Corporate finance

1. Олон улсын Улаанбаатарын их сургууль
Бизнес менежментийн тэнхим
Лекц 14 -15
Капиталын өртөг түүнийг тооцох нь
•Õèчýýëèéí èíäåêñ: BA 304
•Хичээлийн êðåäèò: 3

2. Ñýäâèéí àãóóëãà
I. Êàïèòàëûí ºðòãèéí òóõàé îéëãîëò, ò¿¿íèéã
òîîöîõ øààðäëàãà
II. Êàïèòàëûí á¿ðäýë õýñýã òóñ á¿ðèéí ºðòãèéã
òîîöîõ íü
III. Êàïèòàëûí íèéò ºðòãèéã òîîöîõ íü
IV. Êàïèòàëûí àõèóö ºðòºã áà ñàíõ¿¿æèëòèéí
ò¿âøèí

3. Êàïèòàëûí ºðòºã áà
êàïèòàëûí á¿òýö
Êàïèòàëûí ºðòºã íü àëèâàà ñàíõ¿¿ãèéí
øèéäâýð ãàðãàëòàä à÷ õîëáîãäëîîðîî ýí
òýðã¿¿íä òàâèãäàõ ñàíõ¿¿ãèéí îéëãîëò þì.
Êàïèòàë ãýäãèéã óðò õóãàöààò ñàíõ¿¿æèëòèéí
ýõ ¿¿ñâýð ãýäãýýð îéëãîæ áîëíî.
Êàïèòàëûí ºðòºã ãýäýã íü êîìïàíèé óðò
õóãàöààò ñàíõ¿¿æèëòûí ýõ ¿¿ñâýðò òºëæ
áàéãàà çàðäëûí õóâü õýìæýý þì.

4. Êàïèòàëûí ºðòãèéã òîîöîõ øààðäëàãà
1. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéí
øèíæëýõèéí òóëä
2. Óðò áîëîí äóíä õóãàöààò ñàíõ¿¿æèëò,
àæëûí êàïèòàëûí òàëààð øèéäâýð
ãàðãàõûí òóëä
3. Êîìïàíèé ¿íý öýíèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí
òóëä

5. Êàïèòàëûí á¿ðäýë õýñã¿¿ä
• Óðò õóãàöààò çýýë
• Îíöãîé ýðõò õóâüöàà
• Ýíãèéí õóâüöàà
• Õóðèìòëàãäñàí àøèã
• Ýäãýýð á¿ðäýë õýñã¿¿ä íü øèíæ чàíàð,
ðèñêèéí ò¿âøíýýðýý áèå áèåíýýñýý
ÿëãàãäàõ îíöëîãòîé óчðààñ êàïèòàë òóñ
á¿ðèéí ºðòãèéí òîîöîîëîëòóóä íü ººð
ººð áàéäàã.

6. Óðò õóãàöààò çýýëèéí ºðòºã
 Çýýëëýãèéí çàìààð áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí
óðò õóãàöààò ýõ ¿¿ñâýðèéí òàòâàðûí äàðààõ
ºðòãèéã óðò õóãàöààò çýýëèéí ºðòºã ãýíý.
 Óðò õóãàöààò çýýë ãýñýí îéëãîëòîíä áàíêíû
áîëîí áóñàä ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãóóäààñ
îëãîæ áóé óðò õóãàöààò çýýë, êîðïîðàöèéí
áîíäûã õàìðóóëíà. Óðò õóãàöààò çýýëèéí
ºðòãèéí òóõàé îéëãîëòûã áîíäûí ºðò㺺ð
òºëººë¿¿ëýí àâч ¿çíý.

7. Áîíäûí ºðòºã òîîöîõ ¿å øàò
1) Áîíäûí öýâýð îðëîãûã òîäîðõîéëîõ
2) Áîíäûí òàòâàðûí ºìíºõ ºðòãèéã
òîäîðõîéëîõ
3) Áîíäûí òàòâàðûí äàðààõ ºðòãèéã
òîäîðõîéëîõ

