Corporate finance

1. Олон улсын Улаанбаатарын их сургууль
Бизнес менежментийн тэнхим
Лекц 9
Үнэт цаасны үнэлгээ
•Õèчýýëèéí èíäåêñ: BA 304
•Хичээлийн êðåäèò: 3

2. Ñýäâèéí àãóóëãà
1. ¯íýò öààñíû òóõàé
2. ¯íýëãýýíèé òóõàé åðºíõèé îéëãîëò
3. Áîíäûí ¿íýëãýýã òîîöîõ íü
4. Îíöãîé ýðõò õóâüöààíû ¿íýëãýýã òîîöîõ
íü
5. Ýíãèéí õóâüöààíû ¿íýëãýýã òîîöîõ íü

3. ¯íýò öààñ ãýäýã íü
Õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð
àðèëæààëàãääàã ñàíõ¿¿ãèéí òàâààð þì.
Ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà áîëîõ ¿íýò
öààñíû õîðîîãîîð áàòëàãäàæ íèéòýä
àðèëæààëàõûã çºâøººðñºí õºðºíãèéí
ºìчëºë áóþó çýýëëýãèéã ãýðчèëñýí
áàðèìò áèчèã þì.

4. ¯íýò öààñ ãýäýã íü
 Çàñãèéí ãàçàð áîëîí ýðõ á¿õèé ýòãýýäýýñ ãàðãàñàí
ºðèéí áèчèã /áîíä/, êîìïàíèé á¿õ òºðëèéí
õóâüöàà, êîìïàíèé ãàðãàñàí, ýñâýë ãàðãàõààð
ñàíàë áîëãîæ áóé õóâüöààã õóäàëäàõ, õóäàëäàí
àâàõ ýðõèéí îïöèîí, õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàíãèéí
õóâüöàà, ò¿¿íчëýí ¿íýò öààñíû õîðîîíîîñ ¿íýò
öààñ ãýæ òîäîðõîéëñîí áàðèìò áèчèã þì.
 ªìчèéí ýðõèéã èëýðõèéëæ, ºðèéí áàòàëãàà
áîëäîã, îðëîãî õ¿ðòýõ ýðõèéã áàòàëãààæóóëäàã,
õºðºí㺠òºâëºð¿¿ëýõ áîëîìæ îëãîäîã õºðºíãèéí
çàõ çýýëä îðîëöîãчäûí õîîðîíäîõ õàðèëöààã
èëýðõèéëäýã ñàíõ¿¿ãèéí õýðýãñýë þì.

5. ¯íýëãýýíèé òóõàé åðºíõèé îéëãîëò
 ¯íýëãýý áîë ºãººæ ýðñäýëèéí õàìààðëààñ õºðºíãèéí
¿íý öýíèéã òîîöîæ ãàðãàõ ¿éë ÿâö þì. ¯íýò öààñíû
¿íýëãýýã õºðºí㺠îðóóëàãч, ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæåð¿¿ä
òóõàéí ¿íýò öààñàíä õºðºí㺠îðóóëàõ ýñýõýý
øèéäýõýä èõýâчëýí àøèãëàäàã.
 Êîìïàíèé ãàðãàñàí ¿íýò öààñ íü õºðºíãº
îðóóëàãчèéí ñîíèðõëûã òàòàæ чàäàõ ýñýõèéã ¿íýò
öààñíû ¿íýëãýýã õèéñíýýð òîäîðõîéëæ áîëíî. ¯íýò
öààñûã ¿íýëýõ ¿çýë áàðèìòëàëûã ìýäýõã¿éãýýð
ñàíõ¿¿ãèéí ¿íäýñëýëòýé øèéäâýð ãàðãàõ áîëîìæã¿é
þì. ¯íýò öààñíû ¿íýëãýý íü
äýýð ñóóðèëñàí áàéäàã.

6. ¯íýëãýýíèé òóõàé åðºíõèé îéëãîëò
 ¯íýëãýý õèéõèéí òóëä:
èðýýä¿éä òóõàéí àêòèâàààñ îðæ èðýõ ìºíãºí
óðñãàë
òýäãýýðèéí îðæ èðýõ öàã õóãàöàà
øààðäëàãàòàé ºãººæèéã òîäîðõîéëíî
 ̺íãºí óðñãàë: àëèâàà àêòèâûí ¿íý öýíý íü ò¿¿íýýñ
èðýýä¿éä îðæ èðýõ ìºíãºí óðñãàëààñ ìàø èõ
õàìààðàëòàé. Èðýýä¿éí ìºíãºí óðñãàë íü òîãòìîë,
ýñâýë õîëèìîã áàéäàëòàé, ãàíö óäààãèéí ãýõ ìýòýýð
ÿíç á¿ð áàéæ áîëíî.

