Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec

Zbiór publikacji rozprowadzanych lub udostępnianych w formie
cyfrowej (tj. których symbole są zapisane w bitach i bajtach
magnetycznych, elektronicznych lub optycznych) .
R. M. Hayes

Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych według
przewodnika National Information Standards
Organization(NISO)
 przedstawienie głównych składników i czynności
związanych z tworzeniem „dobrych” zasobów
cyfrowych,
 przedstawienie zasad identyfikacji, organizacji i
stosowania istniejącej wiedzy i źródeł w celu
promowania lokalnych działań służących tworzeniu i
zarządzaniu „dobrymi” zasobami cyfrowymi.

Czynniki które wpływają na ocenę
bibliotek cyfrowych wg NISO
 Zasoby (zorganizowane grupy obiektów),
 Obiekty (zdigitalizowane materiały),
 Metadane (informacja dotycząca obiektów),
 Projekty (inicjatywy służące tworzeniu lub
zarządzaniu zasobami).

Zasoby stanowią cyfrową zawartość biblioteki cyfrowej
wraz z towarzyszącymi ją metadanymi, która udostęp-
niania jest użytkownikom on-line lub w miejscu tworzenia
biblioteki.

Zasoby
Jagiellońska Biblioteka
Cyfrowa
Warwick Digital Library
 Istnieją planowane
publikacje, które są opisane
przed wprowadzeniem.
 Przygotowuje się materiał
opisujący publikację nim
zostanie ona w całości
zdigitalizowana .
 Wyświetlane na dole strony
głównej: Plany wprowadzania
publikacji.
 Nie ma planowanych
publikacji.
 Publikacje są własnością
University of Warwick
Library.
Zasada 1: Dobry zasób cyfrowy jest tworzony na podstawie jasno określonej polityki
jego rozwoju, uzgodnionej i udokumentowanej przed rozpoczęciem digitalizacji.

Zasoby
Jagielońska Biblioteka
Cyfrowa
 Opis wg zasad Dublin Core.  Opis zgodny z zasadami
Dublin Core, ale nie
oznaczony wprost
Zasada 2: Zasoby powinny być opisane w sposób pozwalający użytkownikowi uzyskać
charakterystyki zasobów, w tym ich zakres, format, ograniczenia dostępu, własność i inne
informacje istotne dla określenia autentyczności, integralności i interpretacji zasobów.

Zasoby
Cyfrowa
 Zasób biblioteki jest ciągle
rozwijany.
 Pojawiają się nowe publikacje
oraz zapowiedzi najbliższych.
 Zasób biblioteki wydaje się
być nie rozwijany.
Zasada 3: Zasób powinien być rozwijany w czasie. Należy tworzyć plany dalszego rozwoju po
zakończeniu finansowania, szczególnie gdy wykorzystywane są fundusze specjalne (granty).

Zasoby
Cyfrowa
 Zasób szeroko dostępny. Do
wyświetlenia wymaga użycia
dodatkowego oprogramowania:
Java lub DJVU Viewer oraz
Adobe Reader (jeśli treść jest
zapisana w pdf).
 Po uruchomieniu programu
możemy otworzyć zdjęcia
zdigitalizowanych zasobów lub
samego tekstu, a także
przybliżyć go za pomocą lupy.
 Zasób szeroko dostępny na
stronie internetowej nie wymaga
użycia dodatkowego
oprogramowania.
 Dzięki możliwości oglądania
zdjęć poszczególnie
zdigitalizowanych stron oraz
odczytania ich za pomocą
samego tekstu(można też
porównać zdjęcia do tekstu).
Mamy możliwość powiększenia
zdjęć.
Zasada 4: Dobry zasób jest szeroko dostępny, m.in. dzięki usuwaniu zbędnych przeszkód w
jego użytkowaniu. Zasoby powinny być dostępne dla osób niepełnosprawnych dzięki efekty-
wnemu wykorzystywaniu technologii adaptacyjnych.

Zasoby
Cyfrowa
 Poszczególne zasoby
posiadają informacje o
prawach autorskich.
 Poszczególne zasoby
posiadają informacje o
prawach autorskich.
Zasada 5: W dobrych zasobach przestrzega się zasady prawa autorskiego.
Zarządzający biblioteką cyfrową powinni tworzyć zapisy o właścicielach praw
autorskich i uzyskanych pozwoleniach na korzystanie z zasobów.

Zasoby
Cyfrowa
 Mierzone jest zużycie danej
publikacji, a dzięki temu, że
biblioteka należy do Federacji
Bibliotek Cyfrowych unika się
duplikatów już istniejących
wydań np..
 Nie można komentować
zasobów.
 Posiada statystyki.
 Nie widać, aby było mierzone
wykorzystanie publikacji oraz
czy publikacje się duplikują.
 Można komentować zasoby.
Zasada 6: Dobre zasoby zawierają mechanizmy dostarczania danych o poziomie ich
wykorzystania i pozwalających na stosowanie standardowych miar użyteczności.