8. Áîíäûí öýâýð îðëîãûã
òîäîðõîéëîõ / Nd /
 Èõýíõ êîìïàíèóä õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð ¿íýò
öààñ ãàðãàæ àðèëæààëàõ çàìààð óðò õóãàöààò ýõ
¿¿ñâýðýý îëæ àâäàã. ¯íýò öààñ ãàðãàæ
àðèëæààëàõòàé õîëáîîòîé ãàðãàñàí çàðäëûã
ãàðãàëòûí çàðäàë ãýíý.
 Nd = Gd – Ed
 ¯¿íä: Nd - íýãæ áîíäûí àðèëæààíààñ îëñîí
öýâýð îðëîãî
 Gd – íýãæ áîíäûí àðèëæààíààñ îëñîí íèéò
îðëîãî
 Ed - íýãæ áîíäûã àðèëæààëàõòàé õîëáîãäîæ
ãàðñàí çàðäàë

9. Áîíäûí òàòâàðûí ºìíºõ ºðòºã
 Áîíäûí òàòâàðûí ºìíºõ ºðòãèéã òààìàãëàõ
áîëîí îéðîëöîîëîí îëîõ àðãààð äàðààõ
áàéäëààð òîäîðõîéëæ áîëíî.






 





 


2
NdM
n
NdM
I
Kd

10. ÁÎÍÄÛÍ ÒÀÒÂÀÐÛÍ ÄÀÐÀÀÕ ªÐÒªÃ
 Áîíäûí òàòâàðûí äàðààõ ºðòãèéã áîíäûí
òàòâàðûí ºìíºõ ºðòãèéã àøèãëàí äàðààõ
áàéäëààð òîäîðõîéëæ áîëíî.
 TKdTKdKdKi  1**

11. ÁÎÍÄÛÍ ÒÀÒÂÀÐÛÍ ÄÀÐÀÀÕ ªÐÒªÃ
 Æèøýý: Õóðä êîìïàíè 10000 òºãðºãèéí íýðëýñýí
¿íýòýé, 8 õóâèéí õ¿¿òýé, 6 æèëèéí õóãàöààòàé
áîíäûã ãàðãàæ íýã á¿ðèéã íü 9324 òºãðºãººð
àðèëæààëñàí. Áîíäûã àðèëæààëàõòàé
õîëáîãäóóëæ áîíäûí íýðëýñýí ¿íèéí ä¿íãèéí 2
õóâüòàé òýíöýõ çàðäàë ãàðãàæýý. Õýðýâ òàòâàðûí
õýìæýý 30 õóâü áàéõ áîë óã áîíäûí òàòâàðûí
äàðààõ ºðòºã ÿìàð áàéõ âý?

12. Îíöãîé ýðõòýé õóâüöààíû
ºðòãèéã òîäîðõîéëîõ (Kp )
 Äàâóó ýðõòýé õóâüöàà íü êîìïàíèé õºðºíãº
ýçýìøëèéí íýã õýëáýð áºãººä òîãòîîñîí
òîãòìîë õýìæýýíèé íîãäîë àøèãòàé, íîãäîë
àøãèéã òîäîðõîé ìºíãºí ä¿íãýýð, ýñâýë
íýðëýñýí ¿íèéí òîäîðõîé õóâèàð òîãòîîæ
áîëäîã ¿íýò öààñ þì

13. Îíöãîé ýðõò õóâüöààíû ºðòºã
Np
Divp
Kp 

14. Ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºã
Ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºã íü çàõ çýýë äýõ õºðºíãº
îðóóëàãчäûí õ¿ñч áóé ºãººæ áóþó øààðäëàãàòàé
ºãººæèéí õóâèàð òîäîðõîéëîãäîíî. Ýíãèéí
õóâüöààíû ñàíõ¿¿æèëòûí 2 õýëáýð áàéäàã.
Õóðèìòëàãäñàí àøèã
Ýíãèéí õóâüöàà øèíýýð ãàðãàõ

15. Ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºã
Ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºã íü õºðºíãº
îðóóëàãчèä õóâüöààíû ¿íèéã òîîöîõûí
òóëä êîìïàíèé õ¿ëýýãäýæ áóé íîãäîë
àøãèéí ºíººãèéí ¿íý öýíèéí
òîîöîîëîëòîä àøèãëàæ áóé õóâü õýìæýý
þì. Ýíãèéí õóâüöààíû ºðòãèéã òîîöîõ
õî¸ð àðãàчëàë áàéäàã.
 Ãîðäàíû çàãâàð
 Êàïèòàëûí ¿íýëãýýíèé çàãâàð (CAPM)

