Begoña Altuna DBH-1

1. IPUIN BAT BESTEAREN BARRUAN
Bazen behin Lurdes izeneko ume bat, ikaragarri gustatzen zitzaizkionak bere amona Terek kontatzen
zizkion istorioak. Lurdes oso bizkorra zen, alaia eta bizia. Eta iluntze batean astebururo egiten zuen
bezala, bere amonaren etxera joan zen lotara. Amonarekin jolastu, hitz egin, eta afaldu ondoren,
amonarekin suaren ondoan jarri zen eserita. Amona bere tea hartzen eserita zegoen bere eserlekuan.
Lasai-lasai zeudela, Lurdesek amonari hauxe galdetu zion:
-Amona, irakurriko al didazu istorio bat? Baina ez edozein istorio… baizik eta benetako pertsonaia
baten bizitzan oinarritzen den istorioa.
Amonak adeitasunez erantzun zion:
-Noski baietz, baina ez dakit seguru zuri zein istorio kontatu, maitea…
Bat batean amonak istorio bat gogoratu zuen eta prest jarri zen Lurdes bilobari kontatzeko:
-Lurdes, etorri hona! Badut zuri kontatzeko istorio polit bat. Nik uste gustatuko zaizula-esan zion goxo
-Kontatu, kontatu!- esan zion Lurdesek amonari
Ahotsa berotu, eta amona bere istorioa kontatzen hasi zen…:
***
Bazen behin, Teresa izeneko ume bat, 1944. urtean, Altzon jaio zena Teresa neska argia, bizia, eta
abenturazalea zen. 13 urte zituela bere gurasoei esan zien historialaria izan nahi zuela eta horrekin
batera, baita arkeologoa ere. Bere gurasoak harrituta gelditu ziren, garai haietan ez baitzen oso
ohikoa emakume bat aldi berean arkeologoa etahistorialaria izatea. 25 urte bete zituenean,
historialaria eta arkeologoa izateko titulua jaso zuen. Unibertsitatean titulua jaso zuenean hauxe
esan zion Teresari hango arduradunak:
-Teresa andereñoa; orain atera dituzun tituluen baliabideekin aspaldi bizi izan zen pertsona bat ikertu
beharko duzu. Baina ez edozein pertsona; pertsona berezi bat mundu mailan harrigarria izan zena
aukeratu beharko duzu.
Teresak hasieratik zekien zein pertsona nahi zuen ikertu. Berak ikertu nahi zuen pertsona hura
“Altzoko Erraldoia” deitzen zen, Miguel Joakin Elizegi. Teresak inork baino hobeto zekien bere
bizitzako historia, bere familiaren etxea, Altzoko Erraldoiaren jaiotxearen alboan zegoelako, Altzon
bertan.
Teresa dokumentu zaharrak, aldizkariak eta zenbat gauza ikertzen hasi zen. Aldizkari batean aurkitu
zuen Migel Joakin Erresuma Batura joan zela, Londresera zehazki. Hara bidaiatzeko modua lortu eta
Teresa Altzoko Erraldoiaren pausoak jarraitzen hasi zen. Londresen, berari buruzko informazioa

