Corporate finance

1. Олон улсын Улаанбаатарын их сургууль
Бизнес менежментийн тэнхим
Лекц 12-13
Хөрөнгө оруулалтын төслийн
үнэлгээ
•Õèчýýëèéí èíäåêñ: BA 304
•Хичээлийн êðåäèò: 3

2. Ñýäâèéí àãóóëãà
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí àíãèëàë áà
îíöëîã
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ ¿å øàò
áà ìºíãºí óðñãàëóóä
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ àðãóóä,
òýäãýýðèéí îëîëòòîé áà äóòàãäàëòàé òàëóóä

3. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí
àíãèëàë áà îíöëîã
 Êîìïàíèé äýâø¿¿ëñýí çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä
õºðºí㺠îðóóëàëòûí òàëààð øèéäâýð ãàðãàõ áîëäîã.
Ýíý øèéäâýð íü õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºëòèéí
äàãóó õýðýãæèæ áàéäàã.
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òàëààð øèéäâýð ãàðãàõäàà
õºðºí㺺 áàéðøóóëàõ òºñë¿¿äèéã øèíæèëæ, ¿íýëæ,
òýíäýýñýý ñîíãîëò õèéõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. ¯¿íä:
1) Òºñëèéí èðýýä¿éí ìºíãºí óðñãàëûã òîäîðõîéëæ,
¿íýëãýý ºãºõ
2) Êàïèòàëûí íèéò ºðòãèéã òîäîðõîéëîõ
3) Ñîíãîëò õèéæ øèéäâýð ãàðãàõ

4. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí
àíãèëàë áà îíöëîã
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºëòèéã êàïèòàë
òºñºâëºëò ãýäãýýð îéëãîæ áîëíî. Óчèð íü
õºðºí㺠îðóóëàëòòàé õîëáîãäîí èðýýä¿éä áèé
áîëîõ ìºíãºí óðñãàëûã òºëºâëºõ ¿éë
àæèëëàãààã êàïèòàë òºñºâëºëò ãýæ ¿çäýã.
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òàëààð ¿íäñýí 2 òºðëèéí
øèéäâýð ãàðãàæ áîëíî. ¯¿íä:
1) Ñîíãîëò õèéõ øèéäâýð
2) Ñîëèõ áóþó øèíýчëýõ øèéäâýð

5. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ ¿å øàò
áà ìºíãºí óðñãàëóóä
I. Òºñëèéí çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ
II. Òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ
III. Òºñëèéã øèíæëýõ
IV. Òºñëèéí òàëààð øèéäâýð ãàðãàõ
V. Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ
VI. Òºñëèéã õÿíàõ
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëýõýä 2 òºðëèéí ìºíãºí óðñãàë áèé
áîëäîã. ¯¿íä ãàðàõ áà îðîõ ìºíãºí óðñãàë
îðíî.

6. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ ¿å
øàò áà ìºíãºí óðñãàëóóä
 Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä òîäîðõîé
õýìæýýíèé ìºíãèéã çàðöóóëàõ øààðäëàãàòàé
áîëäîã áà ¿¿íèéã òºñëèéí ãàðàõ ìºíãºí óðñãàë
ãýíý.
 Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð òîäîðõîé õýìæýýíèé
îðëîãî îëîõ áà ¿¿íèéã òºñëèéí îðîõ ìºíãºí
óðñãàë ãýíý.
 Òºñëèéí ìºíãºí óðñãàëûã:
 Õýâèéí áà õýâèéí áóñ
 Íýã óäààãèéí áîëîí îëîí óäààãèéí
 Æèãä áîëîí æèãä áóñ
 ¯å òóòìûí ýõýíä áîëîí ýöýñò õèéãäýõ ãýæ àíãèëæ
áîëíî.

7.  Õýâèéí ìºíãºí óðñãàë – òºñëèéí õóãàöààíû ýõýíä
àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëò õèéãäýýä òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöààíóóäàä òîäîðõîé õýìæýýíèé
îðîõ ìºíãºí óðñãàëóóä áèé áîëîõ ìºíãºí óðñãàëûí
õýëáýð þì.
 Õýâèéí áóñ ìºíãºí óðñãàë – òºñëèéí õóãàöààíû ýõýíä
òºäèéã¿é òºñºë õýðýãæèõ ÿâöàä ч òîäîðõîé
õýìæýýíèé ãàðàõ ìºíãºí óðñãàë áèé áîëîõ ìºíãºí
óðñãàëûí õýëáýð þì.