Zasoby
Cyfrowa
 Wysoki wkład w kulturę
regionu, kraju oraz
międzynarodową.
 Biblioteka posiada między
innymi mapy Krakowa z
różnego okresu oraz inne
ciekawe publikacje.
 Uważam, że kolekcje mają
wkład w kulturę regionalną a
także w międzynarodową.
 Biblioteka posiada między
innymi oryginał
dokumentacji pierwszego
biznesowego komputera LEO,
jak również kolekcje
dramatów.
Zasada 7: Prace w zakresie bibliotek centralnych na poziomie lokalnym powinny być
zgodne z inicjatywami ogólnokrajowymi i międzynarodowymi.

Przewodnik NISO uwzględnia dwa rodzaje obiektów cyfrowych:
• obiekty digitalizowane tworzone jako surogaty materiałów
tradycyjnych (książek drukowanych, rękopisów, obiektów
muzealnych, taśm wideo)
•obiekty oryginalnie powstałe jako cyfrowe, w formie czytelnej
maszynowo (e-książki, naukowe bazy danych, fotografie
cyfrowe, strony Web itp.).
Mogą istnieć w jednym lub w wielu plikach.

Obiekty
Cyfrowa
 Jagiellońska Biblioteka
Cyfrowa zapewnia
przestrzeganie
międzynarodowych norm
opisu zasobów według
Dublin Core.
 Biblioteka Cyfrowa Warwick
wzoruje się na
międzynarodowych normach
opisu zasobów Dublin Core.
Zasada 1: Dobry obiekt cyfrowy produkowany jest w sposób zapewniający realizację
priorytetów zasobów, a poprawa jego jakości zwiększa współdziałanie i możliwości
wielokrotnego wykorzystania.

Obiekty
Cyfrowa
 Instytucja odpowiedzialna:
Uniwersytet Jagielloński.
 Instytucja odpowiedzialna:
Uniwersytet Warwick.
Zasada 2: Dobry obiekt jest niezmienny. Oznacza to, że znana jest osoba lub
instytucja, która dba o to, aby obiekt pozostawał dostępny przez długi czas bez
względu na dokonywane zmiany technologiczne.

Obiekty
Cyfrowa
 Format zasobów:
image/vnd.djvu
 Format specjalistyczny,
potrzebuje dodatkowych
programów do odtworzenia.
 Format zasobów: image/jpeg
 Format ogólnie znany,
możliwy do odtworzenia na
niemal każdym urządzeniu;
nie potrzebuje dodatkowych
programów.
Zasada 3: Dobry obiekt jest digitalizowany w formacie ułatwiającym jego aktualne i
przyszłe wykorzystywanie lub kopiowanie. W efekcie dobry obiekt można wymieniać
pomiędzy platformami, jest on ogólnie dostępny i zdigitalizowany zgodnie ze
znanymi standardami.

Obiekty
Cyfrowa
 Każdy dokument posiada
swój własny, niepowtarzalny
identyfikator alfanumeryczny
np. identyfikator dokumentu
cyfrowego:
 DIGGRAF000204;
 NDIGGRAF001186
 Każdy dokument posiada
swój własny, niepowtarzalny
identyfikator
alfanumeryczny, np.
 292/946/16a/8
Zasada 4: Nazwa dobrego obiektu służy jako niezmienny, unikalny identyfikator.
Nie powinna to być nazwa związana z nazwą pliku lub adresem (takim jak URL),
gdyż nazwy i adresy często się zmieniają. Bieżącemu adresowi powinien być
przydzielony niezmienny identyfikator.

Obiekty
Cyfrowa
 Istnieją referencje do
dokumentu źródłowego
 Istnieje dokładna informacja
typu DC każdego obiektu
 Zasób to najczęściej skany
dokumentu źródłowego,
zatem wiernie oddają jego
stan
 Istnieją referencje do
dokumentu źródłowego
 Istnieje dokładna informacja
bibliograficzna każdego
obiektu
 Zasób to najczęściej skany
dokumentu źródłowego,
zatem wiernie oddają jego
stan
Zasada 5: Autentyczność dobrego obiektu może być określona na przynajmniej trzy sposoby.
Po pierwsze użytkownik powinien mieć możliwość określenia pochodzenia obiektu, jego
struktury i kolejnych wersji. Po drugie użytkownik powinien mieć możliwość zbadania, czy
obiekt jest tym, czym powinien być. Po trzecie użytkownik powinien móc stwierdzić, że obiekt
nie został uszkodzony lub zmieniony w sposób niedozwolony.

Metadane są ustrukturyzowaną informacją dotyczącą obiektu, mającą
na celu umożliwienie jego wyszukania, opisu, wykorzystania,
administro-wania i/lub zarządzania.
Trzy typy Metadanych:
• metadane opisowe - pozwalają użytkownikowi odnaleźć obiekt, odróżnić
od siebie różne obiekty i zrozumieć przedmiot lub treść obiektu;
• metadane administracyjne - pomagają zarządzającym zasobami kontro-
lować obiekty dla takich celów, jak zarządzanie plikami, obsługa praw
autorskich i archiwizacja;
• metadane strukturalne - opisują relacje pomiędzy obiektami, np. związki
pomiędzy artykułami, zeszytami i tomami czasopism lub stronami i
rozdziałami książek.