7. ¯íýëãýýíèé òóõàé åðºíõèé îéëãîëò
 ¯íýëãýý õèéõèéí òóëä:
Öàã õóãàöàà: Õî¸ðäàõü ¿å øàòàíä èðýýä¿éí
ìºíãºí óðñãàëóóäûí îðæ èðýõ öàã õóãàöààã
íàðèéí òîãòîîõ õýðýãòýé áîëäîã.
Øààðäëàãàòàé ºãººæèéí õóâü: Ýðñäýë áîë
õ¿ëýýãäýæ áóé òààìàãëàñàí ¿ð ä¿í áà áîäèò
áàéäàë õî¸ðûí çºð¿¿òýé áàéõ áîëîìæèéã
èëýðõèéëäýã. Èðýýä¿éí ìºíãºí óðñãàëòàé
õîëáîîòîé ýðñäýë íü ¿íý öýíýä øóóä
íºëººëíº. Ýðñäýë ºíäºð áàéõûí õýðýýð ¿íý
öýíý áàãà áàéõ õàíäëàãàòàé.

8. ¯íýëãýýíèé åðºíõèé çàãâàð:
 - ¿íýò öààñíû ¿íý
 - õóãàöààíû t àãøèíä òóõàéí ¿íýò öààñíààñ îðæ
èðýõ ìºíãºí óðñãàë /òºãðºãººð/
 - òóõàéí ¿íýò öààñíààñ îëîõ îðëîãûí íîðì áóþó
øààðäëàãàòàé ºãººæ /%-èàð/
 - ¿íýò öààñíû õýðýãæèõ /ýðãýí òºëºãäºõ/ õóãàöàà
 - õóãàöààíû òîäîðõîé ¿åчëýë
  

n
t
t
t
k
CF
V
1 1
V
tCF
k
n
t

9. Áîíä, ò¿¿íèé ¿íýëãýý
 ¯íýò öààñûã ¿íäñýí 2 чèãëýëýýð ¿íýëäýã.
¯íýýð íü
ªãººæ áóþó îðëîãûíõ íü íîðìîîð ¿íýëíý.
 Áîíä ãýäýã íü íýðëýñýí ¿íý áà áîíäûí àìüäðàëûí
õóãàöààíä òîäîðõîé õ¿¿ãèéí òºëáºð òºëºõ óðò
õóãàöààò ºðèéí áèчèã þì. Áîíäûí õ¿¿ áóþó êóïîíûã
èõýâчëýí õàãàñ æèëä íýã óäàà îëãîäîã áºãººä áîíä
èõýâчëýí 30 õ¿ðòýë æèëèéí õóãàöààòàé áàéäàã.
Áîíäûí ¿íýëãýýã õèéõäýý äàðààõ ìýäýýëëèéã
àøèãëàäàã.
 Áîíäûí íýðëýñýí ¿íý /Ì/ - Ýíý íü áîíäûí í¿¿ðýí òàëä
áèчñýí ìºíãºíèé ¿íèéí ä¿í þì. Áîíäûã èõýâчëýí
1000, 10000, 100000 òºãðºãèéí íýðëýñýí ¿íýòýéãýýð
ãàðãàäàã.

10. Áîíä, ò¿¿íèé ¿íýëãýý
 Áîíäûí ¿íýëãýýã õèéõäýý äàðààõ ìýäýýëëèéã
àøèãëàäàã.
 Áîíäûí íýðëýñýí õ¿¿ áóþó êóïîí /I/ - Áîíäûí
íýðëýñýí õ¿¿ íü ò¿¿íèé íýðëýñýí ¿íýýñ òîäîðõîé
õóâèàð òîîöîãääîã áºãººä ¿å á¿ðò òîãòìîë
õýìæýýòýé áàéäàã. Êóïîí íü ººðºº íýðëýñýí
õ¿¿ãèéí õýìæýýã áèчñýí òàñàëáàð þì. Áîíäûí
íýðëýñýí õ¿¿ã èõýâчëýí õàãàñ æèëä íýã óäàà òîîöîæ
îëãîäîã.
 Áîíäûí ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà /n/ - Ýíý íü áîíäûí
¿íäñýí òºëáºð ýðãýæ òºëºãäºõ îí ñàð ºäºð þì. .