8. Òîîöîãäîõ ìºíãºí óðñãàëóóä
 Àëèâàà õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí ìºíãºí óðñãàë
íü
I. Àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëò
II. ¯éë àæèëëàãààíû îðîõ ìºíãºí óðñãàëóóä
III. Ýöñèéí ìºíãºí óðñãàë /¿éë àæèëëàãààíû áóñ ìºíãºí
óðñãàë/
Àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëò – òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä òºñëèéí õóãàöààíû ýõýíä
çàðöóóëæ áóé ìºíãºíèé õýìæýý þì. ¯¿íä
õºðºíãèéã õóäàëäàæ àâñàí ¿íý, òýýâýðëýõ áîëîí
óãñàðч ñóóðèëóóëàõàä ãàðñàí çàðäàë çýðãèéã àâч
¿çýõ ¸ñòîé.

9. ¯éë àæèëëàãààíû îðîõ
ìºíãºí óðñãàë
 Àëèâàà êàïèòàë çàðäëûí õ¿ëýýãäýæ áóé àøèã
îðëîãî íü ¿éë àæèëëàãààíû îðîõ ìºíãºí
óðñãàëààð õýìæèãäýíý.
1. Òàòâàðûí äàðààõ áàéäëààð òîîöîãäîæ áàéõ
¸ñòîé.
2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí “àøèã” ãýñýí
îéëãîëòîîñ ÿëãààòàé àâч ¿çýõ ¸ñòîé. Îðîõ
ìºíãºí óðñãàë íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí
“àøèã”-òàé òýíö¿¿ áàéõ àëáàã¿é. Îðîõ ìºíãºí
óðñãàëûã òîîöîõäîî òàòâàðûí äàðààõ öýâýð
àøèã äýýð ýëýãäýë ãýõ ìýò ìºíãºí áóñ
çàðäëóóäûã íýìíý.

10. ¯éë àæèëëàãààíû îðîõ ìºíãºí óðñãàë
• Íèéò îðëîãî
• Õàñàõ íü: Çàðäàë (ýëýãäýë îðîîã¿é)
• Ýëýãäýë áà ÒªÀ
• Õàñàõ íü: Ýëýãäýë
• ÒªÀ
• Õàñàõ íü: Òàòâàð
• ÒÄÖÀ
• Íýìýõ íü: Ýëýãäýë
• ¯éë àæèëëàãààíû îðîõ ìºíãºí óðñãàë
• Õýðýâ õóóчèí õºðºíãèéã øèíýýð îðëóóëæ
áàéãàà áîë ìºíãºí óðñãàëûã õóóчèí áà øèíý
õºðºíãèéí ìºíãºí óðñãàëóóäûí çºð¿¿ãýýð
òîîöîõ ¸ñòîé.

11. ÝÖÑÈÉÍ ÌªÍÃªÍ ÓÐÑÃÀË
• Òºñëèéí õóãàöààíû ýöýñò îðæ èðýõ ¿éë
àæèëëàãààíû áóñ ìºíãºí óðñãàëûã ýöñèéí ìºíãºí
óðñãàëä òîîöíî. Ýíý íü òºñëèéí õóãàöààíû ýöýñò
õºðºíãèéã çàðæ áîðëóóëàõ îðëîãîîð
òîäîðõîéëîãäîíî.
• Øèíý õºðºíãèéí áîðëóóëàëòûí îðëîãî
• (Õàñàõ íü) Õóóчèí õºðºíãèéí áîðëóóëàëòûí îðëîãî
• +- Øèíý õºðºíãèéí áîðëóóëàëòûí òàòâàð
• +- Õóóчèí õºðºíãèéí áîðëóóëàëòûí òàòâàð
• + ÀÖÊ – ûí ººðчëºëò
• Ýöñèéí ìºíãºí óðñãàë

