭА-ийн
хариуцлагыг
тодорхойлох
1.1 Сурах болон үнэлгээ хийх орчны ХАБЭА-н
хандлага, зорилгыг тодорхойлох
1.2 Сурах болон үнэлгээ хийх орчин дахь оролцогч
талуудын ХАБЭА-н хуулийн хариуцлагатай
холбоотой баримт бичгийг уншиж, тайлбарлах
1.3 Байгууллагын ХАБЭА-н баримт бичгийг
тодорхойлох, хүртээмжтэй болгох
2 Сурах болон үнэлгээ
хийх орчин дахь
аюулыг илрүүлэх
2.1 Байгууллагын сургалт явуулах, үнэлгээ хийх
газарт боломжит аюулыг илрүүлэх зорилгоор
мэдээллийн эх сурвалжийг хайж судлана
2.2 Сурах болон үнэлгээ хийх орчинг ашиглахаас
өмнө аюулыг илрүүлэхийн тулд холбогдох үзлэг
хийх
2.3 Суралцагчдын ямар нэгэн онцгой ХАБЭА-н
хэрэгцээг тодорхойлно
2.4 Тусгай хэрэгцээ бүхий суралцагчидтай
холбоотойгоор үүсэж болзошгүй аюулыг
илрүүлэх
3 Сурах болон үнэлгээ
хийх орчин дахь
эрсдлийг үнэлэх
3.1 Илрүүлсэн аюулд өртөж бэртэх магадлалыг
үнэлэх
3.2 Илрүүлсэн аюулаас бий болж болзошгүй хүнд
бэртэл, өвчлөлийн эрсдлийн зэргийг үнэлэх
3.3 Аюулд авах арга хэмжээг ач холбогдлоор нь
эрэмблэх
4 Суралцагчдын эрүүл
мэнд, аюулгүй
байдлыг хангах арга
хэмжээг бий болгож,
хэрэгжүүлэх
4.1 Хяналтын шатлалын эрэмблэлтээр эрсдлийн
хяналтыг боловсруулах
4.2 Эрсдлийг хяналтын арга хэмжээний
төлөвлөгөөг тодорхойлж, үнэлж, боловсруулах
4.3 Үнэлгээчин, сургагч багш нарын хариуцлагын
хүрээнд багтдаг хяналтын арга хэмжээ болон
үүрэг даалгавруудыг биелүүлнэ
4.4 Эрсдэлийн хяналтад хамрагдахгүй байгаа арга
хэмжээнүүдийг бусад оролцогч талуудаар
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 3

4. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
хэрэгжүүлнэ
5 Суралцагчдыг зохих
ХАБЭА-н
шаардлагаар хангах
5.1 ХАБЭА-н холбогдох мэдээллээр суралцагчдыг
хангах
5.2 Ажлын байран дахь ХАБЭА-н шаардлагын
талаар суралцагчдын мэдлэгийг үнэлэх
5.3 Суралцагчдыг хувийн хамгаалах хэрэгслээр
хангах
5.4 Суралцагчид хувийн хамгаалах хэрэгслийг зөв
хэрэглэж арчлах чадвартай байх
6 Сурах болон үнэлгээ
хийх орчин орчин
дахь ХАБЭА-н
зохион байгуулалтыг
хянах
6.1 Эрсдлийг хянах арга хэмжээний биелэлтийг
хянах, аливаа үүссэн асуудлыг шийдвэрлэх
6.2 Байгаа эрсдлийн хяналтуудын үр нөлөө,
найдвартай байдлыг зохих оролцогч талуудтай
хамтран баталгаажуулах
6.3 Ноцтой аюул, ослын тайлан, ослыг судлах үйл
явцыг тогтмол хугацаанд баталгаажуулж байх
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 4

5. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