16. Òîãòìîë ºñºëòòýé çàãâàð
Ãîðäàíû çàãâàð áóþó òîãòìîë ºñºëòòýé
çàãâàð íü “Õóâüöààíû ¿íý íü èðýýä¿éä îëîõ
íîãäîë àøãóóäûí ºíººãèéí ¿íý öýíèéí
íèéëáýðòýé òýíö¿¿” ãýñýí ãîë óòãà ñàíààã
àãóóëäàã.
g
Pcs
Div
Ks 
1

17. Êàïèòàëûí ¿íýëãýýíèé çàãâàð
Êàïèòàëûí ¿íýëãýýíèé çàãâàð ýíãèéí
õóâüöààíû øààðäëàãààòàé ºãººæ áà áåòà
êîýôôèöèåíòýýð õýìæèãääýã êîìïàíèé
äèâåðñèôèêàöè õèéõ áîëîìæã¿é ýðñäëèéí
õîîðîíäûí õàìààðëûã èëýðõèéëíý.
 RfKmxRfKs s  

18. Êàïèòàëûí ¿íýëãýýíèé çàãâàð
Êàïèòàë ¿íýëãýýíèé çàãâàðûã àøèãëàí
ýíãèéí õóâüöààíû øààðäëàãàòàé ºãººæ áóþó
ýíãèéí õóâüöààíû ºðòãèéã òîîöîæ áîëíî.
Æèøýý: “Ñ” êîðïîðàöèéí ýíãèéí õóâüöààíû
ºðòãèéã CAPM àøèãëàí òîîöîæ ¿çüå. Çàõ
çýýë äýõ ýðñäýëã¿é ºãººæ 9%, çàõ çýýëèéí
áàãöûí ºãººæ 20%, êîìïàíèé áåòà
êîýôôèöèåíò 1.46 ãýâýë
Ks = 9% + 1.46õ (20% - 9%) = 25.06%

19. Õóðèìòëàãäñàí àøãèéí ºðòºã
 Æèë á¿ðèéí õóâààðèëàãäààã¿é àøèã íü õóâüöàà
ýçýìøèãчäèéí õºðºíãèéã òîäîðõîé õýìæýýãýýð
ºñãºæ áàéäàã. Õóâüöàà ýçýìøèãчèä öýâýð
àøãèéí íýã õýñãèéã íîãäîë àøèã õýëáýðýýð
àâààä, íºãºº õýñãèéã êîìïàíèä õóðèìòëàãäñàí
àøèã õýëáýðýýð ¿ëäýýõäýý ò¿¿íèéã íîãäîë àøèã
õýëáýðýýð àâààä äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëò õèéæ
îëîõ áîëîìæòîé áàéñàí ºãººæèéí õýìæýýãýýð
ºñãºõèéã øààðääàã. Èéìýýñ õóðèìòëàãäñàí
àøãèéí ºðòºã íü ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºãòýé
àäèë áàéíà. Ãàãöõ¿¿ õóðèìòëàãäñàí àøãèéí
ºðòãèéã òîîöîõîä ãàðãàëòûí çàðäëûã òîîöîõ
øààðäëàãàã¿é áàéäàã.
 Ks = Kr

20. Øèíýýð ãàðãàõ ýíãèéí
õóâüöààíû ºðòºã
Êîìïàíè øèíýýð õóâüöàà ãàðãàæ
ñàíõ¿¿æèõèéí òóëä ò¿¿íèéã óðüä íü ãàðãàñàí
õóâüöààíû ¿íýýñ õÿìä ¿íýýð çàðàõ
øààðäëàãàòàé áîëíî. ̺í õóâüöàà ãàðãàæ
àðèëæààëàõòàé õîëáîãäîæ çàðäëóóä ãàðäàã.
Èéìä õóâüöààíû ¿íèéí õÿìäðàë áà ãàðãàëòûí
çàðäàë õî¸ðûã õàðãàëçàí øèíýýð ãàðãàõ
õóâüöààíû ºðòãèéã Ãîðäàíû çàãâàð àøèãëàí
äàðààõ áàéäëààð ¿íýëíý. ¯¿íèé òóëä õóâüöààíû
çàõ çýýëèéí ¿íèéã áóñ ¿íèéí õÿìäðàë áà
ãàðãàëòûí çàðäëûã òóñãàñàí öýâýð îðëîãûã
òîäîðõîéëîõ øààðäëàãàòàé.