12. ÝÖÑÈÉÍ ÌªÍÃªÍ ÓÐÑÃÀË
 Ýöñèéí ìºíãºí óðñãàëä õºðºíãèéí áîðëóóëàëòûí
òàòâàð çàéëøã¿é òîîöîãäîíî. Õýðýâ äàíñíû ¿íýýñ
ºíäºð ¿íýýð õºðºíãèéã áîðëóóëáàë ýíý îðëîãîä
íîãäîõ òàòâàð íü: øèíý õºðºíãèéíõ íü ãàðàõ óðñãàë
áîëæ õóóчèí õºðºíãèéíõ íü îðîõ óðñãàë áîëæ
òîîöîãäîõ áà äàíñíû ¿íýýñ áàãà ¿íýýð áîðëóóëáàë
òàòâàð íü øèíý õºðºíãºíä îðîõ óðñãàë, õóóчèí
õºðºíãºíä ãàðàõ óðñãàë áîëæ òîîöîãäîíî.
 Òºñëèéí õóãàöàà äóóñàõàä ÀÖÊ-ûí õýìæýýíä ìºí
ººðчëºëò ãàðàõ áà ¿¿íèéã ýöñèéí ìºíãºí óðñãàëä
îðóóëæ òîîöíî. Èõýíõ òîõèîëäîëä áóóðàëò ãàðäàã.

13. Êàïèòàëûí òºñºâ çîõèîõ
àðãàчëàëóóä
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí øèíæèëãýýíèé
àðãóóä íü áîëîìæèò õºðºí㺠îðóóëàëòûí
òºñë¿¿äýä ¿íýëãýý õèéæ ñîíãîëò õèéõýä
àøèãëàãääàã. Òºñëèéí øèíæèëãýýíèé àðãà á¿ð íü
ººðèéí ãýñýí õàðüöóóëàõ õýìæ¿¿ðòýé áàéäàã
áºãººä ýíý íü óã òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ýñýõèéí
øàëãóóð áîëäîã.
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ àðãóóäûã
äîòîð íü ìºíãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý öýíèéã
òîîöäîã áîëîí òîîöäîãã¿é ãýñýí 2 õýñýãò àíãèëæ
áîëíî.

14. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã øèíæëýõ àðãóóä
̺íãºíèé öàã
õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîãã¿é
Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíû àðãà
(Payback period )
Àøãèéí íîðìûí àðãà
( Average Accounting Return)
̺íãºíèé öàã
õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîã
Äèñêàóíò÷ëàãäñàí ýðãýí òºëºãäºõ
õóãàöààíû àðãà (Discount payback period )
Öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíèéí àðãà
(Net present value)
Îðëîãûí äîòîîä íîðìûí àðãà
(Internal Rate of Return )
Àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñèéí àðãà
(Profitability index)
Îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãà
(Modifies internal Rate of Return)

15. Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíû àðãà
 Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà ãýäýã íü òºñ뺺ñ îëñîí
îðëîãîîðîî çàðöóóëñàí çàðäëàà íºõºõºä
øààðäàãäàõ õóãàöààã õýëíý. Ýíý àðãûí ¿åä äàðààõ
øàëãóóðûã áàðèìòàëæ õýðýãæ¿¿ëýõ òºñ뺺
ñîíãîíî.
Õýðýâ òºñëèéí ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà íü
òºñëèéí íèéò õóãàöààíààñ áàãà áàéâàë òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.
Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà íü òºñºë õýðýãæèõ
íèéò õóãàöààíààñ èõ áàéõ òºñë¿¿äèéã
õýðýãæ¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ íü ç¿éòýé.

16. Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíû àðãà
 Òºñëèéí ìºíãºí óðñãàëûí õýëáýðýýñ õàìààð÷
ò¿¿íèé ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààã òîîöîõ àðãà÷ëàë
íü ººð ººð áàéíà.
 ̺íãºí óðñãàë íü æèãä áàéõ õºðºíãº
îðóóëàëòûí òºñëèéí õóâüä ýðãýí òºëºãäºõ
õóãàöààã òîäîðõîéëîõäîî äàðààõ àðãà÷ëàëûã
àøèãëàíà.
A
Io
PB 
PB – Òºñëèéí ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà
Io – Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä òºñëèéí õóãàöààíû ýõýíä
çàðöóóëñàí õºðºí㺠áóþó òºñëèéí àíõíû õºðºíãº
îðóóëàëò
A - Òºñ뺺ñ ¿å á¿ðò òàòâàðûí äàðààõ áàéäëààð òîãòìîë
õýìæýýòýéãýýð õ¿ëýýí àâàõ ìºíãºí óðñãàëûí õýìæýý

