lab 13

1. Виртуал технологийн тэнхим
Лабораторийн ажил №1
ҮНДСЭН ОНОЛ
Оюутанд олгох чадвар: Тооллын систем, дискрет математик, мэдээллийн онол гэсэн
сэдвийн хүрээнд дараах даалгавруудыг хийж үндсэн 7 чадвар олгоно. Үүнд:
1. Өөрийн нэрийн хэмжээг битээр тодорхойлж, сурна.
2. Хатуу болон зөөврийн дискийн багтаамжийг тодорхойлж, сурна.
3. 2, 8, 10, 16-тын тооллын системүүдийн 1-ээс 16 хүртэлх тоог цээжээр мэддэг
болно.
4. Олонлогийн хоорондын хамаарлын утгыг тодорхойлж, үнэний хүснэгтийг бөглөж
сурна.
5. Веннийн диаграммыг тодорхойлж, OR, AND, NOT үйлдлүүдийг гүйцэтгэж сурна.
6. Комбинаторикийн үндсэн бодлогуудыг бодож, ялгааг ойлгоно.
7. Түүврийн математик дундаж, вариац, моод, дундаж квадрат хазайлтыг онлайн
Mathway програм хангамжийг ашиглан тооцоолох чавдар эзэмшинэ.
Дасгал ажил 1. Оюутан та өөрийн нэрийн хэмжээг битээр тооцон гаргана уу. Нэг
тэмдэгт 1 байттай тэнцүү. 1 байт 8 биттэй тэнцүү.
Энд бодолт хийнэ үү.
Дасгал ажил 2. Компьютер нь аливаа мэдээллийг тоон хэлбэрээр хадгалдаг бөгөөд
хамгийн бага нэгж нь бит юм. Та өөрийнхөө компьютерийн хатуу (хард) дискний
багтаамжийг тодорхойлохын тулд Start товчинд курсороо байрлуулан, хулганы баруун
товчийг дарахад гарах цэснээс Disk Management команд дээр дарна. Гарч ирэх Disk
Management цонхонд тухайн компьютерийн хатуу дискний талаарх мэдээлэл гарч ирнэ.
Та өөрийн ашиглаж буй компьютерийн хатуу дискийн багтаамжийг тодорхойлж
нэгдүгээр хүснэгтэд бичнэ үү.

2. Виртуал технологийн тэнхим
Зураг 1. Disk Management цонхны харагдах байдал
Хүснэгт1
Компьютерийн хатуу дискийг тодорхойлох хуудас
№ Үзүүлэлт
Та өөрийн ашиглаж буй компьютерийн
хатуу дискийг тодорхойлон бичнэ үү.
1
Хатуу дискийн хуваалтын тоо,
багтаамж (Volume C-100Gb, D-
100Mb, E-350 Gb гэх мэт)
2 Нийт багтаамж (Capacity GB)
3 Сул зай (Free space GB)
4 Ашиглалтын хувь (% Free)
5
Холбогдсон флаш диск байгаа эсэх,
багтаамж (Disk 1 Removable Gb)
Дасгал ажил 3. 4Gb, 8Gb, 4TB, 8TB багтаамжтай флаш дискний хэмжээг Mb-аар
илэрхийлж, хооронд нь жишин бич. Онлайн Mathway програм хангамжийг ашиглан
(http://www.purplemath.com/modules/meanmode.htm) тооцоол.
Мэдээллийг хэмжих
нэгж
1024Byte=1Kb
(Килобайт)
1024Kb=1GB
(Мегабайт)
1024Mb=1GB
(Гигабайт)
1024GB=1TB (Терабайт)
Зураг 2. Mathway програм хангамжийн үндсэн цэсний харагдах байдал
Энд бодолт хийнэ үү.
Дасгал ажил 4. Хоёрдугаар хүснэгтэд өгөгдсөн тооллын системүүдийн хоосон (цагаан)
нүдэнд байх тохирох тоонуудыг нөхөж бич.
Хүснэгт 2
Тооллын системүүдийн тоон утгын таблицыг гүйцээ.

3. Виртуал технологийн тэнхим
2-тын тооллын
систем
10-тын тооллын
систем
8-тын тооллын
систем
16-тын тооллын
систем
0 0 0 0
10 2 2 2
100 4 4 4
110 6 6 6
1000 8 10 8
1010 10 12 A
1100 12 14 C
1110 14 16 E
10000 16 20 10
Дасгал ажил 5. Гуравдугаар хүснэгтэд өгөгдсөн үнэний хүснэгтийг гүйцээж, хоосон
(цагаан) нүдэнд тохирох утгыг нөхөж бич. Энд: ОR-эсвэл, AND-ба, NOT-үгүй бол гэсэн
утгыг илэрхийлнэ.
Хүснэгт 3
Үнэний хүснэгтийг гүйцээ.
Логик нийлбэр эсвэл (OR) Логик үржвэр ба (AND) Үгүй бол (NOT)
A B A OR
B
үнэн үнэн
үнэн худал
худал үнэн
худал худал
A B A AND B
үнэн үнэн
үнэн худал
худал үнэн
худал худал
A NOT A
худал
үнэн
Дасгал ажил 6. Веннийн диаграммын P ба Q олонлогуудын хувьд OR, AND, NOT
үйлдлүүдийг гүйцээж, дөрөвдүгээр хүснэгтийн диаграммуудыг буд.
Хүснэгт4
Үйлдлийг гүйцэтгэ.
P эсвэл (OR) Q P ба (AND) Q Үгүй бол (NOT) P