Шаардлагатай ур чадвар болон мэдлэг
ШААРДЛАГАТАЙ УР ЧАДВАР БА МЭДЛЭГ
Энэхүү чадамжийн нэгжид шаардагдах ур чадвар ба мэдлэгийг тодорхойлно:
Шаардагдах ур чадвар
 Унших, бичих чадвар:
o ХАБЭА-н мэдээллийн эх сурвалжид хандах
o ХАБЭА-н баримт бичгийг уншиж, ойлгох
o ХАБЭА-н хууль тогтоомжийн шаардлагыг тайлбарлах
o Аюул, ослын тайлан бичих
o Эрсдлийг хянах ажлын төлөвлөгөөг (шаардлагатай тохиолдолд)
боловсруулахад оролцох
 Хэл, ярианы чадвар:
o Янз бүрийн боловсролын түвшинтэй хүмүүстэй харьцах,
зөвлөлдөх
o Сонсох, дүгнэлт хийх, шийдвэр гаргах, ярих
 Техникийн чадвар:
o Компьютерийн техник, хэрэгсэл, зохих програмын хэрэглээ
o Ажлын техник хэрэгслийг ашиглах
 ХАБЭА-н холбогдох мэдээллийг олж авах, судлах чадвар
 Тохиролцон ойлголцох ур чадвар
Шаардагдах мэдлэг
 Монгол Улсын Үндсэн Хууль, ажлын байрны аюулгүй байдалд тавигдах
хууль зүйн шаардлага, холбогдох бодлого, үндэсний стандарт
 Ажил олгогч, сургалтын байгууллага, сургагч багш, үнэлгээчин,
суралцагч, менежер, удирдах ажилтны ХАБЭА-н хариуцлага
 Сургалтын байгууллага, сургагч багш болон үнэлгээчний ХАБЭА-н үүрэг
 Тухайн салбарын сургалт явуулах, үнэлгээ хийх газрын аюул, эрсдэл
 Тухайн салбарын сургалт явуулах, үнэлгээ хийх газарт хэрэглэдэг
эрсдлийг хянах нийтлэг стратеги
 ХАБЭА-н зохион байгуулалтын үндэс
 Сургалт явуулах, үнэлгээ хийж буй тухайн салбартай холбоотой ХАБЭА-
н шаардлагын талаарх мэдээллийн эх сурвалж
 Бодлого, журам, эрсдлийг хянах стратеги гэх мэт байгууллагын ХАБЭА-н
баримт бичиг
 Сурах орчинд байж болох эрсдэлд тавих хяналтын үе шат
 Аюулыг илрүүлэх, эрсдлийн энгийн үнэлгээ хийхэд шаардагдах сурах
болон үнэлгээ хийх орчны талаарх мэдлэг
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 5

6. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
Нотолгооны гарын авлага
НОТОГООНЫ ГАРЫН АВЛАГА
Нотолгооны гарын авлага нь үнэлгээ, гүйцэтгэлийн шалгуур, шаардагдах мэдлэг
ба ур чадвар, цар хүрээний тайлбартай холбоотой зааварчилгаар хангах тул
заавал уншсан байх шаардлагатай:
Үнэлгээний тойм Үнэлгээнд энэхүү нэгжийн цар хүрээ болон
нэгжийн бүх хэсгүүдийг тусгаж хамруулсан байх
шаардлагатай. Чадварыг тогтоохдоо тохирох
үнэлгээний болон баримт цуглуулах аргыг
ашиглах ёстой. Үнэлгээчин нь тухайн
суралцагчийг чадамжийн нэгжээр шаардагдах
үр дүнг биелүүлсэн, зохих гүйцэтгэлийг
үзүүлсэн гэж үзсэн зөвхөн тэр тохиолдолд
чадварын дүгнэлтийг хийнэ.