17. Îëîëòòîé òàë Äóòàãäàëòàé òàë
Òîîöîîëîë ýíãèéí
̺íãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîãã¿é
Îéëãîõîä õÿëáàð
Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíààñ
õîéøõè ìºíãºí óðñãàëûã
òîîöäîãã¿é
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí
çàðèì íýã ýðñäëèéã
òóñãàñàí áàéäàã
Òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàëò íü
êîìïàíèé ¿íý öýíèéã ºñãºõ
ýñýõ øèéäâýðèéí øàëãóóð íü
òîäîðõîéã¿é
Õºðâºõ ÷àäâàðûí
õýìæ¿¿ð íü òîéì
áàéäàëòàé
Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíààñ
õîéøõè ìºíãºí óðñãàëûí
ýðñäëèéã òîîöäîãã¿é

18. Àøãèéí íîðìûí àðãà
 Ýíý àðãûí ìºí чàíàð íü æèëèéí öýâýð àøãèéí
õýìæýýíä øààðäàãäàõ õºðºí㺠îðóóëàëòûí
äóíäàæ õýìæýýã òîäîðõîéëîõ áóþó ýäãýýðèéã
õàðüöóóëàõ çàìààð àøèãò àæèëëàãàà áóþó
àøãèéí íîðìûã ¿íýëýõýä îðøèíî.
 Ýíý àðãûí ¿åä àøãèéí íîðì àëü áîëîõ ºíäºðòýé
òºñëèéã ñîíãîæ õýðýãæ¿¿ëíý. ªºðººð õýëáýë
àøãèéí íîðìîîð íü çýðýãö¿¿ëíý ãýñýí ¿ã þì.
Io
NI
AAR 
AAR – (Average Accounting Return ) – Àøãèéí íîðì / % /
NI – (Net income ) – Òºñëèéí öýâýð îðëîãî
Io – Àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëò

19. Îëîëòòîé òàë Äóòàãäàëòàé òàë
Òîîöîîëîë íü ýíãèéí ̺íãºíèé öàã
õóãàöààíû ¿íý öýíèéã
òîîöäîãã¿éÎéëãîõîä õÿëáàð
Àøèãò àæèëëàãàà ãýñýí
÷óõàë ¿ç¿¿ëýëòèéã
õàðãàëçàí ¿çäýã
Á¿ðòãýëèéí ¿ç¿¿ëýëòýýð
ìºíãºí õºðºíãèéí
¿ç¿¿ëýëòèéã ñîëüäîã.

20. ÄÈÑÊÀÓÍÒЧËÀÃÄÑÀÍ ÝÐÃÝÍ ÒªËªÃĪÕ
ÕÓÃÀÖÀÀÍÛ ÀÐÃÀ
 Äèñêàóíòчèëàãäñàí ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà ãýäýã
íü òºñºëä çàðöóóëñàí õºðºíãèéã òºñ뺺ñ õ¿ëýýí
àâàõ äèñêàóíò /õîðîãäóóëàëò/ òîîöñîí ìºíãºí
óðñãàëààð íºõºõºä øààðäàãäàõ õóãàöàà þì.
 Ýíý àðãûí ìºí чàíàð íü ýðãýí òºëºãäºõ
õóãàöààã òîäîðõîéëîõäîî òºñ뺺ñ îðîõ ìºíãºí
îðëîãóóäûã äèñêàóíòûí õóâü õýìæýý /êàïèòàëûí
ºðòºã/ -íèé òóñëàìæòàéãààð íýã ñóóðèíä îðóóëæ
çýðýãö¿¿ëñíýýð ýöñèéí øèéäâýð ãàðãàõàä
îðøäîã.