2. bilatzen hasi zen: hango jendeari galdetzen, aldizkariak ikusten,eta albiste eta dokumentu zaharrak
irakurtzen. Aurkitu zuen gauza bakarra, ordea hauxe izan zen: garai hartako erreginak zerga bikoitza
ordaintzea behartu zuela, tamainaz besteak baino handiagoa izateagatik. Aurkikuntza hori egin eta
gero hainbat lekutan barrena ibili zen Teresa Altzoko Erraldoiaren pausoak jarraitzen.
Baina egun batean aldizkari bat aurkitu zuen ”Altzoko Erraldoiaren hezurrak lapurtu dituzte” izenburua
jartzen zuena. Irakurri zuenean dezepzio handia hartu zuen Teresak, baina okerrena zen Ingalaterran
zegoen leku hartan ez zituztela emakumeak errespetatzen:
***
-Baina amona, zergaitik ez zituzten emakumeak errespetatzen? -galdetu zion Lurdesek, amonaren
jarduna moztuz.
-Lurdes, galdetzen duzuna, ez nuke jakingo zuri ondo azaltzen. Jarraituko al dut istorioarekin?
-Bai, segi, mesedez -erantzun zion bilobak irrikaz
***
Emakumea zelako batez ere, Teresari ez zioten utzi herrialdetik ateratzen ezta bere ikerketarekin
jarraitzen ere. Teresa oso haserre zegoen; trumoiak zeudela ematen zuen bere buruan eta bere
bihotza urperatuta zegoela. Egunak pasa ahala zoritxarrez, Teresak ez zuen ezer berririk lortu. Egun
batean kaletik zihoala, burumakur eta kopeta ilun zuelarik, bat batean burutazio bat etorri zitzaion.
Kale erdian marmarka hasi zen:
-Eta ez bazituzten Altzoko Erraldoiaren hezurrak lapurtu? Eta oraindik lurperatuta baleude Altzoko
hilerrian bertan?
Teresa herrialadetik ateratzeko eta etxera itzultzeko modua bilatzen hasi zen. Hainbat egun pasa eta
gero, Ingalaterratik ateratzeko modua aurkitu eta Euskal Herrira itzultzeko bidaian abiatu zen. Egun
batzuk pasa eta gero, Euskal Herrira itzili zen Teresa. Bere gurasoak agurtu eta bere aurkikuntzak
kontatu zizkien, baina arazo bat zuen Altzoko hilerrian hezurrak bilatzeko lehenengo udaletxeari
baimena eskatu beharra zion.
Astelehen goiz batean, Teresa bere arroparik ederrenak jantzita abiatu zen udaletxera. Han
alkatearekin elkartu eta bere ideia zein zen esan zion, baina espero zen bezala, alkateak ezezkoa
esan zion. Txorakeria bat zela esan zion eta han lurperatutako arbasoen familiei ez zitzaiela ondo
irudituko gorpuen hezurrak handik ateratzea bota zion.
-Teresa andereñoa ezin dizut utzi hori egiten han dauden gorpuen familiei ez zitzaien ondo irudituko
eta badakizu hainbeste!

3. -Baina ez dut ezer egingo! Bakarrik Migel Joakin Elizegiren hezurrak bilatu nahi ditut!
- Esan dut ezetz, eta kitto! - esan zion alkateak egoskor
Teresa kopetilun etxera itzuli zen, baina ez zen geldituko eskuak gurutzatuta, ez! Gau hartan bere
arkeologiako materialak prestatu, eta Altzoko hilerrira joan zen. Hara iristean Teresak bere gauzak
atera zituen motxilatik. Pixkanaka Altzoko Eraldoiaren hilerriaren azpian begiratzen hasi zen, baina
ala ere ez zuen ezer aurkitu. Teresa etsitzera zihoanean hauxe pentsatu zuen;”Eta lurperatutako
hezurrak hilobitik atera eta beste toki batean lurperatu izan balituzte hurrengoarentzat?”
Izan zuen ideia martxan jarri eta lurra ateratzen hasi zen; orduan pentsatu zuen Altzoko Erraldoia hil
zeneko lur zatia miatzen hastea. Milaka hezur atera ondoren, hezur handi-handi bat aurkitu zuen eta
Teresak bere ikasketei esker jakin zuen femur bat zela,baina ez hori bakarrik: beste femur batekin
konparatu zuen bien tamainaren aldearatzeko eta hortxe aurkitu zuen eskuetan hezur lodi ,handi eta
horixka bat! Ez zeuzkan berak uste zituen hainbeste zulo ez,eta gainera oso garbi zegoen!
Teresak hezurra segituan eraman zuen udaletxera,egunsentia baitzen. Alkatea hantxe zegoen bere
bulegoan; Teresa korrika batean sartu zen alkatearen bulegora eta mahai gainean utzi zion hezurra.
Alkatea aho zabalik geratu zen, hitzik gabe. Goiz hartan jada herri guztiak Teresari eskerrak eman
zizkion bere herriko pertsonai handi bat izan zenaren hezurrak aurkitzeagatik eta lapurtu ez zituztela
ziurtatzeagatik.
***
Lurdes aho zabalik gelditua zen amonari entzuten:
-Hori izan da guztia nire polit hori, orain goazen ohera Lurdes -esan zion amonak gozo.
Lurdes goxo goxo jarri zen ohean, eta segituan hartu zuen lo. Amona leihora begira jarri eta hantxe
esan zuen:
-Zein sekretu ezkutatzen dizkidazu Mikel Joakin Elizegi, nire Altzoko Erraldoia?
Begoña Altuna, DBH1. maila