Энэ нэгжийн чадамжийг
гүйцэтгэхэд шаардлагатай
үнэлгээ болон нотолгооны
нэн чухал зүйлүүд
Чадварыг нотлохдоо:
 Сурах болон үнэлгээ хийх орчин дахь
болзошгүй аюул, эрсдлийг илрүүлэх
 Сургалтын болон орчны үнэлгээний
эрсдлийг хянах хоёр тусдаа төлөвлөгөө
боловсруулна
 Суралцагчдыг ХАБЭА-н талаарх тодорхой
мэдээллээр хангах
 Сурах болон үнэлгээ хийх орчинд
тохируулж ХАБЭА-н шалгах хуудас болон
бусад ХАБЭА-ийн тайлан бичгийг
боловсруулна
 Сурах болон үнэлгээ хийх орчинд
зөвшөөрөгдсөн арга хэмжээ, зохион
байгуулалтын арга хэмжээний
хэрэгжүүлэлтийг хянасан талаарх
холбогдох тайлан хийж гаргах
Үнэлгээний тусгай эх
сурвалж болон нөхцөл
Боломжтой үе болгонд ажлын байрны
нөхцөлтэй холбоотой баримт нотолгоог
цуглуулж байх шаардлагатай. Ажлын байр
байхгүй тохиолдолд загварчилсан ажлын
байраар хангах ёстой.
Үнэлгээний арга Практик мэдлэг, ур чадварыг үнэлэхэд
үнэлгээний олон аргыг ашиглах хэрэгтэй.
Дараах жишээнүүд нь энэхүү нэгжид тохирно.
Үүнд:
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 6

7. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
 Судалгаа болон өгөгдөлд хийсэн
судалгааны хариу
 Эрсдлийг илрүүлэх, үнэлэх, хянах,
тохируулахад ашиглах аргыг тайлбарлах
 Баримт нотолгоо, суралцагчын ажлын
гүйцэтгэлд хийсэн гуравдагч талын
тайлангийн хяналттай холбоотой шууд
асуулга
 Жүжигчилсэн дасгал хийх үеийн
гүйцэтгэлийн ажиглалт
 Танилцуулга хийх үеийн ажиглалт
 Аман эсвэл бичгэн асуулга
 ХАБЭА-н эрсдлийн талаар бусад оролцогч
талуудтай хийсэн мэдээ, мэдээллийг хянах
 ХАБЭА-н эрсдлийг эрэмблэх байдалд
дүгнэлт хийх
Үнэлгээний удирдамж
мэдээлэл
Цар хүрээний тайлбар
ЦАР ХҮРЭЭНИЙ ТАЙЛБАР
Цар хүрээний тайлбар нь тухайн нэгжээр олж авах чадварт хамаарна. Энэ нь
гүйцэтгэлд нөлөөлж болохуйц ажлын харилцан адилгүй орчин, нөхцөл байдалд
ажиллах боломжийг бий болгоно. Гүйцэтгэлийн шалгуурт тод бичмэлээр
бичигдсэн үгүүдийг доор тайлбарласан болно. Мөн сургалт, үнэлгээнд (ажлын
нөхцөл, оролцогчийн хэрэгцээ, тухайн зүйлд хандах боломж, тухайн салбарын
нөхцлөөс хамаарч) гарч болох гол үйл ажиллагааны нөхцлийг хамруулсан байж
болно.