11. Áîíä, ò¿¿íèé ¿íýëãýý
 Áîíäûí áîäèò õ¿¿ áóþó îðëîãûí íîðì /r/ - Áîíäîä
õºðºí㺠îðóóëàã÷äûí ç¿ãýýñ áîíä ãàðãàã÷ààñ
òºëºõèéã øààðäàæ áóé ºãººæ áóþó õ¿¿ãèéí õóâü
õýìæýý þì.
 Áîíäûã ¿íýýð íü ¿íýëýõ:
 coupon payment. Ýíý íü áîíä ãàðãàæ áàéãàà
êîìïàíèéí æèë áîëãîí òîãòìîë õýìæýýãýýð òºëºõ
õ¿¿ãèéí íèéò ä¿í áîëäîã.
nknko PVIFMPVIFAIB ,, ** 
CP
ParValueCRCP *

12. Áîíäûí õ¿ëýýãäýæ áóé ºãººæèéã
òîäîðõîéëîõ.
 Maturity – áîíäûí ãýðýý áàéãóóëñàí õóãàöàà
 Yield to maturity - áîíäûí èðýýä¿éí íýðëýñýí ¿íý áà
êóïîíû òºëáºðèéí îäîîãèéí ¿íý öýíèéã áîíäûí
îäîîãèéí çàõ çýýëèéí ¿íý öýíýòýé òýíöýòãýõ çàõ çýýëèéí
äèñêàóíò õ¿¿ã õýëíý.
 Æèøýý. “Ñ” êîìïàíè 5 æèëèéí õóãàöààòàé 1000¥-èéí
íýðëýñýí ¿íýòýé áîíä ãàðãàñàí. Ýíý òîõèîëäîëä áîíäûí
õ¿ëýýãäýæ áóé ºãººæèéã òîäîðõîéë. Áîíäûí çàõ çýýëèéí
¿íý 927.90¥.
5,5, *1000*1009.927 ytmytm PVIFPVIFA 
9.92761.862*1000*1009.927%14 5%,145%,14  PVIFPVIFAYTM
9.92787.927*1000*1009.927%12 5%,125%,12  PVIFPVIFAYTM

13. Îíöãîé ýðõò õóâüöààíû ¿íýëãýý
 Îíöãîé ýðõò õóâüöàà íü õºðºí㺠îðóóëàã÷äàä
áàéíãà òîãòìîë äèâèäåíò òºëäºã ¿íýò öààñûã õýëíý.
 Îíöãîé ýðõò õóâüöààíû ¿íý =
p
p
K
Div

14. Ýíãèéí õóâüöààíû ¿íýëãýý
 Õºðºí㺠îðóóëàãчäàä òîãòìîë ºñºëòòýé
íîîãäîë àøèã òºëäºã. ªºðººð õýëáýë ýíãèéí
õóâüöààíû íîîãäîë àøèã òîäîðõîé õ¿¿ãýýð
ºñäºã. Áóñàä òºðëèéí ¿íýò öààñíóóäàà áîäâîë
¿íýëãýýã õèéõýä íýëýýä òºâºãòýé. Óчèð íü ýíý
òºðëèéí ¿íýò öààñíààñ èðýýä¿éä áèé áîëîõ
ìºíãºí óðñãàë íü òºäèéëºí òîäîðõîé áóñ
áàéäàãò îðøèíî.
 Êîìïàíèéí õ¿чèí чàäàë, àøèãò àæèëëàãàà,
íîîãäîë àøãèéí áîäëîãî çýðãýýñ øàëòãààëààä
ýíãèéí õóâüöààíû ¿íýëãýýã õèéäýã õýä õýäýí
çàãâàð áàéäàã.

15. Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëýõ
“ 0 “ ºñºëòòýé çàãâàð
 Íîîãäîë àøãèéí õýìæýý íü ººðчëºãääºãã¿é
ººðººð õýëáýë îíöãîé ýðõò õóâüöààòàé àäèëààð
æèë á¿ð èæèë õýìæýýòýé íîîãäîë àøèã
õóâààðèëäàã ýíãèéí õóâüöààíû õóâüä ýíýõ¿¿
çàãâàðûã àøèãëàíà. Ýíä 1 ç¿éëèéã àíõààðàõ
õýðýãòýé. Ýíý íü õîðîãäóóëàõ õóâü õýìæýý áóþó
ºíººäðèéí ¿íý ð¿¿ øèëæ¿¿ëýõ õóâü íü ýíãèéí
õóâüöààíààñ õºðºí㺠îðóóëàãчäûí øààðäàõ
ºãººæèéí õóâü õýìæýýòýé òýíö¿¿ áàéäàã.
S
S
So
K
Div
C 

16. Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëäýã ¿íýëãýýíèé
òîãòìîë ºñºëòòýé çàãâàð
 Çàðèì êîìïàíèóä íîîãäîë àøãàà æèë á¿ð
òîäîðõîé õýìæýýãýýð ºñãºõ áîäëîãî áàðèìòàëäàã.
Èéì êîìïàíèéí ãàðãàñàí ýíãèéí õóâüöààã
òîãòìîë ºñºëòòýé çàãâàðààð ¿íýëäýã. Õàìãèéí ãîë
ñàíàà íü íîîãäîë àøãèéí æèëèéí ºñºëòèéã
òîãòìîë ãýæ àâч ¿çäýãò îðøèíî.
 ¯¿íèéã ãýæ íýðëýäýã.
gKs
DIV
gKs
gDIVo
Cso





1)1(*

17. Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëýõ ¿íýëãýýíèé õóâüñàõ
ºñºëòòýé çàãâàð.
 Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëýõ ¿íýëãýýíèé äýýð ¿çñýí 2
çàãâàðûãàà áîäâîë ýíý íü íýëýýä òºâºãòýé, îëîí
¿å øàòòàé çàãâàð þì. Ýíý íü óã õóâüöààíààñ
áèé áîëîõ ìºíãºí óðñãàë íü òîãòìîë áèø, ººð
ººð áàéäàãòàé õîëáîîòîé. Ýíýõ¿¿ õóâüöààíû
¿íýëãýýã äàðààõ 4 àëõàìòàéãààð õèéíý.
 Àëõàì 1. Íîîãäîë àøãèéí ýõíèé ºñºëòèéí ¿å
äýõ õýìæýýã òîäîðõîéëíî.
ng
t
FVIFDIVogDIVoDIVt ,*)11(* 

18. Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëýõ ¿íýëãýýíèé
õóâüñàõ ºñºëòòýé çàãâàð.
 Àëõàì 2. Ýõíèé ºñºëòèéí ¿å äýõ íîîãäîë
àøãóóäûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéã òîäîðõîéëæ
òýäãýýðèéí íèéëáýðèéã îëíî.
 Àëõàì 3. 2 äàõü ºñºëòèéí ¿åèéí íîîãäîë
àøãóóäûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéã îëæ òýäãýýðèéí
íèéëáýðèéã îëíî.
 




 n
t
tKs
n
t
t
n
t
t
t
PVIFDIVt
Ks
DIVt
Ks
gDIVo
1
,
11
*(
)1()1(
)11(*
PnPVIF
gKs
gDIVn
Ks
nKsn
*
2
)21(*
*
)1(
1
,




19. Ýíãèéí õóâüöààã ¿íýëýõ ¿íýëãýýíèé õóâüñàõ
ºñºëòòýé çàãâàð.
 Àëõàì 4. 2 äàõü áîëîí 3 äàõü àëõàìóóääàà
òîîöîîëñîí ìºíãºí óðñãàëóóäûí ºíººãèéí ¿íý
öýí¿¿äýý íýìæ ýíãèéí õóâüöààíû ºíººãèéí ¿íý
öýíý áóþó ýöñèéí ¿íýëãýýã õèéíý.
2
)21(*
*
)1(
1
)1(
)11(*
1 gKs
gDIVn
KsKs
gDIVo
Cso n
n
t
t
t






 

20. Àøèãëàñàí ìàòåðèàë
 Ë. Æàðãàë, Æ. Áàò-ªëçèé “Ñàíõ¿¿ãèéí
ìåíåæìåíò” ãóðàâäóãààð õýâëýë, ÓÁ õîò 2008 îí
 Ð. Áàÿíñàí “Áèçíåñèéí ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2003 îí
 Á. Á¿æèíëõàì “Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãà” ÓÁ õîò
2015 îí
 Ö. Àþóðçàíà “Êîìïàíèé ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2009 îí
 Stephen A.Ross, Randolph W.Westerfield, Jeffrey
F.Jaffe “ Corporate finance” 1996 In the United
States of America