3. Conjunctuur
• Economie NL groeit in 1e kwartaal:
– 0,4 % k-o-k en 2,4 % j-o-j
– 4de kwartaal op rij met groei
– Vooral sterke groei investeringen (7,5 % j-o-j)
– Ook de uitvoer en de consumptie groeien
– Krimp van de voorraden; om de voorraden aan te
vullen is meer productie nodig
– Economie blijft nog 1 % onder het niveau van 2008
10-6-2015 3
4. Conjunctuur
• Producentenvertrouwen op hoogste punt in 4 jaar
– Vooral positiever over de orders
– Meerderheid ziet de productie de komende maanden
groeien
– Vaker te kleine dan te grote voorraden
• Consumenten sinds maart ook positief
– Men is vooral positiever over het economisch klimaat
– Merendeel van de consumenten vindt het een gunstige
tijd voor grote aankopen
10-6-2015 4
5. Conjunctuur
• Afgelopen maanden is het conjunctuurbeeld
verder verbetert
– Stijgende productie, investeringen, consumptie en
export (dankzij lage eurokoers)
– Verder herstel arbeidsmarkt en minder faillissementen
• ECB is tevreden met beleid (lage rentes en
monetaire verruiming) en handhaaft het
– De inflatie loopt weer iets op
– Herstel van de kredietverlening
• Onrust op de obligatiemarkt leidt tot hogere rente
10-6-2015 5
9. Prognose
• Er is sprake van een krachtig economisch herstel
• Met name de woningmarkt presteert goed
– Sterke groei investeringen in nieuwe woningen
– Meer besteed aan woninginrichting
• Meer binnenlandse dynamiek
• De laatste prognoses zijn daarom positiever dan
de voorgaande
• Geopolitieke spanningen en Griekse
schuldencrisis vormen een risico
10-6-2015 9
11. Bouwconjunctuur
• Herstel binnen architectenbranche
• Stijgende bouwomzet en –productie
– Vooral bij kleine en middelgrote bouwers
– Grote aannemers profiteren minder
• Herstel orderportefeuilles b&u zwakt af:
– Woningbouw staat er het beste voor
– Verschil tussen woningbouw en utiliteitsbouw is
gegroeid
– Daling bij GWW
10-6-2015 11
12. Bouwconjunctuur
• Utiliteitsbouw dreigt verder te krimpen
• Overcapaciteit in GWW en utiliteitsbouw
• Petitie voor verlenging van lage BTW voor werk
aan bestaande woningen
• Alleen herstel binnen woningbouw in
vergunningverlening voor nieuwbouw
10-6-2015 12
20. Woningbouw
• Woningmarkt herstel zet zich voort in 2015
– 19 % meer bestaande woningverkocht
– Prijsherstel (2,4 % in eerste kwartaal t.o.v. jaar eerder)
• Woningmarkt is belangrijke pijler onder
economisch herstel
• Per 1 juli: einde aan stimulering
woningverbouwingen, lagere NHG-grens en
strengere hypotheekeisen (LTI)
10-6-2015 20
21. Woningbouw
• Aanbevelingen om HRA versneld af te bouwen en
LTV-verder te verlagen dan 100% (EC en FSC)
legt de regering naast zich neer
• Huursector worstelt met huurverhogingen,
verhuurdersheffing en scheiding
sociaal/commercieel
• Woningcorporaties bouwen nog steeds
koopwoningen
10-6-2015 21
22. Woningbouw
• Vooral de koopsector vertoont stevig herstel
dankzij bouwers voor de markt
• Huursector toont beperkt herstel
• Vergunningverlening op jaarbasis naar 47.298
nieuwbouwwoningen
• Herstel in alle regio’s en voor alle opdrachtgevers,
maar vooral in het westen en projectontwikkelaars
10-6-2015 22
24. 10-6-2015 24
Woningmarkt
bestaande woningen: woningprijzen (index 2010=100),
maandelijks vrts. jaartotaal # verkochte woningen
Bron: CBS en Kadaster, t/m april 2015
82
85
88
91
94
97
100
2010
december
2011 april 2011
augustus
2011
december
2012 april 2012
augustus
2012
december
2013 april 2013
augustus
2013
december
2014 april 2014
augustus
2014
december
2015 april
100.000
110.000
120.000
130.000
140.000
150.000
160.000
170.000
Prijsindex bestaande koopwoningen (links) Aantal verkochte woningen (rechts)
Overdrachtsbelasting
Nieuwe hypotheekregels
29. 10-6-2015 29
Bouwvergunningen woningbouw
naar type opdrachtgever
Aantal vergunde woningen eerste drie maanden
2013 2014 2015
Bouwers voor de
markt
2.467 5.049 11.462
Overheid en
woningcorporaties
2.150 1.504 2.213
Andere particuliere
opdrachtgevers
913 993 1.804
Totaal 5.530 7.546 15.479
Bron: CBS
30. 10-6-2015 30
Bouwvergunningen woningbouw
naar type opdrachtgever
Index 2012=100 Aantal vergunde woningen
2013 2014 2015
Bouwers voor de
markt
100 205 465
Overheid en
woningcorporaties
100 70 103
Andere particuliere
opdrachtgevers
100 109 198
Totaal 100 136 280
Bron: CBS
35. Utiliteitsbouw
• Ontwikkelingen utiliteitsbouw vallen tegen
– Geen herstel vergunningverlening (voor de meeste
gebouwsoorten een daling)
– Nauwelijks nog nieuwbouwvergunningen voor
openbaar bestuur
– Budgetsector onder druk
– Nieuwbouwopdrachten voor architecten op absoluut
dieptepunt in eerste kwartaal (40 % van 2010)
– Bedrijven investeren vooral in machines, automatise-
ring en vervoersmiddelen (niet in gebouwen)
10-6-2015 35
36. Utiliteitsbouw
• Toenemend ondernemersvertrouwen
• Toenemende bezettingsgraden
– Weinig koeien naar de slacht
• De nieuwbouw die wordt gepleegd is
hoogwaardig:
– Duurzaamheid
– Technische eisen
10-6-2015 36