Metadane
Cyfrowa
 Metadane podane są w
międzynarodowym formacie
Dublin Core.
 Metadane podane są w
formacie zgodnym z
międzynarodowym formatem
Dublin Core.
Zasada 1: Dobre metadane powinny być odpowiednio dobrane do materiałów w
zasobach, do użytkowników tych zasobów oraz planowanego, aktualnego i
możliwego przyszłego wykorzystania obiektu cyfrowego.

Metadane
Cyfrowa Warwick Digital Library
 Biblioteka używa protokołu
indeksowania Open Archives
Initiative (OAI). Może
udostępniać swoje dane
innym bibliotekom.
 Biblioteka nie używa
protokołu OAI.
Zasada 2: Dobre metadane ułatwiają współdziałanie.

Metadane
Cyfrowa
 Opisy obiektów są tworzone
na podstawie słowników
kontrolowanych.
 Opisy obiektów są tworzone
na podstawie słowników
kontrolowanych.
Zasada 3: Dobre metadane stosują kontrolę autorytarną i narzędzia kontroli treści,
takie jak słowniki kontrolowane, spełniające wymagania użytkowników co do opisu
treści obiektów i łączenia ze sobą obiektów podobnych.

Metadane
Cyfrowa
 Dane posiadają informacje o
prawie autorskim i
możliwości ich wykorzystania
(licencji).
 Dane posiadają informacje o
prawie autorskim i
możliwości ich wykorzystania
pod warunkiem kontaktu z
Biblioteką Uniwersytetu
Warwick.
Zasada 4: Dobre metadane zawierają jasno określone warunki i zasady
użytkowania obiektu cyfrowego.

Metadane
Cyfrowa
 Metadane posiadają
informacje kiedy obiekt
został stworzony.
 Metadane nie posiadają
informacji kiedy obiekt został
stworzony.
Zasada 5: Dobre metadane ułatwiają długoterminowe zarządzanie obiektami w
zasobach.

• Po co tworzyć Biblioteki Cyfrowe?
• Jak powinno się je tworzyć?
• Przez kogo Biblioteki Cyfrowe są tworzone?

Projekty
Cyfrowa
 Estetyczna strona Biblioteki
Cyfrowej oraz dużo opisów i
statystyk.
 Przejrzysta strona Biblioteki
Cyfrowej posiada łatwy
intuicyjny dostęp do
publikacji.
Zasada 1: Ważnym elementem dobrego projektu tworzenia biblioteki cyfrowej jest
odpowiednie projektowanie i planowanie.

Projekty
Cyfrowa
 Projekt Cyfrowej Biblioteki
Jagiellońskiej posiada
statystyki.
Warwick posiada możliwość
komentowania obiektów oraz
ich oceniania za pomocą
skali.
Zasada 2: Dobry projekt posiada plan jego oceny.

Projekty
Cyfrowa
Jagiellońskiej posiada
statystyki tworzące raport z
jego realizacji:
http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/
pubstats
Warwick nie posiada
raportów, ani statystyk.
Zasada 3: W dobrym projekcie tworzony jest raport z jego realizacji, w którym
rozpowszechniana jest informacja o procesach projektu i jego wynikach.

Projekty
Cyfrowa
 Projekt jest ciągle rozwijany i
nadzorowany przez
bibliotekarzy Biblioteki
Jagiellońskiej.
 Projekt Warwick Digital
Library nie wiadomo czy jest
rozwijany i kiedy powstał.
Zasada 4: Dobry projekt dotyczy całego cyklu życia zasobu cyfrowego i związanych
z nim usług dostępnych w wyniku realizacji projektu.

Podsumowanie
 Z Porównania Cyfrowej Biblioteki Jagiellońskiej oraz
Cyfrowej Biblioteki Warwick wynika, że obie próbują w
większym lub mniejszym stopniu realizować zasady
tworzenia projektów cyfrowych ujęte w przewodniku
National Information Standards Organization.
 Biblioteka Jagiellońska zdaje się pełniej spełniać owe
zasady, ściśle trzymając się określonych w przewodniku
NISO wskazówek, podczas gdy Biblioteka Cyfrowa
Warwick w niektórych miejscach pozwala sobie na pewne
odstępstwa (nie są one jednak rażące i przy minimalnym
nakładzie pracy byłoby możliwe współdziałania obydwu
tych bibliotek).

Bibliografia
 Nahotko Marek. Zasady tworzenia bibliotek
cyfrowych. — EBIB. — 2006, nr. 4. Dostęp:
http://www.ebib.info/2006/74/nahotko.php
 Szymula Robrert. Biblioteki cyfrowe — zagadnienia
ogólne i problemy terminologiczne. — EBIB. — 1999,
nr. 8. Dostęp:
http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib08/szymula.html
 Warwick Digital Library
http://contentdm.warwick.ac.uk/
 Jagielońska Biblioteka Cyfrowa
http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra

Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec

Similar to Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec (20)

More from Anna Mielec

More from Anna Mielec (8)

Porównanie bibliotek cyfrowych JBC i WSL wg zasad przewodnika NISO Anna Mielec