MERİTOKRASİ KAMU YÖNETİMİNDE KAYIRMACILIKTAN LİYAKATA DAYALI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE DOĞRU

1. MERİTOKRASİ
KAMU YÖNETİMİNDE KAYIRMACILIKTAN LİYAKATA
DAYALI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE DOĞRU
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan & Serdar Yay: Kurumsal Sosyal Sermaye, Ankara, Seçkin Yayınları, 2019
Sunumu Hazırlayan : Ramazan Doğan

2. Kayırmacılık Sistemi, bir siyasi partinin kendisini
destekleyen kamu görevlerini dağıtarak, destekçilerini
haksız yere kayırması anlamına gelmektedir.

3. Kayırmacılık Sistemi, 1828 yılında
ABD Başkanı Andrew Jackson
tarafından gündeme getirilmiştir
bir tipik partizanlık örneğidir.
Normal zeka düzeyindeki her
insan kamu görevini yerine
getirebilir anlayışıyla hareket
eden Jackson, ABD memurluğa
giriş koşullarını kaldırmış ve
böylece kayırmacılık sistemi
doğmuştur.

4. ″Kollamacılık″ ve ″Kayırmacılık″ birbiri ile yakından ilişkili
kavramlardır. Kollamacılık kavramının toplumda karşılığı olan
″adamı olmak″ ifadesi kendiliğinden çift taraflı ve karşılıklılığa
dayalı bir ilişkiyi ifade etmektedir.
Kayırmacılığın ve ayrımcılığın olduğu yerde dışlanan
kişi/kişiler veya grup/gruplar ötekileştirme olmaktadır.

5. KAYIRMACILIK TÜRLERİ
Akraba
Kayırmacılık:
NEPOTİZM
Eş-Dost
Kayırmacılık:
KRONİZM
Siyasal
Kayırmacılık:
PARTİZANLIK
VE PATRONAJ
Etnik Kökene
Dayalı
Kayırmacılık
Cinsiyete
Dayalı
Kayırmacılık
Irksal Kökene
Dayalı
Kayırmacılık
Din ve
İnançlara
Dayalı
Kayırmacılık

6. Kayırmacılığın İktisadi ve Mali Sonuçları:
 Gizli İşsizlik
 Düşük İşgücü Verimliliği
Kayırmacılığın Sosyal Sonuçları:
 Sosyal Sermayenin Erozyona Uğraması
 Devlete ve Kurumlara Olan Güven Sorunu
Kayırmacılığın Siyasal Sonuçları:
 Güç ve Yetki İstismarı
 Partizanlık ve Patronaj
Kayırmacılığın Ahlaki Sonuçları:
 Siyasal Ahlakın Bozulması; Siyasal Yozlaşma
 Toplumda Ahlaki Değerlerin Yok Olması

7. ″Yüksek makamların şunun bunun aracılığı ile verilmesi
doğru değildir. En bilgilisi hangisi ise ona verilmek gerektir…
Bir cahilin, sırf eskidir diye bir bilginin önüne geçirilmesi
haksızlıktır. Bilgi ve diyaneti olunca, genç de olsa zarar
vermez. Yaşlı ile genç, bilgi ve marifette eşit olunca yaşlının
önüne geçmesi daha zordur. Amma bilgi ve marifetten
hissesiz olunca 1000 yaşında da olsa halka faydası olmaz.
Ve hakkı, yanlıştan ayıramaz.″
Koçi Bey

8. İnsan kaynakları yönetimi

9. Meritokrasi’den Uzaklaşma:
Organizasyonel Liyakatsizlik
Parkinson Yasası
Peter İlkesi
Dunning-Kruger İlkesi
Dilbert İlkesi

10. PARKİNSON YASASI
 Söz konusu ilke, özellikle bürokraside
iş hacmi ile iş yapanlar arasında
doğrudan bir ilişki olmadığını
herhangi bir işin kendisine ayrılan
zamanı doldurmaya yaradığını
personel seçimindeki
uygulamalarının yetersiz olduğu,
bürokrasinin büyümesi ile birlikte
karmaşıklık, yozlaşma, kırtasiyecilik
vb. sorunlarında giderek arttığını
ortaya koymaktadır.

11. PARKİNSON YASASI
 Parkinson Yasası genel
olarak ″İş, tamamlanması
için gereken mevcut
zamanı dolduracak
şekilde genişler″ şeklinde
tanımlanır.

12. PETER İLKESİ
 Peter İlkesine göre hiyerarşideki her
memur kişisel yetmezlik düzeyine ulaşma
eğilimindedir. Peter İlkesi, insan
kaynaklarının yönetimine önem
vermeyen kamusal organizasyonlarda
yaygın olarak görülür. Çünkü, kamusal
alanda sahiplik söz konusu olmadığından
vekiller, kendi yakınlarını, aynı siyasal
ideolojiyi paylaşan kişileri istihdam
etmenin yanı sıra bu kimseleri liyakat
ilkesini dikkate almaksızın terfi ettirme
eğiliminde olurlar.

13. DUNNİNG-KRUGER ETKİSİ
• Niteliksiz insanlar, gerçekten nitelikli bir insanın
niteliğini gördüklerinde, onu anlama
konusunda acizdirler.
• Niteliksiz insanlar, becerileri olmadığından
kendi niteliklerini abartma eğilimindedirler.
• Niteliksiz insanlar kendi eksikliklerinin farkına,
kendilerini nitelikli hale getirecek bir eğitim
gördükleri takdirde varmaya başlayabilirler.
• Niteliksiz insanlar, ne ölçüde niteliksiz olduklarını
fark edememekte ve dahası kendi niteliklerinin
olduğundan çok daha fazla sanmaktadırlar.

15. DİLBERT ETKİSİ
 Dilbert etkisi, en niteliksiz
çalışanların sistematik olarak
en az hasar verebilecekleri
yere terfi ettirildiği fikrine
dayanmaktadır.