21. ÄÈÑÊÀÓÍÒЧËÀÃÄÑÀÍ ÝÐÃÝÍ ÒªËªÃĪÕ
ÕÓÃÀÖÀÀÍÛ ÀÐÃÀ
 Òîîöîîëëûã õèéõäýý òºñ뺺ñ òàòâàðûí äàðààõ
áàéäëààð îðæ èðýõ ìºíãºí óðñãàë òóñ á¿ðèéí
ºíººãèéí ¿íý öýíèéã òîîöîæ, ò¿¿íèéã òºñëèéí
àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëòòàé õàðüöóóëàõ
øààðäëàãàòàé.
         

















n
t
t
t
n
n
n
n
r
CF
r
CF
r
CF
r
CF
r
CF
PV
1
1
1
2
2
1
1
111
...
11
/%/ººð
ðºº
ºð/º¥/ðººðð𺺺
ºð/º¥/¿ºººðººð𺺺
ãòíèéòêàïèòàëûíáóþóõýìæýýÄèñêàóíòûír
õóãàöààíèéòýãæèõõýëñÒn
õýìæýýñãàëûíóííãìýõèæäîõóãàöààítññëÒCF
öýíýíýãèéíííèéòñãàëóóäûíóííãìýõèæîññëÒPV
t





22. ÎËÎËÒÒÎÉ
ÒÀË
ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ
ÒÀË
̺íãºíèé öàã
õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîã
Òóõàéí õºðºí㺠îðóóëàëò íü
êîìïàíèé ¿íý öýíèéã ºñãºõ
ýñýõ øèéäâýðèéí øàëãóóð íü
òîäîðõîéã¿é
Ýðãýí òºëºãäºõ
õóãàöààíû òóðøèõ
ìºíãºí óðñãàëûí
ýðñäëèéã òîîöäîã
Ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöààíààñ
õîéøõè ìºíãºí óðñãàëûã
òîîöäîãã¿é
Òîîöîîëîëä êàïèòàëûí
ºðòãèéã àøèãëàõûã øààðääàã

23. ÖÝÂÝÐ ªÍªªÃÈÉÍ ¯ÍÝ
ÖÝÍÈÉÍ ÀÐÃÀ
 Öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíý íü òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëñíýýð îðæ èðýõ ìºíãºí óðñãàëûí
ºíººãèéí ¿íý öýíý áà òºñëèéí àíõíû õºðºíãº
îðóóëàëòûí õîîðîíäîõ çºð¿¿ãýýð
òîäîðõîéëîãäîíî.
 
Io
r
CF
IoPVNPV
n
t
t
t


 1 1
Ýíý àðãûí ¿åä èðýýä¿éä îðæ èðýõ ìºíãºí
óðñãàëûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéã òîäîðõîéëîõäîî
äèñêàóíòûí õýìæýýã êàïèòàëûí íèéò ºðò㺺ð
òîîöîæ àâäàã.

24. Øèéäâýð ãàðãàõ øàëãóóð íü:
Õýðýâ òºñëèéí öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíý
íü òýãýýñ èõ áàéâàë óã òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.
Õàðèí öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíý íü òýãýýñ
áàãà áóþó òýíö¿¿ áàéâàë óã òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ íü ç¿éòýé.

25. ÎËÎËÒÒÎÉ
ÒÀË
ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ
ÒÀË
̺íãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîã Òîîöîîëîëä
êàïèòàëûí ºðòãèéã
àøèãëàõûã
øààðääàã
Òºñëèéí á¿õèé ë õóãàöààíû
òóðøèõ ìºíãºí óðñãàëûí
ýðñäëèéã òîîöäîã
Àëü õºðºí㺠îðóóëàëò íü
êîìïàíèé ¿íý öýíèéã ºñãºõèéã
òîäîðõîéëæ ºãäºã
¯ð ä¿íãèéí
¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü
õóâèàð áóñ ìºíãºí
ä¿íãýýð
èëýðõèéëýãääýã
Òºñëèéí õóãàöààíû òóðøèõ
á¿õèé ë ìºíãºí óðñãàëûã
òîîöäîã

26. ÎÐËÎÃÛÍ ÄÎÒÎÎÄ ÍÎÐÌÛÍ ÀÐÃÀ
 Îðëîãûí äîòîîä íîðì íü òºñ뺺ñ èðýýä¿éä îðæ
èðýõ ìºíãºí óðñãàëûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéã òºñëèéí
àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëòòàé òýíö¿¿ áàéëãàõóéö
õ¿¿ãèéí õýìæýý þì.
 ªºðººð õýëáýë òºñëèéí öýâýð ºíººãèéí ¿íý
öýíèéã òýãòýé òýíö¿¿ áàéëãàõóéö õ¿¿ãèéí õýìæýý
þì.
 