4. Виртуал технологийн тэнхим
Дасгал ажил 7. Комбинаторикийн бодлогуудыг (1)-ээс (4) хүртэлх томъёонуудыг
ашиглан тооцоолдог. 1-ээс 4 хүртэлх бодлогуудыг доорх томъёонуудыг ашиглан бод.
𝐴 𝐴
𝐴
= 𝐴( 𝐴 − 1) …( 𝐴 − 𝐴 + 1) =
𝐴!
(𝐴 − 𝐴)!
(1)
𝐴 𝐴 = 𝐴( 𝐴 − 1)… ( 𝐴 − 𝐴 + 1) = 𝐴! (2)
𝐴 𝐴
𝐴
=
𝐴 𝐴
𝐴
𝐴!
=
𝐴!
𝐴! (𝐴 − 𝐴)!
(3)
𝐴( 𝐴) =
𝐴
𝐴
(4)
Энд: 𝐴 𝐴
𝐴
−гүйлгэмэл (𝐴 элементтэй эх олонлогоос зохиосон 𝐴 хэмжээст, 𝐴 < 𝐴),
𝐴 𝐴 −сэлгэмэл, 𝐴 𝐴
𝐴
−хэсэглэл, 𝐴( 𝐴)−магадлал.
Бодлого 1. Нэг ангийн 30 оюутнаас ангийн дарга, оюутны зөвлөлийн гишүүн,
дугуйлангийн багийн ахлагч нарыг хэдэн янзаар сонгох вэ?
Энд бодолт хийнэ үү.
Бодлого 2. Найман ширхэг номыг хэдэн янзаар өрж болох вэ?
Энд бодолт хийнэ үү.
P

5. Виртуал технологийн тэнхим
Бодлого 3. 30 оюутнаас 6-н оюутантай бие даалтын баг хэдэн янзаар сонгож болох вэ?
Энд бодолт хийнэ үү.
Бодлого 4. Хайрцагт 10-н ном байв. Тэдний 6-н ногоон, 4-н цэнхэр хавтастай байв.
Хайрцагнаас 2 ном авахад хоёулаа ногоон өнгийн хавтастай байх магадлалыг ол.
Энд бодолт хийнэ үү.
Дасгал 8. Нэг ангид 18, 19, 20, 21, 22 насны оюутнууд суралцдаг бол тэдгээрийн
математик дундаж, вариац, моод, дундаж квадрат хазайлтыг онлайн Mathway програм
хангамжийг ашиглан (http://www.purplemath.com/modules/meanmode.htm) тооцоол.
Зураг 3. Mathway програм хангамжийн харагдах байдал
Энд бодолт хийнэ үү.

6. Виртуал технологийн тэнхим
Гэрийн даалгаварт: Ангид хийж амжаагүй үлдсэн дасгал ажил, бодлогуудаа хийж,
мэдлэг шалгах асуултад хариулна.
МЭДЛЭГ ШАЛГАХ АСУУЛТ
1. Дараахаас аль нь “Бат”-ын нэрийн бит хэмжээ вэ?
a. 3
b. 8
c. 24
2. Дараахаас аль илэрхийлэл нь үнэн вэ?
a. KB<MB<GB<TB<PB<EB<ZB<YB
b. KB<MB<GB<TB<PB<EB<YB<ZB
c. KB<MB<TB<GB<PB<EB<ZB<YB
3. 16Gb флаш диск хэдэн Mb хэмжээтэй тэнцэх вэ?
a. 1024Mb
b. 8192Mb
c. 16384Mb
4. Тоог дүрсэлж бичих бөгөөд тоон дээр үйлдэл хийх дүрмүүдийн системийг
_____________________ систем гэдэг.
a. тоон
b. тооллын
c. мэдээллийн
5. ___________ логик хэлхээ нь оролтын өгөгдлийг логик үгүйсгэл хийдэг ба нэг
оролттой, нэг гаралттай цахилгаан хэлхээ юм.
a. AND
b. OR
c. NOT

7. Виртуал технологийн тэнхим
6. Тус бүр нь зөвхөн 2 элементтэй байх P, Q олонлогуудын боломжит бүх логик
хамаарлыг Венн диаграммаар үзүүлэв. Дараах P ба Q олонлогуудын
хамаарлаас P ба Q-ийн огтлолцлол нь үнэн байх нөхцөл аль нь вэ?
a.
b.
c.
d.
7. Таван номыг хэдэн янзаар өрж болох вэ?
a. 5
b. 24
c. 120
8. Бүжгийн дугуйланд 15, 16, 17, 18 насны оюутнууд суралцдаг бол тэдгээрийн
математик дундаж хэд вэ?
a. 16
b. 16.5
c. 15
9. Бүрэлдэхүүнээрээ ижил, эрэмбээрээ ялгаатай ______________________
сэлгэмэл гэнэ.
a. түүврийг
b. гүйлгэмлийг
c. хэсэглэлийг

8. Виртуал технологийн тэнхим
10. Дараахаас аль нь түүврийн элементүүдийн нийлбэрийг элементийн тоонд
хуваасан харьцаа вэ?
a. Mode
b. Mean
c. Median
Энд бодолт хийнэ үү.