Σχέδιο Δράσης Τοπικής Ιστορίας Γ τάξης Γυμνασίου με τίτλο "Οι πρωτεύουσες του Νεοελληνικού Κράτους"

1. Project ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – Οι
πρωτεύουσες του νεοελληνικού κράτους – ΤΟ
ΝΑΥΠΛΙΟ
ΘΕΜΑ : ΦΥΛΑΚΗ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ
ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ:
• ΠΑΛΑΜΗΔΙ
• ΠΡΟΜΑΧΩΝΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗ
• ΠΡΩΜΑΧΩΝΑΣ ΑΓ.ΑΝΔΡΕΑ
• Μιράντα Μελένιου, Γκέρσα Τσότσια, Φίλιππος Πέτρου – Μαθητές Τμήματος
Γ’3 Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου Αναβρύτων

2. ΦΥΛΑΚΕΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
Φυλάκιση Θ. Κολοκοτρώνη

3. Ο Κολοκοτρώνης στη φυλακή του Ναυπλίου
(1833)
Έχοντας κατηγορηθεί για προδοσία εναντίον του (ανήλικου ακόμη)
Όθωνα, ο Κολοκοτρώνης ρίχτηκε στις φυλακές του Ιτς Καλέ του
Ναυπλίου, στις 7 Σεπτέμβρη του 1833. Ο ίδιος ο «Γέρος του
Μοριά» - που είχε φτάσει τα 63 του χρόνια - έγραψε αργότερα στα
απομνημονεύματά του τα ακόλουθα:

4. "Μ' έβαλαν έξι μήνες μυστική φυλακή, χωρίς να δω άνθρωπο εκτός του
δεσμοφύλακα. Δεν ήξερα τι γίνεται για έξι μήνες, ούτε ποιος ζει, ούτε
ποιος πέθανε, ούτε ποιόν [άλλον] έχουν στη φυλακή. Για τρεις μέρες δεν
ήξερα πως υπάρχω, μου φαινόταν σαν όνειρο. Ρωτούσα τον εαυτό μου αν
ήμουν εγώ ο ίδιος ή άλλος κανένας. Δεν ήξερα γιατί μ' έχουν κλεισμένο.
Με τον καιρό μου πέρασε απ' το νου, πως ίσως η Κυβέρνηση, βλέποντας
την υπόληψη που 'χε ο λαός προς εμένα, με φυλάκισε για να μου κόψει
την επιρροή. Ποτέ δεν πίστεψα πως θα φτάσουν σε τέτοιο σημείο να
φτιάξουν ψευδομάρτυρες."

5. Τον Απρίλη του 1834 έγινε η δίκη. Εισαγγελέα διόρισαν τον Σκοτσέζο
Μάνσωνα, πρόεδρο τον Πολυζωΐδη, μέλος τον Τερτσέτη και άλλους.
Δικηγόροι υπεράσπισης οι Βαλσαμάκης και Κλωνάρης. Στη δίκη
"παρέλασαν" ψευδομάρτυρες, αλλά κατέθεσαν και άνθρωποι με ψυχή και
ήθος. Πολυζωΐδης και Τερτσέτης αντιστέκονται. Όμως, κάτω από πίεση του
τότε (προσωρινού) υπουργού Δικαιοσύνης Κωνσταντίνου Σχινά,
Κολοκοτρώνης και Πλαπούτας καταδικάζονται σε θάνατο. Λίγο πριν την
επιβολή της ποινής, πληροφορούνται ότι τους δόθηκε χάρη απ' τον βασιλιά.
Τους μετέφεραν στο Παλαμήδι - "σε σιγουρότερο μέρος" - για άλλους 11
μήνες.
Όταν επιτέλους ο Όθωνας ανέβηκε στο θρόνο, τους έδωσε αμνηστία.

6. Όπως λέει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης: "η υποδοχή που μου έκαμε ο λαός, με
έκαμε να λησμονήσω όλες τις δυστυχίες που πέρασα".

7. ΤΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ΕΠΙ ΟΘΩΝΟΣ
• Επί εποχής Όθωνα και Γεωργίου Α' το Παλαμήδι χρησιμοποιούνταν ως
φυλακές και τόπος εκτέλεσης καταδίκων. Μάλιστα, οι απαγχονισμοί λάμβαναν
χώρα στα κλαδιά του αιωνόβιου πλάτανου στο κέντρο της αυλής του,
περιμετρικά της οποίας ξεδιπλώνονταν τα κελιά των φυλακισμένων, άλλοτε
δωμάτια των ιεροσπουδαστών.
• Από εκεί βγήκε και η έκφραση «χαιρέτα μου τον πλάτανο»: μία φράση που
την έλεγαν οι κατάδικοι σε όποιον «συνάδελφό» τους επεδείκνυε παραβατική
συμπεριφορά, διακινδυνεύοντας έτσι να βρεθεί κρεμασμένος από τα κλαδιά του
πλάτανου, ο οποίος καταστράφηκε το 1915 από κεραυνό!

8. Παλαμήδι - Φυλακές
• Κάθε χρόνο στις 30 Νοεμβρίου, εορτή του τιμώμενου αγίου συμπίπτει με την
επέτειο της απελευθερώσεως του Παλαμηδίου και της πόλης του Ναυπλίου από
τους Τούρκους.
• Το Παλαμήδι χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1916 ως φυλακές, και συγκεκριμένα ο
προμαχώνας Μιλτιάδης για τους ισοβίτες ή θανατοποινίτες κατάδικους και οι
λεγόμενες φυλακές του «Αγιαντρέα» ή «Κατάστημα» γιʼ αυτούς που είχαν
ελαφρότερες ποινές. Ένα μικρό πλάτωμα, το γνωστό ως «Αλωνάκι» χρησίμευε
ως τόπος εκτελέσεων, ενώ οι δήμιοι, πρώην θανατοποινίτες, κατοικούσαν στο
επιθαλάσσιο φρούριο, το Μπούρτζι.

9. Τα Κάστρα: Παλαμήδι
και Ακροναυπλία
• Στα δύο κάστρα της πόλης του Ναυπλίου «φιλοξενηθήκαν» για χρόνια μέρος των φυλακών της σύγχρονης Ελλάδας. Το
κάστρο Παλαμηδίου και αργότερα το Ιτς Καλέ ή Ακροναυπλία ήταν οι χώροι που έγιναν ονομαστοί από την λειτουργία
των φυλακών. Στο Παλαμήδι οι οχυρωματικές εγκαταστάσεις έγιναν στην Β΄ Ενετική περίοδο. Το κάστρο αποτελείται
από οχτώ προμαχώνες που πήραν από τους αρχαίους έλληνες ονόματα ή ονόματα Αγίων. Σε δύο από αυτούς, στον
προμαχώνα Μιλτιάδη και στον προμαχώνα Αγ Ανδρέα λειτούργησαν φυλακές.
• Στην Ακροναυπλία τα πρώτα κατάλοιπα οχύρωσης τα συναντάμε στα τέλη του 4ου π.Χ ή αρχές του 3ου π.Χ αιώνα. Πάνω
από το τείχος με την πολυγωνική τοιχοδομία θεμελιώνουν οι Βυζαντινοί, αργότερα οι Φράγκοι. Η Ακροναυπλία χωρίζεται
τότε σε δύο κάστρα, το Ρωμέικο δυτικά και το Φράγκικο ανατολικά. Η Α’ και η Β’ Ενετοκρατία ολοκληρώνουν την
οχύρωση του βράχου. Με την απελευθέρωση, την Καποδιστριακή περίοδο άρχισαν εργασίες επισκευής των υφιστάμενων
κτηρίων και κατασκευή στρατιωτικών κτηρίων (νοσοκομείο) στην Ακροναυπλία.
• Στο Κάστρο Παλαμηδίου στεγάστηκαν οι πρώτες φυλακές μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Δεν έχουμε
ακριβή ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας των φυλακών. Οι φυλακισμένοι στεγάζονται στον προμαχώνα του
Μιλτιάδη οι βαρυποινίτες και στον Αγ. Ανδρέα όσοι έχουν καταδικαστεί σε μικρότερες ποινές. «Από δεκαπέντε χρονών
και κάτω δικασμένοι».

10. • ΜΙΡΑΝΤΑ ΜΕΛΕΝΙΟΥ
ΓΚΕΡΣΑ ΤΣΟΤΣΙΑ
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΕΤΡΟΥ
• ΤΜΗΜΑ Γ’3
• Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Αναβρύτων