21. Øèíýýð ãàðãàõ ýíãèéí
õóâüöààíû ºðòºã
g
Nn
Div
Kn 
1

22.  Æèøýý: Õóðä êîìïàíè çàõ çýýë äýýð íýìýëò õóâüöàà
ãàðãàæ íýã á¿ðèéã íü 20 òºãðºãººð õÿìäðóóëæ
õóäàëäààëñàí. Õóâüöàà íýã á¿ðò 10 òºãðºãèéí çàðäàë
íýìæ ãàðãàñàí áîë òóñ êîìïàíèé øèíýýð ãàðãàõ
ýíãèéí õóâüöààíû ºðòºã ÿìàð áàéõ âý?


23. Êàïèòàëûí æèãíýñýí
äóíäàæ ºðòºã
 Êàïèòàëûã á¿ðä¿¿ëæ áóé ýõ ¿¿ñâýðèéí
òºðë¿¿äèéí ºðòãèéã òýäãýýðèéí õóâèéí
æèíãýýð íü æèãíýõ çàìààð íèéò ýõ ¿¿ñâýðèéí
ºðòãèéã òîîöñîíûã êàïèòàëûí æèãíýñýí
äóíäàæ ºðòºã (Weighted average cost of capital -
WACC) ãýæ íýðëýäýã.
 WACC-ã òîîöîõäîî ýõ ¿¿ñâýðèéí òºðºë òóñ
á¿ðèéí ºðòãèéã õóâèéí æèíãýýð íü ¿ðæ¿¿ëýýä
íèéëáýðèéã íü àâíà.
KsxWsKpxWpKixWiWACC 

24. Êàïèòàëûí àõèóö ºðòºã áà
ñàíõ¿¿æèëòèéí ò¿âøèí
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí øèéäâýð ãàðãàëòàíä
WACC õàìãèéí чóõàë ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã. WACC-
ààñ ºíäºð õ¿ëýýãäýæ áóé ºãººæ á¿õèé õºðºíãº
îðóóëàëòûí òºñëèéã ë õýðýãæ¿¿ëýõ øèéäâýð
ãàðãàíà. Ýñðýã òîõèîëäîëä àëäàãäàë õ¿ëýýíý.
 Ñàíõ¿¿æèëòûí ºðòºã áà õºðºí㺠îðóóëàëòûí
ºãººæ íü íèéò ñàíõ¿¿æèëò áà õºðºíãº
îðóóëàëòûí öàð õ¿ðýýíýýñ õàìààðàí
ººðчëºãäºíº.

25. Êàïèòàëûí æèãíýñýí
àõèóö ºðòºã (Weighted marginal cost of capital)
 Êîìïàíèé íèéò ñàíõ¿¿æèëòûí õýìæýýíä
ººðчëºëò îðîõîä WACC ººðчëºãäºíº.
Ñàíõ¿¿æèëòûí õýìæýý ºñºõèéí õýðýýð
á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿äèéí ºðòºã ºñч óëìààð
WACC ºñíº.
 Øèíýýð õèéãäýæ áóé 1 òºãðºãèéí ñàíõ¿¿æèëòûí
æèãíýñýí äóíäàæ ºðòãèéã “Weighted marginal cost
of capital” ãýæ òîäîðõîéëäîã.
 Øèíýýð õèéãäýæ áóé ñàíõ¿¿æèëòûí ò¿âøèíòýé
õîëáîîòîéãîîð WMCC ºñíº.

26. Õóãàðëûí öýãèéã òîîöîõ íü
 Àëèâàà íýã òºðëèéí ñàíõ¿¿æèëòèéí õýìæýýã
ºñãºõ íü óã ýõ ¿¿ñâýðèéã íèéë¿¿ëýãчèéí
ýðñäëèéã ºñãºäºã óчèð òýä òºäèéчèíýý èõ ºãººæ
øààðäàõ áà ¿¿íòýé õîëáîîòîéãîîð ýõ ¿¿ñâýðèéí
çàðäàë ºñíº.
 Ýõ ¿¿ñâýð äýõ àëü íýã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéí
ºðòºã ººðчëºãäºõºä øèíýýð õèéãäýõ íýìýëò
ñàíõ¿¿æèëòèéí ò¿âøèíã õóãàðëûí öýãèéí
òóñëàìæòàéãààð òîäîðõîéëäîã.