?
11


 
IRRIo
IRR
CF
IoPVIoPVNPV
n
t
t
t

27. ÎÐËÎÃÛÍ ÄÎÒÎÎÄ ÍÎÐÌÛÍ ÀÐÃÀ
 Õýðýâ òºñëèéí ìºíãºí óðñãàë íü òîãòìîë áóþó
æèãä íýã õýìæýýòýé áàéõ áîë óã òºñëèéí îðëîãûí
äîòîîä íîðìûã ñàíõ¿¿ãèéí õ¿ñíýãò àøèãëàí,
æèãä ìºíãºí óðñãàëûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéí
õ¿¿ãèéí õ¿чèí ç¿éëèéí ¿ðæâýðèéí /õàâñðàëò¹4/
òóñëàìæòàéãààð äàðààõ òîìú¸îã àøèãëàí
òîäîðõîéëíî.
?,  IRRAxPVIFAPVA nIRR
Õýðýâ òºñëèéí ìºíãºí óðñãàë íü æèãä áóñ õýìæýýòýé
áàéâàë óã òºñëèéí îðëîãûí äîòîîä íîðìûã äýýðõ
òîìú¸îã àøèãëàí òààìàãëàõ çàìààð òîäîðõîéëæ áîëíî.
Òààìàãëàõ ¿éë ÿâö òºñëèéí öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíèéã
òýãòýé òýíöýõ õ¿ðòýë íü ÿâàãäàíà.

28. ÎËÎËÒÒÎÉ
ÒÀË
ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ
ÒÀË
̺íãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîã Òîîöîîëîëä
êàïèòàëûí ºðòãèéã
àøèãëàõûã
øààðääàã
Òºñëèéí á¿õèé ë õóãàöààíû
òóðøèõ ìºíãºí óðñãàëûí
ýðñäëèéã òîîöäîã
Àëü õºðºí㺠îðóóëàëò íü
êîìïàíèé ¿íý öýíèéã
ºñãºõèéã òîäîðõîéëæ ºãäºã
Õàðèëöàí áèå
áèåíýý ¿ã¿éñãýäýã
òºñë¿¿äèéã
õàðüöóóëàõ ¿åä ¿íý
öýíèéã õàìãèéí èõ
áàéëãàõ
øèéäâýðèéí
øàëãóóð áîëîõã¿é
Òºñëèéí õóãàöààíû òóðøèõ
á¿õèé ë ìºíãºí óðñãàëûã
òîîöäîã

29. ÀØÈÃÒ ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ
ÈÍÄÅÊÑÈÉÍ ÀÐÃÀ
 Àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñèéã òºñ뺺ñ èðýýä¿éä
îðæ èðýõ ìºíãºí óðñãàëûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéã
ò¿¿íèé àíõíû õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýìæýýíä
õàðüöóóëàõ çàìààð òîîöäîã.
 ªºðººð õýëáýë ýíý àðãà íü õºðºíãº
îðóóëàëòûí 1 òºãðºã òóòìààñ õýäýí òºãðºãèéí
îðëîãî îëæ áàéãààã õàðóóëäàã.
 Ýíý àðãûí òóñëàìæòàéãààð õºðºí㺠îðóóëàëòûí
òºñë¿¿äèéã ñîíèðõîë òàòàõ ýðýìáýýð íü æàãñààæ
áîëíî.

30. ÀØÈÃÒ ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ
ÈÍÄÅÊÑÈÉÍ ÀÐÃÀ
 Àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñèéã äàðààõ áàéäëààð
òîìú¸îëæ áîëíî.
Io
PV
PI 
Ýíý àðãààð òºñëèéã ¿íýëæ ñîíãîëò õèéõäýý äàðààõ
øàëãóóðûã áàðèìòàëíà. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí
òºñëèéí àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñ íü 1-ýýñ èõ
áàéâàë òºñëèéã ñîíãîí õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.
Àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñ íü 1-ýýñ áàãà áóþó
òýíö¿¿ áàéâàë òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ íü
ç¿éòýé.