Сургалт, үнэлгээний
байгууллага гэж:
 МБС-ийн сургууль, коллеж
 Богино хугацааны сургалтын төв
 МБС-ийн сургууль, коллеж, богино
хугацааны сургалтын төвтэй хамтран
ажиллаж буй байгууллага
ХАБЭА-н зорилго гэж:  Суралцагчид болон бусад хүмүүст суралцах
болон үнэлгээ хийх орчны аюулгүй байдлыг
хангаж өгөх
ХАБЭА-д хандах хандлага
гэж:
 Эрүүл, аюулгүй сурах болон үнэлгээ хийх
орчныг үүсгэн байгуулж бий болгохдоо:
o Зөвлөлдсөний үндсэн дээр
o Хандлага нь системчлэгдсэн байх
 ХАБЭА-н хариуцлагыг хуваалцах
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 7

8. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
 Сургагч багш, үнэлгээчин багш нар сурах
болон үнэлгээ хийх орчинтой холбоотой
ХАБЭА-ийн шаардлагуудтай танилцсан
байна
ХАБЭА-н хуулийн
хариуцлага гэж:
 ХАБЭА-н холбогдох хууль зүйн шаардлага
 Зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх хууль зүйн
шаардлага
 Тухайн аюулд тусгайлан зориулсан эсвэл
ХАБЭА-тай холбоотой хууль зүйн шаардлага
 ХАБЭА-н холбогдох тайлан, баримт бичиг
хадгалалтын хууль зүйн шаардлага
Оролцогч талууд гэж:  Менежер, удирдах ажилтан
 ХАБЭА-н ажилтан
 Ажилтнууд хариуцсан ХАБЭА-н төлөөлөгч
 ХАБЭА-н талаарх мэдлэг мэдээлэлтэй бусад
хүмүүс:
o Сургагч багш, үнэлгээчин
o Сургалтын менежер
 Сургалтын байгууллага
Байгууллагын ХАБЭА-н
баримт бичиг гэж:
 Сургалт явуулж буй эсвэл сургалт болон
үнэлгээ хийж буй байгууллагын ажлын
байранд дараах бичиг баримт байна:
o Бодлого, журам
o Ослын тайлан
o Онцгой байдлын журам
o Зааварчилгаа
o Эрсдлийн үнэлгээ
o Аюулгүй байдлын тайлан
Мэдээллийн эх сурвалж
гэж:
 ХАБЭА-н хяналтын байгууллага
 Салбарын байгууллагууд
 ХАБЭА-н мэргэжилтэн гэх мэт салбарын
болон техникийн мэргэжилтэн
 Сурах болон үнэлгээ хийх орчинтой төстэй
газарт гарсан аюул, ослын тайлан
Аюул гэж:  Хүн бэртэх, өвчлөхөд хүргэж болзошгүй эх
сурвалж буюу нөхцөл байдал
Болзошгүй аюул гэж:  Суралцагчдын хэрэгцээнээс шалтгаалж
суралцагчид болон бусад хүмүүст үүсэж
болох аюул юм.
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 8

9. ЧАДАМЖИЙН НЭГЖ
Эрүүл, аюулгүй орчинд суралцах болон үнэлгээ хийх
Мэргэжлийн зөвлөгч гэж:  ХАБЭА-н мэргэжилтэн гэх мэт техникийн
мэргэжилтэнг хэлнэ.
Хүн бэртэх магадлал гэж:  Хүн бэртэх боломж эсвэл магадлал нь
тухайн хүний аюулд өртөх хугацаа,
давтамж, хяналтын үр нөлөө, найдвартай
байдал зэрэг хүчин зүйлээс шалтгаалдаг.
Эрсдэл гэж:  Бэртэл эсвэл хор хохирлын зэрэг болон
эдгээрийн тохиолдох магадлалаар эрсдэл
тодорхойлогдоно.
Эрсдлийг үнэлэх гэж:  Энгийн тохиолдолд бодит болон урьдчилан
таамагласан байдлаар матриц бүхий
процессоор боловсруулдаг сургалтын
байгууллагын удирдлагын системд байх
эсвэл олон нийтэд түгсэн баримт бичиг юм.
Энэ нөхцөлд нарийвчилсан эсвэл эрсдлийн
цогц үнэлгээний аргыг оруулаагүй болно.
Арга хэмжээний дараалал
гэж:
 Эрсдлийн үнэлгээ, бусад хяналтанд
үндэслэсэн хяналтын арга хэмжээг
хэрэгжүүлэх дараалал юм.
Хяналтын үе шат гэж:  Эрсдлийг хянахдаа аюулыг арилгахыг
чухалчилах ба хэрэв энэ нь боломжгүй бол
эрсдлийг бууруулах дараах үе шатыг дагана:
o Аюул багатай зүйлээр орлуулах
o Эрсдэлд өртөж буй хүмүүсийг аюулаас
тусгаарлах
o Инженер, техникийн хяналт
o Захиргааны хяналт (Аюулгүй
ажиллагааны заавар, журам, сургалт)
o Хувийн хамгаалах хэрэгсэл ашиглах
ММСС, МБС төсөл, МДС дэд төсөл 9