27. ÕÓÃÀÐËÛÍ ÖÝÃÈÉÃ ÒÎÎÖÎÕ ÍÜ
 Õóãàðëûí öýãèéã òîîöîæ ãàðãàñíû äàðàà óã õóãàðëûí
öýã¿¿äèéã àøèãëàí øèíýýð õèéãäýõ ñàíõ¿¿æèëòûí
ò¿âøèíã¿¿äèéã òîäîðõîéëíî. Ñàíõ¿¿æèëòûí ò¿âøèí
á¿ðä WMCC – ã òîîöíî.
æèíõóâèéíýçëýõòöýäáêàïèòàëûíèéíñâýýõëèéíòiWi
õýìæýýæèëòèéíñàíõáîëîìæòîéàâàõâøèíäòõîéòîäîòãèéíF
öýãëûíõóãàèéíñâýýõëèéíòiæèëòèéíñàíõBEPi
Wi
F
BEPi
¿ð¿¿ºðð
¿¿¿ðºð
ð𿿺ðð¿¿





28. Õºðºí㺠îðóóëàëò áà ñàíõ¿¿æèëòûí
øèéäâýð ãàðãàëò
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí áîëîìæèò õóâèëáàðóóäààñ
õýðýãöýýíäýý òîõèðóóëàí õàìãèéí îíîâчòîé
ñîíãîëò õèéõèéí òóëä õºðºí㺠îðóóëàëòûí
òºñë¿¿äèéã îðëîãûí äîòîîä íîðìîîð íü ñîíèðõîë
òàòàõ áàéäëààð íü ýðýìáýëäýã.
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñºë á¿ð ýðñäýë, ºãººæ,
õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýìæýýãýýð õàðèëöàí
àäèëã¿é áàéíà.

29. Õºðºí㺠îðóóëàëò áà ñàíõ¿¿æèëòûí
øèéäâýð ãàðãàëò
 Ýðýìáýëýãäñýí õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñë¿¿äýýñ
õàìãèéí ºíäºð ºãººæòýéãýýñ íü ýõëýí ñîíãîæ
àâàõ áà ýíý ñîíãîëò õèéõ ÿâö íü õºðºíãº
îðóóëàëòûí òºñëèéí ºãººæèéí äîòîîä õóâü íü
êîìïàíèé WACC-òàé òýíöýõ õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.
 ªºðººð õýëáýë IRR>WACC íºõöëèéã õàíãàñàí
õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºñëèéã ñîíãîæ àâàõ áîëíî.
 Ñîíãîæ àâàõ òºñëèéí òîî íýìýãäýõèéí õýðýýð
ºãººæ íü áóóðàõ áà íèéò õºðºí㺠îðóóëàëòûí
õýìæýý ºñíº.

30. Õºðºí㺠îðóóëàëò áà ñàíõ¿¿æèëòûí
øèéäâýð ãàðãàëò
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýìæýý ºñíº ãýäýã íü
øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò ìºí ºñíº ãýñýí ¿ã þì.
Ñàíõ¿¿æèëòûí õýìæýý ºñºõ òóñàì WACC
ºñíº. Ýíý ¿éë ÿâö ¿ðãýëæèëñýýð IRR = WACC
áîëîõ õ¿ðòýë ñîíãîëò õèéíý.
 Ýíý öýãýýñ õîéø IRR<WACC áîëîõ áà ýíý íü
òºñëèéí öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíý íü òýãýýñ
áàãà áóþó àëäàãäàëòàé áîëæ áàéãààã
èëýðõèéëýõ óчèð ñîíãîæ àâàõààñ òàòãàëçàõ íü
ç¿éòýé.

31. Àøèãëàñàí ìàòåðèàë
 Ë. Æàðãàë, Æ. Áàò-ªëçèé “Ñàíõ¿¿ãèéí
ìåíåæìåíò” ãóðàâäóãààð õýâëýë, ÓÁ õîò 2008 îí
 Ð. Áàÿíñàí “Áèçíåñèéí ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2003 îí
 Á. Á¿æèíëõàì “Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãà” ÓÁ õîò
2015 îí
 Ö. Àþóðçàíà “Êîìïàíèé ñàíõ¿¿” ÓÁ õîò 2009
îí
 Stephen A.Ross, Randolph W.Westerfield, Jeffrey
F.Jaffe “ Corporate finance” 1996 In the United
States of America