31. ÎËÎËÒÒÎÉ
ÒÀË
ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ
ÒÀË
̺íãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý öýíèéã
òîîöäîã
Òîîöîîëîëä
êàïèòàëûí
ºðòãèéã
àøèãëàõûã
øààðääàã
Òºñëèéí á¿õèé ë õóãàöààíû òóðøèõ
ìºíãºí óðñãàëûí ýðñäëèéã òîîöäîã
Àëü õºðºí㺠îðóóëàëò íü êîìïàíèé ¿íý
öýíèéã ºñãºõèéã òîäîðõîéëæ ºãäºã Õàðèëöàí áèå
áèåíýý ¿ã¿éñãýäýã
òºñë¿¿äèéã
õàðüöóóëàõ ¿åä
îíîâчòîé øèéäâýð
ãàðãàõ ìàãàäëàë
áàãàòàé
Òºñëèéí õóãàöààíû òóðøèõ á¿õèé ë
ìºíãºí óðñãàëûã òîîöäîã
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñë¿¿äèéã àíõíû
õºðºí㺠îðóóëàëò áîëîí èðýýä¿éí ìºíãºí
óðñãàëààñ õàìààðàõã¿éãýýð ñîíãîõ,
çýðýãö¿¿ëýõ áîëîìæòîé

32. Îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãà
Îðëîãûí äîòîîä íîðìûí àðãà íü õýâèéí
ìºíãºí óðñãàë á¿õèé õºðºí㺠îðóóëàëòûí
òºñëèéã ¿íýëýõýä òîõèðîìæòîé áàéäàã áîë
îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãà íü õýâèéí áóñ
ìºíãºí óðñãàë á¿õèé òºñëèéã ¿íýëýõýä
òîõèðîìæòîé áàéäàã.
 Îðëîãûí áîäèò íîðì ãýäýã íü òºñëèéí ãàðàõ
ìºíãºí óðñãàëóóäûí áóþó õºðºíãº
îðóóëàëòûí íèéò çàðäëûí ºíººãèéí ¿íý
öýíèéã òºñëèéí îðîõ ìºíãºí óðñãàëóóäûí
òºñëèéí õóãàöààíû ýöýñ äýõ ¿íý öýí¿¿äèéí
ºíººãèéí ¿íý öýíýòýé òýíö¿¿ áàéëãàõ õ¿¿ãèéí
õóâü õýìæýý þì.

33. Îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãà
 COFt - Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä t õóãàöààíä òºñºëä
çàðöóóëàõ ìºíãºíèé õýìæýý áóþó òºñëèéí ãàðàõ ìºíãºí
óðñãàë /Òºãðºãººð/
 CIFt – Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð õóãàöààíû t àãøèíä õ¿ëýýí
àâàõ îðëîãûí õýìæýý áóþó òºñëèéí îðîõ ìºíãºí óðñãàë
/Òºãðºãººð/
 RR - Äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëòûí õ¿¿ãèéí õóâü õýìæýý áóþó
êàïèòàëûí íèéò ºðòºã /%-ààð /
 n – Òºñºë õýðýãæèõ íèéò õóãàöàà
 t – Õóãàöààíû òîäîðõîé íýã ¿å÷ëýë
 MIRR – Îðëîãûí áîäèò íîðìûí õýìæýý /% - ààð/
 
 
 
?
1
1
1
0
1
0






 


MIRR
MIRR
RRxCIF
RR
COF
n
n
t
n
tn
t
t
t

34. Îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãà
 Ýíý àðãààð òºñëèéã ¿íýëæ ñîíãîëò õèéõäýý
äàðààõ øàëãóóðûã áàðèìòàëíà.
 Õýðýâ òºñëèéí îðëîãûí áîäèò íîðì íü
êàïèòàëûí íèéò ºðò㺺ñ èõ áàéõ áîë óã òºñëèéã
õýðýãæ¿¿ëæ áîëíî.
 Õàðèí îðëîãûí áîäèò íîðì íü êàïèòàëûí íèéò
ºðò㺺ñ áàãà áóþó òýíö¿¿ áàéõ òîõèîëäîëä
òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýýñ òàòãàëçàõ íü ç¿éòýé.

35. ÎËÎËÒÒÎÉ
ÒÀË
ÄÓÒÀÃÄÀËÒÀÉ
ÒÀË
Òºñëèéí á¿õèé ë õóãàöààíû
òóðøèõ ìºíãºí óðñãàëûí
ýðñäëèéã òîîöäîã
Òîîöîîëîëä êàïèòàëûí
ºðòãèéã àøèãëàõûã
øààðääàã
̺íãºíèé öàã õóãàöààíû ¿íý
öýíèéã òîîöäîã
Õºðºí㺠îðóóëàëò áîëîí
ýðñäëèéí ò¿âøèí,
õýðýãæèõ õóãàöàà
çýðãýýðýý õàðèëöàí
àäèëã¿é áàéõ, õàðèëöàí
áèå áèåíýý ¿ã¿éñãýäýã
òºñë¿¿äèéã õàðüöóóëàõ
¿åä ¿íý öýíèéã õàìãèéí èõ
áàéëãàõ øèéäâýð áîëæ
÷àääàãã¿é
Àëü õºðºí㺠îðóóëàëò íü
êîìïàíèé ¿íý öýíèéã ºñãºõèéã
òîäîðõîéëæ ºãäºã
Òºñëèéí õóãàöààíû òóðøèõ á¿õèé
ë ìºíãºí óðñãàëûã òîîöäîã
Õýâèéí áóñ ìºíãºí óðñãàë á¿õèé
òºñëèéã øèíæëýõýä òîõèðîìæòîé

36. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí
õýëáýð¿¿ä áîëîí àðãóóä
 Õîîðîíäîî õàìààðàëã¿é òºñë¿¿äýýñ ñîíãîæ
õýðýãæ¿¿ëýõ áîë äèñêàóíòчèëàãäñàí ýðãýí
òºëºãäºõ õóãàöààíû àðãûã àøèãëàõ íü ç¿éòýé.
 Õýðýâ õàðèëöàí áèå áèåíýý ¿ã¿éñãýäýã,
õîîðîíäîî ºðñºëäºãч øèíæ чàíàðòàé, õºðºíãº
îðóóëàëòûí õýìæýý áîëîí ýðñäýë íü èæèë áàéõ
òºñë¿¿äèéã ¿íýëýõ áîë öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíèéí
àðãà áîëîí îðëîãûí áîäèò íîðìûí àðãûí
òóñëàìæòàéãààð òºñë¿¿äèéí õàìãèéí èõ ¿íý
öýíèéã òîäîðõîéëæ, òýíäýýñýý ñîíãîëò õèéæ
áîëíî.


37. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí
õýëáýð¿¿ä áîëîí àðãóóä
Õýðýâ õºðºí㺠îðóóëàõ òºñë¿¿ä íü õàðèëöàí
áèå áèåíýý ¿ã¿éñãýäýã áîëîâч ýðñäýë áîëîí
ìºíãºí óðñãàëààðàà ÿëãààòàé áàéõ áîë öýâýð
ºíººãèéí ¿íý öýíèéí àðãààð ¿íýëýõ íü èë¿¿
òîõèðîìæòîé.
 Õýðýâ õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñë¿¿äýýñ
õÿçãààðëàãäìàë òºñâèéí õ¿ðýýíä ñîíãîëò
õèéæ õýðýãæ¿¿ëýõ áîë òºñë¿¿äèéã öýâýð
ºíººãèéí ¿íý öýíèéí àðãà áîëîí àøèãò
àæèëëàãààíû èíäåêñèéí àðãààð ¿íýëíý.

38. Àøèãëàñàí ìàòåðèàë
 Ë. Æàðãàë, Æ. Áàò-ªëçèé “Ñàíõ¿¿ãèéí
ìåíåæìåíò” ãóðàâäóãààð õýâëýë, ÓÁ õîò 2008 îí
 Ð. Áàÿíñàí “Áèçíåñèéí ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2003 îí
 Á. Á¿æèíëõàì “Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãà” ÓÁ õîò
2015 îí
 Ö. Àþóðçàíà “Êîìïàíèé ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2009 îí
 Stephen A.Ross, Randolph W.Westerfield, Jeffrey
F.Jaffe “ Corporate finance” 1996 In the United
States of America